Op 19 september beraad
Oost-West in New York
Terugkeer van Goulart
naar Brazilië onzeker
Amerika en Frankrijk
bereikten H compromis
WEERBERICHT
Tijdens bezoek aan Rood-China
ontpopte vice-president zieli
als communistisch sympathisant
KUSTVAARDER GEZONKEN NA
AANVARING OP WATERWEG
Huren in 1965
30% lioger
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1961
No. 30438
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: Ei. a. E. van Dlsüoecfc
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 750 per kwartaal; f2.55 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze correspondent in Bonn)
Het ziet er naar uit, dat het Westen dezer dagen de Sowjet-Unie
een conferentie van de ministers van Buitenlandse Zaken van de Grote
Vier zal voorstellen, die bijv. op 19 september a.s. in New York ge
houden zou kunnen worden. Dit kan tenminste afgeleid worden uit de
woorden van de Westduitse minister van Buitenlandse Zaken, Von
Brentano, die suggereerde, dat aan een dergelijke conferentie van de
Grote Vier (Amerika, Engeland, Frankrijk en de Sowjet-Unie) een
gesprek vooraf diende te gaan van de Westelijke ministers, met inbe
grip van de Westduitse vertegenwoordiger. Dat Westerse voorgesprek
zou dan op 10 september gehouden kunnen worden.
Von Brentano liet doorschemeren, dat de Franse bezwaren tegen
contact met de Russen uit de wereld zijn geholpen. Het Amerikaanse
blad „New York Times" maakt daar eveneens melding van. De Ber-
lijnse correspondent van dit gezaghebbende Amerikaanse blad zegt
vernomen te hebben, dat Amerika en Frankrijk een compromis hebben
bereikt: dit houdt in, dat in de Westelijke antwoordnota's op de Rus
sische verklaring van 3 augustus geen enkele zinsnede wordt opgeno
men over de mogelijkheid van onderhandelingen. Daarentegen hebben
de Fransen er mee ingestemd, dat de Russen informeel en waarschijn
lijk door de Ver. Staten gepolst zullen worden over dergebjke onder
handelingen. Minister Rusk zal dan op 19 september rapport uitbrengen
spitsing van de situatie te vermeden.
In Berlijn krijgt men wel eens de indruk,
dat zij aansturen op moeilijkheden bij
de sectorgrens. Zo kan men tenminste
alleen verklaren, dat er op vele plaatsen
van deze grens luidsprekers opgesteld
staan, die schallend de verdorvenheid
van het Westen verkondigen. Dit heeft
dan ook al geleid tot demonstraties van
de kant van de geërgerde Westberlijners.
Yon Brentano hoopt
op ontspanning
Minister Von Brentano, van wie be
kend is, dat hU de ontwikkelingen van
de laatste weken zeer ernstig opvat, zei
gisteren, dat een gesprek met Moskou
niet ten doel heeft een slecht compromis
te bereiken, maar wel het omlijnen van
de posities. Dat kan tot verlenging van
de crisis leiden, maar ook, en dat hoop
ik, tot duidelijk merkbare ontspanning,
aldus Von Brentano, die de tegenstan
ders van het Westelijk initiatief tot
onderhandelingen verweet, dat het groot
ste gevaar van de huidige situatie is dat
de Russen wellicht de hele toestand fout
beoordelen. De Westduitse socialisten
hadden overigens een dergelijke verma
ning niet nodig. Zy spraken zich giste
ren nogmaals zeer duidelijk uit vóór
besprekingen met de Russen en zij
maanden de Bondsregering op dit punt
een eigen initiatief te ontwikkelen.
Tot zover onze correspondent in Bonn.
Minister Rusk sprak met
Dag Hammarskjöld
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Dean Rusk, heeft beves
tigd, dat met Sowjet-Rusland over Ber
lijn zal worden onderhandeld. Tijd,
plaats en verdere bijzonderheden zijn
echter niet bekend. Rusk verklaarde
tegenover journalisten, dat de kwestie
voor de Verenigde Naties zou kunnen
worden gebracht, maar dat de onder
handelingen tussen Oost en West hier
aan vooraf zouden kunnen gaan.
Rusk zei dit na een twee uur durende
conferentie met de secretaris-generaal
van de Verenigde Naties, Dag Ham
marskjöld. en de Amerikaanse ambassa
deur by de Verenigde Naties, Adlai
Stevenson. Rusk noemde de toestand
rond Berlijn „ernstig". De betrokken
regeringen moeten volgens hem met
elkaar in contact blijven „om te onder
zoeken of er een mogelijkheid bestaat
vitale belangen te beschermen". „Wan
neer de crisis zich toespitst en een be
dreiging van de vrede wordt, vind ik het
volkomen gepast dat de V.N. het vraag
stuk in behandeling nemen", zo zei hij.
Uit Berlijn en Oost-Duitsland komen
intussen weinig bemoedigende berichten.
Er schijnt de communisten niet veel aan
gelegen te zijn, incidenten en een toe-
Schietoefening
Gisteravond rukte de Britse militaire
politie uit naar de noordelijke haven in
een kanaal in het centrum van Berlijn,
waar de Oostduitse politie schoten had
gelost. Het bleek, dat leden van de
Oostduitse politie schietoefeningen hiel
den op een hoop straatstenen, even over
de Britse sectorgrens. Zij gebruikten
wapens van een klein kaliber. Arbeiders
vluchtten weg om niet door afketsende
kogels getroffen te worden. Het vuren
hield op toen de Britse militaire politie
tezamen met de Westduitse politie aan
kwam. maar werd voortgezet toen deze
weer waren vertrokken.
De Oostduitse politie wierp traangas-
bommen naar een groep van 30 jeugdige
Westberlyners. die bij de sectorgrens
waren samengekomen. Ook werd een
waterstraal op hen gericht.
De socialistische party in West-Berlyn
heeft alle inwoners van het vrije deel
van de stad opgeroepen, zich niet te
laten provoceren en niet mee te doen
aan demonstraties en andere uitdagende
acties aan de sectorgrens.
In West-Berlijn is gisteren een nieuwe
lijn van de ondergrondse geopend, die
het noordelijke met het zuidelijke stads
deel verbindt. De lijn, die zeven km lang
is, loopt van het district Wedding in de
Franse sector naar de Kurfürstendamm
in het Britse deel. Het werk, dat zes
jaar heeft geduurd, was een week eerder
klaar dan men had verwacht. Het is de
eerste nieuwe lijn van de Berlijnse
ondergrondse sinds dertig jaar.
Via deze lyn kunnen passagiers reizen,
die niet van de luchttram die eigen
dom is van een Oostduitse maatschappij
gebruik willen maken.
Prinses IRENE uit
Mexico teruggekeerd
Na een verblijf van ongeveer zes we
ken in Mexico is Prinses Irene van
ochtend vroeg met een DC-8 straal
vliegtuig van de KLM op Schiphol
teruggekeerd. De Prinses, die gekleed
was in een wijde witte mantel, werd daar
verwelkomd door de Mexicaanse ambas
sadeur in ons land, de heer Rafael
Fuentes, en enige hoffunctionarissen.
Nadat zij zich op het platform enige tijd
met hen had onderhouden, vertrok zij in
een gereedstaande auto naar Soestdijk.
De Prinses is in Mexico de gaste ge
weest van president Adolfo Lopez
Mateos. Donderdag jl. was zij uit Mexi
co naar Montreal vertrokken. In Cana
da heeft zij nog enige dagen doorge
bracht by een vriendin, mevr. Smith.
De Braziliaanse ministers voor het leger, de vloot en de luchtmacht
hebben gisteren aan het Congres een gemeenschappelijke boodschap
gezonden, waarin zij verklaren niet te zullen toestaan, dat vice-presi
dent Goulart het presidentschap op zich neemt. Hun houding is geba
seerd op „overwegingen van nationale veiligheid". Daarop heeft de
waarnemende president, Mazilli, bekendgemaakt, dat hij zal aftreden,
indien het Congres aan de eis van de strijdkrachten gevolg zou geven.
Dit zou dan betekenen, dat Brazilië geen president en geen vice-
president meer zou hebben. In de Grondwet is bepaald, dat in een
dergelijk geval binnen zestig dagen nieuwe verkiezingen moeten
worden gehouden.
Goulart verklaarde gisteravond in Parijs, dat hij zich krachtens de
Grondwet als president beschouwt. Vandaag zou hij, na een onderhoud
met landgenoten, een besluit nemen over terugkeer naar Brazilië.
Censuur ingesteld
„Parls-Presse" publiceerde gisteravond
een foto van Goulart die de Chinese
communistische leider Mao Tse-toeng de
hand schudde. De foto werd genomen
toen de twee mannen elkaar tien dagen
geleden ontmoetten en Goulart, volgens
het blad. hulde bracht aan de „beslis
sende rol van China in de strijd tegen
het imperialisme". „Op grond van deze
verklaring waren de Braziliaanse mili
taire leiders van mening dat Goulart
op zijn minst met het communisme svm-
ONDERWIJZERS NAAR
NIEUW-GUINEA
Uit Nederland zyn 12 onderwyzers in
Nieuw-Guinea aangekomen, bestemd
voor het onderwys op de missiescnolen
van verschillend type in het vicariaat
Merauke en het vicariaat Hollandia.
Deze aanvulling van onderwijskrachten
maakt het mogelyk, in het nieuwe
schooljaar, dat in september begint, de
zo nodige uitbreiding van het onderwijs
een goed begin te geven
LATER AFKOELING
tot
De Bilt verwacht van heden
morgenavond:
Droog en over het algemeen zonnig
weer. Meest matige wind. ruimend van
zuidoost naar zuidwest. Aanvankelijk
warm weer, later enige afkoeling.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
30 AUGUSTUS
Zon op: 5.47 uur; onder: 19.33 uur.
Maan op: 21.55 uur; onder: 11.11 uur;
Hoogwater te Katwyk te 6.01 en 18.28
uur, laagwater te 1.58 en 14.13 uur.
STRAND VERWACHTING
VOOR MORGEN
(Van een weerkundige medewerker)
Morgen iets minder warm met zwakke
zeewind. Overwegend zonnig. In de mid
dag ongeveer 22 graden. Zeewater 18
graden.
Vooruitzichten: zwak koufront gaat
passeren en brengt tydelyk een kleine
kans op onweer met zich mee.
Dit nommei bestaat alt 12 pagina's
pathiseert, en verzetten zij zich tegen
zijn aanvaarding van het presidentschap
na het aftreden van Quadros", aldus
„Paris-Presse".
Intussen is in Brazilië censuur inge
steld op uitgaande persberichten. Ook de
radio-stations in de provincies zyn on
der censuur gesteld.
John Lawrenson, Reuters voornaam
ste vertegenwoordiger in Zuid-Amerika,
deelde later in een telefoongesprek met
New York mee dat de censuur wat ver
zacht is. Zij wordt niet-officieel in de
kantoren van de telegraafmaatschappij-
en uitgeoefend. De censors ontlenen hun
bevoegdheid aan een in 1915 uitgevaar
digd presidentieel besluit.
Rus wilde niet terug
Een Sowjetrussische toerist, de 47-
jarige Krawtsjenko, is gisteren omgeko
men bij een val uit de vierde verdieping
van zijn hotel in Caen. De man, een
schryver en journalist uit Moskou, had
een brief achtergelaten, waarin hy zei
dat hy „het niet eens was met het
regime" in de Sowjet-Unie en had be
sloten niet naar Moskou terug te keren,
zo heeft de politie verklaard.
Krawtsjenko maakte met 25 andere
Sowjetrussische vakantiegangers, voor-
Prinses Beatrix gefotografeerd
in de Via Veneto in Rome. Zij
vertoeft thans met enkele vriendin
nen in de Italiaanse hoofdstad.
Soekarno naar
Belgrado vertrokken
President Soekarno is gisteravond met
een speciaal vliegtuig naar Belgrado
vertrokken, waar hij de conferentie van
niet-gebonden landen zal bijwonen. Deze
conferentie begint 1 september, In zijn
gevolg zijn 46 personen, onder wie acht
ministers en de leiders van de moham
medaanse. de nationalistische en de
communistische partijen.
De delegatie werd door 5.000 personen
op het vliegveld uitgeleide gedaan.
President Soekarno arriveerde van
ochtend op het vliegveld van Belgrado.
Hy werd begroet door president Tito
van Zuid-Slavië.
namelyk technici en intellectuelen, per
autobus een rondreis door Frankryk.
De politie achtte de mogelykheid van
een ongeluk uitgesloten. De rest van de
brief, waarin uitgelegd werd waarom
Krawtsjenko geen politiek asiel had ge
vraagd, werd door de politie niet vryge-
geven. Twee functionarissen van de
Sowjetrussische ambassade in Parijs zyn
in Caen voor een onderzoek aangekomen.
Spreekverbod voor bemanningen
Bij beider zicht en bladstil weer
Het booreiland Triton van de
Ned. Aardolie Maatschappij is op
de eerste plaats voor proefboringen
voor de kust bij Kijkduin aange
komen. Een luchtopname van het
gevaarte, dat op 53 meter lange
poten op de zeebodem staat. Er
zal tot ongeveer twee kilometer
diepte worden geboord.
Een mysterieuze aanvaring op
de Nieuwe Waterweg, bij helder
zicht en bladstil weer. is vannacht
de ondergang geworden voor de
Nederlandse kustvaarder Geest-
stroom", een nietig zeescheepje
van 317 brt, dat gebouwd werd in
1954 en voor de Rederij Waling
van Geest en Zoon een min of
meer regelmatige dienst onderhield
op de Engelse oostkust.
De „Geeststroom" werd even na tien
uur, nadat zij de haven van Maassluis
had verlaten met bestemming Boston
(GB). ter hoogte van boei groen negen
(tussen Maassluis en Hoek van Holland)
met een daverende klap midscheeps ge
raakt door de binnenkomende Noorse
tanker „Jaranda", die met 18.000 ton
ruwe olie voor de Shell uit Puerto Mi
randa (Venezuela) kwam. De kustvaar
der begon vrijwel onmiddellyk te zinken.
Kapitein Booster uit Vlaardingen deed
nog een poging om zijn schip aan de
zuidelyke oever aan de grond te zetten,
maar dat gelukte hem slechts gedeelte
lijk. Alleen een klein deel van de romp
en de masten van de „Geeststroom"
markeren nog de plaats van het onge
val. de rest van het schip ligt onder
het water. Buiten de vaarroute overi
gens.
Vlucht voor leven
Het werd voor de bemanning van de
„Geeststroom" in die spannende minuten
een vlucht voor het leven. Twee jonge
matrozen sprongen in paniek over boord
en zwommen dwars over de Waterweg
door personeel van Dirkzwagers mel-
dingspost aan droge kleren werden ge
holpen. De negen andere bemannings
leden klommen via een snel uitgewor
pen touwladder aan boord van de Noorse
tanker. Het avontuur is voor allen goed
afgelopen, alleen een der oudere ma
trozen kreeg een lichte verwonding aan
het gelaat. Aanvankelijk werd gevreesd,
dat een of meer mannen van de
„Geeststroom" met het schip mee in de
diepte waren gezonken, doch dat was
gelukkig niet het geval. Toch heeft de
Rijkspolitie te water nog lange tijd met
schynwerpers de plaats van het ongeval
beschenen. De reddingboot van Hoek
van Holland verleende daarby assis
tentie.
Zwijgende groep
De veel zwaardere „Jaranda" liep
vrijwel geen schade op Het schip heeft
de kustvaarder met de boeg aan stuur
boordzijde geraakt, maar kon zonder
moeilykheden de reis naar de eerste
petroleumhaven in Pernis vervolgen.
Daar meerde de „Jaranda" tenslotte
om half een af. Ruim drie kwartier
later verlieten de schipbreukelingen het
Shell-terrein. Allen werden met een
busje naar hun woningen in Vlaardingen
gebracht.
Het was een zwijgende groep, 's nachts
op het Shell-terrein. Op bevel van beide
gezagvoerders heerste er namelijk een
absoluut spreekverbod voor redders en
geredden. Zelfs de namen van de schip
breukelingen werden niet gegeven. Met
veel moeite kon er tenslotte een plaatje
voor de fotografen af. „Ik wil onder
geen beding journalisten aan boord
hebben", zei kapitein Jonassen van de
„Jaranda", zijn collega van de „Geest
stroom" was het daarmee geheel eens.
De oorzaak van de aanvaring bleef voor
Baar de oever by Maassluis, waar zy ons dus onduidelijk.
Eerste verhoging in april
te wachten
(Van onze Haagse correspondent)
Omstreeks april 1962 kan een
algemene huurverhoging worden
verwacht van 10 tot 12%, afhan
kelijk van de gemeenteklasse. Het
wetsontwerp, waarin de minister
van Volkshuisvesting en Bouw
nijverheid zijn gedachten omtrent
het op langere termijn te voeren
huurbeleid heeft vorm gegeven, is
de ministerraad gepasseerd en aan
de Raad van State toegezonden,
aldus is ons van bevoegde zijde
medegedeeld.
De regering is van oordeel, dat de
huurpryzen van gebouwd onroerend
goed met in totaal ongeveer 30% moeten
sty gen Voorts dat dit dient te geschie
den langs geleidelyke verhogingen en
wel in een zodanig tempo, dat het eind
doel bereikt zal kunnen zijn omstreeks
de tyd, dat een zeker overwicht zal be
staan tussen woningvoorraad en woning
behoefte. In het destyds uitgebrachte
SER-advies wordt deze toestand aan
wezig verondersteld omstreeks 1965.
In drie fasen, telkens met 2 jaar tus
senruimte, denkt de minister van Volks
huisvesting en Bouwny verheid de huur
verhoging verwezenlykt te hebben.
Gedacht wordt aan huurverhogingen
in 1962, 1964 en 1966. In gemeente
klasse I met 10% in gemeenteklassen II
en III met 11% en in de gemeenteklas
sen IV en V met 12%.
Compensatie in de loonsfeer acht de
regering gewenst. Evenals een verlaging
van de woningbouwsubsidie.
MINISTER VISSER
TE APELDOORN
De minister van Defensie, ir. S. H.
Visser, brengt vandaag een bezoek aan
de ondersteunings-strijdkrachten. De
minister die om half elf vanmorgen by
de staf te Apeldoorn aankwam, bezich
tigde na de lunch enige inrichtingen.
(SttcJ ?)ït 'e
leuwss
Uit het Leidsch Dagblad van
2 Sept. 1861:
Z.M. heeft eervol ontslag ver
leend. op verzoek, aan den len
luit. H. P. J. van Wensen, bij de
dienstdoende schutterij alhier,
en in zijn plaats benoemd den
2en luitenant H. van Hall, als
mede tot 2e luitenants Mr. J.
Luzac en Mr. H. G. Kist.
Het Prov. Gerechtshof v. Z.-
Holland heeft heden uitspraak
gedaan in de zaak van J. Speyer.
Het hof heeft hem schuldig ver
klaard aan moedioillige brand
stichting in een gebouw, waar
van te voorzien was, dat eenig
menschenleven in gevaar kon
worden gebracht, en hem ter
dier zake veroordeeld tot de
straffe des doods, uittevoeren te
Rotterdam.
