HALF MILJOEN V.S.-SUBSIDIE
VOOR LEIDS TEAM-ONDERZOEK
Chr. Nat. Ulo-scliool Diepenbrocklaan
wordt 1 sept, in gebruik genomen
Loopvlak autobanden
volkomen versleten
Prof. Bottelier leidt groeps-jacht
op oorzaak van atherosclerose
Gero-cassetfe
HEIDI BRUHL
NAAR ALPHEN?
Gevolg: slippartij op Rijksweg 4
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 2S maart 1961
Tweede blad no. 30314
Unieke steun aan unieke speur-groep
Meest frequente doodsoorzaak van
middelbare leeftijd is een typische
welstandsaandoening
De Amerikaanse National Institutes of Health hebben een subsidie
van ongeveer een half miljoen gulden verleend ten behoeve van een in
Leiden onder leiding van prof. dr. C. J. F. Böttcher lopend team-onder
zoek naar de oorzaken van de atherosclerose, de vervetting van de
slagaderwand die verantwoordelijk is voor allerlei dikwijls dodelijke
stoornissen in de bloedsomloop en de hartfunctie. Deze grote subsidie
zal het mogelijk maken, dit onderzoek niet alleen voort te zetten maar
ook sterk te stimuleren.
Het Leidse onderzoek wordt verricht door een team van enkele
tientallen medewerkers, onder meer medische, chemische en biologische
specialisten. Ook in deze tijd van groeps-research is dit wel een van
de belangrijkste voorbeelden van medisch-chemisch team-onderzoek in
ons land.
Hartaandoeningen, die meestal voortkomen uit of verband houden
met ziekten van de bloedvaten, in het bijzonder de slagaderen, vormen
tegenwoordig een der belangrijkste doodsoorzaken en verreweg de
grootste doodsoorzaak in de leeftijdsgroep van 35 tot 60 jaar. Een juist
begrip van het wezen en de oorzaken van atherosclerose zou het
wellicht mogelijk maken, deze ziekten te bestrijden, daardoor de gemid
delde levensduur te verhogen, en veel lijden te voorkomen of genezen.
Op steeds jeugdiger
leeftijd het begin
Na het overwinnen of althans goed
deels terugdringen van vele infectieziek
ten en andere aandoeningen treden
tegenwoordig in het bijzonder in de
hoogontwikkelde westerse maatschappij
vooral kanker en ziekten van hart en
bloedvaten als voornaamste doodsoor
zaken op. Ten dele is dit een direct ge
volg van het genoemde terugdringen van
andere ziekten. Kanker en hartziekten
zijn beide ouderdomsverschijnselen, die
vroeger minder voorkwamen doordat de
gemiddelde leeftijd lager lag: men werd
vroeger veelal niet oud genoeg om aan
kanker of hartaandoeningen „toe te
komen".
De atherosclerose, die men populair
zou kunnen omschrijven als een ver
vetting van de binnenwand van lichaams
en hartslagaderen, is echter niet alleen
een relatief steeds meer voorkomend
verschijnsel.
Atherosclerose was enkele tientallen
jaren geleden nog een bijzonderheid op
veertigjarige leeftijd, doch tegenwoordig
is het een zeldzaamheid waneer de eer
ste symptomen daarvan niet optreden
op veel jeugdiger, b.v. twintigjarige leef
tijd, althans voor zover dit is te con
troleren.
Een van de moeilijkheden van het
onderzoek is in deze situatie dat weinig
„gezond" materiaal voor onderzoek ter
beschikking kan komen, en dat b.v.
scheikundige analyse van het slagader
weefsel en de vervettingen meestal
slechts mogelijk is na operatief ingrijpen
wanneer het ziekteverschijnsel reeds in
een vergevorderd stadium verkeert.
Men heeft op grond van het vooral in
de hoger ontwikkelde gebieden steeds
frequenter en op jeugdiger leeftijd voor
komen van atherosclerose de stellige in
druk gekregen, dat het een welstands
verschijnsel is, waarvan het optreden
nauw samenhangt met de omstandig
heden der moderne maatschappij. Een
aanwijzing in die richting was ook het
verschijnsel, dat atherosclerose of al
thans de gevolgen ervan minder bleken
op te treden in de oorlogsjaren in die
landen, waar men noodgedwongen tot
een uiterst sobere leefwijze moest over
gaan.
Welke factor?
Welke facetten van de moderne maat
schappij een overwegende invloed op het
ziekteverschijnsel hebben, heeft men
echter nog niet goed kunnen vaststellen:
de voeding, de nerveuse spanningen, de
gejaagdheid, het lawaai, een tekort aan
lichaamsbeweging en andere factoren
worden telkens weer in dit verband ge
noemd.
Ook de befaamde „managerziekte"
moet tot de groep verschijnselen worden
gerekend, die wellicht bestreden zouden
kunnen worden wanneer men meer wist
over het ontstaan van atherosclerose.
Niet zelfde als
arteriosclerose
Atherosclerose wordt dikwijls verward
met arteriosclerose, een andere slagader
aandoening die meer populair „aderver
kalking" wordt genoemd. Dit laatste is
een verharding van de middelste laag
van de slagaderwand, waardoor deze de
„pompfunctie" niet naar behoren kan
vervullen, met het gevolg van storingen
in de bloedsomloop. Atherosclerose ech
ter is het optreden van verdikkingen in
de binnenwand van de slagader, waar
door deze enerzijds de bloedsomloop be
moeilijkt maar bovenal de voeding vanuit
het bloed van de middelste laag van de
slagaderwand verstoort en daardoor de
werking daarvan belemmert. Vooral by
de kransslagaderen van het hart kan dit
lot ernstige stoornissen in de circulatie
leiden. Vermoed wordt, dat sommige
factoren die thrombose (vorming van
bloedstolsel) teweegbrengen, ook een rol
spelen bij atherosclerose.
Onverantwoorde
campagnes
Er zijn verscheidene onderzoekers ge
weest, die onder andere op grond van
een scheikundige analyse van atheromen
(de verdikkingen aan de binnenzijde van
de slagaderwand) tot de conclusie meen
den te moeten komen dat vooral het
nuttigen van dierlijke vetten en eieren
tot het optreden van atherosclerose leid
de. Hieruit zyn hele acties tegen het ge
bruik van deze voedingsmiddelen voort
gekomen, die echter niet op gedegen we
tenschappelijke grond rustten, zoals
mede dank zy de Leidse onderzoekingen
is komen vast te staan.
In het duister
Eigenlijk is de situatie zo, dat men nog
in het duister tast, hoewel men de rich
ting waarin men tasten moet wel be
vroedt. Dit tasten geschiedt in Leiden
door een zeer verfijnde scheikundige
analyse, die ook de in Engeland en Ame
rika gebruikte technieken overtreft.
Veelal moet bij deze analyse van ge
zond of aangetast slagaderweefsel met
zeer kleine hoeveelheden worden ge
werkt, aangezien men nu eenmaal bij
zonder weinig materiaal ter beschikking
kan krijgen. Een grote moeilijkheid daar
bij is, dat voornamelijk materiaal met
aandoeningen in een ver gevorderd sta
dium verkregen kan worden, en dat een
controle van het verloop van het ziekte
verschijnsel in één individueel geval nu
eenmaal tot de onmogelijkheden be
hoort.
Zoekt U een
van f 40.of f 400.
v. d. WATER, Haarlemmerstr. 207
heeft het. De Gero-specialist.
Pro/, dt. C. F. BÖTTCHER.
wiens team thans versterkt kan
worden dank zij een opvallend grote
Amerikaanse subsidie.
(Foto L.D./Holvast)
Steun
Tot dusver werd het onderzoek vrijwel
uitsluitend bekostigd door gezondheids
organisatie T.N.O. en door de Universi
teit, waaraan prof. Böttcher verbonden is
als hoogleraar in de fysische chemie.
De Amerikaanse subsidie is bestemd
voor de salariëring van acht medewer
kers gedurende vijf jaren en voor het
aanschaffen van apparatuur. Binnenkort
zal het team ook nog versterkt worden
door tijdelyk toetreden van buitenland
se krachten, zoals prof. dr. D. B. Zilver
smit, Nederlander van geboorte en thans
hoogleraar in de fysiologie in Tennessee
(USA) en dr. M. Rodbell, medewerker
van de National Institutes of Health
(USA) die een jaar in ons land vertoeft.
Internationaal contact
Er bestaat de laatste jaren een nauw
contact tussen het Leidse team en soort
gelijke werkgroepen in Engeland en
Amerika, waar men herhaaldelijk grote
waardering voor het Leidse onderzoek
heeft getoond. Dit bleek ook uit de
reacties op Leidse publikaties in buiten
landse medische tijdschriften, en het
blykt thans andermaal uit de verlening
van de bijzonder grote Amerikaanse sub
sidie, daar de National Institutes of
Health slechts dan gerechtigd zijn
onderzoekingen buiten de U.S.A. te steu-
nen, indien deze van bijzonder weten
schappelijke nut zijn gebleken en niet op
overeenkomstige wijze in het eigen land
kunnen worden verricht.
Herv. Jeugdraad nam
afscheid van ds. D. H. Gijsbers
Gisteravond heeft de Hervormde
Jeugdraad in het gebouw „In de
Moriaan" afscheid genomen van ds. D.
H. Gijsbers. die naast zijn werkzaam
heden als hervormde predikant te Lei-
muiden gedurende enkele jaren een ge
deelte van het Leidse hervormde jeugd
werk voor zijn rekening had genomen.
Ds. J. N. de Ruiter, voorzitter van de
Jeugdraad, dankte ds. Gijsbers voor het
vele constructieve werk. dat hij in
deze kwaliteit heeft verricht en memo
reerde o.a. diens aandeel in de samen
stelling van het rapport over het jeugd-
zorgwerk. Namens de Jeugdraad werd
een stoffelijk aandenken aangeboden.
Wederkerig dankte ds. Gijsbers voor de
medewerking, welke hij van velen had
ontvangen.
Het Duitse zangeresje Heidi
Briihlhet idool van vele teen
agers en in ons land ook bij
vele ouderen bekend door haar
optreden in de weekeindshow
van de AVROzalzoals wij
reeds eerder berichtten een
tournee door ons land maken.
De tournee is echter door en
kele contracten in Duitsland
iets vervroegd. Volgende week
komt zij reeds naar ons land.
Naar wij vernemen is de
mogelijkheid groot, dat zij vol
gende week zaterdag in Alphen
zal optreden. Enkele van haar
Alphense fans willen namelijk
na de affaire Karin Kraaikamp
nog eens op afdoende wijze be
wijzen, dat de centrumplaats
van de Rijnstreek beslist geen
rimboe is en hebben zich via
een bekend Nederlands impre
sariaat in verbniding gesteld
met de Duitse impresario van
Heidi. De eerste besprekingen,
die hieruit zijn voortgevloeid,
zijn gunstig verlopen. Heidi's
impresario zou dit initiatief
zelfs toejuichen, omdat hij door
het vervroegen van de tournee
in de knoop was komen te zit
ten met het programma.
AU verten tie
Gat in 't hout?
Wat nu pa?
Pak Ceta-Bever
GUPA!
Tiende school van Geref. Schoolvereniging
Leiden-Zuidwcst een stadsdeel, waarin straks plaats zal zijn
voor circa 22.000 inwoners krijgt er over een half jaar een nieuwe
naar een ontwerp van het Architectenbureau Kraan en Van Nieuwkoop
te Oegstgeest gebouwde school bij. Het is de Chr. Nationale Ulo-school
aan de Dienenbrocklaan, gelegen in het verlengde van de Telderskade.
Het ligt in de bedoeling om de school op 1 september te openen.
Met de opening van deze onder
wijsinrichting, ivaarover de heer R.
Postma straks de scepter zal zwaaien
wordt de tiende school aan het scho-
lenbezit van de Geref. Schoolvereni
ging toegevoegd. Momenteel exploi
teert deze vereniging zeven lagere en
twee TJlo-scholen.
Hoewel reeds in 1954 van het Minis
terie van O. K. en W. voor deze school
een urgentieverklaring werd afgegeven,
heeft men niet minder dan zes jaar op
de bouwvergunning moeten wachten.
Eenmaal in het bezit van deze vergun
ning vond reeds binnen drie weken (25
mei 1960) de ondershandse aanbeste
ding plaats. Exclusief de centrale ver
warming bouwt de firma J. Slootweg te
Valkenburg de school, waarvan op 14
december jl. de eerste steen werd ge
legd, voor f 244.709.
Ruime hal met podium
In het „hart" van de school, waarvan
alle lokalen gelijkvloers zijn gelegen,
bevindt zich een ruime hal 10 bij 22
meter welke voor tal van samenkom
sten. o.a. ouderavonden, gebruikt zal
worden. Langs deze hal, waarin ook
ruimte is uitgespaard voor een podium
liggen vrijwel alle op het zuiden
de zes leslokalen en het natuurkunde-
lokaal.
Verder zijn in de plannen opgeno
men een kamer voor het hoofd en het
personeel, afzonderlijke toiletten en
garderobes voor jongens en meisjes, een
keukentje en een royale bergruimte
voor leermiddelen.
Een school in aanbouw.
Hard wordt er gewerkt om de
school op tijd 1 september a.s.
gereed te hebben.
(Foto L.D./Holvast)
Achter de school komt een ruime
speelplaats, met rijwielberging. Op deze
speelplaats zal straks verkeersonder-
richt worden gegeven.
Gymnastieklokaal
in toekomst
Naast het gebouw is ruimte gereser
veerd voor de bouw van een gymnas
tiekzaal, waartoe B. en W. in principe
reeds hebben besloten. Een bouwver
gunning is hiervoor echter nog niet af
gekomen.
Is de school in de eerste jaren bere
kend op een capaciteit van circa 200
leerlingen. Bij het ontwerpen van de
plannen heeft men rekening gehou
den met een eventuele uitbreiding,
waarvoor de grond reeds is aangewezen.
Extra zitting Leidse kantonrechter
Steeds meer automobilisten rijden door,
nadat zij aanrijding hebben veroorzaakt
De extra zitting, welke de Leidse kantonrechter, mr. W. de Koning,
gisteren wederom heeft moeten inlassen teneinde een al te lange wacht
lijst te voorkomen, bewees weer eens te meer, dat het aantal verkeers-
zondaars ook in het kanton Leiden aan een niet geringe stijging onder
hevig is.
Onder het aantal zaken, waarbij sprake was van verregaande
roekeloosheid en spelen met mensenlevens, trad de zaak tegen een
48-jarige vertegenwoordiger uit Heemstede het meest op de voorgrond.
Uit het onderzoek ter zitting bleek,
dat verdachte op 14 december j.l. met
zijn auto op Rijksweg no 4 onder Oegst
geest onverwacht was gaan slippen en
via het rijwielpad met groot gevaar
voor enkele wielrijders de berm was
Ingeschoten, waar de auto over de kop
sloeg en totaal vernield werd. Verdachte
kwam er vrij goed af en liep slechts een
lichte hersenschudding op. Bij een nader
deskundig onderzoek ontdekte de politie
dat de loopvlakken van alle banden to
taal versleten waren. Tot grote ver
wondering van de magistraten voerde
verdachte aan, dat de betreffende ban
den niet van hem waren. Er moest dus
een verwisseling hebben plaats gevon
den, want zijn banden waren pas enige
maanden oud en nog kort voor het on
geval toevallig door de Rijkspolitie ge
controleerd. Na zijn ontslag uit het zie
kenhuis was hij direct naar de auto-
restanten gaan kijken, doih de be
treffende banden herkende hij niet als
de zyne. „Het wrak werd direct door de
politie in beslag genomen en U wilt toch
niet beweren, dat zy de banden omwis
selden?" vroeg de officier verwonderd.
Neen dat wilde verdachte niet direct
beweren, maar zijn banden waren het
toch echt niet, want die waren pas
hoogstens drie maanden oud.
Er ontspon zich een technisch
banden-dispuut tussen de kantonrech
ter en verdachte, waarin verdachte erop
werd gewezen, dat slechte „rijders" heus
wel kans zien het loopvlak van een band
binnen zeer korte tijd finaal „op" te
rijden. Overigens kon verdachte van de
slippartij zelf geen logische verklaring
geven. De officier bleek bereid te zijn
de zaak aan te houden, teneinde nog een
nader onderzoek naar en een ander te
laten instellen. Daar de politie zijns in
ziens toch bij haar verklaring zou
blijven, zag verdachte het nut van een
aanhouding der zaak niet in en bewees
t.a.v. de schuldvraag zichzelf hiermee
allerminst een goede dienst. De rest
was snel afgehandeld, daar de magistra
ten weinig woorden meer aan deze zaak
verspilden. De officier, mr. E. v. d.
Schans, eiste twee geldboeten t.w. f. 50
subs. 10 dagen en f. 25 subs. 5 dagen. De
kantonrechter achtte echter verdachtes
gemis aan verantwoordelijkheidsgevoel
dermate ernstig, dat hij de eisen nog te
mild vond en vonniste met twee geld
boeten van f. 67,50 subs 12 dagen, dus
totaal f. 135 subs. 24 dagen.
Evenmin mild
Het vurige pleidooi van zijn raadsman
ten spijt, kon het gevaar, dat een 48-
jarige winkelier op 9 januari met zijn
auto op de provinciale weg onder Rijp-
wetering veroorzaakte, de magistraten
al evenmin mild stemmen.
Ondanks het feit, dat enkele auto's
betrekkelijk dicht achter hem aanreden,
was verdachte op genoemde weg plotse
ling gestopt omdat hij meende een zij
weg te zijn voorbij gereden met als ge
volg, dat een tweetal bestuurders door
op de rem te gaan staan een aanrijding
wist te voorkomen. De derde bestuurder
reageerde iets te laat en kwam daardoor
met zijn voorganger in botsing. Ver
dachte bekommerde zich niet om de ge
volgen van zijn daad en schoot vol gas
genoemde zijweg in. Later verklaarde
hij tegenover de politie, dat hij niets
van een aanrijding had bemerkt en ook
niet stil had gestaan, doch slechts zijn
snelheid aanmerkelijk had verminderd.
Daar één der getuigen t.a.v. het feit, dat
verdachtes auto absoluut tot stilstand
was gekomen zeer positief was, achtte
de officier het bewijs hiervan voldoen
de geleverd en eiste hij voor deze zeer
gevaarlijke manoeuvre f. 80 boete subs.
12 dagen. Verdachtes raadsman hij
zelf liet verstek gaan achtte het feit
niet bewezen, terwijl z.i. bovendien de
derde bestuurder evenals de anderen
een aanrijding had kunnen voorkomen
als hij beter had opgelet. Zijn cliënt was
persé niet gestopt en had slechts wart
verminderd, omdat hij bang was om
op die donkere avond met slecht weer
de weg kwijt te raken. Na enig ré- en
dupliek, bleek de kantonrechter van
oordeel te zijn, dat verdachtes schuld
aan een ernstig feit wel degelijk vast
was komen te staan en de eis z.i. nog te
mild was. Hij vonniste derhalve met
f. 100 boete subs. 20 dagen. De bestuur
der, een 36-jarige bedrijfsleider uit Am
sterdam, kwam er voor de door hem ver
oorzaakte aanrijding met het milde
vonnis van f. 15 subs. 3 dagen af.
Andere mening
Een 22-jarige student uit Valkenburg
(ZH) presteerde het om met de door hem
bestuurde auto in een bocht in de Val-
kenburgse weg een lichtmast te doen
sneuvelen. Verdachte kwam er met een
hersenschudding goed af. De officier
eiste een boete van f. 40 subs. 8 dagen.
Hoewel verdachte zich van geen schuld
bewust voelde, bleek de kantonrechter
een andere mening te zijn toegedaan. Hij
achtte verdachtes wijze van rijden der
mate onverantwoordelijk, dat zijn von
nis f 50 boete subs 10 dagen luidde.
Opvallend
„Het is opvallend hoeveel automobilis
ten tegenwoordig doorrijden, nadat zij
een ander schade hebben toegebracht
met het gevolg, dat zij voor deze mis
daad nog eens extra vervolgd worden"
aldus de kantonrechter in de zoveelste
zaak, waarin sprake was van doorrijden
na een aanrijding. Verdachte, een 40-
jarige automobilist uit Hazerswoude. reed
met zyn auto op de Hooigracht achteruit
tegen een aldaar geparkeerde auto op,
bracht deze f 70 schade toe, doch wacht
te de gevolgen niet af en ging er ijlings
vandoor. Via zijn kentekennummer was
hij echter spoedig opgespoord met alle
gevolgen van dien. Ter zitting liet hij
verstek gaan en daar de getuigen una
niem zeer positief waren in hun ver
klaringen, was de zaak snel afgedaan.
F 50 boete en betaling van f 70 schade
luidden eis en vonnis conform.
LEIDSE BESTUITRDERSBOND
IN 1961.
Naast een overzicht van de belang
rijkste politieke gebeurtenissen in Ne
derland besteden de samenstellers van
het jaarverslag van de N.V.V. Bestuur-
dersbond, afdeling Leiden, natuurlijk
veel aandacht aan de evenementen in
het jaar 1960 in eigen kring. Zo wordt
o.m. de viering van het 60-jarig be
staan van de Bestuurdersbond op 22
april in de Stadsgehoorzaal gereleveerd.
De ledenstand bedroeg op 31 december
van het afgelopen jaar 6824, hetgeen
een vooruitgang van 194 leden betekent.
Verder zal men in het jaaroverzicht
verslagen aantreffen van: het regionaal
bureau voor arbeidsrecht, N.V.V.-tbc-
fonds „Zonnestraal". N.V.V.-jeugdorga-
nisatie .Jonge Strijd", Vrouwenbond,
commissie culturele samenwerking, raad
van advies voor de coöperatieve be
drijfsgeneeskundige dienst, gewestelijk
Arbeidsbureau. Raad van Arbeid. Ka
mer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland, commissie van toezicht
op de gemeentelijke bedrijfstechnische
school, gemeentelijke commissie voor
huisvesting. Leids Onderling Zieken
fonds, Leids Studiefonds, commissie ge
meentelijke sociale werkvoorzienings
regeling voor hoofd- en handarbeid,
plaatselijk comité bevolkingsonderzoek
tuberculose, huuradvies-commissie, al
gemene spaarbank, commissie voor de
onderhoudsplicht. 1-Mei-commissie, mu»
ziekvereniging „Nieuw Leven".
