Centraal Planbureau verwacht een
sterke rem op produktietoeneming
B
C
0
NATIONALE SCHULD
485 MILJOEN LAGER
Uitgaven dit jaar heel
wat hoger dan verwacht
Groei van monetaire spanningen
Opwaartse druk op prijspeil blijft groot
Produktiviteit
zal 5% stijgen
Flitsen uit de
miljardendans
Binnenlandse bestedingen zullen
ongeveer 4,5 procent toenemen
MZ£ WOCNSMG-TIP
Kleuterbroekje
Kreymborg
Druppels van cle
Mïljoenenstroom
Dertiende proef
Saldo betalingsbalans beweegt
in richting van een evenwicht
aaa
Wat de Staat aan baten verwacht
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1961
Men mag verwachten, dat volgend jaar de binnenlandse bestedingen
de neiging zullen blijven behouden sterker toe te nemen dan het
nationale produktievolume. De vernieuwingen van (circa 75% van de)
collectieve arbeidsovereenkomsten, de belastingverlaging zoals aan
gekondigd in de miljoenennota de stijging van de militaire uitgaven
en de investeringen in de woningbouw dragen hiertoe bij.
Dit staat te lezen in het door het Centraal Planbureau opgestelde
rapport, daterende 6 september, inzake de economische ramingen voor
'61 en '62, dat vandaag door de minister van Economische Zaken aan
de Staten-Generaal is aangeboden. De loonstijging van '61 en '62 in
de sector der bedrijven wordt op 6% begroot, de volume-stijging van
het particuliere verbruik op 4.5%. Daarentegen verwacht het C.P.B.
een prijsstijging in de sfeer van de particuliere consumptie van 2%,
waarvan 0.5% op rekening komt van de huurverhoging per 1 april '62.
Daar deze schattingen op een betrekkelijk vroeg tijdstip gemaakt
werden, legt de minister er de nadruk op, dat de prognoses voor '62
een onzekerheidselement bevatten, dat groter is dan normaal.
Daar de capaciteitsreserves uitgeput
eün geraakt en de arbeidstijdverkorting
(zéér snel) werd ingevoerd, is het bij
zonder hoge tempo, waarmede de pro-
duktie tussen medio '59 en medio '60 toe
nam, sedertdien aanzienlijk gedaald.
Verwacht wordt dan ook dat het bruto
nationale produkt dit jaar met niet meer
dan ongeveer 3,5 zal stijgen en de
industriële produktie met maximaal 4
Het accres van de beroepsbevolking
zal dit jaar volgens het C.P.B. 1,5 a
2 bedragen. Daar de arbeidstijdver
korting gemiddeld neerkomt op 3,5
zal de produktiviteitsstijging toch nog
circa 5 bedragen.
Voorts mag aangenomen worden, dat
het volume van de totale nationale be
stedingen met 5 zal toenemen, en wel
IJSSELMEERPOLDERS
De kosten voor ontginning en ontwik
keling van de LJsselmeerpolders zijn
voor 1962 op 1. 15,4 miljoen geraamd.
LANDBOUWKUNDIG
ONDERZOEK
De uitgaven voor wetenschappelijk
landbouwkundig onderzoek zijn op f. 37
miljoen gesteld tegenover f31,1 miljoen
in de begroting 1961. Deze stijging is het
gevolg van de te verwachten verruiming
van de onderzoekingsprogramma's van
de instituten voor landbouwkundig on
derzoek, die zich in een stadium van op
bouw bevinden.
NUCLEAIRE RESEARCH
Teneinde de industrie in staat te stel
len bestaande nucleaire researchprojec-
ten tot ontwikkeling te brengen, zaï in
de jaren 1961 tot en met 1963 voor dit
doel een bedrag van f. 15 miljoen uit
getrokken worden. Hiervan is f. 2 mil
joen onder de vermoedelijke uitkomsten
1961 opgenomen, terwijl voor 1962 een
bedrag van I. 6 miljoen is geraamd.
INVESTERINGEN P.T.T.
De toenemende vraag naar de dien
sten van het P.T.T.-bedrijf maakt het
noodzakelijk dat het totale investerings
bedrag voor 1962 f. 12 miljoen hoger
wordt gesteld nl. op f. 212 miljoen.
ZILVEREN RIJKSDAALDERS
In de begroting 1962 is voor wat de
kosten van het muntwezen betreft reke
ning gehouden met de aanmaak van 5
miljoen stuks zilveren rijksdaalders
naast de vervaardiging van diverse soor
ten pasmunt.
STAATSDRUKKERIJ
De nieuwbouw van de Staatsdrukkerij
in Den Haag vergt in 1962 een bedrag
van f. 4,5 miljoen.
AANVULLENDE WERKEN
De huidige situatie veroorlooft, dat
voor aanvullende werken in 1962 f. 6
miljoen minder wordt uitgetrokken dan
in de begroting 1961. De regering heeft
onlangs beslist, dat er geen verdere ont
ginningen van woeste grond tot land
bouwgrond ter hand zullen worden ge
nomen. Het bedrag dat is gereserveerd
voor in het belang van de werkgelegen
heid te treffen maatregelen indien de
conjunctuur zich ongunstiger zou ont
wikkelen dan waarmee bij de raming
van de uitgaven is rekening gehouden
is met f- 15 miljoen verminderd.
WATERSTAATSWERKEN
Als gevolg van verhoogde uitgaven
voor de verbetering van het kanaal van
Gent naar Terneuzen en voor uitvoe
ring van werken van de havenmond van
IJmuiden is een hoger bedrag voor wa
terwegen ten laste van de buitengewone
dienst 1962 uitgetrokken, nl. f. 114,1 mil
joen tegen over f. 105,4 miljoen op de
begroting 1961. Voor de bouw van de
brug over de Nieuwe Maas bij Brienen-
oord wordt f. 15 miljoen uitgetrokken en
voor de Coentunnel f. 20 miljoen.
LANDBOUW EGALISATIEFONDS
Het nadelig saldo van het Landbouw
Egalisatiefonds wordt voor 1962 geschat
op f. 320,8 miljoen tegenover f. 296,6 mil
joen in 1961.
Een belangrijke factor, die de hoogte
van het nadelige saldo mede bepaalt, is
de wereldmarktprijs. Voor de vaststelling
van de begroting 1962 is uitgegaan van
de wereldmarktsituatie omstreeks 1 juli
1961. De overige factoren, nl. het garan
tieniveau en het binnenlandse prijspeil
zijn, in tegenstelling tot de wereldmarkt
prijzen, wel vatbaar voor beïnvloeding
door regeringsmaatregelen. Een actiever
markt- en prijsbeleid in het binnenland
kan in dit verband van betekenis zijn,
zegt de miljoenennota.
met resp. 5 voor het gezinsverbraik,
7 voor de bruto-investeringen in de
vaste activa van bedrijven, 9,5 voor
de overheidsinvesteringen en 3 voor
het overheidsverbruik.
Uitgedrukt in prijzen van '60 zal dit
jaar de toeneming van de binnenlandse
bestedingen die van de produktie met
f 660 miljoen overtreffen.
VERDELING VAN
WELVAART
DE
joen uitgaan boven dat over '60 en wel
als gevolg (door de revaluatie) van de
stijging met 6,5 van de waarde der
invoer en 3 van de waarde der uitvoer.
De stijging van het export-volume zal
dit jaar vooral door een onvoldoende
produktiecapaciteit, zo zegt het C.P.B.
voorts beperkt blijven tot ten hoogste
4%.
De deviezenvoorraad zal dit jaar naar
schatting met fl,2 miljard dalen (kre
dietuitzetting van het bankwezen in het
buitenland, de guldenstrekkingen van het
Verenigd Koninkrijk en enkele andere
landen op het I.M.F. en het revaluatie-
verlies). Ultimo '61 zal de deviezenvoor
raad nog slechts de invoerwaarde van
3,6 maanden vertegenwoordigen, (ulti
mo '60: 4,7).
INVESTERINGEN ONDER
DRUK
De beperking der investeringsfacilitei
ten en de achteruitgang der liquiditeits
posities hebben de tendens het niveau
van de investeringen in '62 te beperken.
Daar de extreme krapte op de arbeids
markt zal aanhouden, zullen de inves
teringen hierdoor echter weer worden
gestimuleerd. De indruk bestaat thans,
zo zegt het C.P.B., dat de invloed van
de krappe arbeidsmarkt overweegt. Het
volume van de investeringen in vaste
activa gedurende '62 wordt dan ook nog
8 hoger geraamd dan over '61.
Voor de industrie mikken de cijfe
raars van het Centraal Planbureau op
een produktietoeneming in '62 van 5
voor de landbouw op 3 Voor de totale
sector der bedrijven (inclusief de pro
duktie van diensten) resulteert tenslot
te een geschatte produktietoeneming
van 4
De verslechtering van de betalings
balans zal zich in '62 tenslotte in een
aanzienlijk langzamer tempo gaan vol
trekken dan in '61.
Concluderende kan gezegd worden, dat
de spanningen op economisch vlak in
'62 nog iets groter zullen zijn dan in
'61. Groot blijft derhalve de opwaartse
druk op het prijspeil en de kans op mo
netaire spanningen.
De gestadig stijgende lijn van het
werknemersaandeel in het nationaal in
komen (een indicatie voor de zg. „ver
deling van de welvaart") manifesteert
zich ook dit jaar en volgend jaar. Be
droeg dit aandeel 68,3 in '60, voor
'61 wordt 69,2 verwacht en voor '62
W*.
Hw HMcort op de handelsbalans voor
het lopende jaar zal ongeveer f. 650 mil-
Het volgende staatje geeft van een en ander een duidelijk overzicht:
Werkloosheid
Produktie van bedrijven
Produktie per werknemer
in bedrijven
Overschot op de lopende rekening van
de betalingsbalans
Consumptievolume
Gezinnen
Rijk (materieel)
Lagere overheid (id.)
Investeringsvolume
Bedrijven
Rijk
Lagere overheid
Investeringen in voorraden
Uitvoervolume goederen
Invoer volume goederen
Ruilvoet (goederen)
Consumptieprijspeil 1961 100
Loonsom per werknemer ,An
Werknemersaandeel in het nat. inkomen
Eenheid
1960
1961
1962
1000 personen
49
35
35
1961 100
98
100
102
1961 100
96
100
104
miljarden
0.45
guldens
1.15
0.60
1961 100
95
100
104.5
1961 100
94
100
110
1961 100
95
100
107
1961 100
93.5
100
108
1961 100
89
100
108
1961 100
92
100
108
miljarden
1.5
1.1
guldens
1.5
1961 100
96
100
104
1961 100
92.5
100
105.5
1961 100
99.5
100
100
1961 100
98.5
100
102
1961 100
95
100
106
procenten
68.3
69.2
70.0
Een voorzichtig beleid blijft geboden
Voor 1962 zal de Nederlandse econo
mie de invloed van de verwachte stij
ging van de buitenlandse vraag in be
langrijke mate ondervinden.
De arbeidsmarkt zal zeer krap blijven.
Deze verwachting wordt in de miljoe
nennota uitgesproken.
De totale binnenlandse bestedingen
zullen vermoedelijk met ongeveer 4.5
pet. toenemen. Bij de investeringen in
vaste activa wordt voor het komende
jaar een sterkere groei verwacht, nJ. 8
pet. De voorraadvorming zal vermoede
lijk ten opzichte van 1961 enkele honder
den miljoenen geringer zijn. Wat de con
sumptie betreft wordt zowel voor de
particuliere sector als voor de overheid
in 1962 een toeneming van 4.5 pet ge
raamd. De uitbreiding van de produktie
zal wederom achterblijven bij de toe
neming van de bestedingen. De stijging
van de Nederlandse uitvoer zal, naar
valt te voorzien, minder zijn dan die
van vele concurrerende landen. Geschat
wordt, dat het saldo op de lopende reke
ning in de betalingsbalans over 1962 tot
ongeveer f450 miljoen zal teruglopen.
Het beeld van de economie vertoont
tot op zekere hoogte gelijkenis met dat
in 1956. Toen leidde een cumulatie van
expansieve factoren tot overbesteding.
Een vergelijking van het huidige con
junctuurverloop met de voorgaande cy
clus kan als volgt worden weergegeven:
Ingreep 1951 1957
Recessie 1952 1958
Opleving 1953 1959
Hausse 1954 1960
Stijgende spanning 1955 1961
Overbesteding
en/of
Overspanning 1956
Ingreep (1951) 1957
Hoewel da financieel-economische po-
1956, is een omzichtig beleid geboden,
dat in het algemeen gericht blijft op de
afremming van de toeneming van de
bestedingen.
alleen geldig woensdag 20 sept a.s.
Tricot in multi-colours.
Extra versterkt, dus dubbel sterk.
3 jaar nu 6.^0
14. st. p. m.
f?
HAARLEMMERSTRAAT 143 - LEIDEN
In de periode 30 juni 1960—30 ls toegenomen met f497 miljoen komt
j c, lij voornamelijk door verplichte schuld-
jum 1961 is de staatsschuld ge- - - -
daald met f. 485 miljoen. Deze
daling is ontstaan door een toe
neming van de binnenlandse schuld
met f. 78 miljoen en een afneming
van de buitenlandse schuld met
f. 563 miljoen. De totale staats
schuld bedroeg einde juni 1961
f. 17.756 miljoen (f. 18.062 miljoen
einde juni 1960).
In de genoemde periode zijn drie bin
nenlandse Staatsleningen geplaatst tot
een gezamenlijk bedrag van f 900 mil
joen. Dat de 'gevestigde schuld slechts
WAAR KOMT HET GELD VANDAAN?
DE BELASTINGMIDDELEN 1961-1962
(VÓÓR AFTREK)
lllllllllllllllllllllllllll
ÖEJjI
1961
1962
(on Iw begroting)
Minister Zijlstra herinnert eraan,
dat indertijd bij de indiening van de
begroting voor dit jaar de gehele
dienst sloot met een tekort van 194
miljoen. Daarnaast moest nog reke
ning worden gehouden met een aan
tal additionele -posten en enkele wij
zigingen, waardoor het geraamde
tekort werd verhoogd tot 539 mil
joen.
Volgens de vermoedelijke uitkom
sten is het tekort inmiddels gestegen
tot 1.547 miljoen. De toeneming van
het tekort is de uitkomst van een
verhoging van de uitgaven met
f 1.715 miljoen en een stijging van
de middelen met 745 miljoen, waar
van f639 miljoen belastingontvang
sten.
Voor de juiste beoordeling van de aan
zienlijke stijging van de uitgaven in 1961
in vergelijking met de oorspronkelijke
begroting voor dit jaar moet een onder
scheid worden gemaakt naar de aard
van de belangrijkste posten, die hiertoe
sitie van ons land gezonder is dan in hebben bijgedragen. Dan blijkt dat een
OUTWIKKUNC VAN OE NATIONALE SCHULD
groot deel van deze posten niet het re
sultaat zijn van een uitbreiding van be
staande of het beginnen van nieuwe
taken.
Tot deze posten, die tezamen een be
drag van f 1.169 miljoen belopen, beho
ren de gevolgen van de financiële-ver-
houdingswet (f286 miljoen), de aflos
singen op de staatsschuld (f 192 mil
joen), de vergoeding aan de Ned. Bank
voor het geleden revaluatieverlies op de
goud- en deviezenvoorraad (f293 mil
joen) en de verzilvering van schuldbe
kentenissen bij het Internationale Mone
taire Fonds (f398 miljoen).
De verdere verhogingen beliepen o.m.
de defensie-uitgaven (f150 miljoen), het
nadelig saldo van het Landbouw-Egali-
satiefonds (f89 miljoen), de salarisher
zieningen (f65 miljoen), toeslagen op
pensioenen (f44 miljoen), rente op
Staatsschuld (f23 miljoen) en versterkte
aflossing Amerikaanse lend-leasekrediet
(f23 miljoen).
Bij de berekening van de conjunctu
rele impuls door de rijksuitgaven in 1961
op basis van het vermoedelijk beloop
delging tot een bedrag van f 393 miljoen.
Het bedrag aan schatkistpapier in
omloop is gedaald met f 157 miljoen tot
f 3.234 miljoen. De mutaties in de ove
rige posten van de binnenlandse natio
nale sohuld resulteerden per saldo in
oen daling van f 262 miljoen.
Op de buitenlandse staatsschuld, die
eind 1961 f 1.017 miljoen bedroeg, is
f216 miljoen verplicht en f282 miljoen
vervroegd afgelost. Als gevolg van de
koersfluctuaties van de Canadese en de
ONTWIKKELINGSGEBIEDEN
De verplichte storting in het „ontwik
kelingsfonds van de Europese Economi
sche Gemeenschap voor landen en ge
bieden over zee" is van f. 57 miljoen in
1961 gestegen tot f- 97 miljoen in 1962.
De bijdrage aan het „uitgebreide pro
gramma voor technische hulp" en het
.speciale fonds van de Verenigde Naties"
is in totaal gesteld op f. 14,7 miljoen. Als
bijdrage in het kapitaal van de „inter
nationale ontwikkelings-associatie" is
een bedrag van f. 19,3 miljoen opgeno
men.
STEUN AAN DE WEST
Voor de Nederlandse deelneming in de
financiering van het door de Nederland
se Antillen vastgestelde driejarenplan
voor de ontwikkeling van Bonaire en de
Bovenwindse Eilanden, waren oorspron
kelijk in de begroting 1961 geen gelden
opgenomen. De kosten voor het lopende
Jaar zullen echter f. 4,7 miljoen bedra
gen. Voor 1962 is rekening gehouden met
een verstrekking van f. 5,3 miljoen.
GEZONDHEID
De uitgaven voor de openbare gezond
heid zullen volgens raming in 1962 stij
gen met f- 2,1 miljoen tot f. 23,5 miljoen.
Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt
door verhoging van de bijdragen in de
kasten van keuringsdiensten voor waren
en in de subsidies voor exploitatie van
waterleidingen in de zogenaamde ge
troffen en de onrendabele gebieden.
De Sowjet-Unie heeft gisteren de 13-
de kernontploffing in de dampkring
sedert de hervatting der proeven te
weeggebracht. De proef werd genomen
in het gebied van Nova Zembla en had
de kracht van meer dan een megaton.
Het is de vijfde ontploffing met de
kracht van een megaton of meer. De me
dedeling over de dertiende proef werd
gedaan door de Amerikaanse Commissie
voor Atoomenergie.
Amerikaanse dollar is de tegenwaarde
:n guldens van de verplichtingen in deze
valuta's niet f 65 miljoen gedaald. De
totale rentelast van de nationale schuld
zal in 1962 ten opzichte van 1961 per
saldo met fl.8 miljoen dalen.
De aflossingen op de nationale schuld
zullen in totaal f 529,2 miljoen bedra
gen.
WIJ BOUWDEN WONINGEN]
JAARLIJKS AANTAL VOLTOOIDE i
WONINGEN IN NEDERLAND
Over 1960 bedroeg het overschot op
de lopende rekening van de betalings
balans op transactiebasis ruim f 1.100
miljoen. Naar verwachting zal het saldo
over 1961 teruglopen tot f 600 miljoen.
Op kasbasis gaf de lopende rekening
van de betalingsbalans het eerste half
jaar van 1961 een overschot te zien van
f 276 miljoen dat werd overtroffen door
een tekort uit hoofde van het kapitaal
verkeer, waardoor de betalingsbalans als
geheel een negatief saldo opleverde van
ruim f 650 miljoen. De deviezenreserve
van de Centrale Bank en de Deviezen-
banken samen onderging in het eerste
halfjaar van 1961 in samenhang met
de kapitaalbewegingen een vermindering
van f 875 miljoen.
Het dekkingspercentage van de han
delsbalans daalde van 92 in 1959 lot 89
in 1960.
In het lopende jaar bedroeg deze ver
houding over de periode januari—juli
82 procent. Het dalen van het dekkings
percentage beneden 85 procent moet,
zoals de ervaring uitwijst, als een symp
toom van ongunstige ontwikkeling wor
den opgevat.
De revaluatie van de gulden in maart
1961 heeft geleid tot een vermindering
van de sterke zuigkracht van de buiten
landse vraag en bevorderd, dat het saldo
op de lopende rekening van de beta
lingsbalans in vergelijking met de rela
tief grote overschotten in recente jaren,
zich in de richting van een evenwicht
beweegt. De minister van Financiën
merkt hierbij op, dat het tegengaan
van een te sterke toeneming van de
binnenlandse bestedingen er toe zal bij
dragen dat het saldo van de betalings
balans niet te ver terugloopt.
HOE DE STAAT 1 GULDEN ONTVANGT
1960 resp. de vermoedelijke uitkomsten
1961, wordt de uitgavenstijging van
f2.194 miljoen door laten vervallen van
minder urgente posten teruggebracht tot
f834 miljoen.
Belangrijk hoger bedrag aan aflossingen
Het Rijk verwacht van de Staatsmijnen voor 1962 een uitkering van
f 18.8 miljoen. Uit de exploitatiebaten van de Maatschappij tot finan
ciering van het nationaal herstel wordt een bedrag van f 3 miljoen ver
wacht, van de Hoogovens f 7 miljoen, de Spoorwegen f 9 miljoen, Breed
band f 17.9 miljoen. Aardoliemij. f4.5 miljoen. Kon. Ned. Zoutindustrie
f 1.7 miljoen en van enkele andere bedrijven f2.7 miljoen.
Het aandeel van het Rijk in de op
brengst van luisterbijdragen is voor 1962
geraamd op f33 miljoen en dat in de
opbrengst van kijkgeld op f43.1 miljoen.
De diverse ontvangsten van de dienst
der Domeiner worden geschat op f30.1
miljoen.
Het bedrag der aflossingen van de
P.T.T. is voor 1962 geraamd op f217.8
miljoen, dat van de Staatsmijnen op
f 10 miljoen en dat van het Staatsgas-
bedrijf op fll.9 miljoen.
In verband met de liquidatie van de
Europese Betalings Unie heeft het Rijk
de vorderingen terzake van de Ned.
Bank overgenomen. Het bedrag aan af
lossingen hierop is voor 1962 geraamd
op f 12.9 miljoen tegenover f 137 miljoen
in 1961 volgens de vermoedelijke uit
komsten. Dit laatste bedrag is belang
rijk hoger dan de oorspronkelijke ra
ming, aangezien de Franse regering in
1961 vervroeg heeft afgelost.
HOE DE STAAI1 GULDEN UITGEEFT
