Actuele boeken-kwesties
in de noordelijke landen
Nederlandse auteurs
zijn er in trek
NA ZO'N DRUKKE DAG...
Ehb£meer van de beste tabakken uit Amerika.
'n Roxy?...ja,graag
Minister Marijnen bespreekt liet
garantiebeleid in Eerste Kamer
YISVERBRUIK IN IERLAND
IS HEEL ERG LAAG
Groot gebrek aan jonge vissers
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 1 maart 1961
Vierde blad no. 30293
(Van onze Scandinavische medewerker)
Nu het in Nederland „Boekenweek" is, is het interessant eens iets
te vertellen over actuele boekenkwesties op de Scandinavische markt.
Markt, ja want ook de boekenmarkt is een commerciële aangelegen
heid. Wat men verkoopt is niet altijd dat wat men zelf het liefst zou
verkopen het ideële komt óók hier vaak op de tweede plaats.
Erkent dient echter te worden, dat
in Scandinavië veel belletrie, dicht
werk e.d. uitkomt, Waarvan de uit
gevers nimmer een lonende exploi
tatie kunnen verwachten. Ook krijgt
men sterk de indruk, dat jonge
auteurs en andere debutanten ge
makkelijker een uitgever vinden dan
in de Lage Landen. De uitgevers
wagen als het ware eerder een kans
In de hoop een nieuw talent te ont
dekken en aan hun uitgeverij te
verbinden. Dat talent behoeft zich
nog niet in het eerste boek te open
baren. Het doet dit misschien in
het tweede.
Een actueel vraagstuk is dat van de
gemeensoh appel ij ke Noordse markt. Ide
alisten, als verenigd in de inter-Scan-
dinavische „Vereniging Norden" een
humane, moderne uitgave van het pan-
Scandinavisme uit de vorige eeuw
zouden willen, dat men in elk Scan
dinavisch land de auteurs uit het ge
hele noorden ging lezen zonder op een
vertaling te wachten. Enkele zouden
zelfs de vertalingen willen afschaffen.
De boekhandel staat hier sceptisch
tegenover. De boekverkoper weet, dat hij
veel tegenzin moet overwinnen om een
boek in een andere taal dan die van de
koper zelf, kwijt te raken niette
min gelukt dit nog wel eens omdat er
door de inter-Scandinavische huwelij
ken velen twee Noordse talen naast el-
kaat lezen.
Groot aantal vertalingen
Het aantal vertalingen is echter nog
groot, zij het minder groot dan uit b.v.
de Angelsaksische talen.
In het Deens verschenen (in 1958) 25
oorsprongelijk Noorse en 28 oorspron
kelijk Zweedse boeken van de 507 ver
talingen in totaal. In Finland kwamen
tegelijkertijd 15 titels uit het Noors,
68 uit het Zweeds en 26 uit het Deens
(van de 556). In Noorwegen 61 uit het
Deens, 64 uit het Zweeds, 1 uit het
Fins en 6 uit het IJslands van de
647; in IJsland 22 uit het Deens, 16
uit het Noors en 5 uit het Zweeds (van
de 100).
Nergens zijn de inter-Scandinavische
vertalingen dus in de meerderheid. Wel
onder de vertaalde kinderboeken, maar
dat ligt voor de hand.
Er zijn in de laatste tijd in elk de
zer landen uitgeverijen gekomen, die
een boek meteen in meer dan één, soms
in drie Noordse talen in eigen regie
publiceren.
Bibliotheekpenningen
Een ander opnieuw actueel probleem
is dat der bibliotheekpenningen. In de
meeste landen parisiteren de leesbiblio
theekhouders en hun klanten op de
auteurs. Deze ontvangen niets anders
dan ten hoogste een kleinigheid van
dat ene exemplaat van hun boek, dat
de bibliotheek aanschaft om het vervol
gens door honderden te laten lezen.
De auteurs, hoe veelgelezen ook, kun
nen dikwijls niet met schrijven in hun
onderhoud voorzien. Zij vormen een
vergeten groep, die buiten alle loonron-
den pleegt te vallen.
Jarenlang is in Scandinavië geijverd
voer een bibliotheekpenning en deze
Wordt nu al een paar jaar geheven.
Elke inheemse auteur ontvangt een klein
bedrag van elk der uitleningen van zijn-
boek (en) indien het totaal boven een
zeker minimum komt. Daar wordt dus
boek gehouden en zo ziet men, dat
grotere auteurs vaak het minumum niet
halen terwijl populaire schrijvers, wier
boeken evenwel meer geleend worden
dan gekocht, en vooral kinderboeken
auteurs alle anderen met duizenden kro
nen slaan.
Het streven naar de eerste plaats op
de uitleningslijst is meer den een fi
nanciële kwestie geworden, dat begrijpt
men wel.
Sara Lidman
Een der meest gelezen vrouwelijke
auteurs is Sara Lidman. In Nederland
kwam onlangs haar „Claudette" uit. zy
komt uit het hoge noorden van Zwe
den en is vorig jaar naar Zuid-Afrika
gegaan om er de Zoeloe-taal te leren
en rassenproblemen te bestuderen (Um
den Zulu zu verstehn muss man ins
Land der Zulu gehn). Door haar arres
tatie wegens overtreding der rassen-wet
ten is zy dermate in het nieuws geko
men, dat het niet verwonderiyk zal zyn
als Adstrid Lindgren volgend Jaar haar
eerste plaats op de uitleningen-statis
tiek aan haar zou moeten afstaan.
Alleen voor eigen auteurs
Zo hebben sommige auteurs het door
dit jaarlijkse tantième minder moeiiyk
dan collega's in andere landen.
Intussen geldt deze regel alleen voor
de eigen auteurs en Zweedse schryvers
komen in Noorwegen, Denemarken en
Finland niet aan trekken. Met de Deen
se, Noorse en Finse auteurs is het even
zo gesteld, dat zij evenals de Duitse,
Engelse, Franse, Nederlandse en ande
re literatoren geen leespenning uit het
buitenland ontvangen.
Het streven bestaat nu echter om de
bibliotheekpenning voortaan ook toe te
kennen aan de schry vers uit de Noordse
buurlanden. Hetgeen voor vele vertaal
den een nieuwe en wellicht aanzieniyke
bron van inkomsten zal betekenen als
het plan doorgaat.
Nederlandse boeken
Nederlandse auteurs? Zeker, die zyn
er ook en verschillende behalen grote
oplagen in Scandinavië.
Voor een deel van het boekenkopende
publiek is een nieuwe Hans Martin iets,
waar men reikhalzend naar uitziet. Ten-
minst, één van zyn Scandinavische uit
gevers pleegt zijn blijdschap over de
komst van een nieuwe Martin te uiten
door aanplakking op de reclamezuilen.
Kom daar thuis ereis oml
Ook mevrouw Van Nynatten-Doffeg-
nies, Jan den Hartog, Willy Corsari en
Jan Fabricius kunnen op een dankbare
lezerskring rekenen en wij menen, dat
al hun werken in de meeste Noordse
talen zyn verschenen.
De advertenties voor boeken in de
dagbladen zijn zo groot als „bij ons"
alleen de warenhuizen en de benzine
verkopers zich veroorloven kunnen.
Ook literair werk
Door anderen weer wordt Aart den
Doolaart geprefereerd, al is hy niet zo
bekend als eerstgenoemde favorieten.
Voorts ziet men de werken van dr. Paul
Julien en Anthonie van Kampen wel
in de boekwinkels liggen, terwijl de uit
gevers in het hoge noorden nu en dan
ook niet uit de weg gaan voor een Hella
Haasse, een Pierre Dubois, een Albert
Helman, een Simon Vestdijk, een Maria
Dermout, een Marnix Gyzen en een
professor Bouman. Maar steeds tijde
lijk, met een losse titel, niet met het
gehele oeuvre.
Van de kinderboekenauteurs ziet men
mevr. Rutgers-Van der Loeff Basenau
en Annie M. G. Schmidt achter de
ruiten. Voorwaar een succes in deze
landen, die exquise kinderliteratuur
voortbrengen met export naar de gehele
wereld.
■Hpnn ...rustig een Roxy roken. Even alle beslom-
meringen aan kant. Een krantje en een
HBm Jj Roxy, de sigaret die altijd smaakt!
K LfU'J Alleen Roxy heeft het uiterst dunne Elfin papier. Zo geniet u
Niet alle heil van overheidsmaatregelen!
(Van onze parlementaire redacteur)
Minister Marynen heeft gisteren in de Eerste Kamer uitvoerig geantwoord op
hetgeen de vorige week was gezegd over de begroting van Landbouw en Vissery.
Sprekende over het garantiebeleid zei de minister, dat de toegespitste parlemen
taire behandeling op geschilpunten van dit beleid ten onrechte de indruk wekt,
dat de landbouw alleen bestaansrecht zou hebben by de gratie van het door de
overheid gevormde prijsbeleid. Garantiebeleid bestrijkt echter slechts bepaalde
sectoren van de agrarische produktie, die bedreigd worden door moeilijkheden,
veroorzaakt door de wanorde in het internationale handelsverkeer.
De minister verklaarde zich intussen bereid mede te werken aan een bevredi
gender parlementaire behandeling, maar, zo zei hy, de tijd speelt hierbij wel een
rol. De laatste jaren is er steeds naar gestreefd de garantieregeling jaarlijks vóór
1 november vast te stellen. Doch dan is er voor het overleg met het bedrijfsleven
(het Landbouwschap) maar korte tyd beschikbaar.
De minister ontkende, dat het garan-
tieprysbeleid te weinig gericht is op
het bevorderen van een redelijk bestaan
in de landbouw, zoals de heren Baas
(WD) en Geuze (CH) hadden betoogd.
Het meningsverschil gaat trouwens over
de praktische uitwerking van het be
leid.
Nadrukkelijk stelde de heer Marynen,
dat het niet aangaat de regering b.v.
volledig vex-antwoordelyk te stellen voor
de gang van zaken met de melkproduk-
tie.
Als de melkveehouderij de produktie
opvoert, is het niet in het belang van
de landbouw als de regering zich daar
voor volledig verantwoordelijk zou stel
len. In dit verband legde minister Ma
rynen nog eens de nadruk op de be
tekenis, welke hij hecht aan de eigen
verantwoordelijkheid van de onderne
mer. De zelfstandigheid van de staat
moet worden verminderd.
Dit betekent geenszins, dat de rege
ring bezig zou zyn zich geleidelyk aan
volledig te onttrekken aan haar ver
antwoordelykheid voor een bevredigend
economisch klimaat in de landbouwsec
tor.
De regering beseft ten volle, dat on
der de tegenwoordige omstandigheden
nu de wanorde in het internationale
handelsverkeer een rechtstreekse bedrei
ging vormt voor het voortbestaan van
enkele belangrijke agrarische produk-
ten een actief garantieprysbeleid een
gebiedende noodzaak is.
Betere waardering
produktie nodig
Met garantieprijzen, pryssubsidies en
toeslagen kunnen de feitelijke moeilyk-
heden niet worden opgelost.
Tot een werkelijke oplossing van die
moeilijkheden kunnen slechts bijdragen
een doelmatiger en een meer evenwich
tige produktie, een zo efficiënt moge
lijke industriële verwerking, een betere
organisatie van de afzet en een gezon
der internationaal handelsverkeer.
Een betere waardering van de produk
tie is nodig. Op beperkt terrein heeft
de regering reeds het voorbeeld gege
ven met afschaffing van de omzetbe
lasting op boter en verhoging van het
vetgehalte van de melk. De regering
heeft thans ook besloten melk in papier
verpakking niet meer onder de prys-
bewaking van consumpticmelk te plaat
sen.
Waarschuwend voegde de minister
hieraan toe, dat de landbouw niet alle
heil van overheidsmaatregelen moet ver
wachten.
Met betrekking tot de suikerbieten
teelt is de minister bereid aan een re
geling tot tijdelijke beperking en ver
deling van het gegarandeerde kwantum
mee te werken, mits het Landbouwschap
en de industrie tot overeenstemming ko
men.
Het overleg met het Landbouwschap
over de bedrijfsresultaten van de ge
mengde zandbedryven in het garantie
jaar 1960/1961 is nog niet aangevan
gen, maar wordt voorbereid.
De aangekondigde nota over het land
bouwonderwijs zal een veelomvattend
stuk worden en ook betrekking hebben
op het beheer der scholen.
Het tijdstip van verschijning kon de
minister nog niet meedelen. Met betrek
king tót de kwestie van de „filled milk"
verklaarde minister Marynen, dat de
regering een open oog heeft voor de
ontwikkeling in het bedrijfsleven en die
mag z.i. niet door overheidsmaatrege
len worden belemmerd. Wat de water
overlast betreft, in de komende jaren
zullen zeker aanzieniyke bedragen ter
bestrijding daarvan moeten worden be
steed.
Uiteraard heeft de minister ook uit
voerig aandacht besteed aan het bui
tenlandse aspect van de landbouw. In
dit verband zeide hij nog steeds van
oordeel te zijn, dat de EEG goede kan
sen biedt, ook voor de agrarische sec
tor. Maar hy kon niet ontkennen dat
de tot nu toe bereikte resultaten op be
paalde punten onvoldoende zyn. Zo loopt
de tariefsverlaging voor agrarische pro-
dukten niet gelijk met die voor andere
produkten in de Europese gemeenschap.
Die afstand zal niet nog groter mo
gen worden. De contingentenkwestie is
ook onbevredigend en met de minium-
prijzen is het eveneens nog niet zo goed
gesteld. Omdat nog geen opmerkelijke
resultaten in de landbouwsector zijn be
reikt, is er alle reden om een kritische
houding tegenover de EEG aan te ne
men, zo zei de minister.
Een samengaan met Engeland in de
BOUWPROJECT VAN DE
LANCEERPLAATSEN IN
V.S. EEN JANBOEL
Een commissie uit het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden houdt zich
bezig met een onderzoek naar de bouw
van raket-lanceerplaatsen bij 20 bases
van de Amerikaanse luchtmacht in de
Verenigde Staten. Toen de bouw van de
lanceerplaatsen werd gegund, zou het
project 899 miljoen dollar kosten, maar
de feitelyke kosten bedragen thans reeds
992 miljoen dollar.
Tijdens besloten zittingen heeft de
commissie van onderzoek talrijke func
tionarissen verhoord. Volgens Harry R.
Sheppard (Democraat, Califomië) die
vice-voorzitter is, is de commissie daar
bij tot de slotsom gekomen, dat het hele
project lelijk in de war ligt. „Hoe men
het ook bekijkt, het is een janboel",
zei hij.
De laatste maanden is er, onder druk
van het Witte Huis, weliswaar het een
en ander verbeterd, „maar al te lang
heeft de topleiding door gebrek aan za
kelijk inzicht geen goed toezicht kunnen
uitoefenen", zei Sheppard. De kosten
stijging is het rechtstreeks gevolg van
de zwakke leiding, merkte hij op.
EEG zou bijzonder grote moeilykheden
opleveren in de landbouwsector, zo ver
klaarde mr. Marynen. Het zal in be
langrijke mate van de voorstellen van
de Europese commissie ten aanzien van
de granen afhangen, op welke wijze de
Nederlandse broodprijs hierdoor zal wor
den bein vloed.
Voor het lopende jaar achtte de mi
nister een broodprjjsverhoging niet zeer
waarschijnlijk. Maar zou er, op grond
van de voorstellen van de Europese com
missie aanleiding zijn tot prijsstijging,
dan zal die toch geleidelyk tot stand
komen.
Na re- en dupliek is de begroting van
Landbouw en Vissery zonder hoofdelijke
stemming aanvaard. De communistische
fractie liet aantekenen tegen te hebben
willen stemmen.
Het Griekse koningspaar en de
Prinsessen Sophia en Irene zijn
voor een privébezoek in Engeland
aangekomen. Er werden, naar de
lach van Koning Paul en zijn
dochters te oordelen, bijzonder ver
makelijke zaken verteld bij hun be
groeting bij hun hotel in Londen.
Hoewel Ierland zich onder de laagste
producenten van vis van West-Europa
kan rekenen, heeft de visserij zich in de
laatste jaren gunstig ontwikkeld. Zo be
droegen de aanvoeren in de jaren 1955
t.m. 1957 om en nabij 20.000 ton. In 1958
was de aanvoer zelfs opgelopen tot
35.000 ton.
De vissery in Ierland is in hoofdzaak
kustvisserij. De verre visserij kent men
in Ierland niet.
De vloot van Ierland bestaat uit 196
vaartuigen van meer dan 15 b.r.t.; 412
vaartuigen van minder dan 15 b.r.t. en
1595 vaartuigen zonder motor.
Ongeveer twee jaar geleden werden
2 Hollandse kotters door Ierland aange
kocht. Dit waren de .Mercator" en de
„Grönland".
Het aantal vissers schommelt rond de
1700.
Verder zijn er 4500 vissers, die tijdelijk
ter visvangst gaan.
Ook voor Ierland is het moeilijk om
de visserij verder op te bouwen, daar er
een gebrek is aan jonge vissers. Het ge
middelde inkomen van een visser ligt in
Ierland iets lager dan het gemiddelde
inkomen van een industrie-arbeider. Op
sociaal gebied is er een grote leemte
door het ontbreken van een verzekering
tegen werkloosheid.
Het grootste gedeelte van de aanvoer
wordt vers verkocht. Namelijk 15 a 20%
gaat naar de verwerkings-industrie. Deze
bestaat hoofdzakelijk uit gezouten ha
ring. Er zijn 20 ondernemingen, die zich
met verwerking bezighouden.
Het verbruik van vis in Ierland is zeer
laag, n.l. 4 kg. per inwoner en per jaar.
Dit komt neer op 1/3 van het gemiddeld
verbruik van andere Westeuropese lan
den. Desalniettemin is er een stijgende
tendens waar te nemen tijdens de laat
ste jaren. Het lage visverbruik wordt
toegeschreven aan de voorkeur van de
Ierse verbruiker aan concurrerende land-
bouwprodukten enerzijds en aan de hoge
prys van de vis en ongeregelde bevoor
rading anderzijds.
Te Dublin, Cork en Killybergs wordt
de aangevoerde vis in hallen verkocht.
De kleinhandel is niet erg uitgebreid in
Ierland. De vis wordt er meestal in de
gewone voedingswinkeLs verkocht. De
visverkoop wordt er als een tweederangs
zaak bestempeld.
De invoer, welke gedurende de oorlog
nog 40% van de inlandse bevoorrading
dekte, is sterk afgenomen. De verse vis,
welke nog wordt ingevoerd, komt in
hoofdzaak uit Engeland. De conserven
zijn hoofdzakelijk afkomstig uit Japan,
Noorwegen, Engeland en Portugal.
De uitvoer daarentegen is in verge
lijking met de periode voor de tweede
wereldoorlog, sterk toegenomen. Verse
vis gaat voornamelijk naar Engeland,
veelal haring en makreel. De verwerkte
vis wordt in hoofdzaak uitgevoerd naar
Nederland en West-Duitsland. Het be
treft hier in hoofdzaak gezouten haring.
Politiek
De politiek van de Ierse overheid be
oogt sedert enkele tientallen jaren de
binnenlandse markt te voorzien van
verse vis afkomstig van de kustvisserij.
Er wordt getracht de kustvisserij te ont
wikkelen. Anderzijds wordt gepoogd het
verbruik te stimuleren, door de prijzen
te drukken en de verdeling te verbeteren.
In het kort kunnen de doelstellingen
van de gevolgde politiek als volgt wor
den geformuleerd:
a) grondige studie ter verkrijging van
nieuwe visgronden;
b) aannemen van Jongeren;
c) de uitbreiding van de vloot in de
hand te werken met moderne uit
rusting;
d) aanmoediging van de ontwikkeling
van de visverwerkingsindustrie;
e) uitbreiding van de binnenlandse
markt en verhoging van de export.
Ter verwezenlijking van het boven
staande worden leningen toegekend en
bestaat een aankoopsysteem op krediet
voor de aankoop of bouw van schepen
of vistuig. Een vijfjarenplan beoogt de
ontwikkeling van de zeevisserij en de
verwerkende industrie. Speciale voor
delen zijn er voor diegenen, die zich op
technisch gebied wensen te vormen.
De mogelijkheid om de vangsten op
te voeren hangt in grote mate af van
het slagen van het programma, dat de
modernisering van de vloot beoogt. Een
groter verbruik kan bewerkt worden
door een betere bevoorrading, uitgebrei
der publiciteit en drukken van de
prijzen.
Om de eigen visserij te beschermen
heeft Ierland per 1 januari 1960 de
12 mijls grens ingevoerd. Deze maat
regel is zeer ten ongerieve van onze
treilers, die verscheidene Jaren achter
een in de Ierse wateren goede vangsten
hadden. Enkele treilers zijn dan ook op
gebracht en beschuldigd van vissen bin
nen de visserijgrens. Vaak ten onrechte.
Tenslotte zij nog vermeld, dat Ierland
vorig jaar een modern visserij onderzoe
kingsvaartuig in de vaart heeft gebracht
met het doel de vissers goede adviezen
te kunnen geven. Dit vaartuig werd in
Holland gebouwd.
Maatregelen tegen kleine
ondernemers op West-Java
Het provinciaal bestuur van West-Ja
va heeft bekend gemaakt dat buiten
landers en genaturaliseerde Indonesiërs
die kleine werkplaatsen bezitten, hun
ondernemingen per 1 augustus aan de
Indonesische autoriteiten moeten over
dragen.
Deze maatregel betreft uitsluitend
West-Java. De uit hun rechten gezette
eigenaars zullen enige vergoeding ont
vangen. Vorig jaar is iets dergelijks voor
het gehele land van kracht geworden
wat de buitenlandse winkeliers betreft.
Toen werden de Chinezen het zwaarst
getroffen en duizenden van hen verlie
ten het land. De meesten gingen naar
communistisch China. De nieuwe West-
Javaanse maatregel zal vermoedelijk
ook in de eerste plaats de Chinzen tref
fen.
Anti-lndiase demonstratie in
Pakistaanse hoofdstad
Bij botsingen, die maandag in Karatsji
(Pakistan) hebben plaats gehad tus
sen de politie en demonstranten, zijn
volgens een officiële mededeling 61 po
litiemannen gewond. Vijf mensen moes
ten in een ziekenhuis worden opgeno
men. Er werden 160 arrestaties verricht.
Volgens niet-officiële kringen zou het
aantal gewonden echter 300 bedragen.
De politie deelde mede, dat de de
monstranten driemaal tevergeefs hadden
getracht brand te stichten, terwijl zij
autobussen aanvielen en de inzittenden
met stenen verwondden.
De betoging was georganiseerd door
studenten, die wilden protesteren tegen
recente botsingen in India tussen Hin
does en mohammedanen.
In verband met deze ongeregeldheden
zijn alle scholen en instellingen van
hoger onderwijs in Karatsji voor een
week gesloten.
Pokkenepidemie
in Midden-Java
In Midden-Java zijn 500 mensen over
leden als gevolg van een pokken- en
dys^nterielVdemie.
Het ministerie van Gezondheid heeft
I artsen opgeroepen voor inenting der
bevolking van het door pokken getrof
fen gebied. In het regentschap Wonogiri
zijn 3.500 mensen ziek.
