Rode vreugde over Kennedy's verkiezing
begint geleidelijk aan te verbleken
Berlijners openden vijfde Festival der
Naties in Parijs met Schönberg en Satie
DEIMD-EN
LOSBOE!
ZATERDAG 22 APRIL
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Geen Franklin maar Theodore Roosevelt?
Op partijcongres in oktober moet Chroesjstjow
resultaten tonen van zijn buitenlands beleid
HOE WERKT HET?
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
(VII)
Binnen de rode kantelen van het Kremlin verrijst
tussen de gele gebouwen en de gouden kerk-
koepels een kollossaal gebouw van staak beton
en glas: een nieuwe congreshal. Er wordt dag en
nacht aan gewerkt, want het moet in oktober klaar
zijn voor het congres van de communistische partij
van de Sowjet-Unie. Maar dat gebouw is niet het
enige dat voor oktober klaar moet zijn. Westelijke
diplomaten in Moskou geloven stellig, dat Nikita
Chroesjtsjow op dat congres met tastbare resul
taten wil komen van zijn buitenlands beleid, dat op
een ander congres, (dat van de 80 communistische
partijen eind vorig jaar) zo furieus is aangevallen
door de Chinezen.
Of Chroesjtsjow werkelijk Mao Tse-toeng heeft uitgemaakt voor „megalo
maan en oorlogshitser", of de Chinezen inderdaad Chroestsjtsjow hebben ge
karakteriseerd als een „verrader van de arbeidersklasse die op zyn buik naar
Washington kruipt" is moeilijk met zekerheid vast te stellen. Maar het staat
als een paal boven water, dat er hevige belangentegenstellingen tussen Moskou
en Peking bestaan en dat China in tegenstelling tot de Sowjet-Unie denkt een
atoomoorlog te kunnen overleven. Die Russisch-Chinese controverse wordt
uitgevochten op het terrein van de leerstellingen van het leninisme-marxisme,
hetgeen ons mal academisch voorkomt, maar dat voor dogmatisch communisten
niet is.
En zo staat Chroesjtsjow in
oktober voor een zware taak. Hij
moet op praktische gronden met
het Westen tot ontspanning zien
fe komen en hij moet die voor zijn
partijgenoten interpreteren als het
beste klimaat om „de uiteindelijke
overwinning van de arbeiders
klasse te behalen".
Dat is wat de praktische politicus
Chroesjtsjow de „creatieve interpreta
tie" van het leninisme-marxisme
noemt, netgeen in feite niets anders
is dan net aanpassen van de opmer
kelijke maar verouderde en soms te
genstrijdige denkbeelden van Marx en
Lenin aan een onophoudelijk verder
evoluerende realiteit.
Geweldige vreugde
Hoe die creatieve interpretatie toe
te passen in de intemationaal-politie-
ke praktijk, traag bewegende stroom
vol obstakels van prestige, vooroordeel,
angst en vastgelopen situaties, is ech
ter een andere vraag.
Chroesjtsjow ongeduld is tot uiting
gekomen in de geweldige vreugde
waarmee de Sowjet-Unie Kennedy's
verkiezing begroette. Men dacht een
nieuwe Franklin D. Roosevelt voor zich
te hebben met wie men samen even
de wereldproblemen kon afhandelen.
Die droom is verbleekt. Zoals B. L.
Leontiew, politiek hoofdredacteur van
de Literatoernaja Gazeta, mij zei: „wij
dachten een nieuwe F.D.R. te zien.
Maar als wy Kennedy om offers en
inspanningen horen vragen om een
nieuwe „grandeur" van de V.S. te be
werkstelligen, een soort neo-imperia-
lisme blijkbaar, dan verrijst voor ons
eerder het beeld van Theodore Roose
velt".
Die teleurstelling is tot uiting ge
komen in koelere commentaren op
Kennedy, in een waarschuwender toon.
Nochtans heeft men van Kennedy
uitlatingen geslikt, die uit Eisenho
wers mond razende woede bij de Rus
sen zouden hebben opgewekt. En, zij
het waakzamer en gereserveerd, houdt
men de deur open om met Kennedy
zaken te doen voor oktober.
Agenda voor toenadering
Wat is de agenda voor een toena
dering? Het eerste punt is al afge
handeld: de vrijlating van de RB-47
piloten. De twee volgende punten ver
tonen aan Amerikaanse en Russische
zijde een bijna letterlijke overeen
komst
een akkoord over het stopzetten der
kernproeven i
een begin van principiële toenadering
over het ontwapeningsvraagstuk
(dat vermoedelijk in augustus weer
ter sprake zal komen.
De prominente Sowjetrussische com
mentator Leontiew, die mij de Russi
sche agenda uiteenzette, legde vooral
de nadruk op een spoedig akkoord over
het staken der kernproeven. En toen
hij zei: „Of wilt u soms dat er nog
meer atoommogendheden bij komen"?
was het niet lastig te concluderen dat
hy in gedachten bij China verwijlde.
Omdat men op een goede dag op
een of andere manier ook China's ze
gel op overeenkomsten omtrent kern-
proevenstop en ontwapening zal moe
ten verkrijgen, was het niet onlogisch
dat hy als derde punt van de Russi-
De eeuwige rij op het Rode
Plein voor het mausoleum van
Lenin en Stalin. Daar rusten niet
alleen twee gebalsemde doden
maar ook twee interpretaties van
het marxisme. Die van Lenin die
Marx' theorie om de geschiedenis
te begrijpen omsmeedde tot een
instrument om geschiedenis te
maken, die van Stalin die van de
dictatuur van het proletariaat de
dictatuur van een enkeling maakte.
En nu is er dan de creatieve in
terpretatie" van Chroesjtsjow,
aarzelende poging om haar aan de
werkelijkheid aan te passen.
sche-agenda de erkenning van China
noemde. Hy zei dat de Russisch-Chi-
nese geschillen weliswaar zeer opge
blazen worden, maar dat er inderdaad
een Chinese aggressiviteit bestaat, die
voorkomt uit onzekerheid, uit een zich
niet-erkend en derhalve bedreigd voe
len.
Hy vergeleek China's positie met
die van de Sowjet-Unie vlak na de
revolutie, toen de jonge USSR door
veertien staten werd aangevallen. Nu
de Sowjet-Unie zich sterk en veilig
weet, kan zy zich permitteren ande
ren tegemoet te komen. „Breng China
door een erkenning in diezelfde postie,
gun het de eerlyke kans zyn socialis
tisch experiment te voltooien en u
schept het psychologisch klimaat voor
een ontspanning in de Chinese hou
ding", zei Leontiew.
Berlijnse kwestie
Hoewel logisch, was de puntenvolg-
orde van zyn ontspanningsagenda
toch verrassend, want na de punten
kernproevenstop en ontwapening ver
wachtte men automatisch de kwesties
Berlyn en Duitsland op het tapijt te
zien komen. Zowel een toenadering op
het stuk der ontwapening als een er
kenning van China zullen immers vrij
wat tyd vergen.
Betekent dat, dat Chroestsjow deze
zomer niet aan de Beriynse hefboom
zal gaan hangen? Leontiew zei: „Al
zal er eens een bevredigende oplossing
voor de Beriynse en Duitse kwestie
gevonden moeten worden, verzeker ik
u toch dat wy geen haast hebben met
Berlyn en dat- wy bereid zyn tot een
compromis, wy zullen geen eenzydige
acties ondernemen".
Dit bevestigt dus het algemene ver
moeden, dat Chroestsjow geen weae
moeden, dat Chroestsjow geen Berlyn-
bied redelyke toenaderingskansen lig
gen. De Westduitse ambassadeur, Hans
Kroll, heeft Chroestsjow trouwens op
het hart gebonden voor de verkiezin
gen in West-Duitsland geen eenzydige
stappen in de Duitse kwestie te on
dernemen. In feite impliceert dat ook:
alleen Adenauer kan, wanneer het
Duitse probleem ooit uit de yskast zou
moeten, aan het Duitse volk een alter
natieve oplossing voor de hereniging
verkopen
Het is in dit opzicht van belang dat
in Westduitse kringen het accent gelei-
delyk aan van de hereniging verschuift
naar het „zelfbeschikkingsrecht van de
Oostzone".
Geen te grote schokken
Het is dus best mogelyk, dat de ko
mende zomer zonder al te grote schok
ken zal verlopen en dat Chroestsjow
voor zyn komende party-congres ge
noegen neemt met een kernproeven-
stop waarvan hy het akkoord plechtig
tezamen met Kennedy kan onderteke
nen en het gloren van enige hoop op
het lastige terrein der ontwapening,
als hij bij die praktische regelingen
nog één winstpunt voor het commu
nistische blok kan voegen. Dat zou ver
moedelijk een begin van erkenning en
toelating tot de VN van China moeten
zijn, waarvoor het Britse Gemenebest
zich trouwens begint in te spannen.
Zo niet bestaat de mogelijkheid, dat
hy zyn niet geringe gewicht alsnog
weer aan de Beriynse hefboom zal
hangen.
Weinig winst
Een extra-winstpunt is voor
Chroesjtsjow des te klemmerder no
dig, omdat „de verscherpte stryd tegen
kolonialisme", waartoe het Congres der
80 partijen besloot, zo weinig winst
heeft opgeleverd. Zelfs de geweldige
kansen in Kongo na de moord op Loc-
moemba zijn niet gerealiseerd, ook
door de uitstekende reacties van de
nieuwe Amerikaanse regering in de
V.Nen Hammarskjold zit nog
steeds.
Leontiews commentaar op de Rus
sische pogingen Hammarskjold te ver
vangen door een driemandschap dat
de uitvoerende macht van de V.N. zou
verlammen was overigens interessant.
Hy zei: „Wy hebben liever een ver
lamde dan een partydige executieve.
Per slot van rekening mag de V.N.
nooit een wereldregering worden, nooit
supranationale bevoegdheid krygen.
Het is een forum om verschillende
meningen met elkaar te confronteren,
meer niet. Maar de werkelyk wereld
politiek wordt overwegend bepaald
door de verhouding Amerika-Sowjet-
Unie".
Of de Chinezen het daar mee eens
zullen zyn is een vraag. Dat de neutra
le, jonge landen het er niet mee eens
zullen zijn, is zeker. En daarin ligt een
machtige tegenhefboom voor Kennedy.
Iedere Amerikaanse stap om de V.N,
te versterken, om te gaan in de rich
ting van een internationale rechtsorde
te scheppen, wordt door de Russen
met dodelyke benauwdheid gadegesla
gen.
Geen geschikte leider
Geen rondblik over de Sowjerussi-
sche politiek is tenslotte compleet zon
der de vraag, waarom een westerling
zich het hoofd zou breken over de con
cessies die men eventueel aan Choesjt-
sjow zou kunnen doen. Het antwoord
is duidelyk. Wanneer Chroesjtsjow we
gens onvoldoende resultaten ten val
zou komen, is iedere mogelyke opvol
ger een verslechtering voor het Wes
ten.
Gebruikt hij deze positie om het
Westen concessies af te dwingen? Zon
der twyfel. Blaast hy met dat doel
zelfs zyn controverse met de Chinezen
op? Zeer wel mogelijk. Maar het feit
blyft onweerlegbaar dat er in de over
gangsperiode naar een eventuele wer
kelijke co-existentie voor ons geen ge
schiktere leider van het Sowjetrussi-
sche-blok voorhanden is.
(Van onze correspondent
in Parijs)
Het Theater der Naties is zijn
vijfde officiële en achtste offi
cieuze seizoen ingegaan, dat
tot 9 juli duren zal. En het zijn
de Westduitsers van de Berlijnse
Opera geweest, wie de eer te
beurt viel het feest te mogen ope
nen. Het gróte feest dat zich na
tionaal en internationaal in steeds
meer belangstelling mag ver
heugen.
Al te veel cyfers misstaan in een
krant, doch een paar treffende getal
len wil ik u hier by wyze van kla
roenstoten voor de ouverture niet ont
houden. Hier zyn ze dan: In de af
gelopen zeven jaar hebben veertig ver
schillende landen 145 gezelschappen
afgevaardigd naar Parys waar ze 632
voorstellingen gaven ten aanschouwe
van meer dan een half miljoen ge-
zoekers. Dit jaar verwachten we hier
in Parys vyfentwintig landen, die
eerlyk over de vyf continenten zyn
verdeeld en die, nu voor het eerst,
afwisselend of geiyktydig in twee ver
schillende theaters zullen optreden.
Een noviteit: naast het Theatre Sa
rah Bernhardt is namelyk ook de
schouwburg van Les Vieux Colombiers
ingeschakeld voor voorstellingen van
meer experimenteel karakter.
Nog één cijfer dat hier niet ontbre
ken mag: de directie van het Theater
der Naties heeft uitgerekend dat het
totale aantal kilometers, dat door de
gezamenlijke gezelschappen dit jaar
wordt afgelegd, 350.000 bedraagt, de
afstand waardoor, op een paar myi
nauwkeurig, ook de aarde van de
maan wordt gescheiden. En nu dan
weer op een andere manier ter
zake.
De eer het festival te openen, kwam
de Berlijners zelfs om meerdere re
denen toe: om de keuze van hun pro
gramma's, waarby de platgetreden
reuse jeugdwerk „Hin und Zurück" en
Searles „Dagboek van een gek", naar
een gegeven van Gogol en op elektro
nisch „muziek" van Tristan Cary.
Alle drie werken waarin die compo
nisten het traditionele opera-ideaal in
zyn uiterlyke pathos en belcanto be
wust zochten te treffen of belachelyk
te maken, om zo te pogen een nieuw
contact tussen muziek, woord, intelli
gentie en zinnen en ook tussen zaal
en podium te leggen.
Scène uit Socrates' dood" van Eric Satie.
De boei zelf is cilindervormig en is zwaar verankerd
aan de zeebodem. In de meeste gevallen is er een be
manning aan boord voor de kontrole van de aansluitin
gen.Tevens is de boei voorzien van.de nodige verlichting
en soms van radio. Door zijn verankering en stabilisatie
tanks ligt de boei betrekkelijk rustig en raakt niet op drift.
Voor het laden en lossen van
tankschepen met vloeibare
lading, wordt steeds meer
gebruik gemaakt van een spe- I
ciale laadboei ver in zee.
£Ö1
De boei, waarmee tankschepen tot 100.000 ton
kunnen worden bediend, wordt op een geschikte
tanker afstand van de kust gelegd. De tanker maakt aan de
boei vast, waarna de slangen von de tanker naar de
boei worden geleid. Vanaf de boei wordt de lading
door buigzame buizen naar de vaste leiding op de
zeebodem en vervolgens naar de wal gepompt
pijpleidingen naar
de raffinaderij
I verankering
l,~
Het grote voordeel van de laadboei is
dat er direct vanuit de tanker gelost
kan worden,zonder dat er een speci- I
ale haven of steiger aanwezig is en
zonder hinder van getij of weersom-1
standigheden.
paden vermeden werden, en wegens
het excellente gehalte van hun ver
tolkingen, die van een kunde, een
ernst en een verantwoordelijkheidsbe
sef betuigden, die men over de hele
linie voor de rest van het festival
graag gerespecteerd zal blijven zien.
En tenslotte omdat zy met hun re
pertoire hier lacunes kwamen ophef
fen, waardoor de culturele horizon
waarlyk kon worden verwyd.
En die opmerking betreft dan niet
slechts de première van Schönberg's
„Mozes en Aaron", maar ook een werk
als Eric Saties „Socrates's dood", een
stuk dat iedere ontwikkelde Franse
musicus by name kent, doch dat de
Duitsers nu dan eindelyk ook eens
op de planken brachten.
Een stuk. dat moeilyk in een vaste
categorie valt onder te brengen. Ora
torium? Ballet? De Berlyners hadden
van Saties zwanenzang een soort le
vend schimmenspel gemaakt.
Gemaskerde dansers beeldden de ta
ferelen uit Socrates's leven uit, die
door twee zangeressen, aan weerszy-
den van het podium, werden gecom
mentarieerd. Tydens die zangpassa
ges, op ongepassioneerde en bijna
passieve toon, stond het beeld, als by
een toverlantaarn, echter „stil", om
by gedoofde lichten dan weer te ver
schuiven of te wyzigen. Wat gefor
ceerd archaistisch bleef het experi
ment wèl.
Doch men kreeg tenminste zo Satie,
ook buiten de zone van zyn humor
en persiflages, weer eens te horen,
om te ervaren hoe groot zyn invloed
is geweest als reactie op de Wagneri
aanse en Italiaanse overwoekering
van de opera. Een invloed, die men
op hetzelfde programma zelfs al kon
afmeten aan Boris Blachers „abstrac
te opera no 1", Hindemiths savou-
Datzelfde streven de opera uit de
windselen der 19de-eeuwse conventies
te verlossen, lag eveneens ten grond
slag aan Schönberg's „Mozes en
Aaron", een werk dat hij zelf in Ame
rika niet meer voltooien kon, doch
waarvan Hermann Scherchen, die de
voorstelling ook dirigeerde, in een
eigen versie, een aangrijpend beeld
gegeven heeft. Aangrijpend t«isschien
nog meer door de visionaire drama
tiek, waarin hij de beide hoofdperso
nen had geplaatst dan wegens het
zuiver- muzikale aandeel dat zich in
elk geval nergens van de totale han
deling scheiden liet.
Het zyn vooral de koren, gesproken,
gezongen of woordloos, waarop hier de
muzikale nadruk valt, en die tot een
contrapunt verweven werden, waarin
Schönberg zich doet kennen als de
geniale erfgenaam èn vernieuwer van
Bach en Handel. Wanneer ik me tot
'n enkele kanttekening beperken moet
by een werk, waarover kolommen zou
den zyn te schryven, dient hier al
thans te worden opgemerkt dat de Ber
lyners Parys een zeer grote dienst
bewezen hebben door deze opvoering,
vooral in onze tyd nu Schönberg ook
hier door de activiteit der dodekafo-
nisten in het brandpunt van de belang
stelling is geplaatst, ofschoon men
zyn oevre hoegenaamd niet kent.
En indien ge dan ook nog weet dat
de „Berliner Oper" bovendien de ba-
letten van Prokofjew en Boris Blacher
„Romeo en Juliette" en „Hamlet", op
een ander programma had geplaatst,
dan kan toch nauwelyks meer worden
ontkend, dat het nieuwe festival, dat
komende weken nog zovele gebeurte
nissen belooft, ook kwalitatief op in
drukwekkende wyze is ingezet.
