Arliesfen-aalmoezenier Th. J. G. Kloeg zoekt
een sociëteit voor zijn amusementsaposlolaaf
DE GASHOUDER
Waar zieken genezen in een vroegere goudmijn
Ons -
dagelijks
nieuws-
menu
ZATERDAG 19 AUGUSTUS
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
De missie van de kleine k
HOE WERKT HET?
Met treintje naar radio-actieve hitte
Artsen verrast over „mysterie van Böckstein"
DETAIL WAT£ÏRSLOT
EN RAILS Mi-IT GE-
LEIDEROLLEN
Tegenwoordig bouwt men
ook natte houders, waarbij
de rails op de klok en aon
de ringen zijn bevestigd.
Deze houders worden
schroefgashouders genoemd.
vaste wand
rails
zeildoek
afdichting
gas toe-en
afvoer
ringen
binnenrol
Om kantelen van de klok
en de rihgen te voorkomen
worden ze met rollers ge
leid tussen langs de wand
geplaatste rails.
rollen
Op het warmste punt van de berg
waren we allen zo nat, alsof we on
der een douche stonden, terwijl het
hier niet meer mogelijk bleek, het ge
steente langer dan een deel van een
seconde met de hand aan te raken.
Een der artsen vertelde ons, dat deze'
thermaltherapie voor hart- en infec
tieziekten geen enkel nut heeft, maar
dat blijkens statistische gegevens voor
al de resultaten met de reeds genoem
de ziekte van Bechterew. alsmede
bronchiale en reumatische aandoenin
gen „verbluffend" genoemd moesten
worden. Hij voegde eraan toe, dat vele
buitenlandse artsen zich reeds verrast
getoond hadden over het „mysterie
van Böckstein".
In elk geval, zo zei hfl, „kunnen de
meeste patiënten op een belang
rijke verbetering van, hun algemen e
toestand rekenen".
Het spreekt wel vanzelf, dat men in
de berg een ventilatiesysteem heel't
aangelegd, terwijl verder een „verse
luchtkamer" voor bijzondere gevallen
niet ontbreekt.
Tijdens ons bezoek konden we ove
rigens merken, dat nv?t een tempam-
tuur van 43 graden zonder een zucht
je wind niet te spotten valt. Stellig
zei de heer Holleis bij het begin van
de tocht geen woord teveel met de
bewering, „dat het beslist onmogelijk
was", de mijn in gewone kleding te
bezoeken. De reis leerde ons verder,
dat «voor zover we dit dan nog niet
wisten) temperatuur een zeer betrek
kelijk ding is. Zo konden we op een
bepaald ogenblik, toen we vaststelden,
„dat het nu toch wel enorm warm
werd", nauwelijks geloven, dat. de tem
peratuur slechts met één graad ge
stegen was. En het omgekeerde beleef
den we tijdens de terugreis: het zak
ken van het kwik met een enkele of
twee graden voelden we als een „be
haaglijke koelte". Tegen alle medisch
voorschriften in namen we na alioop
een frisse douche, waarna we ons als
„herboren" voelden.
Tenslotte willen we vermelden, dat
Böckstein, allle warmte ten spijt,
ieder jaar een (gedwongen) /win
terslaap houdt. E)e toegansweg naar
het ziekenhuis eri de Thermalstollen
wordt nl. bij sneeuw bedreigd door la
winegevaar. In ditt feit moet men zon-
der meer berusten, zodat de medische
staf van Böckstein in de winterdag el
ders zijn heil moet zoeken.
JAAP STIGTER
(Speciale berichtgeving)
De Bühnen van schouwburgen, patronaatszalen en wjjkgebouwen, de circus
piste en de studio's van radio en televisie zün de kerk, de artiesten-ingangen
het portaal, het café of restaurant zün spreekkamer. Nederland heeft een
artiesten-aalmoezenier, Th. J. G. Kloeg. Al enkele jaren werkt hp nu In het zo
rük geschakeerde wereldje van het amusement, van de kunst met een kleine k
dus. De verschijning van een witte boord in deze gemeenschap baarde veel
opzien, maar kreeg weinig publiciteit. Het contact wordt enorm gewaardeerd.
Het koperenpriesterfeest van „aal" Kloeg was tenminste voor de mensen van
de kleinkunst aanleiding om een stevig feest te bouwen. Bp deze gelegenheid
vooral uitten zü hun tevredenheid voor het feit, dat er (eindelijk) een brug is
geslagen tussen hun gemeenschap en de kerken.
Oecumenische pijler
Kerken, inderdaad in meervoud,
want het zal niet zo lang meer duren
of die brug rust op een oecumenische
pijler. Aalmoezenier Kloeg loopt met
grote plannen rond. Samen met een
dominee wil hp dit unieke werk nog
verder uitbouwen.
De basis voor deze „geestelüke" ex
pansie moet een sociëteit worden waar
de artiesten kunnen in- en uitstuiven
zoals dat tegenwoordig heet.
In dit centrum kunnen zij een
rustpunt vinden: relaxen na de dik
wijls slopende jacht naar succes, op
een plaats aan de top of de schnab
bel. Het artiestenbestaan is hard. Het
publiek meedogenloos. Als men zich
in deze dynamische tijd immers van
het t.v.-toestel losrukt voor een avond
je uit, eist men ook waar voor zijn
geld. Lachen, gieren en brullen zijn
de vitamines, die men volgens pro
gramma-recept voorgeschoteld wil krij
gen.
Bikkelhard moet men zün. In dit
vak wordt immers vaak onder hoog
spanning gewerkt. Reizen en trekken,
voor- en na de voorstelling honder
den kilometers tussen de wielen van
een auto. Hoe zal de zaal zijn? Wat
heb ik voor een pianist? Hoe is de
conferencier? Altüd opgewekt en grap
pig zijn. Doodop, maar breedlachend
handtekeningen uitdelen, leuk zijn.
Het is een roeping. Altüd komedie spe
len. Ook deze mensen hebben er be
hoefte aan als gewoon mens te leven
in hun gezinnen. Hier ontstaat de
conflictsituatie. Naar deze mensen nu,
stak de kerk haar hand uit. Over een
wankel loopplankje zocht aalmoeze
nier Kloeg. aanvankelijk tastend zijn
weg door het labyrint van het amuse
ment.
Vertrouwen gewonnen
Hp heeft zün plaats echter ver
overd en het vertrouwen gewonnen.
Verbazing en achterdocht hebben
plaatsgemaakt voor dankbaarheid cn
samenwerking. De artiesten hebben in
deze aalmoezenier de man gevonden,
die hun wereldje kent, begrip heeft
voor hun moeilijkheden en belang
stelling toont voor hun werk, die aan
wezig is op uitvoeringen, repetities, tp-
dens de pauze een praatje komt ma
ken in de kleedkamer, zo maar een
babbeltje over het werk. over thuis,
vrouw en kinderen. Geen hemel en
DOORSNEDE NATTE
GASHOUDER
.■Cf
STADSGASh OUDER
Het is erg moeilijk de gasproductie
aan te passen aan het steeds wis
selend verbruik. Daarom wordt het
gas tijdelijk opgeborgen in een gas
houder. Meestal werken deze met
een gelijk blijvende druk van ca 0.015
atmosfeer, terwijl de inhoud toeneemt
naarmate er gas wordt ingepompt. Ze
zijn te verdelen in natte en droge gas
houders.
nnqen
gas
waterslot
ringvormige
kuip
Bij de natte houder rijst, door
inpompen van gas eerst de
klok uit het water in de kuip
en daarna één voor één de rin
gen.
Een gashouder is ei
installatie voor de
berging vein gasvo
mige brandstof.
re-
v.Dijk
'ech
De droge gashouder heeft een
vaste zijwand met een dak er
op. Op het ingepompte gas rust I
een schijf, die op en neer kan I
schuiven. De randafdichting van
de schijf bestaat uit rubber of
zeildoek en schuift mee
hel gepreek, geen zieltjeswinnerü. maar
het gewoon vaak alles betekende apos
tolaat van „er te zün".
De amusementswereld is nu geen
achtergebleven gebied meer. Het valt
niet mee om in dit klimaat een cate
gorische zielszorg uit to oefenen. Aal
moezenier Kloeg heeft baanbrekend
werk verricht. Met en voor zpn men
sen is hü voornamelük 's avonds en
's nachts op stap. Overal kan men hem
vinden, in het studio-restaureant. waar
hij een gezellig babbeltje maakt met
Joop Doderer en Jan Blaazer. Zijn
witte priestersboord wordt echter ook
gesignaleerd in het zaaldulster van de
schouwburg of later op de avond in
het rossige licht van de nachtclub.
Hp zoekt de mensen op in hun werk.
geeft een rondje, bestelt een verzoek
nummer. Kennismaking en gesprek ko
men dan vanzelf. Artiesten moeten
hard werken. Komen slaap te kort.
Voelen zich geestelük ietwat leeg.
Ook het huwelük brengt problemen
met zich. Het beroep dwingt deze men
sen vaak tot kinderloosheid. De aal
moezenier van de artiesten, als een
pion geplaatst op het schaakbord van
dit wereldje is een loper geworden,
die het mat in het het leven van deze
mensen tracht te verlichten om het
schaak op te heffen.
Artiestensociëteit
Een belangrük stuk in deze interes
sante partü, een kolfje naar de hand
van aalmoezenier Kloeg, die in zün
seminarie-tüd met succes toneel speel
de, juist voldoende aan schmink, ap
plaus en succes had geroken en ge
proefd, om dit unieke werk te kunnen
aanpakken, moet nu de artiestenso
ciëteit worden.
Samen gaan aalmoezenier en Büh
nen-prediker (we weten zo gauw geen
betere naam) thans op zoek naar het
geld om dit plan te realiseren. Dit
centrum moet in de radiostad. trefpunt
van vele artiesten, komen. Binnenkort
komt aalmoezenier Kloeg zelf in Hil
versum wonen. Tot nu toe opereert hü
vanuit een pastorie in de Residentie.
Pas dan kan de amusementsmissie
goed op gang komen. Het apostolaat
rond schmink en voetlicht is een fas
cinerend stuk werk. waarvoor het doek
is opgegaan. De proloog is gezegd, het
thema voorgespeeld.
Het veelbelovende eerste bedrüf kan
beginnen. De recenties zün altüd goed.
Hier behoeft men immers geen plan
kenvrees te hebben.
Zielszorg en zuilen
Het is büzonder grappig te er
varen hoe aalmoezenier Kloeg
•eeds thuis is in het amusements
wereldje, dat uiteraard ook veel
raakpunten heeft met radio- en
t.v.-kringen. Voor de „aal" be
staan echter geen zuilen. Hij
heeft zün weg gevonden door dit
labyrint en nog nooit zijn hoofd
gestoten tegen een zuil. Voor hem
dus wel een nationale omroep
en t.v.
In zün zielszorggalerü staat
echter ook de circuszuil. Deze
groep wordt niet vergeten. De
bisschop van Rotterdam, mon-
seigifeur M. A. Jansen, pontifi
ceerde vorig jaar na een voor
stelling van circus Krone te heb
ben bijgewoond een mis in de
piste onder een zeildoeken-he
mel. Monseigneur P. J. A. Moors
pontificeerde in de tent van cir
cus Williams. En binnenkort zal
een van de monseigneurs Th G.
A. Hendriksen, hulpbisschop van
de kardinaal of C. Kramer, mis
siebisschop uit China, in de
Domstad in de piste van circus
Boltini ook een dienst houden.
Het bübelse beeld, het symboli
sche vissersnet is hier dus ver
vangen door het vangnet. De
woorden van de grote spreekstal-
meester dringen ook tot deze we
reld door.
Een elektrisch treintje, dat met zieke passagiers over smalle rails de lange
müngang van een berg binnen dendert, is stellig geen alledaagse verschüning.
Indien men daarbü weet, dat alle betrokken patiënten onder hun badmantel
strandtenue dragen, dan heeft de zaak op het eerste gezicht wel een enigszins
mysterieus karakter. Men spreekt dan ook over het „mysterie van Böckstein",
hoewel de mensen in dit Oostenrijkse dorpje in het Salzburgerland (nabü Bad
Gastrin. dat bekendheid kreeg door zün geneeskrachtige warmwaterbronnen) de
zaak alweer „heel gewoon" zün gaan vinden. Want het is nu eenmaal bewezen,
dat de radio-actieve steenlagen van de Radhausberg een grote warmte produ
ceren. zodat de ruim twee kilometer lange mijnschacht als „inhalatorium van
hete lucht" tegen bepaalde ziekteprocessen goede diensten kan bewijzen. De
2300 patiënten uit alle delen der wereld, die hier jaarlijks in de zgn. „Heilstollen"
(genezingsmün) binnen gebracht worden, komen eerst in een modern bübeho-
rend ziekenhuis, waar drie doktoren onder leiding van een geneesheer-directeur
hun wakend oog over de „Thermalstollenkuur" laten gaan.
Twee hoogleraren, prof. dr. Sche-
minzky en prof. A. Hittmair, zijn
de geestelijke vaders van een be
handelingsmethode. waarmede men
sedert enkele jaren (het „Stollenkur-
haus" of tewel het ziekenhuis werd
eerst in '54 voltooid) met succes de
ziekte van Bechterew (verstening van
de ruggewervelkolom), gewrichtsreu
ma, ischias, bronchitis, hormonale en
vegetatieve storingen, de gevolgen van
kinderverlamming, alsmede vele ande
re aandoeningen bestrüdt.
Transpireren
Er is in het inwendige van de berg
al menig zweetdruppeltje gelaten;
vooral op de houten ligbanken
van de vier „stations", in welke uit de
steen gehouwen grotten de patiënten
in het kader van de kuur ongeveer
een uur moeten blüven. Wanneer men
dieper in de „mün" doordringt, wordt
de temperatuur steeds hoger en be
reikt tenslotte een maximum van 43
gr C. Hoewel warmte of een „zweet
kuur" over het algemeen altüd heil
zaam is. raak men hiermede niet de
kern der zaak. want dan zou Böck
stein slechts een (duurdere) concur
rent zijn van de alom in zwang
zijnde stoom- en Saunabaden. Het is
juist de combinatie van warmte, voch
tigheidsgraad en om niet- te verge
ten van het zgn. „radon", welk
woord men het beste kan omschrijven
met het begrip „radioactief gas". Nu
zal menigeen bij het lezen van een
dergelijke aanduiding, die op z'n minst
genomen wat „onvriendehjk" aandoet.
een lichte schrik om het hart slaan.
Want „radioactiviteit" ziet men eer
der als een boosaardige belager dan
als een „genezen".
Men kent echter verschillende vor
men en de geleerden hebben uitge
maakt. dat Böckstein dezelfde genees
krachtige stoffen heeft als Bad Gas-
tein, waar duizenden al sedert drie
eeuwen hun gezondheid trachten te
hervinden in het water van de radio
actieve „Thermalquellen".
Het merkwaardige natuurkundige
verschijnsel, dat het inwendige van de
Radhausberg zo heet maakt als een
brandende oven. wordt voor de leek
enigermate verklaarbaar, wanneer de
donkere gekartelde wanden met een
ultraviolette lamp bestraald worden.
Er worden dan vele onregelmatige
gele vlekjes zichtbaar, die lichtgevend
zijn. Men ziet dus om het anders te
zeggen de sporen van radiumhou-
dende ertsen „reflecteren". De hoe
veelheid radium in echter in totaal ge
nomen. zo gering, dat van een lonen
de bergexploitatie van deze waardevol
le stof daar in Böckstein nooit spra
ke kon zijn.
Hoe het ontdekt werd
Het is wel interessant te vermelden
dat men het geheim van de Radhaus
berg op een enigszins merkwaardige
wijze op het spoor is gekotnen. Reeds
in oeroude tijden werd hier goud ge
wonnen en de faam der vondsten, was
zo groot, dat Hitier tijdens de tweede
wereldoorlog order gaf, de mijn in de
Radhausberg opnieuw te ontsluiten. Al
spoedig ging het opvallen, dat het gra
ven in de berg een „zeer warm kar
wei" was. Het leek menigeen zelfs, dat
men een inwendige vuurhaard nader
de. maar de verlokkingen van het
goud (hoewel geen korrel gevonden
werd) waren zo groot, dat de zweet-
druipende arbeiders moesten doorzet
ten. Tenslotte had men een complex
van müngangen gegraven, dat belang
rük groter was dan de huidige „Ther
malstollen" (er bleek slechts een be
paald deel hiervoor het beste geschikt).
En toen was iedereen overtuigd van
een ander merkwaardig feit: geen mens
werd hier ziek, terwül bestaande
kwaaltjes als sneeuw voor de zon ver
dwenen. Toch zou het nog vele jaren
duren, voordat de mannen der weten
schap met een uitgebreid instrumen
tarium in de „Stollen" doorgedrongen
en de eerste proeven gedaan werden.
Sedert zeven jaar heeft alles nu een
medisch verantwoorde basis gekregen
en de doktoren maken uit. welk sta
tion op I is de tempreatuur op 1888
m diepte bv. 37.5 gr C en zo gaat het
steeds een paar graden hoger, totdat
op IV op 2238 meter de thermometer
op 42.3 gr C komt te staan) voor een
bepaalde aandoening het beste geschikt
in. De patiënt, wordt gedurende een
paar weken dagehjks in een houten
lig- of zitwagen naar zijn „station"
vervoerd en de hele reis duurt samen
met de rusttijd ongeveer twee uur.
Douchen erna is verboden; wanneer
het treintje weer de hal van het zie
kenhuis binnen gjelopen is. moet ie
dereen een paar uur naar bed. De be
handeling wordt al naar gelang
aangevuld met andere middelen, die
de arts ten dienste staan, waarbij mas
sage, gymnastiek, enz. ook een rol spe
len.
Avontuurlijke reis
We hadden het genoegen ja,
het was een genoegen om
de reis,, die voor ons gevoel min
of meer een „avontuurlijk" karakter
had, zelf mee te maken. In gezelschap
van enkele artsen, twee ingenieurs
van de Oostenrijkse bergbouw en de
algemeen beljeerder, de heer Holleis,
reden we in goede stemming de ge
heimzinnige warmte tegemoet.
In de nauwe donkere gang. slechts
spaarzaam verlicht door enkele elek
trisch lampen „langs de lün", maak
te het- treintje een oorverdovend la
waai. Aanvankelijk was het koel. maar
op een gegeven ogenblik, toen (later
weer wegtrekkende waterdamp het
zicht ging vertroebelen, was het raad
zaam. op een „tussenstation" de bad
mantels achter te laten. Op station I.
waar buiten de houten banken en
Een arts controleert op een
stationde polsslag van een pa-
tiente.
Het Stollenkurhaus van Böck
stein.
een telefoonleiding niet veel te zien
was. vonden we de warmte nog be-
haaglük. maar in II konden we ons.
nauwelüks voorstellen, dat het nog
warmer zou moeten worden.
VOOR U en mü is de „krant"
een levensbehoefte.
Dag na dag valt zü in uw
bus. Als ze éven over tüd komt.
wordt- ge onrustig en vraagt ge
angstig „Waar blijft dat ding
toch?"
En als het dah nóg even duurt,
wordt haastig de telefoon inge
schakeld en klinkt het: „Be heb
de krant nog niet gekregen, hoe
zit dat nu?
Wèl een bewüs, dat de krant
voor een ieder nodig is als
brood!
RADIO noch televisie kunnen
haar verdringen.
Men wil graag rustig lezen,
wat. men misschien haastig en
in het, kort door de ether heeft
gehoord. Men wil graag nog zo
veel méér lezen, dan men heeft
gehoord: kortom, men wil graag
van alles op de hoogte zün.
Tenminste hü. die met beide
voeten in de wereld staat en
zich voor die wereld interesseert
Hü wil, zowel letterlük aLs fi-
guurlük. weten wat er te kóóp
is!
En daarom zitten talloze ge
trouwe lezers van ons blad
iedere avond üverig te lezen,
wat er alzo aan de hand is en
wat onze wisselvallige wereld
in beroering brengt.
ZO ook deze 'heer, één van de
velen, die ons blad dagelüks
bestuderen.
Wü vonden het aardig eens te
tonen, hoe hü er iedere avond
bü zit. onmiddellük nadat de
nieuwsbrenger zün intrede heeft
gedaan.
Zoals hü. zün er duizenden
anderen, die beslist géén minuut
kunnen wachten om zich in het
dagelüks gebeuren te verdiepen.
Dat geestelük voedsel is hem
onmisbaar: hij zou beslist niet
weten wat te doen, als het hem
onthouden werd.
HETT is maar door een toe
val. dat wü dit plaatje in
handen kregen.
En het leek ons leuk er publi
citeit aan te geven.
Niet om ons zelf op de borst
te slaan zo zün wü werkelük
niet maar omdat het ons
toch wel deugd doet te zien. hoe
men het afgeleverde nieuws-
menu verslindt, na 't de inwen
dige mens versterkende tafel
menu te hebben gesavoureerd.
Of zélfs ai daarvóór.
Hoevele huisvrouwen immers
zeggen: „Toe. leg dat ding nu
even neer. We gaan nu aan
tafel".
En zuchtend legt de heer des
huizes dan dat „ding" terzüde.
Hü is er immers nog lang niet
mee klaar.
Hü zal zich straks moeten
haasten.
Want de televisie staat alweer
aan, vóór hü er erg in heeft
En dan komt er natuurlük
van lezen niets meer.
FANTASIO
