Oratie prof. dr. J. Brugman over Islam en Arabisch nationalisme ^BR82jp Kunstschilders materialen FIL Strijdigheid niet scherp gevoeld SAINT LVCAS SOCIETY Achter facade van gemoedelijke humor aanklacht tegen oorlog Heidi Briihl zingt, danst en flirt ich dir gehören in „Immer will Gero-cassetle Opgericht 1 maart 1860 Zaterdag 29 april 1961 Tweede blad no. 30342 w§. rn^mm mj jgm H jjitt&Efc' wmBÊm j t j, -'Wi Gisteren heeft prof. dr. J. Brugman in het Groot Auditorium van de Leidse Universiteit het ambt van gewoon hoogleraar in de Arabische taal en cultuurgeschiedenis, in het bijzonder van de nieuwere tijd, aan vaard met een oratie over ,,De Islam en het Arabisch nationalisme". De leerstoel van prof. Brugman is te beschouwen als een versterking van de wetenschapsbeoefening op het terrein van de Arabistiek, die tot dusver meer op het verleden dan op heden en toekomst was gericht. Prof. Brugman kent uit eigen ervaring de moderne Arabische wereld. Hij was voor zijn benoeming te Leiden hoofd van het bureau Afrika van de directie Afrika en Midden-Oosten van het Ministerie van Buiten landse Zaken. Na de dood van de profeet Moham med, die waarschijnlijk de Islam als een Arabische religie beschouwde, stichtten zijn volgelingen een Arabisch rijk, waarin de Arabieren een aristo cratische heerserskaste vormden, al dus prof. Brugman in zijn oratie. Dit Arabische rijk duurde slechts honderd jaar, waarna het rijk werd geïslami seerd waarbij echter het Arabisch de taal van religie en wetenschap bleef. Nadat aan de dominerende positie van de Arabieren een eind was gekomen werd toch nog een groot gedeelte van de bevolking der onderworpen landen geassimileerd zodat zij zich nu als Ara bieren beschouwen. In het Islamiti sche rijk kwam echter de nationalitei tenkwestie op den duur tot rust. Tus sen de nationaliteiten werd een natuur lijk evenwicht gehandhaafd. Dit evenwicht werd verbroken door de aanraking met de Westerse levens- Advertentie Boetseerklei in zes soorten per brood en per kilo - chamotte - kaoline RAPENBURG 83 TEL.: 2 55 14 LEIDEN Op Bevrijdingsdag feest voor de jeugd Onder auspiciën van de L.J.A. (Leidse Jeugd Actie) en 't Comité .Bevrijdings dag 1945' zullen op 5 mei festiviteiten worden georganiseerd voor de jeugd. Op het programma staan een wandelspeur tocht over een afstand van 15 km en een fietsspeurtocht, die deelnemers via Leiderdorp in de richting van de Braassemermeer-Hoogmade zal voeren. De tochten zijn bestemd voor kinderen van negen jaar en ouder. Het contact tussen de verschillende controleposten zal worden onderhouden middels een mobilofooninstallatie, die door padvin ders van de Ewout Joppenszgroep zal worden aangelegd. 's Avonds verzorgen de Leidse volks dansgroepen „Oud Poelgeest", de R.K. Volksdansvereniging „Nieuw Holland" en het „Leidse Volkshuis" onder auspiciën van de L.J-A. een volksdansbal in het St. Antoniusclubhuis. JAZZCONCERT De Leidse Volksuniversiteit zal in sa menwerking met de L.J.A. een jazzcon cert in de Stadsgehoorzaal laten geven op de avond van de bevrijdingsdag. Mi- chiel de Ruyter zal twee ensembles bij de toehoorders inleiden: The Diamond Five en het Trio Misja Mengelberg. De eerste groep is samengesteld uit trom pettist Cees Smal, tenorsaxofonist Har ry Verbeke, pianist-leider Cees Slinger, bassist Jacques Schols en drummer John Engeb jr. Het Trio Misja Mengelberg is een zeer bekend gezelschap in ons land. Misja Mengelberg weet het uiterste uit zijn trio-genoten te halen. Toon van Vliet is een veteraan in de jazz-wereld en de jonge gitarist Hans van Leeuwen heeft een staaltje van zyn kunnen ten beste gegeven op het Loosdrechts Jazzcon- cours 1960. Schoolvoetbaltoemooi wordt uitgespeeld Met medewerking van alle betrokken instanties is het de schoolvoetbalcom- missie van de Afdeling Leiden van de KNVB alsnog gelukt een gaatje te vin den om het in de paasvakantie gesneu velde schoolvoetbaltoemooi uit te spelen. Het toernooi te Alphen a.d. Rijn wordt gespeeld op dinsdag 23 mei. De res terende wedstrijden van het Leidse toer nooi zullen op dezelfde dag in de och tenduren worden gespeeld, de Leidse finales volgen in de namiddag. Ten slotte vinden de streekfinales tussen de winnaars van de toernooien in de Bol lenstreek, Rijnstreek, Duinstreek en Lei den plaats op zaterdag 3 juni. en beschavingsvormen, die zich ook daar lieten gelden waar de Europese mogendheden niet de politieke macht hadden verkregen. De geestelijke uit daging van het Westen liet zich het sterkst gevoelen in Egypte, waar zij aanvankelijk in Islamitische zin werd beantwoord. Van nationalisme, Egyptisch of Ara bisch. was daar in de eerste helft van de 19e eeuw nog geen sprake. In de Oostelijke Arabische landen, waar de Arabieren in het Ottomaanse rfjk aan vankelijk in een betrekkelijk gunstige positie verkeerden, kwam het Arabisch nationalisme op als reactie tegen het Turks nationalisme van de Jong-Tur- ken. De Christelijke Arabieren waren in deze landen de voormannen van dit Arabisch nationalisme, dat na de oorlog 1914-1918 een ideologie werd. In Egypte domineerde omstreeks de eeuwwisse ling nog het Panislamisme, waarna een zuiver Egyptisch nationalisme opkwam. In de jaren dertig echter voorname lijk door de ontwikkelingen in Palestina, werd Egypte geleidelijk betrokken in de gebeurtenissen in de andere Ara bische landen, en sindsdien is daar het Arabisch nationalisme voortdurend in kracht toegenomen. Door het Arabisch nationalisme zjjn dc Islamitische bewegingen thans op de achtergrond geraakt. Over het alge meen wordt de tegenstrijdigheid tus sen Islam en nationalisme niet scherp gevoeld, al zijn er vooral in Egypte vele Moslims geweest die zich daarvan be wust waren. De vraag rijst derhalve of het Arabisch nationalisme in zijn huidige vorm wel als geheel los van de Islam gezien mag worden. Het feit dat de positie der Arabi sche Christenen ondanks hun histori sche verdiensten voor het Arabisch na tionalisme achteruit is gegaan wijst er ook op dat ondanks de schijnbare te genstelling de idee van de UMMA, van de Islamitische gemeenschap der gelo vigen, nog een rol speelt. Hoewel uiter lijk de begrippen moderne staat en staatsburgerschap zijn aanvaard, blijkt uit talrijke verschijnselen voorts dat er een substraat van Islamitisch denken is en dat de Islam derhalve nog een factor van betekenis is. Prof. Brugman besloot zijn oratie met de gebruikelijke toespraken, waarna hij recipieerde in de ontvangstzaal van de Academie. Prof. dr. G. W. Drewes wenst zijn collega-Arabist prof. dr. f. Brugman geluk tijdens de receptie na de oratie. (Foto L.D./Holvast) Advertentie. De brave soldaat Schwejk Levensechte rol van Heinz Rühniann LIDO: Het is een wat wee moedige humordie „brave soldaat Schwejk" kenmerkt. De goedige, VAN DEZE WEEK UIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUII1IIIIIIIIIIUIIIIIIIIIII1I1IIIH TRIANON Zó zag Heidi Briihl er uit, toen zij enkele weken geleden op Schiphol arriveerde om de Neder- Jeugd hoorde Orthel, Biepembrock en Kavel Het laatste Toonkunstconcert in dit seizoen, verzorgd door het Rot terdams Philharmonisch Orkest, met Eduard Flipse als inspirerend leider, vormde een briljante afsluiting der serie. Drie voor het merendeel der jeugd onbekende werken sierden het programma, t.w. „Musica Iniziale" van Leon Orthel, de Nachtmuziek uit dt „Marsyas"-suite van Alphons Diepenbrock en de tweede „Daph- nis et Chloë"-suite van Maurice Ravel. Een programma, dat vóór alles door de schitterende instrumentale spitsvondigheid de aandacht deed boeien, want alle drie componisten beheersen dit „handwerk" ten volle, met Ravel als geniale climax! Orthel schreef zijn feestelijke „aan- vangsmuziek" ter gelegenheid van het 25-jarig lustrum van het R. Ph. O. on der Flipse's leiding en het werd een prachtig, vloeiend en klankrijk geschre ven stuk, met glans vervuld van een verzadigd „modern" Wagneriaans idioom waarin hoorns, trombone's en tuba's, tezamen niet de strijkers in de meesle pende fanfares hun dominerende rol spelen, met daartussendoor weemoedige passages. Want het orkest had in zijn bestaan zijn hoogte- en dieptepunten. Het is begrijpelijk, dat deze muziek, voerend naar een uitbundig slot, in de korte tijd van zijn bestaan reeds twin tigmaal met groot succes in binnen- en buitenland werd uitgevoerd. Een uitne mend voorbeeld van de huidige vader landse compositiestand, vrucht van een man, die zelfs een gelegenheidscompo sitie „inhoud" weet te geven. In scherpe tegenstelling tot de hier wel zeer hoogopgevoerde luidruchtig heid stond Diepenbrooks fijnzirmig- te dere Nachtmuziek, innig-meloddous, in 1910 geschreven voor het toneelstuk van Balthazar Verhagen. Speciaal in coloris- tisoh opzicht schonk Diepenbrock hier verrijkingen, dde de uitbeelding der sfeer in hoge mate ten goede kwamen. Een kort, doch veelzeggend fragment, met een fraai gestreken vioolsolo van concertmeester Radnay. Tenslotte Ravels „Daphnis et Chloë", waarin hij zijn dromen over het oude Griekenland muzikaal verbeeldde, met héél het meesterschap, dat hem eigen was. Verrukkelijk is de pastorale sfeer, het tekenen van de zonsopgang, het als met duizend-en-een stemmen geschil derde ontwaken der natuur, het blijde weerzien van het jonge paar, uitmon dend in die vreugdevolle „danse géné rale", zó geraffineerd geïnstrumenteerd, dat niemand welhaast de geheimen van Ravel's betoverende kunst ooit heeft kunnen evenaren. Ook hier had Flipse, evenals het or kest, als over het algemeen in de voor gaande werken, een gelukkige illustra tieve hand, met een enthousiast ap plaus van de jeugdige toehoorders tot gevolg. Dat zij zich aan de2>e drie muzieken gelaafd hebben, bewees de geconcen treerde aandacht en het enthousiaste applaus. Flipse heeft er góed aan gedaan, de jeugd met andere dan de geijkte reper- toirewerken te confronteren. Dat heeft deze middag tot een ver rassende gemaakt! Mogen er het volgend seizoen meer van deze volgen! H. landse première van haar film „Im mer will ich dir gehören" bij te wo nen. Het negentienjarige sterretje is inmiddels weer naar Duitsland te ruggereisd dm aan een nieuwe film te gaan werken, terwijl haar rolprent in de bioscopen van ons vaderland draait. Hij is nu ook in Leiden, waar men opnieuw kan zien, dat de blonde Heidi toch eigenlijk tot weinig im- ponerends in staat is. Een bijzondere stem heeft ze bepaald niet, maar de liedjes zijn melodieus en liggen ge makkelijk in het gehoor. En zo is het ook met haar dansen. De pasjes, die ze maakt, zou ieder ander kunnen doen, maar haar toiletjes zijn char mant, de rokjes kittig wijd en haar partners uitstekend. Ze lijkt ook dan heel wat. En dat ze over weinig ac teertalent beschikt, doet niets ter zake in dit luchtige niemendalletje. In ieder geval is Heidi wat men vroeger „een leuke bakvis" genoemd zou hebben, maar wat tegenwoordig „een vlotte teenagerheet en als zodanig een pittig middelpunt van een pretentieloos verhaaltje met veel muziek en lichtverteerbare roman tiek.. Om wat geld voor een reisje te verdienen gaat een studentje (Heidi) in deze film in twee garages werken. Als de blonde Anne jaagt ze in de ene garage het hart op hol van een jong advocaat (Helmut Lohner) en als de donkere Mary doet ze in de andere zaak een aanval op de ge moedsrust van zijn oom (Hans Söhn- ker, tevens directeur van het bedrijf. Dat tenslotte de jeugd triomfeert in dit soms vrij onlogische liefdesduel, laat zich gemakkelijk raden. De le den van de Dutch Swing College Band zijn er ook nog met de haren bijgesleept, die overigens schuil gaan onder wonderlijke witte tulbanden. Maar ja, ze moeten oosterlingen uit beelden, al is hun muziek nog zo westerlijk. Maar goed, al die ongerijmdheden neemt men graag op de koop toe. Het is vrolijke, gezellige ontspanning waaraan vooral de enthousiaste be wonderaars van het Duitse teen ageridool Heidi Briihl wel plezier aan zullen beleven. To Paris with love Een tikje Franse charme en een snuifje Engelse humor STUDIO Als deze film alleen be oordeeld zou moeten worden naar het scenario, dan zou hij niet anders dan een niemendalletje mogen heten. Maar de studios van Rank verstaan de kunst van een tot op de draad versleten intrige iets aardigs te componeren, zodat men toch nog tot een redelijke mate van waardering komt in de trant van: luch tig en kluchtig, met net voldoende Fran se charme en Engelse humor on er een gezellige avond van te maken. En dat vooral dank zij Alec Guinness als de Schotse edelman, die in Parijs wel eens een aardige vrouw voor zijn zoon zal weten te vinden, maar zich niet bewust is van het feit, dat die zoon hem eigen lijk naar de Lichtstad gelokt heeft, om dat papa jong en aantrekkelijk genoeg is om een einde te maken aan zijn kluizenaarsbestaan van weduwnaar! Die wederzijdse plannen pakken natuurlijk averechts uit: papa ontdekt een aardig verkoopstertje van 20 jaar en de zoon ziet zich tijdelijk verbonden aan de vrouw, die nu juist een goede party voor zijn vader zou zynHoe dat allemaal op zijn pootjes terechtkomt is niet moeilijk te raden. Maar de attrac tie van deze film is toch in hoofd zaak het spel van Alec Guinness, die zelfs goedkope effecten nog tot een suc ces weet te maken. Hij is echt de En gelse gentleman, die onder alle omstan digheden zijn innerlijke rust weet te bewaren totdat bij het spelen van een partijtje badminton de in een boom ver dwaalde shuttle net even te veel wordt Dan begrijpt hij, dat hij bezig was zich belachelijk te maken. Aan het eind: drie gelukkige paren. Zoals gezegd een kluchtig gegeven, dat door de menge ling van charme en humor en het spel van Guinness tot een genietbare film in het „betere" vakantie-genre is ge worden. simpele Schwejk, die van politiek weinig begrijpt, maar van oprechte vriendschap des te meer. Hij is al tijd de man, „die het gedaan heeft die het goede nastreeft en het ver- keerde(?) doet. En desondanks (of juist daarom?) de oorlog overleeft. Zijn luitenant Lukas, in wie hij ge looft, zonder zich af te vragen waar- om- is hij letterlijk trouw tot aan de dood. Hij is zo aanhankelijk als een hond. Van honden begrijpt hij dan ook meer dan van hoogverraad, ma jesteitsschennis, vechten voor het vaderland en de heldendood sterven. Reden waarom hij in het dagelijks leven zijn brood verdient met een handeltje in tweedehands honden, die hij van zelf gemaakte stambo men en van elke gewenste kleur voorziet. Heinz Rühmann is de aangewezen man om de brave soldaat tot leven te brengen. Wie zijn films „De kinder rechter" en „De kapitein van Kopenick" heeft gezien, zal begrijpen, waarom deze brave soldaat zo levensecht is, waarom deze rol Rühmann op het lijf geschre ven is. Achter de gemoedelijke humor, waar aan deze film zo rijk is, verschuilt zich een bijtende aanklacht tegen de oorlog. Minder sarcastisch dan „Wir Wunder- kinder", maar vaak in dezelfde sfeer getrokken, zodat deze film ongetwijfeld associaties op zal wekken met een pro- dukt, dat in de hele wereld zo veel stof op deed waaien. Zelfs in de oorlog blijft Schwejk in het goede geloven, zelfs als hij door een misverstand voor het vuurpeleton wordt geleid, maar op het nippertje ont snapt. omdat de vrede is „uitgebroken". Hij blijft in het goede geloven, wat er ook gebeurt, omdat hij alleen het goede ziet, omdat hij zelf, ondanks allerlei te kortkomingen, zo door en door goed, zo heel menselijk is. De brave soldaat laat ons vaak har telijk lachen, maar stemt ons nog meer tot nadenken. Hoe humoristisch me nig scène ook is, elke meter filmstrook moet ons van de waanzin van de oorlog doordringen. Hoe grappig die scène in het korenveld ook lijkt, waarin de bra ve soldaat zich overgeeft aan een Rus sische soldaat, die hetzelfde doet, omdat hij al even bang is als Schwejk, waar na ze zich verbroederen door eikaars uniformen aan te trekken, hoe zot dit ook is, toch Het uiteindelijke doel van de film is de oorlog, het leger, de zogenaamde vaderlandslievendheid in het lachwek kende, in het belachelijke te trekken. Hierin is de film zo geslaagd, dat men haar wat dit betreft universeel kan noemen. Er zijin ook wel wat aanmerkingen op de film te maken. Sommige scènes zijn wat te gerekt, op het langdradige af. De dialogen zijn wel eens wat stroef. De humor wel eens te boertig. Maar toch zult ge fijntjes glimlachen en een beetje melancholiek gestemd zijn als ge de avonturen van deze Chaplin- achtige soldaat hebt meebeleefd. En als ge nog enige tijd over deze film „door denkt" dan zult ge tot de conclusie ko men, dat er meer in deze film zit dan ge bij het aanschouwen ervan wel dacht. Hetgeen dan een goede conclusie is. Vanaf 1 mei spelen in CHALET D'VIJFF VLIEGHEN te WARMOND TATA MIRANDO. Primas MORSHY Handel in minderjarigen Trieste realiteit LUXOR Het trieste gegeven, dat aan deze film ten grondslag ligt, is helaas geen produkt van een wilde fan tasie, het is bittere, keiharde werkelijk heid. Jaarlijks verdwijnen er zo'n 20.000 meisjes uit Frankrijk. Velen van haar zijn de vaak willige slachtoffers van laaghartige individuen, die met wreed succes speculeren op de ij dele dromen van de veelal minderjarige meisjes. Zij dromen van eer, roem en geld en zijn zo maar al te gemakkelijk te verleiden met voze beloften en sluwe intriges. De Fran se regisseur Walter Kapps heeft een van de duizenden gevallen bij de kop genomen, welke in werkelijkheid jam mer genoeg heel was minder gelukkig afliep dan deze film weergeeft. Hoeve- len van deze meisjes komen niet terecht in een leven, dat soms erger is dan de dood? Zo'n vaart loopt het dan nu niet met het hoofdpersoontje uit Kapps' ver haal, de blonde Christiane (Hélène Chancel), die voor niets anders leeft dan voor een carrière als danseres. Een dubieuze vriend wil haar maar al te graag helpen. Via een mogelijk nog du bieuzer fotograaf komt ze terecht bij een „dansschool", in feite niets anders dan het hoofdkwartier van een van de velë organisaties die zich met het ver foeilijkste en laagste bedrijf ter wereld bezig houden. Door Christianes geldge brek krijgen zij vat op haar en het meisje lijkt haar ondergang tegemoet te snellen, als haar zuster en haar ver loofde (een journalist), tenslotte met behulp van de politie, niet hadden in gegrepen. Hoewel Walter Kapps nadrukkelijk stelt, dat hij deze film als waarschu wing wil laten gelden hetgeen hij door zijn indringende kracht ongetwij feld ook is heeft hij niet geschroomd op sommige momenten de sensatie om wille van de sensatie te zoeken. Dat wekt enige twijfel aan zijn bedoelingen en het maakt zijn produkt althans bij ons niet bereikbaar voor al degenen, die hij ermede zou hebben willen waarschu wen. Dat neemt echter niet weg, dat hij zyn verhaal met een enigszins docu mentaire inslag, in goed gekozen film terminologie vertelt, al had men hiel en daar het tempo wat hoger willen zien. Teenager love Jongeren voor REX Een pretentieloos, gezellig filmpje draait t.m. maandag in het theater aan de Haarlemmerstraat. „Teenagers love" is de naam zegt het al een film over en in hoofdzaak wel bestemd voor jonge mensen. De hoofdrol wordt gespeeld door het pittige zeventienjarige sterretje Sandra Dee, dat als „Gidget" een zonnige en amoureuze vakantie aan het strand doorbrengt. Nu de vakantietijd nadert, zijn de vele watersportscènes bepaald om van te wa tertanden. En uiteraard vormt ook de populaire muziek een belangrijk ele ment in deze teenagers-film. Vanaf dinsdag wordt de documentaire „De Dic tatoren" vertoond. De vraag „Wat is de dictatuur?" is het onderwerp van deze interressante film, die ons confronteert met verschillende vormen van dictatuur, waarvan de nazistische, fascistische en j communistische wel de bekendste (en gevaarlijkste) zijn. I Enkele reis naar de hel Gangsterfilm van klasse CASINO Enkele reis naar de hel', gemaakt naar de roman ,Classe tous risques" van José Giovanni, in ons land verschenen onder de titel „Staatsvijand nummer een", is een gangsterfilm van klasse. Het is een thriller waarop zelfs de meest kri tische toeschouwer maar iveinig zal kunnen aanmerken. Het ietwat langdradige verhaal van Giovanni is vlot in beeld gebracht. Maar al vol gen de gebeurtenissen elkaar snel op en wordt er herhaaldelijk met revol vers geschoten of gedreigd, opvallend is hoeveel aandacht regisseur Clau de Sautet heeft besteed aan de ach tergrond van de hoofdpersonen in dit gangsterepos. „Enkele reis naar de hel" laat neg dui delijker dan b.v. „Touchez pas au grisbi" zien, hoe „menselijk" misdadigers zijn, het zwart-wit-patroon is hier volkomen verdwenen. In „Enkele reis naar de hel" krijgt men te doen met mensen die men sympathiek of niet sympathiek zal vinden, maar die men niet kan afdoen met slecht of goed. Staasvijand nummer een is een Fran se gangster, die met vrouw en twee kinderen in Italië woont en daar sa men met een vriend ook opereert. Beide mannen worden gezocht wegen* moord en moeten Italië ontvluchten. Als zij met een gestolen boot de Franse zuid kust bereiken, stuiten zij op de douane. Bij het vuurgevecht dat hier op volgt komen de vrouw van de gangster en de vriend om het leven. Achtervolgd door de politie en met twee kinderen op sleeptouw zet de gang ster (Lido Ventura) koers naar Parijs. Hij doet een beroep op vroegere vrien den daar om hem te helpen, maar deze lieden zijn in goede doen geraakt en ook „voorzichtiger" geworden. Hij slaagt erin zijn kinderen ergens onder te bren gen, maar met hemzelf gaat het berg afwaarts. Vroegere vrienden laten hem in de steek. Tenslotte blijft slechts een jonge vak genoot (Jean-Paul Belmondo) hem trouw, als hij door anderen reeds is ver raden. Het slot is in overeenstemming met de rest van de film zonder gangster - pathetiek: de man wordt terwijl hij in Parijs wandelt gearresteerd en men weet dan dat hij terechtgesteld zal worden. Zoekt U een van f40.— of f400.—. v. d. WATER, Haarlemmerstr. 207 heeft het. De Gero-specialist. Op de Alkmaarseweg te Middenmeer (Wieringermeer) is gistermiddag de 66- jarige rustend landbouwer W. Noordhof door een personenauto gegrepen en op slag gedood. Het slachtoffer kwam vanaf een aan de weg gelegen boerenerf de weg oprijden, waarbij hij waarschijnlijk niet voldoende heeft uitgekeken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 3