In Elisabethstad wordt
nog verwoed gevochten
Europese officieren
leiders van het verzet"
WEERBERICHT
Kennedy (nog) niet op
bezoek bij Soekarno
Palace Hotel
(9u</
teuwSs
Dr. Soebandrio
naar Moskou
Nederlandse industrie bouwt
kernreactor voor Italië
Volgende week:
overleg tussen
RuskGr omyko
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1961
No. 30453
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: Ei. A E. van Dlshoecfc
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f255 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 5705#
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
so
emése
Er is gisteren in de Katangese hoofdstad Elisabethstad verwoed ge
vochten tussen V.N-troepen en Katangese militairen. De V.N.-strijd
krachten zouden volgens een bericht van Reuter volkomen in het defen
sief zijn gedrongen. Het V.N.-opperbevel laat thans per vliegtuig ver
sterkingen aanvoeren. Volgens een niet-officiële schatting zijn aan beide
zijden ongeveer honderd doden gevallen. Europese officieren, die vroeger
bij de gendarmerie hebben gediend en op repatriëring door de V.N.
wachtten, zouden zich bij de Katangese troepen hebben aangesloten. Dit
zou verklaren, waarom Indiase V.N.-troepen vaak op ongewapende bur
gers schieten. Het Belgische consulaat dat in de gevechtszone ligt, zit
vol kogelgaten. De Franse consul heeft zijn gezin in een hotel onder
gebracht, nadat Katangese gendarmerie zich in zijn tuin had verschanst.
Troepen van de V.N. hebben zich in het stadspark ingegraven. De
oostelijke helft van de stad zou in handen van de V.N. zijn, de westelijke
in die van de troepen van Tsjombe.
In Jadotstad verdedigt een Ierse compagnie V.N.-troeepn zich tegen
aanvallen van de Katangese gendarmerie, die met mortieren schieten. De
loemoembistisch-gezinde generaal Victor Loendoela in Stanley stad
heeft premier Adoela aangeboden Katanga binnen te vallen. Adoela zou
nog geen besluit hebben genomen.
Hanmiarskjöld voert
besprekingen in tie
Kongolese hoofdstad
Secretaris-generaal Hammarskjöld,
die woensdag j.I. in Leopoldstad een
onderhoud had met de Kongolese pre
mier Adoela, had gisteren een gesprek
met president Kasavoeboe.
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft gisteren een
verklaring uitgegeven, waarin het ver
lies aan mensenlevens in Katanga wordt
betreurd en waarin een beroep op deze
provincie wordt gedaan „een construc-
tieve rol te spelen in de centrale rege
ring van de republiek Kongo". India
heeft gisteren bekendgemaakt, dat het
de actie om een einde te maken aan
de afscheiding van Katanga steunt. In
dia is van gevoelen, dat de V.N. ten-
volle gerechtigd zijn tot deze actie: het
gaat om het toepassen van de resolutie
van de Veiligheidsraad van februari, die
de V.N. machtigde desnoods geweld te
gebruiken om een burgeroorlog te voor
komen. De Engelse regering daaren
tegen heeft Hammarskjöld „niet in
twijfel gelaten" over haar bezorgdheid
inzake het optreden van de V.N.
Het hoofd van de V.N. in Kongo,
Sture Linner, heeft gisteren in een rap
port aan secretaris-generaal Ham-
marksjöld de recente gebeurtenissen in
Elisabethstad geweten aan de niet-Kon-
golese leden van het Katangese leger en
politie. Deze zouden een aanval tegen de
VN. hebben willen ondernemen en het
door Tsjombe uitgevaardigde bevel tot
het staken van het vuren hebben gene
geerd. „De voornaamsten hiervan wa
ren enige Franse officieren, die niet naar
hun land kunnen terugkeren wegens
hun aandeel bij de opstand van april
in Algerije", aldus het rapport.
Linner zegt verder in zijn rapport dat
de V.N. contact met Tsjombe hadden
opgenomen om een staken van de vij
andelijkheden te bereiken. „Tsjombe gaf
inderdaad bevel tot staken van het vu
ren, maar dit werd genegeerd door de
huurlingen die bij de strijd betrokken
zijn".
Secretaris-generaal Hammarskjöld
heeft in antwoord op een telegram van
de Belgische minister van Buitenlandse
Zaken, Paul-Henri Spaak, een bood
schap gezonden, waarin gezegd wordt
dat de strijdkrachten van de Verenigde
Naties gedwongen waren tegen „buiten
landse elementen" in Katanga tot actie
over te gaan. In het telegram had Spaak
geprotesteerd tegen het sluiten van het
vliegveld van Elisabethstad, waardoor
de evacuatie van burgers wordt bemoei
lijkt, en uiting gegeven aan zijn „diepe
bezorgdheid over de ernstige incidenten
in Katanga". Spaak had daarna nog
twee boodschappen aan Hammarskjöld
gestuurd, waarin hij er op wijst dat „de
verantwoordelijkheid voor de veiligheid
van de bevolking in de toekomst uitslui
tend bij de Ver. Naties berust". „Daar
om heeft de Belgische regering aan de
Advertentie
Treslong, Hillegom
(Tel. 0 2520—5347)
Rest, a la carte.
Dag. diner dansant.
ONBEPERKT
KIP-ETEN f 6.—.
's Maandags gesloten.
VRIJ WARM
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond: Veel bewolking en plaat
selijk wat motregen, n.aar morgen in de
loop van de dag kans op opklaringen.
Matige tot krachtige zuidwestelijke wind.
Vrij warm.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
16 SEPTEMBER
Zon op: 6.15 uur; onder: 18.54 uur.
Maan op: 12.51 uur; onder: 22.07 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.47 en 19.C5
uur; laagwater te 2.37 en 14.45 uur.
Dit blad bestaat uit 20 pagina's
secretaris-generaal dringend verzocht de
maatregelen, die in de praktijk ter ver
zekering van deze veiligheid genomen
zijn, bekend te maken". In antwoord
hierop heeft Hammarskjöld verzekerd,
dat de strijdkrachten van de V.N. al
het mogelijke doen om de veiligheid
van personen en goederen te verzekeren.
„Totale oorlog"
De premier van de federatie van Rho-
desië en Njassaland, Sir Roy Welensky,
heeft in het parlement te Salisbury ver
klaard dat een Kantangees radiostation
gistermiddag heeft meegedeeld, dat pre
sident Tsjombe „zich te midden van
zijn volk bevindt en een totale oorlog
tegen de Verenigde Naties leidt".
Volgens dit radiostation hebben zich
in Katanga „gruwelen" voorgedaan die
„nog erger zijn dan die van Boedapest",
aldus Sir Roy. Tsjombe heeft alle lan
den dringend om „morele en materiële
hulp" verzocht. Hij zou vast besloten
zijn „tot het einde voor de vrijheid van
zijn volk te strijden".
Volgens in Salisbury ontvangen be
richten, zou in de stad een algehele
chaos heersen. Alle winkels zijn dicht
en de voedselvoorraden raken uitgeput.
De elektrische stroom is afgesneden. Alle
telefoon- en telexverbindingen tussen
Elisabethstad en Salisbury zijn verbro
ken. De telegraaf installaties in Elisa
bethstad werden door handgranaten van
de V.N.-troepen vernield.
De V.N.-troepen hebben alle wegen
naar Rhodesië geblokkeerd en niemand
krij0t toestemming Katanga te verlaten.
De premier van Rhodesië, Sir Roy
Welensky, heeft Tsjombe asiel beloofd
als hij naar Rhodesië mocht vluchten.
Volgens BBC-correspondent Richard
Williams hebben V.N.-troepen m itrail-
leurs geplaatst op de bakons en het ter
ras van het Rode-Kruisziekenhuis.
Williams verklaarde tweemaal zelf te
hebben gezien dat V.N.-troepen op Rode
Kruis-voertuigen hebben geschoten. In
een van deze gevallen hield een wit ge
schilderde en duidelijk gewaarmerkte
ambulance-auto van het Rode Kruis in
het midden van het voornaamste plein
van Elisabethstad stil, waarna de be
stuurder en een ambulancedrager uit de
wagen stapten. Indiase troepen in het
postkantoor opende onmiddellijk het
vuur, waarop beide mannen zwaar ge
wond neerstortten. Volgens de BBC-
correspondent zijn in deze campagne
alle regels van de oorlogvoering over
boord gezet, doch de Katangezen vech
ten moedig en verbitterd door.
Ba jar en Menderes
ter dood veroordeeld
De voormalige Turkse president Djelal
Bajar en oud-premier Adnan Menderes
zijn door het Turkse hooggerechtshof m
het proces, dat op het nabij de Turkse
kust gelegen eiland Jassi is gevoerd, ter
dood veroordeeld.
Het hooggerechtshof heeft in totaal
tien terdoodveroordelingen uitgesproken.
Vijftien beklaagden zijn tot levenslange
dwangarbeid veroordeeld. 35 kregen ge
vangenisstraffen, vijf werden vrijgespro
ken.
Ter dood veroordeeld werden: oud
president Bajar, oud-premier Menderes,
ex-minister van Buitenlandse Zaken
Zorloe, de gewezen minister van Finan
ciën Polatkan, de voormalige voorzitter
van de Nationale Vergadering Koraltan,
de vroegere vice-voorzitfcers van het
parlement Kirazogloe en Erozan. voorts
Santar en Kirisciogloe. die lid zijn ge
weest van de commissie van onderzoek,
die de afgezette regering-Menderes aan
de vooravond van de militaire staats
greep. waardoor zij ten val werd ge
bracht. had ingesteld en de vroegere af
gevaardigde Doelgor.
Witte Huis ontkent
Het Witte Huis heeft zich ge
haast te ontkennen, dat president
Kennedy de uitnodiging van Soe
karno om een bezoek te brengen
aan Indonesië zou hebben aan
vaard.
De woordvoerder van het Witte Huis
Salinger, bevestigde, dat Soekarno inder
daad het Amerikaanse staatshoofd had
uitgenodigd. President Kennedy heeft er
zich volgens Salinger echter toe beperkt
uiting te geven aan de hoop, dat hij eens
een dergelijke reis zou kunnen maken.
Maar er was geen datum vastgesteld.
De interpretatie, die Djakarta
aan Kennedy's woorden heeft gegeven,
kan dus op zijn minst voorbarig ge
noemd worden.
President Soekarno heeft intussen in
New York aan journalisten verteld, dat
hij zijn minister van Buitenlandse Za
ken, dr. Soebandrio. naar Moskou zal
zenden voor besprekingen met premier
Chroesjtsjow „over de gemeenschappe
lijke vredesbelangen". De Indonesische
president deed deze mededeling na een
onderhoud van vijf kwartier met Adlai
Stevenson, Amerika's afgevaardigde bij
de Verenigde Naties.
Soekarno zendt Soebandrio op pad in
zijn hoedanigheid als Indonesisch pre
sident en niet als afgezant van de Bel-
gradose conferentie van niet-gebonden j
landen. Dr. Soebandrio zou vandaag of I
morgen vertrekken.
Stevenson zei later op vragen van
journalisten, dat er „zaken van weder
zijds belang" waren besproken, zoals
kernwapenproeven, West-Irian en „de
houding van Aziatische landen, waaron
der Indonesië ten aanzien van vele van
deze kwesties, waarbij het kolonialisme
is inbegrepen".
Op de vraag of er enige wijziging is
gekomen in het Amerikaanse standpunt
aangaande Nieuw-Guinea zei Stevenson:
„Voor zover ik weet niet'.'
Euraton-opdracht
voor Neratoom
De N.V. Neratoom in Den Haag heeft
van Euratom in Brussel opdracht ont
vangen voor het construeren van een
kernreactor. Deze reactor is bestemd voor
het gemeenschappelijk onderzoekcen
trum van Euratom bij Ispra in Italië
en zal daar door Neratoom ter plaatse
worden gebouwd.
De reactor is een zogenaamd kritisch
experiment (kleine reactor van maxi
maal 1 kilowatt), beter bekend als het
ECO-project.
Het ontwerp voor de reactor is deze
zomer door Neratoom uitgevoerd in sa
menwerking o.a. met het Reactor Cen
trum Nederland.
De reactor zal in de loop van 1963
worden opgeleverd.
PRINSES BEATRIX
heeft gisteren in Leeuwarden de of
ficiele opening verricht van de bui*
tenschool van de Vereniging Park
herstellingsoordVrolijk lachend
dankt de Prinses de kinderendie
haar bij de begroeting bloemen hadU
den aangeboden
Op 12 en 13 oktober a.s. wordt in
Nijmegen het jaarlijkse congres van de
Nederlandse gemeente-secretarissen ge
houden, onder voorzitterschap van de heer
P. Bergsma uit Hilversum. In de avond
van de openingsdag zal het gemeente
bestuur van Nijmegen de congressisten
met hun dames officieel ten stadhulze
ontvangen.
V
i IBBS» $8
.uttmm*
I mt
«MM
ïSJ
Adviseur minister:
Hoogcon j u nc tu u r
nadert haar top
(Van onze Utrechtse correspondent)
„Binnen niet al te lange tijd, misschien
al volgend jaar, zal de top van de hui
dige hoogconjunctuur zijn bereikt, waar
door de waarschuwingen van de over
heid tegen overbestedingen en tegen te
hoge looneisen zullen moeten worden
omgezet in beperkende maatregelen".
Dit verklaarde gistermiddag prof. dr.
J. J. Andriessen, hoogleraar in de eco
nomie te Amsterdam en adviseur van de
minister van Economische Zaken, drs.
De Pous, bU een studieconferentie van
het kader van het Christelijk Nationaal
Vakverbond te Utrecht.
Prof. Andriessen noemde het tempo,
waarin 't overschot van de Nederlandse
betalingsbalans daalt, onrustbarend.
De geringe produktiviteitsstijging van
2 pet. per jaar weet hij aan diverse fac
toren, waaronder de vrije zaterdag, het
ontbreken van een reële arbeidsreserve,
de grote gezinnen in Nederland en het
feit dat de Nederlandse gehuwde vrouw
vrijwel niet in het produktieproces is in
geschakeld. Hij meende dat de vakbewe
ging en overheid zich nu reeds moesten
bezinnen op de ernst van deze situatie.
(Men zie elders voor de rede van
prof. Andriessen)
Het Dijkzigtziekenhuis te Rotter
dam, dat maandag door Prinses
Beatrix officieel zal worden ge
opend. Dit ziekenhuis, een van de
modernste van Europa, is reeds
enige tijd in gebruik. Elders schrij
ven wij uitvoerig over dit zieken
huis.
De tiende proef
De Sowjet-Unie heeft gisteren in de
buurt van Nova Zembla weer een kern
bom tot ontploffing gebracht, ditmaal
weer een bom ter sterkte van verschei
dene megatonnen of miljoenen tonnen
T.N.T. De proef is volgens de )meri-
kaanse Commissie voor Atoomenergie
gisterochtend vroeg genomen. Het was de
tiende proef van de lopende serie.
Van onze correspondent in Washington
Amerika wildat deze herfst se
rieuze besprekingen gehouden wor
den met de Russen over het Duitse
vraagstuk. Dean Rusk, Amerika's
minister van Buitenlandse Zaken
heeft thans gedurende drie dagen
gelegenheid zijn Westerse collega's
te polsen over dat contact tussen
Oost en West.
Gistermiddag werd in Washing
ton de eerste bijeenkomst van de
ministers van Buitenlandse Zaken
van de grote Westelijke mogend
heden gehouden. Vandaag en
zaterdag zouden ook de Westduit
sers deelnemen aan de conferentie,
die Rusk, Home en Couve de Mur-
ville gedrieën begonnen zijn.
De eerste zitting duurde twee uur
en een kwartier. De ministers bespra
ken, zonder te veel in details te tre
den, de situatie in Laos, Kongo en
Berlijn. Wat Rusk gedurende de confe
rentie wil bereiken, is toestemming van
zijn Westelijke collega's om voorzich
tig te beginnen met arrangementen voor
onderhandelingen tussen Oost en West.
Deze onderhandelingen zouden dan ge
durende de herfst moeten plaatsvinden.
In feite is Rusk reeds sedert zes weken
in deze richting aan het werk. De Fran
sen schijnen nog steeds weinig haast
te maken ten aanzien van onderhan
delingen met de Russen, doch recente
berichten uit Eonn wijzen erop, dat de
Duitsers een begin met de onderhan
delingen wensen te maken vóórdat het
partijcongres te Moskou bijeenkomt.
Het feit, dat de verkiezingen in Duits
land nog niet gehouden zijn, moet ech
ter Von Brentano een ietwat onzekere
stem in dit kapittel geven.
Tot zover onze correspondent in Wash
ington.
De Sowjetrussische minister van Bui
tenlandse Zaken Gromyko is bereid tot
een gedachtenwisseling met zijn Ameri
kaanse ambtgenoot Dean Rusk over de
kwestie Duitsland en andere problemen,
aldus heeft het ministerie van Buiten
landse Zaken in Moskou meegedeeld.
Gromyko leidt de Sowjetrussische dele
gatie, die aanwezig zal zijn bü de ope
ning van de zitting van de Assemblee
der Verenigde Naties, volgende week in
New York.
Deze verklaring van het Sowjetrus
sische ministerie van Buitenlandse Za
ken is het antwoord op de verklaring
die president Kennedy woensdag afleg
de, dat de Sowjet-Unie en de Verenig
de Staten „ernstige besprekingen over
Duitsland en andere kwesties" dienen
te houden, Kennedy stelde toen voor
dat Rusk en Gromyko elkaar bij de
opening van de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties ontmoeten
NOORD WIJK AAN ZEE
Telefoon 01719—2345
Het gehele jaar geopend.
Iedere zaterdag en zondag
DINER-DANSANT
(Menu f 9.50)
Iedere zondag vanaf 15.30 uur
THE DANSANT
(normale prijzen)
Trio Herre Jager
Anneke van Hoof
chansonnière
V.S.-kunstmaan
geborgen
De capsule van de kunstmaan Dis
coverer, die dinsdag door de Amerika
nen werd gelanceerd, is gisteren in de
lucht opgevangen, zo heeft de Ameri
kaanse luchtmacht in Los Angeles be
kendgemaakt.
Een viermotorig vliegtuig van het type
C-130 pikte de capsule bij Hawaii boven
de Stille Oceaan uit de lucht, toen deze
aan een valscherm naar benedendaal-
de. De 136 kg wegende goudkleurige
capsule was van de Discoverer geschei
den, nadat deze 33 maal om de aarde
had gedraaid.
Het toestel dat de capsule opving is
tweemaal zo groot als de vliegtuigen van
het type C-119 die tot dusver voor der
gelijke operaties werden gebruikt.
IN APRIL GOUDEN FEEST
HUISVROUWENVERENIGING
(Van onze Haagse correspondent)
De Nederlandse Vereniging van Huis
vrouwen, die volgend jaar vijftig jaar
bestaat, heeft plannen op stapel gezet
om dit gouden jubileum op bijzondere
wijze te vieren.
De vereniging, die 40.000 leden telt,
zal in april van het volgend jaar een
feestdag houden in de Expohal te Hil
versum, die plaats biedt aan vijfduizend
personen.
Uit het Leidsch Dagblad van
15 Sept. 1861:
Zondag l.l. heeft de predikant
Spurgeon te Londen, een preek
gehouden, waarin hij de mee
ning van sommige geestelijken
bestreed, die het spoorwegonge
luk tusschen Londen en Brigh
ton willen toeschrijven aan de
schending van den Zondag, door
het rijden van pleziertreinen.
