Welvarende koeien van Friese boer
zijn met radiomuziek meer mans
TUIN
IN KAMER
EN
Van een lichtrem, die „fader" heet
ZATERDAG 19 AUGUSTUS
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
J ee krijgt al vanaf 1948 „arbeidsvitaminen"
ONS SMALFILMHOEKJE
Melk vloeit rijkelijk bij een wals van Strauss
Dertig liter!
elektrische meiken en het namelken,
terwijl achter de rug van de koelen een
klein radiotoestel weinig kieskeurig zyn
best deed.
Geen televisie
Met eigen ogen zagen we, dat de
koeien bijzonder rustig waren en
dat de melk gestadig vloeide. Met
vaardige handen ging boer De Jong
aan het namelken. Het was een vreed
zaam schouwspel en het bleef heerlik
rustig. Maar wat de muziek er toe deed,
dat konden wij niet beoordelen.
Boer De Jong wel. Die wees erop, dat
er koelen zyn, die geen bezoek In de
stal kunnen verdragen, en andere
koeien, die stapelgek worden als er een
optocht met muziek langs het weiland
komt. Zijn koelen hebben daar beslist
geen last van.
Of het verband tussen een hocere
melkproduktie en muziek al proeion-
Boer Charles Pidgeon uit Enge
land laat zijn koeien naar de tele
visie kijken en beweert daardoor
meer melk van ze te krijgen. Boer
Marten de Jong uit Friesland ziet
niets in die televisie: hij houdt het
op een stal-radio.
dervindeiyk is bewezen? By hem niet,
zegt de heer De Jong, maar hy heeft
gehoord van een geslaagde proef met
tachtig koeien in Denemarken. Of was
het Zweden?
De Friese boer draalt er overigens
niet om heen. Zelf vertelt hy van een
boer in de omgeving, die óók een heel
hoge melkproduktie krijgt en dat zon
der radio ln de stal. Televisie by de
koelen? Nee, daar ziet boer De Jong
niets In.
Voor sommige amateurs Is smalfilmen iets als kraaltjes-rygen of matjes
vlechten. Vroeger op de fröbelschool regen ie tong tussen de tanden kralen
van allerlei tint en vorm tot een kettinkje. Of se vlochten smalle lintjes van
Struikrozen beginnen nu op
nieuw te groeien. Augustus be
schouwt men ook wel als de
tweede groeimaand. Vele jonge
scheuten ziet men nu tot ont
wikkeling komen, zodat men er
goed aan doet eens een lichte
overbemesting te geven. Des te
sneller zullen ze groeien en op
nieuw volop bloemknoppen vor
men. Rozen hebben veel voedsel
nodig. Ook al zouden ze geen
nieuwe scheuten vormen, dan
dient men ze te bemesten. In
deze tijd van het Jaar kunnen
ze ook veel water hebben. Als het
een droogteperiode is, moet men
gieten en niet elke avond een
klein beetje, aoch liever een
maal per week en dan zó veel,
dat de ondergrond goed doornat
kan worden. De mest zal dan
ook beter oplossen en op de
plaats kunnen komen waar ze
moet zjjn.
Rozen hebben veel last van
luizen en van het wit; een nare
meeldauwzwam die hen het le
ven erg ongelukkig kan maken
Men moet er dan ook beslist iets
tegen doen. Er zijn ln de zaad-
handel vele middelen: Poliflor
zomer kan men in kleine flesjes
bestellen. Als men een oplossing
maakt van twee procent heeft
men zowel een goed middel te
gen de luis als tegen het wit;
later moet men dat nog enkele
malen herhalen Welk middel
ook gebruikt wordt, men dient
zich steeds te houden aan de
voorschriften, welke op de ver
pakking staan aangegeven. Na
gebruik dient men het flesje bui
ten bereik van uw kinderen op
te bergen.
Rozen kan men nu volop uit
eigen tuin snijden, doch neem
de bloemstengels niet te lang
Kijk niet naar de rozenstengel:
in de bloemenwinkels; dat zijr
rozen, die speciaal voor dit doe.
ln de Aalsmeerse kassen zijn ge
kweekt Als u ze zo diep zou
wegsnijden, zult u de struiken
op den duur te veel verzwakken
en kost het voor hen echt te
veel moeite nog voor de wintei
nieuwe scheuten te vormen
Wanneer snijbloemenvoedsel ii
het water wordt opgelost, kaï
men van de roos als snijbloen
veel langer plezier hebben. Z<
mogen dus niet zo in „kaal" wa
ter gezet worden; de zaadhande
kan u er beslist aan helnen.
O. Kromdijl.
DE BOOS ALS SNIJBLOEM
De koeien van boer Marten de
Jong op weg naar de stal, waar zij
zelf hun vaste plaats opzoeken,
zonder dat er iemand aan te pas
komt. Hier worden de koeien
machinaal gemolken, terwijl achter
hun ruggen .op een melkbus een
radiotoestel staat te spelen om een
hogere melkproduktie te bewerk
stelligen.
Boer De Jong in actie tijdens het
namelken van één van zijn
„muzikale"' koeien.
sprak, gingen de koelen de stal binnen.
Zeven-en-twintlg stuks, die allemaal
hun eigen, vaste plaats in de stal op
zochten en die daarvoor allemaal over
de stalgreppel moesten springen. Het
ging als vanzelf, ordelik en zonder ge
drang.
Het tweede en hoofd-bedrijf was
eigenlijk veel minder spectaculair. De
gebruikelijke manipulaties voor het
Slepende muziek t
Die radiomuziek ln de stal van vee
houder De Jong is geen nieuwig-
heidje van de laatste tijd. Daar
mee is hjj waarschijnlijk elke andere
boer, w aar dan ook, vóór geweest. „Toen
ik in 1948 elektrisch kreeg heb ik
metéén een radio in de stal laten zet-
iiii!iiiiiiiiiiitii::iiiii:iiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiM^
Uitvinder en
verzetsstrijder
Veehouder M. U. de Jong uit
Scharnegoutum is geen charla
tan maar een intelligent en be
trouwbaar man, wat de veeteelt-
consulentschappen in Groningen
en Leeuwarden ook over zijn
muzikale en meer-melk-gevende
koeien mogen zeggen, („wy ge
ven er niet veel voor" „Vol
gens ons gevoel is het onzin en
er is geen bewijs").
Misschien heeft hy het mis.
Maar het middel tegen hooibroei,
dat hij vijftien jaar geleden uit
vond, hjkt een schot in de roos.
Dwars door het hooi van boer
De Jong. in verbinding met de
open lucht, liggen drainerings-
buizen, die de hitte kunnen af
voeren. Boer De Jong past dit
systeem al jaren met succes toe.
Mits 't hooi goed geschut wordt,
garandeert hy een temperatuur,
die zelfs in de heetste zomer niet
boven de veertig of vyftig gra
den uit komt.
Honderden boeren uit Fries
land en van de eilanden hebben
destijds met belangstelling naar
zijn gedraineerd en fris ruikend
hooi gekeken. Maar lang niet
allemaal hebben ze de methode
nagevolgd. „Het is te goedkoop
en daarom gelooft men er niet
in", zegt de heer De Jong nu.
Hy is niet de eerste de beste,
die veehouder uit Scharnegou
tum. Tydens de bezetting heeft
hij meer dan eens zyn leven ge
waagd voor de goede zaak. Aan
de wand van zyn kamer hangen
ingelijste geschriften, die daar
van getuigen. Het zyn dankwoor
den van de president van de Ver
enigde Staten aan Marten de
Jong. die tijdens de bezetting ge
allieerde soldaten hielp ontsnap
pen.
iiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiyiiiiiKiiiiiuniuiiiiiiiiiHiii
gekleurd glimmend papier tot een bont matje van blokjes en strepen.
Misschien komt het puntje van hun tong ook nu weer tussen hun tanden
uitsteken, wanneer ze twintig of meer Jaren later bU het smalfilmen in
een bonte afwisseling allerlei scènetjes als kralen aan elkaar rijgen. Waarbij *e
bovendien ijverig trachten ln stukjes en blokjes er een verhaaltje in te vlechten.
Naarmate vroeger de kralen kleurrijker en grilliger van vorm waren werd naar
hun mening de ketting mooier. Nu lijkt hun de film, die ze maken, Interessanter
naar gelang de beeldwisselingen rUker, de beelden self bonter worden. En met
zulke films zijn ze weer net so gelukkig als toen ze kind waren.
Daartoe dienen deze filters lang
zaam ln tegengestelde richting ge
draaid te worden. Een klein mecha
niekje met een draadontspanner zorgt
daarvoor. Wie met een „fader" op zyn
lens langzaam het licht wil laten uit
doven, heeft niet anders te doen dan
onder het filmen rustig de draadont
spanner van de fader in te drukken.
Sluit deze ln zyn eindstand, dan zyn
als het ware de luiken voor de opna
melens volkomen gesloten en kan geen
licht de film meer bereiken. Uiteraard
wordt ln omgekeerde volgorde gewerkt,
wanneer het licht langzaam op moet
komen, waartoe men de Ingedrukte
draadontspanner rustig laat schieten.
Denk er wel aan dat deze polari
satie-filters een deel van het licht
wegnemen en dat dus alleen by goed
licht zulke opnamen kunnen worden
gemaakt. Want een lens, voorzien van
een f^der, moet ruim twee diafrag
ma's verder opengezet worden, dan
wanneer hy zonder deze „lichtrem-
men" wordt gebruikt.
(Speciale berichtgeving)
n het Friese Scharnegoutum. onder de rook van Sneek, wonen 27 welvarende
stamboekkoelen, die loeiend de spot dryven met de Engelse koebeesten van
boer Charles Pilgeon, die zich volgens kranteberlchten door de tele
visie laten verleiden meer melk te geven. Zy halen hun natte neuzen op voor
het beeldscherm en luisteren naar radiomuziek, terwyi zy machinaal gemolken
worden. By een cantate van Bach, een wals van Strauss laten zy de melk ryke-
lijk vloeien, sommigen zelfs zeventien tot achttien liter ln één keer. Volgens hun
heer en meester, boer Marten de Jong, bewijzen deze koeien Iedere morgen en
avond met een verbluffende melkproduktie, dat zy met muziek meer mans zyn.
Men kan erin geloven of niet: het
is wél frappant. Marie 5, Ietsje
41, Grietje 3 en al die 24 andere
glanzende koeien op Blanken Dolslot
(anno 1835) in Scharnegoutum, geven
inderdaad meer melk dan de door
sneekoe, die van „arbeidsvitaminen"
verstoken blyft.
Koeien, die over een jaar gerekend,
een daggemiddelde halen van 224 liter
zyn niet mis. En er zyn koeien by
boer De Jong, die op bepaalde ogenblik
ken niet terugschrikken voor meer dan
dertig liter per dag. Het staat met dui-
delyke letters in keurige boekjes geno
teerd.
Boer De Jong zegt er zelf dit van:
„Ze geven allemaal dikke stukken
melk, myn koeien. Ik ben altyd de
hoogste aan de fabriek. Neem een nor
maal eerste-kalfs-dier; die geeft zes k
zeven liter. By mij geeft die tien liter.
Laatst verkocht ik een koe aan een
boer; die was stomverbaasd: zyn beste
koe was mijn slechtst. En dan vragen
ze: Hoe kryg je toch die produktie zo
hoog? Een hele hoop nmosea geloven
niet in die muziek, ma-r lk hèb een
hogere produktie!"
ten. De buren wilden er eerst niet aan,
maar er komen hier nu steeds meer
toestellen by het vee".
Hoe deze Friese boer op het idee ge
komen is? „Wel. ik ben zelf een mu
ziekliefhebber; vroeger heb ik nog viool
gespeeld. Die invloed van muziek op
dieren zag ik al gauw. By een drach
tige koe wil men wel eens fluiten. Als
vroeger een koe de melk niet wilde ge
ven, dan speelden de jongens op de
mondharmonika. Dat hielp. Nou moet
ik zeggen, dat de muziek ook een ge
weldige invloed had op de melkers. Die
kletsten niet, die molken op de muziek".
Hebben Uw koelen nog een bepaalde
muzikale voorkeur? vragen wij gek
scherend. De heer De Jong is hoogst
ernstig als hy zegt: „Slepende muziek
ls het beste. Wy hebben meestal Ve
ronica op de radio; die geeft altyd
mooie, slepende muziek. Fn 's morgens
is Keulen ook vaak goed".
Eigen plaats
Om te zien en te horen, hoe dat
op Blanken Dolslot in zijn werk
gaat zyn we naar Scharnegou
tum getogen. Het was middag en even
over vieren toen boer Marten de Jong
zyn „voorstelling" gaf. zyn korte, ge
drongen, gestalte, omspannen door een
blauwe kiel, zagen we by het hek van
het welland. En toen hy dat hek open
de, waren we getuigen van een boeiend
eerste bedryf.
Rustig wandelden de koelen vanuit
het weiland het erf op, recht op de
staldeur af, die open stond. Er kwam
geen touw of stok aan te pas. Terwyl
boer De Jong bemoedigende woorden
zaamaan te sluiten. Daarmee wordt
dus de „llchtkraan" dichtgedraaid, zo
dat de motleven ln het volle daglicht
vla een rustige schemer naar het don
ker verdwynen. De nieuwe scène wordt
begonnen met een diafragmaopening,
die byna dicht ls. maar die al fil
mend langzaam wordt opengedraaid.
Uit het donker komend, krygen de
onderwerpen ln het halfschemer al
enige vorm om in het volle licht scherp
afgetekend te worden weergegeven.
Dit effect van het langzaam „weg
sterven" en weer „opkomen" van het
beeld heeft een speciale naam. Uit het
volkomen donker opkomen heet een
„fade-in", terwyl het langzaam weg
vloeien een „fade-out' "wordt genoemd
Een klein bezwaar van de methode
om dit door middel van sterk diafrag-
meren te doen ls wel. dat het vrij
wel niet gelukt de film geheel donker
te krygen.
Tegenwoordig ls het „faden" echter
eenvoudiger geworden door de vinding
van de z.g. „fader". (op Engelse wyze
uitspreken, dus als „feder").
Zo'n Instrumentje, dat vóór op de
opnamelens van het filmtoestel wordt
geplaatst, bestaat uit twee z.g. polari
satiefilters. Voor zover u betekenis en
werking van deze filters niet kent.
kunnen we een niet geheel weten-
schappeiyk Juiste, maar toch gemak-
keiyk te begrypen toelichting geven.
Een polarisatie-filter „temt" het ge
wone licht ln zoverre dat dit, ln plaats
van naar alle denkbare kanten uit te
stralen, maar ln één bepaald vlak
voortgolft. Met één polarisatie-filter
kunt u bepaalde hlnderiyke reflecties
uitdoven, zodat byvoorheeld de torende
glans op glimmend papier of hout ver-
dwynt.
Door echter twee filters op elkaar
te plaatsen kan men alle licht uitdo
ven.
Tenslotte: gebruik een „fade-out" of
„fade-ln" niet voortdurend, maar liefst
wanneer er aanleiding toe is. Om dit
met een al zeer duidelijk voorbeeld
aan te geven: U filmt de kleine als
hy naar z'n bedje gaat. Na de scène
van het toedekken en oogjes dicht
doen past u een „fade-out" toe, terwijl
het ontwaken met een „fade-in" wordt
ingezet.
De duur van een „fade-in" of „fade-
out" is afhankelijk van het onder
werp ongeveer 1 a 2 seconden.
Veronderstelt u nu niet, dat we sma
lende opmerkingen zullen maken over
deze vorm van smalfilmery. Want ge
lukkig ls Immers hy, die gelooft het
te zyn!
Bovendien, wie hoger op wil, zal
steeds merken dat op elk volgend plat
vorm der voldoening nieuwe wensen
en verlangens liggen.
Wie dit heeft leren beseffen kiest
zyn kralen niet meer zo bont en met
meer overleg. Hy zoekt naar rustiger
overgangen, waarby het plotseling
..springen" van de ene scène ln de an
dere verdwynt.
Een middel daartoe is om op het
einde van een scène onder het op
nemen door de lensopening lang-
