Gevaarlijke toestand in
Bizerta bij betogingen
Gisteravond dreigde er
een bloedbad, erger dan
enige weken geleden
DE NIE
Amerikanen versterken
garnizoen in Berlijn
WEERBERICHT
Vice-president Johnson heden
en morgen in West-Dnitsland
(Duet Qlt e
teuws
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1961
No. 30430
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: A. E. vaD Dlshoecic
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 750 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Parijse correspondent)
In de Tunesische stad Bizerta heerste gisteravond om 9 uur een
buitengewoon kritieke toestand en men vraagt zich bezorgd af wat er
in de loop van vandaag gaat gebeuren. Gevolggevend aan een oproep
van president Bourguiba om in alle steden van Tunesië gedurende drie
dagen te demonstreren voor de ontruiming van de oorlogshaven in
Bizerta, waren gisteravond naar schatting vijftigduizend Tunesiërs op
de been, die toegang verlangden tot het plein, waar het paleis van de
Tunesische gouverneur in Bizerta is gevestigd. Dit plein ligt binnen
de geneutraliseerde zone, die door Franse troepen wordt bewaakt. Er
ontstond een gespannen toestand, waarover hieronder méér. Van
ochtend om 5 uur, bij het aanbreken van de dag, hadden driehonderd
betogers hun doel bereikt: zij stonden toen op het plein om de gouver
neur een petitie tot ontruiming van Bizerta aan te bieden. Radio-Tunis
was de gehele nacht in de lucht geweest om de bevolking op de hoogte
te houden en de demonstranten aan te moedigen. De Franse troepen
hebben blijkbaar consigne gekregen alles te doen om aan de vooravond
van de Algemene Vergadering der Ver. Naties een bloedbad te
vermijden.
Driehonderd man
bereikten hun doel
Toen de duisternis gisteravond over
Bizerta was gevallen en de betogende
menigte geen aanstalten maakten naar
huis te gaan, richtten de Franse troepen
hun schijnwerpers op de menigte, die
schreeuwde: leve Bourguiba, Bizerta is
van ons. Ook werden strijdliederen van
de Neo-Destourpartü gezongen. Franse
pantserwagens rukten op en brandweer
wagens hielden hun slangen gereed om
zo nodig betogers weg te spuiten. Tegen
middernacht gingen de meeste demon
stranten naar huis. met uitzondering
van de driehonderd, die vanochtend in
alle vroegte kans zagen hun doel te
bereiken.
Over de situatie in de vooravond van
gisteren deelt onze Parijse correspondent
nog het volgende mede:
Om zeven uur drong de duizendkop
pige menigte op naar het plein van de
Tunesische gouverneur. Tegenover de
betogers stonden de gewapende Franse
troepen, die hun lichte kanonnen en
machinegeweren op de menigte hadden
Advertentie
PHILIPS TELEVISIE
v.a.
f 645.—
Persoonlijke
service
gericht. Op dat ogenblik was de situatie
uitermate gevaarlijk. Een Franse gene
raal was met een extra-vliegtuig uit
Parijs in Bizerta geland om de Franse
admiraal Amman in de verdediging van
de Europese wijk bij te staan. De
Mohammedaanse wijk was door Franse
parachutisten met prikkeldraadversper
ringen afgegrendeld.
Toen de 50.000 betogers' uit dCMoham-
meduanse wijk naar de Europese wijk
wilden oprukken, verscheen een Franse
kolonel voor het front van de troepen
en kondigde per luidspreker aan, dat hij
overschrijding van de straatversperrin
gen door de Franse troepen zou worden
geschoten. Aangezien Bourguiba gister
ochtend in Sousse had aangekondigd dat
Frans vuur met Tunesisch vuur zou
worden beantwoord, verwachtte iedereen
om acht uur het begin van een nieuw
bloedbad, nog gruwelijker dan dat van
enkele weken geleden, toen 800 doden
waren te betreuren.
Van weerskanten poogde men de
situatie te redden en redelijk te blijven.
Vertegenwoordigers van de Neo-Destour
die de betoging leidden stelden voor. dat
een kleine delegatie van 20 tot 25 man
zich naar het paleis van de gouverneur
zou begeven. Aanvankelijk werd dit
voorstel door de Franse kolonel gewei
gerd. doch korte tijd later ingewilligd.
Maar toen was het de beurt van de
Neo-Destour om recalcitrant te worden.
Haar vertegenwoordigers eisten toegang
tot het plein voor alle demonstranten.
Om negen uur 's avonds stonden solda
ten en menigte nog steeds tegenover
elkaar De demonstranten poogden de
versperringen te doorbreken, maar wer
den door de Franse troepen in bedwang
gehouden.
Bourguiba hoopt op V.S.
Ook vandaag en morgen zou nog in
alle steden van Tunesië worden gede
monstreerd voor de volledige ontruiming
van de Franse oorlogshaven Bizerta.
Frankrijk staat met de rug tegen de
muur, zei Bourguiba in Sousse. „Ik heb
de hoop nog niet opgegeven dat Frank-
rijks bondgenoten in de vergadering van
de Assemblee maandag tegen Frankrijk
zullen stemmen, zoals Amerika onlangs
tegen Portugal heeft gestemd. Wij staan
evenals de Afrikaanse landen van de
Franse gemeenschap voor een gewetens
conflict. Wij vragen van hen geen vijan
delijkheden tegen Frankrijk, maar wel
steun voor Tunesië in het Assemblee
debat".
De Franse regering en ook het groot
ste deel van de bladen in Parijs staan op
het standpunt dat Bourguiba aan de
vooravond van de Assemblee in grote
verlegenheid verkeert. Hij ziet, aldus
Parijs, dat zijn diplomatiek offensief er
slecht voorstaat en dat de Assemblee
van maandag geen meerderheid zal op
leveren om Frankrijk te veroordelen en
te dwingen tot ontruiming van Bizerta.
De crisis over Berlijn eist alle aandacht
van Amerika en Engeland op. Maar, als
Berlijn een kruitvat is, dan is volgens
Bourguiba ook Bizerta een kruitvat en
in deze stad liggen voldoende lucifers
bij de hand om het vat te laten explo
deren.
Er is. nog altijd volgens Parijs, geen
sprake van dat Amerika tegen Frankrijk
zal stemmen, evenals de Afrikaanse
landen Frankrijk ontrouw zullen worden
om over te schakelen op de Afrikaanse
solidariteit. Maar, bij bloedige inciden
ten kan deze toestand zich plotseling
wijzigen en daarom zoekt Bourguiba
volgens Parijs naar brandhaarden.
Wij laten deze opvatting vanzelfspre
kend voor Franse rekening. Alleen de
Parijse „Le Monde" maakte gisteravond
de opmerking dat voortzetting van de
Franse beschaving in Tunesië evenveel,
zo niet méér waard is dan het hand
haven van een oorlogsbasis, die volgens
de meerderheid van alle deskundigen
van weinig waarde is in een vijandelijke
omgeving.
Portugese brief over India
aan de Veiligheidsraad
De Portugese regering heeft een brief
geschreven aan de Veiligheidsraad over
de kwestie van de Portugese enclaves in
India Hierin zegt zij dat de poging van
India om de enclaves Dadra en Nagar-
Haveli bij India in te lijven „een typisch
geval van internationale agressie is".
In de brief wordt echter niet om een
speciale zitting van de raad gevraagd.
DEMONSTREERT
22—23—24 en 25 AUGUSTUS
van 210 u. in de grote zaal van
„DEN BURCHT".
Dit nummet bestaat uit 14 pagina's
en een bijvoegsel.
Gisteren werd een spoedzitting
van de Westduitse Bondsdag ge
houden in verband met de kwestie-
Berlijn. Burgemeester Willy Brandt
van West-Berlijn antwoordt als
oppositieleider op de rede van
Bondskanselier Adenauer (op de
achtergrond zichtbaar).
I
Het Amerikaanse garnizoen in West-Berlijn zal met 1.500 man
worden versterkt. President Kennedy heeft hiertoe besloten „in ver
band met de jongste ontwikkelingen, waaronder het overbrengen van
Oostduitse strijdkrachten naar Oost-Berlijn". Het garnizoen bedraagt
thans 5.000 man. De Franse en Engelse garnizoenen tellen samen
ongeveer 6.000 man. Laatstgenoemd garnizoen zal worden versterkt
met twintig carriers en vijftien pantserwagens. In onofficiële Parijse
kringen zag men het besluit van Kennedy als een teken van die vast
beslotenheid waarop president De Gaulle heeft aangedrongen als de
beste houding tegenover de Russische bedreiging van Berlijn.
Twintig leden van de Vereniging
van Papoeastudenten in Nederland,
die op het ogenblik veertien dagen
bijeen zijn in de Zendingshoge
school te Oegstgeest, hebben gis
teren een bezoek gebracht aan
Madurodam. Op de achtergrond dr.
P. J. Platteel, gouverneur van Ned.
Nieuw-Guinea, die thans in ons
land vertoeft en het bezoek mee
maakte.
Adenauer verwerpt
kritiek op Westen
De Amerikaanse vice-president Lyn
don Johnson zal op verzoek van Ken
nedy ais diens persoonlijke vertegen
woordiger naar West-Berlijn en Bonn
gaan om de Westduitsers gerust te
stellen, zo is gisteren van gezaghebben
de zijde in Washington vernomen.
Johnson zal de Westduitsers duidelijk
maken dat de V.S. vastbesloten zijn om
West-Berlijn te verdedigen. Hij arriveert
hedenmiddag in Berlijn en zal zondag- 1
ochtend een rit door dg stad maken.
Johnson zal voorts o.a. met burgemees- j
ter Brandt spreken, een speciale zitting
van het stadsbestuur bijwonen en de
Berlijners van de trappen van het stad
huis toespreken.
De vice-president is vergezeld van
generaal b.d. Lucius Clay, die bevel
hebber der Amerikaanse strijdkrachten
in Berlijn was ten tijde van de lucht
brug, en Charles Bohlen. de voornaam
ste adviseur van de minister van Bui
tenlandse Zaken op het gebied van
Sowjetrussische aangelegenheden. Hij
zal via Bonn gaan waar hij besprekingen
zal voeren met Bondskanselier Adenauer.
De Sowjetrussische commandant in
Oost-Berlijn heeft gisteren het protest
van de Westelijke commandanten tegen
de jongste Oostduitse grensmaatregelen
verworpen. De commandant, Solowjew,
zei dat de kwestie „geheel onder de be
voegdheid van de Duitse Democratische
Republiek valt". In het Russische ant
woord wordt de in dergelijke gevallen
gewoon geworden zin gebruikt, dat hij
„zich niet wilde mengen in de binnen
landse aangelegenheden van de DDR".
De Duitse bondskanselier Adenauer
heeft gisteravond de kritiek op het
Westelijke protest tegen de Oostduitse
maatregelen verworpen. Tijdens een ver
kiezingsrede in Essen zei hij, dat nog
geen van de vele critici heeft gezegd
wat de geallieerden anders hadden moe-
ton doen. Adenauer zei voorts dat de
Bondsregering van oordeel is, dat het
nog steeds mogelijk is door middel van
onderhandelingen een oplossing te vin
den voor de toestand waarin de wereld
zich bevindt. Zij is bereid elke regeling
te steunen voor onderhandelingen van
de vier mogendheden, die voor Berlijn
en Duitsland verantwoordelijk zijn.
De Oostduitse politie heeft een 2%
km lange prikkeldraadversperring ge
legd langs het kanaal van Teltow bij de
Westberlijnse grens. Vele Oostduitsers
zijn over dit kanaal naar West-Berlijn
gezwommen na de afsluiting van de
normale wegen op zondag. Langs de
grens tussen West-Berlijn en Oost-
Duitsland worden nieuwe versperringen
aangebracht en wel op een afstand van
drie meter achter de oude Aan de oost
kant van het kanaal van Spandau heb
ben brandweerlieden alle bomen tot op
1J2 meter afgezaagd. Kennelijk wil men
hierdoor een beter uitzicht op de grens
krijgen.
Gisteravond traden aan de sector
grens in Berlijn voor de eerste maal
bewapende leden van de communistische
jeugdorganisatie als grenswacht op. On
geveer honderd jongeren zijn met ge
weren of machinegeweren bewapend.
Vrijdagmorgen heeft de leiding van de
jeugdbeweging tot een „eredienst met
de wapens" opgeroepen.
De Oostduitse communistische leider
Walter Ulbricht heeft gisteravond een
rede gehouden .waarin hij zei dat de
Westberlijners en Westduitsers zich er
van bewust moeten zijn dat de grens
maatregelen „hun het leven kunnen
redden". „Het werd tijd dat het provo
catie-centrum West-Berlijn onder con
trole gebracht werd", zei hij.
grote
Conflict Kennedy
Hnis v. Afgevaardigden
Het Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden heeft ten tweede male een ver
zoek van president Kennedy, gedurende
vijf jaar ten behoeve van de buiten
landse hulp leningen te mogen aangaan
en uit de schatkist te putten, van de
hand gewezen. Het Huis voteerde een
bedrag van 4.368,5 miljoen dollar voor
eén jaar. Van dit bedrag mag 1.200 mil
joen dollar afkomstig zijn van leningen,
die echter door het Congres moeten
worden goedgekeurd. De Senaat heeft de
erlangens van president Kennedy gro
tendeels ingewilligd, en hem ook de be
voegdheid verleend gedurende vijf jaar
leningen aan te gaan.
Een gemengde commissie van de Se
naat en het Huis zal thans een compro
mis pogen te bereiken.
Weer brandstichting
in Noord-Rhodesië
De Noordrhodesische nationalistische
leider Kenneth Kaoenda heeft in Loe-
saka in het openbaar zijn persoonsbe
wijs verbrand en geëist, dat een Britse
commissie van onderzoek naar Noord-
Rhodesië wordt, gezonden, in verband
met het neerschieten in Mkoeloega van
30 mensen.
Volgens de politie zijn vrijdag in
Mkoeloega twee Afrikanen door veilig
heidstroepen gedood nadat zij gevuurd
hadden en met speren hadden geworpen.
Volgens officiële mededelingen zijn bij
ongeregeldheden deze maand tot dusver
in totaal 11 mensen om het leven ge
komen.
Gisteren werd melding gemaakt van
nieuwe gevallen van brandstichting. In
het district Chinsali gingen twee scholen
in vlammen op. Aan de noordelijke oever
van het meer van Bangwueloe werden
twee winkels, een onderwijzerswoning,
een rusthuis en een botenloods in as
gelegd. Kaoenda beweert dat er geen
verband bestaat tussen zijn campagne
van burgerlijke ongehoorzaamheid en de
sabotage en brandstichting.
De regering van Noora-Rhodesië neeft
gisteravond de macht om bij onrust in
de noordelijke gebieden in te grijpen
tot de provincie Loeapoela uitgebreid
Ook is besloten een gevangenisstraf van
tien jaar te stellen voor het ontwerpen
van wegversperringen.
Moskou bang voor tie
belangstelling
Franse expositie
(Van onze Parijse correspondent)
De organisatoren van de Franse ten
toonstelling in Moskou zijn tegelijk te
vreden en ontevreden. Zij zijn tevreden
omdat een talrijk publiek zich voor de
loketten verdringt om toegangsbiljetten
te kopen. Maar ontevreden omdat zij
gerekend hadden op een toeloop van
100.000 bezoekers per dag, terwijl de
Russen niet meer bezoekers willen toe
laten dan 40.000. Gisteren, toen nog
maar 10.000 toegangskaarten waren ver
kocht. werden de loketten op Russisch
bevel gesloten met de mededeling, dat al
les uitverkocht was. De Fransen waren
boos en vroegen om explicaties, waarop
van Russische zijde werd medegedeeld
dat alle tentoonstellingen op elkaar lij
ken en dat de Franse expositie vergele
ken met exposities van landen uit Oost-
Europa weinig nieuws brengt
Akkoord bereikt over
Laos' neutraliteit
Een voorbereidingscommissie in Ge-
nève heeft volledige overeenstemming
bereikt over alle vraagstukken betref
fende de neutraliteit van Laos. die haar
door de conferentie van de veertien lan
den zijn voorgelegd.
Rapport van de commissie zal aan de
afgevaardigden ter kennis worden ge
bracht. zo heeft de Britse vertegenwoor
diger Macdonald gisteren bekend ge
maakt.
De conferentie heeft gisteren een
grote mate van overeenstemming be
reikt over het verbod van het toelaten
van buitenlandse militaire eenheden of
militair personeel in Laos en heeft be
sloten de hiertoe strekkende Sovjet-
russisohe en Indiase voorstellen naar de
voorbereidingscommissie te zenden. Ook
is een grote mate van overeenstem
ming bereikt over voorzieningen betref
fende beperking van de invoer van bui
tenlandse wapens, munitie en oorlogs
materie el in Laos.
Dit jaar Amerikaan
in baan om aarde
Het Amerikaanse bureau voor ruim
tevaart, de NASA, heeft verklaard dat
er géén korte ballistische bemande ruim-
teviuchten meer zullen volgen. Eind dit
jaar zal een poging gedaan worden een
man in een baan om de aarde te bren
gen. De NASA maakte bekend dat de
twee reeds gedane ruimtevluchten met
Shepard en Griseson alle nodige gege
vens hebben opgeleverd.
Uit het Leidsch Dagblad van f
23 Aug. 1861
Het congres te Washington
heeft alvorens uiteentegaan een
bill aangenomen, waarbij ver
schillende nieuwe belastingen
worden ingevoerd, o.a. een jaar
lijkse belasting op de horlogiën
welke ten gebruike dienenen
wel van een gouden horlogie 1
dollar en van een zilveren hor
logie 50 c.
KORTSTONDIGE
WEERSVERBETERING
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Door een over de Britse
eilanden naderbij komende rug van hoge
luchtdruk zal de buienactiviteit gelei
delijk afnemen, waarbij de noordweste
lijke wind iets drogere, maar ook koele
lucht aanvoeri.
Een actieve depressie is naar het zee
gebied ten zuiden van IJsland onderweg
en het warmtefront van deze depressie
zal morgenavond de bewolking in de ho
gere niveaus doen toenemen. Morgen is
dus een kortstondige weersverbetering te
verwachten, maar de algemene weers-
toestand blijft veranderlijk.
(Opgemaakt te 10 uur).
20 augustus
Zon op: 5.31 uur; onder: 19.55 uur.
Maan op; 15.02 uur; onder: 0.00 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 8.57 en
21.30 uur, laagwater 4.26 en 16.48 uur.
21 augustus
Zon op: 5.32 uur; onder 19.53 uur.
Maan op: 16.09 uur: onder: 0.10 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 10.09 en
22.44 uur. laagwater 5.29 en 18.00 uur.
STRANDVERWACHTING
VOOR MORGEN
(Van een weerkundig medewerker)
Rug van hoge druk brengt morgen
meer opklaringen. Afnemende wind. Nog
te koel. Overdag 16 tot 17 graden. Zee
water 17 graden.
Vooruitzichten: Boven de Oceaan na
dert nog een depressie, waardoor ook na
zondag nog ongunstig strandweer.
LANGE MARE 66 - TEL. 26500
Prettige betaling.
