Nederlandse zeesleper in
Indonesië aan de ketting
BEKENTENIS IN DE
MOORDZAAK SPRANG
Boodschap na VIERDE
Russische kernexplosie
Rederij Wijsmuller:
„In de grens vergist"
WEERBERICHT
VERBODEN HULP AAN GRIEKS SCHIP IN NOOD
Noord-Holland'
na twee jaar op
weg naar liuis
NA URENLANGE VERHOREN
Boekhouder doodde beide broers
Sprong naar de
vrijheid
Chroesjtsjow: met grote spijt
besloten proeven te hervatten
(§uct ?ïlt
leuws,
Opgericht 1 maart 18SC
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1961
No. 30446
EDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dlshoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Amsterdamse correspondent)
De Indonesische Marine heeft de zeesleepboot „Noord-Holland" van
het bureau Wijsmuller te IJmuiden opgebracht en aan de ketting ge
legd, omdat het schip bezig was binnen de Indonesische wateren een
op een rif gelopen Griekse vrachtboot te bergen. De „Noord-Holland"
is opgebracht naar de haven van het eiland Poelau Samboe in de
Riouw-Archipel, waar de officieren in een hotel zijn ondergebracht en
de bemanning op het schip dient te blijven.
Het incident heeft zich reeds vrijdag j.l. voorgedaan en als een ver
tegenwoordiger van de Indonesische marine hiervan niet gisteren
tegenover een verslaggever van Associated Press in Djakarta melding
had gemaakt, zou niemand de „Noord-Holland" voorlopig hebben
gemist.
Niemand, behalve uiteraard de rederij,
het Bureau Wijsmuller, dat gisteravond
heeft medegedeeld zondag j.l. onofficieel
op de hoogte te zyn gesteld van het feit,
dat het schip door een Indonesisch
patrouillevaartuig was opgebracht. Men
heeft sindsdien echter gezwegen om te
trachten via de beperkte kanalen, die er
sinds het verbreken van de diplomatieke
betrekkingen tussen Nederland en Indo
nesië openstaan, op de hoogte te komen
van de juiste toedracht en maatregelen
te nemen om de sleepboot vrij te krijgen.
Eerst in de loop van gisteren zijn de
familieleden van de uit 26 koppen be
staande bemanning van de „Noord-
Holland" van het gebeurèn in kennis
gesteld.
De directie van het Bureau Wijsmuller
stelt, dat hoewel voor het bergen van
schepen in de Indonesische wateren een
Advertentie.
Halve gebr. kip
1.95
Alléén: PETER LEENEN
Gangetje 14
OOK OM MEE TE NEMEN
KOUD WEER
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Zwaar bewolkt afgewisseld door opkla
ringen en op de meeste plaatsen enkele
buien. Weinig verandering in tempera
tuur. Krachtige tot matige noordweste
lijke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
8 september
Zon op; 6.02 uur; onder: 19.13 uur.
Maan op: 4.06 uur; onder: 18.42 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.26 en 14.46
uur, laagwater te 10.32 en 22.47 uur.
STRAND VERWACHTING
VOOR MORGEN
(Van een weerkundig medewerker)
Morgen minder bui-n en wat meer op
klaringen. Echter te koel by noordwesten
wind. Overdag 15 tot 17 graden. Zee
water 17 graden.
Vooruitzichten: na tijdelijke verbete
ring tegen het weekeinde meer depres
sieactiviteit.
Dit blad bestaat uit 20 pagina's
De zeesleper Noord-Holland
van de firma Wijsmuller, die door
de Indonesische marine is aange
houden bij een hulpverleningsactie
in de Indonesische wateren.
verguning vereist is men de kapitein
van de „Noord-Holland" niet ten kwade
mag duiden, dat hij aan zijn internatio
nale verplichting om hulp te verlenen
aan in nood verkerende schepen en op
varenden voldoet. By het verzaken van
deze plicht maakt hij zich bovendien
schuldig aan een strafbaar feit. Niette
min geeft de redery toe, dat er een
misverstand heeft bestaan over de grens
van het Indonesisch gebied.
Het persbureau uit Djakarta vermeldt,
dat de Indonesische consulaire ambte
naren in Singapore, de gezagvoerder van
de „Noord-Holland" hadden gewaar
schuwd buiten dit gebied te blijven, maar
deze waarschuwing werd in de wind
geslagen. Het Bureau Wijsmuller zegt
hierop: „Op ons kantoor hebben wij
niets van een dergelijke waarschuwing
vernomen. We hebben ook geen reden
aan te nemen, dat de gezagvoerder een
waarschuwing heeft ontvangen. Indien
dit wel zo was zou hij zeer zeker, indien
geen direct gevaar voor de opvarenden
van het Griekse schip bestond, zijn
bergingswerk tijdelijk hebben gestaakt in
afwachting van het verlenen van de
vergunning. Voor alle zekerheid is hem
I hierop nog gewezen voor hij met de
berging begon".
Op thuisreis
De sleepboot was op de thuisreis van
de Japanse haven Onomichi naar
IJmuiden. Het schip was twee jaar weg
geweest, in welke periode het oude
vliegdekschepen van Amerikaanse havens
naar sloopwerven in Japan en Hong
kong bracht. De huidige bemanning,
onder commando van de 35-jarige
kapitein O. Edelenbosch uit IJmuiden,
was in maart van dit jaar per vliegtuig
naar Japan gebracht om de vorige be
manning af te lossen.
De thuisreis werd gemaakt zonder
sleep, via de Zuidchinese Zee om ver
volgens via de Indische Oceaan en het
Suez-Kanaal te gaan. Op 29 augustus
voer de „Noord-Holland" in de met
kleine eilandjes bezaaide straat van
Singapore, toen zij het 5654 ton meten
de Griekse vrachtschip „Georgios Tsa-
vliris" passeerde, dat geladen met fosfor
op een rif was gelopen, dat deel uit
maakt van het tien mijl ten zuiden van
Singapore liggende eilandje Nipas.
Kapitein Edelenbosch meldde dit aan
het hoofdkantoor te IJmuiden, terwijl
hy de Griekse kapitein aanbood, diens
schip te bergen op basis van Lloyds open
form „no cure no pay". Toen dit bericht
op de telex in IJmuiden binnenkwam,
werd de directie van Wijsmuller tege
lijkertijd per telefoon door de reder van
de „Georgios Tsavliris" uit Londen be
naderd met de vraag of er een sleepboot
in de omgeving was en zo ja, dat deze
dan „standby" (in de buurt) moest blij
ven. De reder van het Griekse schip zou
zyn kapitein instrueren om de hulp van
de „Noord-Holland" op genoemde basis
te accepteren. Dit speelde zich dus af
op de 29ste augustus.
Grens niet duidelijk
In een verklaring, die Wysmuller in
overleg met de assuradeuren van de
„Georgios Tsavliris" en de „Noord-Hol
land" heeft opgesteld, werd gisteravond
gezegd: „Aangezien op dat moment nog
niet duidelijk was of Poeloe Nipas bin
nen de Indonesische of binnen de Britse
wateren lag en bovendien van IJmuiden
uit niet kon worden vastgesteld of de
bemanning van het Griekse schip zich
al of niet in levensgevaar bevond, werd
door de directie van Wysmuller aan
kapitein Edelenbosch opdracht gegeven
om „standby" te blyven en zo nodig hulp
te bieden. Toen later (op 1 september)
bleek, dat de bewuste positie inderdaad
binnen de territoriale wateren van
Indonesië was gelegen, werd door het
Bureau Wysmuller onmiddellijk de voor
de berging noodzakelijke verguning te
Djakarta en via de vertegenwoordiger
van het Bureau te Singapore bij de
Indonesische consul-generaal aldaar
aangevraagd. Tot dusver is hierop nog
geen antwoord ontvangen. Op 3 septem
ber bereikte het Bureau Wysmuller on
officieel namelijk via de kapitein van
de Griekse vrachtboot het bericht dat
de „Noord-Holland" door een Indone
sisch patrouillevaartuig was opgebracht.
Inmiddels is de bergingsinspecteur van
Wysmuller, de heer B. Gatersleben, die
in Calcutta verbleef, naar Singapore
gevlogen, vanwaar hij telefonisch con
tact met kapitein Edelenbosch heeft
gehad. Volgens de kapitein zou de be
manning zich in goede welstand bevin
den.
Berging begonnen
Desgevraagd deelde een vertegenwoor
diger van het bureau Wijsmuller ons
mede, dat de „Noord-Holland" op de
„Georgios Tsavliris" had vastgemaakt
en dat de berging dus in feite reeds was
begonnen. Is de kapitein, die in onzeker
heid zou verkeren over de grens van de
Indonesische wateren die op zijn
zeekaart niet zou zyn aangegeven
buiten zyn boekje gegaan? De redery
zegt: „Kapitein Edelenbosch kennende,
kunnen wij dat niet aannemen. Hy moet
gegronde redenen hebben gehad om het
schip vast te maken. Bijvoorbeeld, door
dat de weersomstandigheden de op
varenden van het gestrande schip in
levensgevaar hadden doen verkeren en
langer uitstel niet verantwoord was".
Volgens de redery was er in de wijde
omgeving geen andere zeesleper, die het
Griekse schip hulp zou kunnen bieden.
De dichtsbyzijnde sleepboot was de
„Golden Cape" uit Hongkong, die 2000
mijl uit de buurt was. Heeft de Indone
sische Marine door het opbrengen van
de „Noord-Holland" dan de „Georgios
Tsavliris", een in nood verkerend schip,
aan zijn lot overgelaten met alle risico
voor de bemanning? „Ja", aldus het
Bureau Wysmuller. „Een schip, dat aan
de grond zit, verkeert altijd in nood en
zeker in dit tropische gebied met de
daar heersende weersomstandigheden
kan men stellen, dat de bemanning van
een gestrand schip in gevaar is". Of de
bemanning van de „Georgios Tsavliris"
inmiddels door een ander schip van
boord is gehaald, is niet bekend.
De „Noord-Holland", die een waarde
vertegenwoordigt van drie miljoen gul
den, heeft reeds eerder in de Indonesi
sche wateren geopereerd. Toen de sleep
boot eind juli 1960 in Singapore was,
kreeg het bericht dat de Panamese boot
„Metropolitan" op de kust van Sumatra
aan de grond zat. Onmiddellijk werd
aan de Indonesische consul-generaal te
Singapore toestemming gevraagd om
voor de berging uit te varen. De vergun
ning werd toen zonder verwijl verleend.
De „Noord-Holland" slaagde er in het
schip vlot te krijgen en naar Singapore
te brengen.
Na urenlange intensieve verhoren in
het groepsbureau van de Rijkspolitie te
Kaatsheuvel heeft de 25-jarige boek
houder M. van der S. uit Sprang-Capelle
gisteravond om kwart voor elf bekend
de gebroeders A. en H. van Zeist te
hebben vermoord.
Verdachte was na zyn arrestatie naar
het groepsbureau in Kaatsheuvel over
gebracht teneinde het verhoor te kun
nen laten plaats hebben buiten de door
de stroom van geruchten nogal gespan
nen atmosfeer in het Brabantse dorpje,
waar het gruwelijk misdrijf was gebeurd.
Bovendien werden de slachtoffers juist
gistermiddag begraven. De beiangsteiling
was groter dan het 6200 zielen telle de
plaatsje ooit gekend had. Duizenden uit
Sprang en Capelle en uit de omgeving
dromden samen op en by de begraaf
plaats.
Burgemeester M. van Prooijen betuig
de namens het gemeentebestuur in de
aula de familie zijn medeleven. „Een
afschuwelijk gebeuren heeft onze ge
dachten in de afgelopen vier dagen be
heerst. Jarenlang behoorden de overle
denen tot de dorpsgemeenschap als
hardwerkende, rustige mannen. Wie is
toch tot zulk een daad in staat?", zo
vroeg hij zich af.
Enkele uren later kreeg hy antwoord
op deze allesoverheersende vraag. Het net
had zich zo nauw gespannen om de ge
arresteerde boekhouder, dat hij gisteren
laat in de avond zyn fel verzet staakte
De Westberlijnse politie heeft gisteren
meegedeeld dat twee vrouwen en een
kind dinsdag uit een raam van de
eerste verdieping van een aan West-
Berlyn grenzend huis in Oost-Berlyn
in het westelyke stadsdeel zijn ge
sprongen.
Onder het raam stonden de verloofde
van een van de vrouwen en acht an
dere mannen met een deken die zy als
een springzeil gereed hielden.
Een twintigjarige Oostberlynse had haar
verloofde in West-Berlijn geschreven
dat zy kennissen in het bewuste huis
wilde bezoeken en dan van de gelegen
heid gebruik wilde maken naar West-
Berlyn uit te wijken.
De mannen met de deken in West-Ber
lijn vingen niet alleen haar en haar
zoontje maar ook nog een 47-jarige
vriendin op.
De eigenaar van het huis riep de Oost-
duitse politie toen hy zag wat zich af
speelde maar de agenten kwamen te
laat om de twee vrouwen en het kind
te vatten.
en bekende. Ruim 24 uur na zijn ar
restatie gaf hy toe de bejaarde broers
om het leven te hebben gebracht. Hij
legde zijn bekentenis af ten overstaan
van o.a. de subsitituut-officier van justi
tie, mr. J. Booster uit Den Bosch en
overste M. J. Ruigrok, districtscomman
dant van de Rijkspolitie te Tilburg.
Reconstructie
Tot diep in de nacht is daarna het
verhoor voortgezet teneinde een nauw
keurig relaas van het gebeurde te kun
nen opstellen. Ook wilde men een duide
lijk inzicht in de motieven van de moor
denaar krijgen. Het is gebleken, dat M.
van der S. tot zijn afgrijselijke daad
gekomen is. omdat hij van de gebroeders
Van Zeist enkele honderden guldens had
geleend precies hoeveel is nog niet
bekend die hy vrijdagavond had
moeten terugbetalen. De broers hadden
gedreigd er bekendheid aan te geven
als Van der S. niet met het geld op de
proppen kwam. Verdachte wilde een
laatste poging doen om de broers te be
wegen niets te zeggen. Maar uit de krui
denierswinkel van zyn tante stak hij
een gewicht van twee kilo in zijn zak.
Hij moet dus haast wel de bedoeling
gehad hebben te slaan, als hij met de
broers niet tot overeenstemming kon ko
men.
Twistgesprek
En het. gelukte hem inderdaad niet de
broers tot verdere uitstel te bewegen. Er
volgde een twistgesprek, tijdens welke
verdachte een van de broers greep en
hem met het gewicht op het hoofd sloeg.
De andere broer wilde weglopen, maar
in de gang had Van der S. hem al te
pakken en hij sloeg ook deze bejaarde
man met het gewicht op het hoofd.
Verdachte is vervolgens gaan ioeken
naar een portemonnee. Hij vond ook
een portefeuille, waarin enkele honder
den guldens zaten. Beiden nam hij mee.
maar zowel de portemonnee als de por
tefeuille zyn later in een greppel te
ruggevonden. De inhoud was onaange
roerd. Het geldkistje, dat voor het grij
pen stond, had Van der S. echter laten
staan.
Onopgemerkt had Van der S. het boer
derijtje van de broers verlaten. Hij reed
wat rond voor hy terugkeerde naar het
huis van zijn tante. Daar spoelde hij
het moordwapen af en zette het weer
bij de andere gewichten.
Vervolgens reinigde hy zyn kleren en
gedroeg zich verder alsof de zaak hem
niet aanging. Hij bracht ondermeer een
bezoek aan de kapper en aan zijn ver
loofde in Capelle. Ook na zijn langdurig
verhoor en confrontatie met de slacht
offers toonde Van der S. geen spoor van
berouw.
De directeur-generaal van de
Rijkswaterstaat ir, A. G. Maris
heeft gisteren in Hagestein het
sluwcomplex in de Lek in gebruik
gesteld. Een foto van het complex
dat het eerste kunstwerk is dat ge
reed is gekomen in het kader van
de Rijnkanalisatie
In de Sowjet-Unie is gisteroch
tend een vierde kernwapen in de
dampkring tot ontploffing ge
bracht. Dit heeft de Amerikaanse
commissie voor atoomenergie gis
teren bekendgemaakt. De proef
werd ten oosten van Stalingrad
genomen. De kracht was van
gering tot middelmatig.
De Russische minister-president,
Chroesjtsjow, zegt in een boodschap tot
de zevende Pugwash-conferentie van na
tuurkundigen dat de Sowjet-Unie met
bezwaard hart en grote spijt heeft be
sloten tot hervatting van proeven met
kernwapens. Hij voegde er echter aan
toe ervan overtuigd te zijn dat deze
maatregel zal bijdragen tot het voorko
men van een nieuwe wereldoorlog.
De zevende Pugwash-conferentie over
ontwapening, internationale veiligheid
en samenwerking van natuurkundigen
begint zondag aanstaande in Washing
ton.
Volgens Chroesjtsjow wordt in het
centrum van Europa licht ontvlambaar
materiaal opgehoopt dat op elk ogen
blik kan ontbranden en tot een derde
wereldoorlog kan leiden, tenzij de krach
ten van de vrede vastbesloten maatre
gelen nemen.
In deze sfeer heeft de Sowjet-Unie
onlangs maatregelen genomen tot ver-
Razzia in Parijs:
honderden verdachte
Algerijnen opgepakt
De Parijse politie heeft sinds dinsdag
avond in Parijs en omgeving 643 ver
dachte Algerijnen opgepakt bij een groot
scheepse controle naar de identiteit van
Algerijnen. De verdachten zijn in een
kamp ondergebracht voor een nader ver
hoor.
In de afgelopen vier dagen zijn in
Parijs twee politiemannen doodgescho
ten en ernstig gewond door gewapende
Algerijnen. Dinsdag werd in Rijssel een
inspecteur van politie door Noordafrika
nen uit een hinderlaag doodgeschoten.
In Noord-Parijs is een man doodgescho
ten, die kennelijk voor'zijn broer, die
politie-agent is, werd aangezien.
Maandag maakte de Parijse politie
nieuwe maatregelen bekend met het oog
op de nieuwe golf van aanvallen van
nationalistische mohammedanen op poli
tiemannen in Frankrijk. Algerijnen die
bij een controle niet kunnen aantonen,
dat zij vast werk hebben en een vaste
woonplaats of die wanneer zij veel geld
bij zich hebben, niet de herkomst ervan
aannemelijk kunnen maken, zullen naar
Algerije teruggezonden worden en door
de politie in het oog worden gehouden.
De Franse politie hoopt op deze manier
de geldinzamelaars van het nationale
bevrijdingsfront (FLN) te kunnen op
sporen. De politie meent, dat er enkele
duizenden van deze mensen in Frankrijk
zyn, die niets anders doen dan contri
buties innen van Algerijnse arbeiders in
Frankrijk.
Norstadt in Bonn
(Van onze correspondent in Bonn)
De opperbevelhebber van de strijd
krachten van de Noordatlantische Ver
dragsorganisatie, Norstadt. brengt van
daag in Bonn een bezoek aan Bonds
kanselier Adenauer.
Het gesprek, waaraan de ministers
Von Brentano en Strauss deelnemen, is
gewijd aan de stappen die het Westen
moet ondernemen om het hoofd te kun
nen bieden aan de bewapeningsmaat
regelen van de Russen.
Algemeen wordt verwacht, dat de
diensttijd in de Bondsrepubliek van 12
tot 18 maanden zal worden verlengd.
sterking van haar defensie, waaronder
het besluit tot hervatting van de proe
ven met kernwapens. De Sowjet-Unie
blijft een vredelievende politiek voeren,
aldus Chroesjtsjow.
Neerslag
Radio-actieve neerslag van de nieuwe
serie Russische Kernproeven is door het
station voor het vaststellen der radio
activiteit in Anchorage (Alaska) ont
dekt. Dit heeft Abraham Rubicoff, mi
nister van Openbare Gezondheid, giste
ren in Washington meegedeeld. De ra
dio-activiteit was 35 maal het dagelijks
gemiddelde voor augustus.
Japanse weerkundigen hebben een
verhoging van de radio-activiteit in re
gen op Japans zuidelijkste eiland, Kioes-
joe, geconstateerd, maar zijn er niet
zeker van of dit te wijten is aan de
jongste Russische proeven.
John McCone, de voormalige voorzit
ter van de atoomenergie-commissie, die
op hervatting van de ondergrondse kern
proeven in de VS heeft aangedrongen,
heeft gisteren tegenover verslaggevers
verklaard dat zeer belangrijk lijkende
verbeteringen ondergronds konden wor
den beproefd. In de toekomst zal het
misschien nodig zijn enige proeven in
de ruimte uit te voeren, „maar het meest
essentiële kan onder de grond gebeuren".
De recente Russische kernproeven zyn
volgens hem een voorbereiding voor het
beproeven van grote wapens.
Slot pag. 2
PRINSES BEATRIX NAAR
UTRECHT EN AMSTERDAM
Prinses Beatrix zal op woensdag 13
september in Utrecht, als bescherm
vrouwe van de Kon. Ned. Federatie van
Landelijke Rijverenigingen, de parade
afnemen van de deelnemers aan de na
tionale kampioenschappen van deze
federatie, die gehouden worden ter ge
legenheid van het 35-jarig bestaan.
De kampioenschappen worden verre
den tijdens het tweedaags concours hip-
pique, dat georganiseerd wordt door de
Utrechtse concours hippique vereniging.
Voorts heeft Prinses Beatrix het
voornemen op donderdag 14 september
de première bij te wonen van de film
„Exodus" in het Theater Tuschinski te
Amsterdam.
Uit het Leidsch Dagblad van
7 Sept. 1861:
Dezer dagen is verkrijgbaar
gesteld een op het eiland Deci-
ma, in 1861, ter Nederl. drukke
rij van den heer Indermann ge
drukt werk, getiteld: Open brie
ven uit Japan, door Jhr. Ph. F.
von Siebold. In deze brieven be
handelt de heer Von Siebold de
voornaamste handels-questiën
en politieke gebeurtenissen van
den dag, waarvan de kennisge
ving geen vertraging gedoogt.
Burgem. en Weth. van Leiden
doen te weten, dat zij wenschen
over te gaan tot het benoemen
van personeel aan de Openb. L.
school voor minvermogenden
o.a.: Een hoofdonderwijzer die
een jaarwedde geniet van f 1150,
benevens 5 pet. der schoolgelden
ad 1 cent per dag voor elk kind
en vrije woning of voor het ge
mis daarvan f 200.
