KENNEDY: RUSSISCH BESLUIT
CHANTAGE MET KERNWAPENS'
Braziliaanse leger zou
zijn houding veranderen
Dieven van ,Goya* eisen
losgeld van IV2 miljoen
WEERBERICHT
Witte Huis wil schok van Moskou''s verklaring
goecl tot de gehele wereld laten doordringen
Het Kremlin heeft zichzelf een
slag toegebracht, maar waarom?
V.N. breken
met Katanga
Compromis mogelijk: Goulart wel
president maar met minder macht
Bedrag moet worden besteed aan
een fonds voor liefdadigheid
Knaap in Alphen
door explosie
gedood
(9uc/ Qïtè
ieuws\
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1961
No. 30441
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: ILA.fi. van Dlsboeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f255 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze correspondent in Washington)
„Chantage met kernwapenen", zo noemde president Kennedy gisteren
de Russische hervatting der kernwapenproeven. Maar Amerika zal niet
terstond Ruslands slechte voorbeeld volgen en niet op staande voet de
kernproeven hervatten. Men moet daarom Amerika's reactie op
Moskou's sensationele verklaring, voorlopig althans, vrij beheerst
noemen. Wel hebben gisterochtend verscheidene senatoren ervoor
gepleit, dat ook Amerika thans onmiddellijk weer met kernproeven zou
beginnen, maar president Kennedy maakte later op de dag duidelijk,
wat in deze eerste fase het beste beleid voor Amerika zou zijn. In het
Witte Huis acht men het thans het beste, dat de schok van Moskou's
bekendmaking goed doordringt tot de wereld, met name tot de neutrale
landen, wier vertegenwoordigers thans in Belgrado bijeen zijn. Boven
dien, aldus Kennedy, zijn de Amerikaanse kernwapens machtig genoeg
om de V.S. en de gehele vrije wereld te verdedigen.
den en in het Congres ziet men daar
van de weerspiegeling. Senator Mans-
field, de zeer bezadigde leider der Demo
craten, beschouwde het gisterochtend als
zijn taak, aan te dringen op voorzich
tigheid, wanneer men zou gaan spreken
over het feit dat de Russen de kern
proeven gingen hervatten. Toch konden
de senatoren Kuchel, Keating. Gore.
Symington en Dodd het niet nalaten,
zeer scherpe dingen te zeggen, en Dodd
drong er tezamen met twaalf andere
Senatoren op aan, dat Amerika zijn
kernproeven onmiddellijk zou hervat
ten. Het Witte Huis gaf echter prompt
daarop tegenroer, door in zyn verkla
ring geen woord te reppen over wat
Amerika thans te doen stond. Tot zover
onze Amerikaanse correspondent.
Russen proberen de
vrije wereld aan het
sidderen te brengen
De Sowjet-Unie heeft zichzelf een
zware slag toegebracht in haar propa-
gandastrijd en wat haar motieven daar
voor ook geweest mogen zyn, de Ameri
kaanse regering wenst er tenvolle van
te profiteren, dat de Russen hun eigen
reputatie zoveel kwaad hebben gedaan.
Maar dat betekent natuurlijk niet, dat
Amerika voorgoed van een hervatting
van de kernproeven kan afzien, nu de
Russen opnieuw beginnen.
President Kennedy overweegt intus
sen een bijeenkomst van de Algemene
Vergadering van de Ver. Naties bij te
wonen om het besluit van de Sowjet-
Unie te veroordelen als een gevaar voor
de gehele mensheid. De zitting van de
assemblee begint 19 september. De pre
sident, die vanmiddag besprekingen zou
voeren met zyn minister van Buiten
landse Zaken, Rusk, zou nog geen de
finitieve beslissing hebben genomen of
hy in de Assenblee het woord zal voe
ren.
Waarom heeft de Sowjet-Unie beslo
ten tot een bekendmaking, die haar
propagandistisch zoveel nadeel moet be
rokkenen? Dat is de grote vraag, die
men zich thans in Washington stelt.
Militaire en wetenschappelijke deskun
digen wijzen er op dat de Sowjet-Unie
tot dusverre veel minder kernproeven
heeft ondernomen dan de Verenigde
Staten. Zij achten het mogelijk, dat de
Russische militairen er behoefte aan voe
len hun arsenaal uit te breiden met kern
wapenen van allerlei soort, die zij nog
niet hebben beproefd. In de Russische
verklaring valt de nadruk op bommen
van kolossale vernietigingskracht, doch
in feite zouden de Russische militairen
tenminste evenveel belangstelling kun
nen hebben voor wapens van kleiner
kaliber.
Dat niettemin de kolossale bommen
in de Russische bekendmaking speciaal
worden genoemd, wijst er op, dat het
Kremlin niet alleen streeft naar groter
variëteit aan wapenen, doch tevens be
oogt de wereld schrik aan te jagen.
Staatslieden en politici in Washington
hebben vooral oog voor dit laastgenoem-
de aspect van Moskou's opzienbarende
verklaring. In Washington hebben vele
politici de indruk, dat de Russen niet
alleen West-Berlijn, doch heel West-
Europa aan het sidderen proberen te
brengen door te dreigen met massale
vernietiging.
Natuurlijk proberen de Russen even
zeer Amerika te intimideren als de an
dere NAVO-landen, maar tot dusverre
lijkt de nervositeit in West-Europa gro
ter dan in de Verenigde Staten. Niet
bij deskundigen, maar wel bij het ge
wone volk in Amerika, constateert men
in- deze periode een ongeduldige irrita
tie over het optreden van de Sowjet-
Unie. Een nationalisme, dat niet zonder
risico is, doet zich in brede kringen gel-
WARM WEER
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond In de nacht en ochtend plaat
selijk mist. Morgen overdag warm en
overwegend zonnig weer. Zwakke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
2 SEPTEMBER
Zon op: 5.52 uur; onder: 19.26 uur.
Maan op: 23.38 uur; onder: 14.37 uur.
Hoogwater te Katwijk te 8.29 en 20.56
uur; laagwater te 4.08 en 16.24 uur
STRANDVERWACHTING.
(Van een deskundig medewerker)
Wolkenvelden gaan oplossen, daardoor
morgen overwegend zonnig strandweer.
Zwakke wind tussen oost en zuid. Mid-
dagtemperatuur kan tot dicht bij 25 gra
den stijgen. Zeewater 18 graden. Voor
uitzichten: weekeinde met rustig en
zomers strandweer.
Dit nummer bestaat uit 18 pagina's
Parijs ontkent de
invloed van explosies
in de Sahara
Onze Parijse correspondent telefo
neerde: In Parijs ontkent men, dat de
Franse proefexplosies in de Sahara,
waarvan men nooit heeft willen afzien,
voor de Russen een bedreiging konden
vormen waardoor hun beslissing nu ach
teraf zou kunnen worden gerechtvaar
digd. Tegenover de 207 A- en H-
bommen, die de Russen, de Amerika
nen en de Engelsen tezamen tot ont
ploffing hebben gebracht, staan, zo te
kent men in officiële Franse regerings
kringen aan, slechts vier Franse proefex
plosies. Of het officiële Franse geweten
zich met dit verweer nu volledig heeft
gezuiverd kan men op dit moment in
het midden laten.
Waarnemers in Parijs zien in het
Russische besluit een bevestiging van
de opvatting van president De Gaulle
dat de Sowjet-Unie een agressieve bui
tenlandse politiek wil volgen, ook bui
ten de kwestie-Berlijn.
Bezorgdheid in Bonn
Onze correspondent in Bonn bericht
te hedenochtend: „Ernstigebezorgdheid"
is het sleutelwoord van de verklaring,
die de Westduitse Bondsregering naar
aanleiding van het Russische besluit
heeft uitgegeven. In een door Adenauer
ondertekende verklaring wordt de toe
stand „zeer ernstig" genoemd. De ken
nelijke bedoeling van Moskou is, het
Westduitse volk murw te maken, zo
meent de kanselier. Dat zal echter niet
lukken, de Russen mogen dreigen met
hun super-atoombom, wij beseffen nog
steeds dat de Amerikaanse voorraad
kernwapens groter is dan de Russische,
hetgeen betekent dat ook de Sowjet-
Unie vernietigd zal worden als een
kernoorlog uitbreekt. In een verkiezings
redevoering in Göttingen zei Adenauer
nog dat de nieuwe Russische dreige
menten bewijzen dat ook de Bundes-
wehr met kernwapens moet worden uit
gerust. (Om misverstanden te voorko
men zei hier gezegd dat Adenauer hier
mee niet bedoelde dat West-Duitsland
zelf de beschikking moet krijgen over
kernwapens. De Bundeswehr is geheel
geintegreerd in de Noordatlantische Ver
dragsorganisatie, zodat van zelfstandig,
Westduits militair optreden toch al geen
sprake kan zijn, maar ook de zeggen
schap over cje kernwapens zal men ge
heel in Amerikaanse handen laten). De
Westberlynse burgemeester Brandt zei
over de hervatting van de Russische
kernproeven, dat Moskou daarmee een
grote schuld op zich heeft geladen.
Men zie ook pog. 2
KLM mag niet
naar LEIPZIG
De speciale vluchten naar Leipzig, die
de KLM reeds sedert vele jaren in ver
band met de Leipziger Messe in het
voor- en najaar uitvoerde en die ook
ditmaal van vandaag tot en met 10 sep
tember gepland waren, moesten gister
middag worden geannuleerd. De bevoeg
de geallieerde instanties hebben de hier
voor noodzakelijke vliegvergunningen
niet verleend, zo deelt de K.L.M. mee.
Vliegramp in de VS
eist 76 levens
Een Constellation van de Ameri
kaanse luchtvaartmij. Trans World
Airlines is vanochtend vroeg in de
omgeving van Chicago neergestort
en uitgebrand. Volgens de politie
zijn alle inzittenden zeventig
passagiers en een bemanning van
zes leden om het leven geko
men.
Het viermotorige vliegtuig was
op weg van Boston naar Los
Angeles. Kort nadat het om acht
uur Ned. tijd van het vliegveld
van Chicago was opgestegen,
stortte het 20 km verder in een
veld bij de voorstad Hinsdale neer.
Toen reddingsploegen bij de plaats
van het ongeluk aankwamen,
brandde het wrak fel. Pas toen het
vuur was geblust, kon men begin
nen naar overlevenden te zoeken.
Met traangasbommen heeft de
politie in Rio de Janeiro een eind
gemaakt aan demonstraties ten
gunste van vice-president Goulart.
Demonstranten op de vlucht voor
de politie.
De Verenigde Naties hebben
vandaag in Elisabethstad bekend
gemaakt, dat zij alle normale be
trekkingen met de regering van
Katanga hebben afgebroken.
Dertig Cubanen naar
Jamaica uitgeweken
Dertig Cubanen die te Kingston op
Jamaica om politiek asiel hebben ver
zocht, hebben meegedeeld dat zij de ka
pitein en de zes bemanningsleden van
'n kustvaartuig gewapenderhand hebben
gedwongen koers te wijzigen en naar
Jamaica te varen. Deze poging is een
maand lang voorbereid.
De commandant van het machtige Braziliaanse tweede leger heeft
gisteren aan zijn troepen bekendgemaakt, dat de minister van Oorlog,
maarschalk Odilio Denys, elke door het parlement aanvaarde oplossing
voor de Braziliaanse crisis zal aanvaarden Het was de eerste aan
wijzing. dat het leger bereid is zijn positie tegen vice-president Joao
Goulart op te geven. Zoals gisteren gemeld zijn eenheden van het
Braziliaanse leger, luchtmacht en vloot een operatie begonnen tegen de
staat Rio Grande do Sul, waarvan de gouverneur, Leonel Brizola, een
zwager is van Goulart.
Verwarde toestand
in Rio Grande do Sul
Het parlement heeft gisteren met 298
stemmen tegen 14 stemmen een voor
stel aangenomen een wet tot herziening
van het parlementaire regeringssysteem
ter tafel te brengen. Hierdoor zou Gou-
(Van onze Londense correspondent)
De dieven van het Goya-portret van de hertog van Wellington, dat
tien dagen geleden uit de National Gallery te Londen werd gestolen,
hebben in een brief aan Scotland Yard een losprijs van 140.000 pond
1,4 miljóen gulden) geëist voor teruggave van dit portret. Deze losprijs
zal niet door de dieven zelf worden opgestreken, maar zal worden be
steed aan liefdadige doeleinden.
In een brief vroegen de dieven een fonds te stichten om dit bedrag
bijeen te krijgen. Zodra men de 1,4 miljoen gulden heeft ontvangen en
de dieven officieel beloofd is, dat zij niet zullen worden vervolgd voor
hun diefstal, zal het museum het portret van de hertog van Wellington
terugkrijgen.
Veel bijzonderheden
in korte brief
Een Westduitse boerenvrouw, die
in de enclave Eiskellerin Oost-
Berlijn woont, wordt op haar dage
lijkse gang naar het westen bege
leid door een Engels militair. Er
zijn op het verbindingsweggetje
tussen de enclave met West-Berlijn
zoveel moeilijkheden gerezen, dat
de Westelijke militairen de bevol
king hier persoonlijke bescherming
geeft.
De brief die gericht was aan commis
saris Victor Massey, de leider van het
onderzoek naar de diefstal, werd gezon
den via het hoofdkantoor van het Brit
se persbureau Reuter, dat in Fleet
Street is gevestigd. De brief werd woens
dagavond in het Londense district N.W.
1 gepost en was afgestempeld op kwart
over zeven. Nadat de brief bij Reuter
was ontvangen, werd deze onmiddellijk
aan Scotland Yard overhandigd.
Woordvoerders van Scotland Yard
vertelden later, dat de brief in het labo
ratorium wordt onderzocht. Deze was
geschreven op normaal briefpapier zon
der briefhoofd, met potlood en in blok-
letters. De dieven verklaarden: „Geen
van onze groep heeft een strafregister.
Wü hebben het portret gestolen om rijke
liefhebbers te dwingen geld beschikbaar
te stellen voor liefdadige doeleinden. Alle
goede mensen moeten helpen dit fonds
tot een succes te maken, waarna de
Goya kan worden teruggegeven."
De dieven gaven vrij veel bijzonder
heden over het schilderij, zodat het er
op het eerste gezicht op lijkt, dat zij het
inderdaad hebben weggenomen. Zy
schrijven namelijk dat achterop het pa
neel een etiket is geplakt waarop de
naam is vermeld van een kunstveiling
in Jersey, waarop de datum 22 augus
tus 1958 staat en de naam van de hertog
van '_2eds, die het schilderij oorspronke
lijk in zijn bezit had. De directeur van
de veiling gaf later te kennen, dat dit
briefje zeer veel weg heeft van dat, wat
hij op de door hem verkochte kunstwer
ken plakt en dat hij inderdaad dit schil
derij in zijn bezit had gehad.
Alleen een paar krasjes
Nadat het schilderij was gestolen be
stond er grote vrees dat het onherstel
baar beschadigd zou kunnen zyn, omdat
het paneel bijzonder zwak is. De dieven
probeerden deze vrees weg te nemen
door in hun brief te vermelden dat „er
alleen een paar krasjes in de hoek zit
ten en dat het verder volkomen onbe
schadigd is gebleven".
Het doek werd maandagavond 22
augustus uit het, door allerlei veilig
heidsinstallaties bewaakte museum aan
Trafalgar Square gestolen.
Sinds het in de National Gallery arri
veerde was het tentoongesteld op een
ezel boven aan de hoofdtrap van het
museum.
Het portret werd in juli van dit jaar
door een Amerikaan voor 1.4 miljoen
gulden op de Londense kunstveiling van
Sotheby gekocht. Dit veroorzaakte grote
verontwaardiging in Engeland omdat
het schilderij het land dan zou verlaten.
Daarop besloot de Amerikaan de Goya
voor dezelfde prijs, waarvoor hij die ge
kocht had, aan Engeland terug te ver
kopen. De Wolfson-stichting betaalde 1
miljoen gulden en de Britse regering
paste de rest bij.
Het schilderij was niet verzekerd.
lart president worden zonder de macht
die de vorige presidenten hebben uit
geoefend. Een teken van verminderde
spanning was het opheffen van de cen
suur. waardoor telegrammen waren op
gehouden en twee voorname ochtend
bladen in Rio de Janeiro in beslag
waren genomen.
Radiostations in Zuid-Brazilië, die in
handen zijn van de plaatselijke gouver
neur, meldden gisteren, dat troepen van
het tweede leger twee steden in Rio
Grande do Sul hebben bezet. Volgens
een woordvoerder van het ministerie
zijn echter uit het gehele land geen
berichten over militaire acties binnen
gekomen. Het ministerie van Marine
heeft meegedeeld dat een vlooteenheid
gisteren uit Rio de Janeiro naar het
zuiden is vertrokken.
De nationale veiligheidsraad deelde
mede, dat in Rio Grande do Sul pro-
communistische groepen een strijdmacht
vormen. Ook zou er in deze provincie
een groeiend voedseltekort zijn. De toe
stand is zeer verward. Telefonisch con
tact met de provincie was niet mogelijk.
Goulart heeft zijn thuisreis na een
onderbreking van een uur in Lima
(Peru) voortgezet. In Lima moest de
politie maatregelen nemen om de
enthousiaste menigte in bedwang te
houden. Een voor het merendeel uit
leden van de Braziliaanse Arbeiders
partij bestaande groep volksvertegen
woordigers heeft besloten een afgezant
naar Buenos Aires te sturen om vice-
president Goulart te vragen in Argen
tinië te blijven tot een vreedzame op
lossing van het conflict door het par
lement is gevonden.
De zestienjarige L. J. Gubbels, uit
Groningen, Is gisteravond gedood, toen
hij experimenteerde met explosieve stof
fen. De knaap, een pupil van de
Martha-Stichting in Alphen, is getrof
fen door delen van een uit elkaar sprin
gende bus, waarin hij een zelf vervaar
digd mengsel had gedaan. Hierbij werd
zyn halsslagader doorgesneden. Het
ongeval heeft zich voorgedaan in het
Jongenshuis aan de Julianastraat.
Uit het Leidsch Dagblad van I
5 Sept. 1861
Afen schrijft uit 's Graven-
hage d.d. 1 Sept.: ,Jlet schijnt
dat het paspoortenstelsel op zijn
uiterste ligt. Nadat onlangs de
paspoorten tusschen Frankrijk,
België en Nederland zijn afge-
schaft, moet nu bij onze rege
ring een aanzoek van Zweden
ingekomen zijn, om wederkerig
de verpligting der paspoorten op
te heffen.
