Ommezwaai van V.S.
schokt Westduitsers
Tsjombe vreest
Kongolese inval
A nieuwe
«épdauphine
V cadeau
Vijf vliegtuigrampen in
weekeinde: 40 doden
Erkenning DDR onvermijdelijk?
WEERBERICHT
Meer glans
en bescherming
voor uw auto!
SENSATIONELE VERKLARING VAN GENERAAL CLAY
Geen communistische controle
van luchtcorridors naar Berlijn
Tegenspraken van
Washington
Situatie hopeloos gespannen
Grote uittocht
van Belgen
Friendship met 29 inzittenden
stort brandend in Turkije neer
NOG STEEDS KANS OP
OF OP 500,-verdienen
ALS U DEZE WEEK EEN
PROEFRIT MAAKT!
(D.ud Qïie
teuwSs
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1961
No. 30461
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. van Dtsüoecfc
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f255 per maand; f 059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze correspondent in Bonn)
t,Wordt Duitsland nu verkocht? Vriendschap
zonder vertrouwen bestaat niet. Vriendschap zon-
der vertrouwen is niets waard. Kunnen wij onze
vrienden in het Westen nog vertrouwen?"
Met deze slagzinnen verontrustte het miljoenen
blad „Bildzeitung" de Westduitse lezer. Waarom?
Uit verontwaardiging over de berichten uit Berlijn,
dat de speciale Amerikaanse ambassadeur, gene
raal Clay, een ingrijpende wijziging van de
Amerikaanse Duitsland-politiek zou hebben ge
schetst. Vrijdagavond laat ontving Clay een aantal
journalisten. Tijdens een gesprek zette hij zijn
opinie uiteen over de Berlijnse crisis. Daarbij zei
hij, dat West-Duitsland maar in het reine moest
zien te komen met het feit, dat er een aparte
communistische Duitse staat bestaat. Een soort
erkenning van Oost-Duitsland bleek Clay onver
mijdelijk te vinden.
Wü staan op onze rechten van aanwezigheid in en vrije toegang naar Berlijn,
aldus de Amerikaanse generaal, maar een soort controle van het niet-militaire
verkeer tussen de Bondsrepubliek en West-Berlijn zouden de Oostduitsers, als
vertegenwoordigers van de Russen best mogen uitvoeren. Alleen Westelijke militai
ren zouden buiten deze controle moeten vallen, indien zij tenminste in uniform
zijn. Geallieerde soldaten in burger zouden hun papieren aan Oostduitse autori
teiten kunnen tonen. Dat betekent echter niet dat deze laatsten de toegang naar
Berlijn zouden mogen verhinderen, aldus Clay.
Clay's uiteenzettingen van vrijdagavond werden door Associated Press en Reuter,
zonder zijn naam te noemen, de wereld ingezonden. In tegenstelling tot Clay's
woorden meldden zij evenwel ook nog, dat Washington geen bezwaar zou hebben
tegen communistische controle in de luchtcorridors. Dat was echter onjuist. De
luchtcorridors beschouwen de Amerikanen als de levensaders van West-Berlijn en
zij zijn van plan elke beperking van de vrijheid van verkeer in deze corridors te
verwerpen.
den in feite niet worden teruggenomen.
Alleen op het punt van de luchtcorridors
bleken zijn woorden verkeerd te zijn
weergegeven. Geen van de andere pun
ten is door de Amerikanen openlijk
verworpen.
De bedoeling is duidelijk: men pro
beert de Westduitse openbare mening en
de regering in Bonn zo zachtzinnig
mogelijk aan te pakken, maar men is
niet bereid daarvoor een politiek te voe
ren, die meer in de lijn van Bonn is.
Opvallend is overigens dat de Senatoren
Mansfield en Humphrey juist het afge
lopen weekeinde in Amerika verklarin
gen over Duitsland hebben afgegeven,
waarin duidelijk wordt gesproken over
kleine concessies aan de Russen. Dat
een soort erkenning van Oost-Duitsland
een van die concessies is, hebben zjj
zonder omhaal uit de doeken gedaan.
Niet alleen de „Bildzeitung" was ver
ontwaardigd over Clay's uitlatingen. De
gehele Westduitse politieke wereld was
in rep en roer. Vr.n alle kanten regende
het gedurende het afgelopen weekeinde
dementi's. Het begon in Berlijn, waar de
Amerikaanse militaire missie een ver
klaring uitgaf, dat de Amerikaanse
politiek in geen enkel opzicht gewijzigd
was. Generaal Clay zelf haastte zich
daarover het nodige te zeggen. Hij wees
er daarbij op, dat de politiek in Wash
ington wordt gemaakt en niet in Berlijn.
Zijn denkbeelden waren niet meer dan
particuliere gedachten geweest, ingege
ven door de huidige situatie.
In Washington probeerde men
iets goed te maken. De berichten
uit Berlijn over een wijziging van
de Amerikaanse politiek, kloppen
natuurlijk niet, zo verklaarde het
State Department (ministerie van
Buitenlandse Zaken). Er is geen
verandering in de houding van
Washington tegenover het Oost
duitse bewind van Ulbricht. In
Bonn gaf men een verklaring uit,
waarin verwezen werd naar het
dementi uit Amerika. President
Lübke beijverde zich tenslotte in
West-Berlijn, waar hij een bezoek
van drie dagen brengt, erop te
wijzen dat er geen reden is de
Amerikaanse bondgenoot niet te
vertrouwen. Onze bondgenoten
zullen de vrijheid van West-Berlijn
verdedigen, dat is zeker, aldus
Lübke.
Niets teruggenomen
De argeloze burger, die zich door deze
orgie van dementi's laat overdonderen,
is uiteraard naïef. Clay's uiteenzettingen
komen precies overeen met wat in
Westduitse politieke kringen allang be
kend is over de Amerikaanse denkwijze.
Daarbij komt, dat generaal Clay kort
voor zijn vertrek uit Amerika uitvoerige
besprekingen over de Berlijnse en Duitse
kwesties heeft gehad met president
Kennedy en diens zegslieden. Er is dus
niet veel zoeken voor nodig om te besef
fen waar Clay's „particuliere denkbeel
den" vandaan komen. Trouwens, wie de
Amerikaanse verklaringen leest, komt al
gauw tot de conclusie, dat Clay's woor-
RUSTIG WEER
De Bilt vrwacht van heden- tot mor
genavond:
Koude nacht met op vele plaatsen
mist. Overdag droog en vrij zonnig
weer. Weinig wind, maar later in de
kunstprovincies zwakke tot matige zuid
westelijke wind. Ongeveer dezelfde mid-
dagtemperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
26 september
Zon op: 6.31 uur; onder: 18.31 uur.
Maan op: 19.52 uur; onder: 8.46 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.12 en 16.34
uur, laagwater te 0.10 en 12.27 uur.
Dit blad bestaat alt 16 pagina's
Bittere gevoelens
Een ommezwaai van de- Amerikaanse
politiek zou in West-Duitsland bittere
gevoelens doen ontstaan, zo heeft de
Westduitse ambassadeur in Washington,
Grewe. in een interview voor de Ameri
kaanse televisie gezegd. Tenslotte heb
ben de Westelijke geallieerden bij het
intreden van de Bondsrepubliek in
de Noordatlantische Verdragsorganisatie
duidelijk verklaard, dat zij zouden stre
ven naar Duitse hereniging. Met erken
ning van Oost-Duitsland zou deze her
eniging verder af zyn dan ooit er
West-Duitsland zou zich verraden voe
len, zo zei Grewe verder. De ambassa
deur zei ook nog van mening te zijn, dat
het niet goed is maximale eisen met
maximale concessies te beantwoorden.
Slot pag. 2
Zo nodig kernwapens
zegt Robert Kennedy
Robert Kennedy, de Amerikaanse mi
nister van Justitie, heeft zondag voor
de televisie verklaard, dat zijn broer,
president Kennedy, ongetwijfeld kern
wapens zal gebruiken als het behoud van
de vrijheid van West-Berlijn zulks nood
zakelijk zou maken.
De regering heeft 2 miljard dollar
extra uitgetrokken voor atoomwapens,
afgezien van de versterking van de
conventionele strijdkrachten, zo zei Ro
bert Kennedy „Wij Cn onze bondgeno
ten zijn bereid atoomwapens te gebrui
ken".
Ook de Amerikaanse minister van
Defensie, McNamara, heeft in een zon
dag gepubliceerd vraaggesprek met de
„New York Herald Tribune" gezegd dat
de Verenigde Staten kernbommen van
elke grootte zullen gebruiken indien dit
in het geval van een aanval noodzake
lijk is voor de bescherming van de Ame
rikaanse levensbelangen.
Intussen is net patrouilleren van
Amerikaanse militaire jeeps langs de
autoweg die West-Berlijn en West-Duits
land over een afstand van 180 km door
Oostduits gebied verbindt, geintensiveerd
Het doel van de patrouilles is „als
steeds" Amerikaanse reizigers op deze
route te helpen, verklaarde een Ameri
kaanse woordvoerder in Berlijn.
Twee dagen geleden werden in Pots
dam, Oost-Duitsland, twee Amerikaanse
soldaten in Burger zes uur door de Oost
duitse politie vastgehouden. Vrijdag wer
den drie Amerikaanse soldaten in de
enclave Steinstücken, ongeveer twee km.
binnen Oostduits gebied, gestationeerd.
In Berlijn beschouwt men deze maat
regelen als een accentueren van het
Amerikaanse voornemen om de rechten
in Berlyn en op de toegangswegen tot
Berlyn te handhaven.
Prinses Irene heeft zaterdag in
de Tilburgse Stadsschouwburg de
President Tsjombe verwacht een inval van het Kongolese nationale
leger, zo heeft hij zaterdag op een persconferentie meegedeeld. Hij
beschuldigde de V.N. ervan dat zij meewerken aan de voorbereiding
van een dergelijke invasie. Ook waarnemers in Elisabethstad zijn zeer
pessimistisch. Zij vrezen dat het conflict tussen de V.N. en Katanga
zal worden gevolgd door een burgeroorlog tussen Katangese troepen
en strijdkrachten van de centrale regering. Talrijke Europeanen hebben
bij het Britse consulaat een visum voor Rhodesië gevraagd. Vooral de
Belgen vluchten in groten getale.
Honderden Belgen zijn de laatste da
gen naar Noord-Rhodesië uitgeweken,
vanwaar zij naar België willen gaan, en
het aantal vluchtelingen neemt nog
steeds toe. De Union Minière is begon
nen met de evacuatie van vrouwen en
kinderen van Belgische werknemers. Een
vliegtuig met evacué's is reeds naar Bel
gië vertrokken. Belgen die uit Elisa
bethstad in Ndola aankwamen, vertel
den dat het vuren is gestaakt, maar dat
de situatie in Katanga „hopeloos ge
spannen" is. De massale uittocht wordt
Vijf vliegtuigen zijn het afgelo
pen weekeinde verongelukt en
veertig mensen zijn daarbij om het
leven gekomen. De meeste slacht
offers vielen te betreuren in
Turkije, waar zaterdaggavond na
bij Ankara een Fokker Friendship
van de Turkse nationale lucht
vaartmaatschappij met 29 inzitten
den neerstortte. Slechts één passa
gier overleefde de ramp.
Het wrak van net toestel werd
pas zondagochtend gevenden. De gehele
nacht had men tevergeefs gezocht. Oog
getuigen hebben gezegd, dat het vlieg
tuig al in brand stond voordat het
neerstortte. Het was onderweg van Cy
prus naar Ankara en had een tussen
landing te Adana gemaakt.
De bemanningsleden en de meeste
passagiers waren Turken. Er bevonden
zich ook tien professoren en studenten
van de universiteit van Heidelberg aan
boord, onder wie de Belgische professor
in de oude geschiedenis Jacques Mo-
reau.
De enige overlevende is een Turkse
bankinspecteur, die met lichte verwon
dingen «n een ziekenhuis te Ankara is
opgenomen. Hij zei dat het toestel by
de nadering van de Turkse hoofdstad
plotseling sterk steeg. Hq hoorde een
klap en toen hy zijn ogen opendeed,
bevond hij zich temidden van steunende
mensen op een heuvel. Het duurde ne
gen uur voordat hy werd gevonden.
Het schijnt, dat de gezagvoerder van
de Friendship een navigatiefout neeft
gemaakt. Hy zou geseind hebben, dat
het vliegtuig ging landen, terwijl het
zich nog op 30 km van Ankara bevond.
Men neemt aan, dat het slechte weer,
en daardoor het beperkte zicht, hem
parten heeft gespeeld.
In zee gestort
In de Atlantische Oceaan ten westen
van de Bermuda-eilanden is een anti-
onderzeeboot patrouillevliegtuig van de
Amerikaanse marine verongelukt Ze
ven van de tien oemanningsleden kwa
men om het leven. Volgens de overle
venden kwam een van de motoren van
het toestel tot stilstand, terwijl het deel
nam aan een vlootoefening; het vlieg
tuig stortte in hoge zee neer.
Een transportvliegtuig van de Ameri
kaanse luchtmacht is gisteren tijdens
een luchtvaartshow te Wilmington in
de staat Noord-Carolina kort na het
opstijgen neergestort. Drie personen
werden gedood en twaalf anderen ge
wond.
Een viermotorig straalverkeeroviieg-
t-uig van de „American Airlines" is gis
teren bij de landing op de luchthaven
van Boston in ondiep water aan het
einde van de rolbaan terechtgekomen.
Het toestel, een Boeing-707, geraakte
niet in brand en alle 71 passagiers en
bemanningsleden konden worden gered
met behulp van pootjes. Slechts enkele
van hen liepen liente verwondingen
op.
Een licht, eenmotorig vliegtuigje is
gisteren neergestort in het Caldonazzo-
meer nabij Trento. De piloot en de enige
passagier kwamen om het leven.
mede geweten aan de vqandige hou
ding van de Baloeba's.
Generaal Moboetoe, de stafchef van
de Kongolese strijdkrachten, heeft in
het weekeinde ongeveer 150 militairen
per vliegtuig naar Loeloeaburg gezon
den. Deze garnizoensplaats ligt dicht
ongeveer 225 km. bij de Katangese
grens. Andere Kongolese legereenheden
en pantserwagens zijn per rivierboot van
Leopoldstad en Coquilhatstad op weg
naar Loeloeaburg. In totaal zou de
centrale regering 4.600 militairen bij de
grens van Katanga willen samentrekken.
Onder druk
Het schijnt, dat generaal Moboetoe
door generaal Loendoela, de bevelhebber
van de troepen in Stanleystad, en de
loemoembistische vice-premier Gizenga
onder druk wordt gezet om Katanga aan
te vallen. Maar volgens betrouwbare
kringen in Leopoldstad zou de centrale
regering een dergelijk besluit nog niet
hebben genomen.
De Katangese autoriteiten hebben dui
zenden leden van de stammen Loenda,
Bajeke en Tsjokwe van automatische ge
weren voorzien en rondom Elisabethstad
samengetrokken. Deze stamleden kunnen
in korte tijd Elisabethstad binnentrekken
en moeilijkheden veroorzaken. De dor
pen tussen Elisabethstad en de grens met
Rhodesië worden nog slechts door vrou
wen, kinderen en oude mannen bevolkt.
In Ndola is vernomen, dat vier Ka
tangese officieren zich bij het Kongo
lese nationale leger hebben gevoegd, uit
protest tegen de terugkeer van blanke
officieren bij de Katangese strijdkrach
ten. Zij hebben hun opleiding in Europa
gehad. De vier officieren zullen door
de VN naar Leopoldstad worden ge
bracht.
advertentie
Infiltranten worden
succesvol bestreden
De actie tot opruiming van de
Indonesische infiltranten in het ge
bied van Sorong in Ned. Nieuw-
Guinea heeft een succesvol ver
loop. In de afgelopen dagen is een
niet-onaanzienlijk aantal der infil
tranten gevangen genomen en
enige hunner sneuvelden tijdens
tegen hen ondernomen acties.
Bij het opsporen wordt zeer veel
medewerking ondervonden van de plaat
selijke bevolking. Onder andere heeft zij
gewapende infiltranten aangehouden en
overgedragen aan de bevoegde instan
ties. Uit het vinden van weggeworpen
wapens en uitrustingsstukken kan wor
den afgeleid, dat het moreel der infil
tranten over het algemeen laag is.
Reuter meldt, dat de botsing tussen
de infiltranten en Nederlandse militai
ren en politic gisteren geschiedde en
dat daarby twee der infiltranten, van
wie een luitenant, werden gedood. Er
zouden by Sorong thans 16 Indonesi
sche infiltranten gevangen zyn geno
men.
Nederlandse première bijgewoond
van „De tiende man" van Paddy
Chayefsky, uitgevoerd dt or hd ge
zelschap „Ensemble". De Prinses
tijdens de pauze in gesprek met
Sigrid Koetse, Jan Retel en Maxim
Hamel.
Verkrijgbaar bij de vakman
bus voor 4 a 5 behandelingen 5.90
PRINSES IRENE BIJ
PREMIÈRE TE TILBURG
Prinses Irene heeft zaterdagavond in
de stadsschouwburg <e Tilburg de Ne
derlandse première bijgewoond van „De
tiende man" een toneelspel van Paddy
Chayefsky, uitgevoerd door de toneel
groep „Ensemble" onder regie van Kart
Guttmann. De Prinses, die vergezeld was
door jonkvrouwe Laman Trip en haar
particulier secretaresse, mej. M. C. O.
Wijnen, werd ontvangen door de loco
burgemeester van Tilburg, de heer H.
Pontzen, het schouwburgbestuur en di
recteur Wim Bary.
Tydens de pauze begaf de Prinses zich
achter het toneel, waar alle spelers en
speelsters aan haar werden voorgesteld.
Ten overstaan van regisseur Karl Gutt-
man verklaarde zy zeer geboeid tc zijn
door het stuk. Ook vertelde de Prinses
van haar eigen toneelervaringen tydens
haar studententyd.
Na afloop van de voorstelling nam do
Prinses geestdriftig deel aan het ovatio
neel applaus voor de opvoering.
Vraag alles wat u weten wilt aan uw Renault-dealer!
DAUPHINE CADEAU F.5.250,
F.500, VERDIEND
Bovengenoemde winnaars werden reeds persoonlijk geïnformeerd
Geen ontgroening
meer in Indonesië
Nu militaire opleiding
Het ontgroenen van studenten aan de
universiteit in Djakarta is afgelopen. Dit
zal worden vervangen door een militaire
opleiding, zo heeft een woordvoerder van
de studenten, Widjaja Soegarda, zater
dag meegedeeld. Hij zei dat dit ontgroe
nen afkomstig is van het Westen en
niet meer te verenigen is met „de geest
van de nationale revolutie". In het ver
volg zal de opneming in het universitai
re leven „gebaseerd zijn op de beginse
len van een geleide democratie" en zal
de nadruk gelegd worden op nationale
elementen.
In de eerste week zal een militaire
opleiding worden gegeven in overeen
stemming met de behoefte aan „natio
nale waakzaamheid". Ook zal onder
richt worden gegeven in de beginselen
van de politiek van Soekarno's bewind.
Uit het Leidsch Dagblad van
25 Sept. 1861;
In de op IJ. Zaterdag ge
houding Zitting der Tweede Ka
mer is door den Voorzitter me
degedeeld, dat zijn ingekomen
o.a.: een ontwerp tot onteige
ning van perceelen ten behoeve
van een spoorweg van Leiden
naar Woerden.
Vrijdag l.l. werd te Amster
dam gehouden de Jaarlijksche
Algem. Vergadering der Holl
Mij. van Jraaije kunsten en we
tenschappen. Een gouden me
daille werd uitgereikt aan Prof.
R. Fruin, van Leiden.
