THANS AAN LOPENDE BAND
RUIMTE-SUCCESSEN V.S.
Zowel blank als zwart Rhodesië
wijst het Britse plan boos af
éw 91
Algemene mobilisatie in
Katanga afgekondigd
WEERBERICHT
Tivee kunstmanen gelanceerd met één raketen
een Mercury-capsule terug van 170 km hoogte
Sir Roy Welensky
mobiliseert troepen
K.L.M.-toestel
veilig aan grond
Tsjombe nodigt regeerders uit
voor ronde-ta f elcon f eren tie
teiiws
Opgericht 1 maart I860
WOENSDAG 22 FEBRUARI 1961
No. 30287
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Uisnoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Het is gisteren een drukke dag geweest op het
Amerikaanse „ruimtefront", nadat afgelopen
weekeinde reeds twee fraaie successen werden
geboekt.
Des middags werd een geslaagde proef genomen
met een Mercury-capsule, die een raketvlucht naar
1170 km hoogte, ondanks zeer zware beproevin
gen, goed doorstond. In een dergelijke cabine
hoopt men over twee maanden een mens een
raketvlucht te laten maken en wellicht tegen het
einde van het jaar een kunstmaanvlucht.
Des avonds werden met behulp van één Thor-
Able-raket twee kunstmanen gelanceerd, de
„Transit IIIB" van 112 kg en de „Lofti" van 25
kg. De zwaarste satelliet dient navigatie-doelein-
Gebeukt verschroeid verwrongen behouden
De Mercury-capsule werd gistermiddag van Cape Canaveral gelanceerd met
behulp van een Atlasraket. Raket en capsule waren van hetzelfde type als waar
mee op 31 januari de chimpansee Ham naar een hoogte van 250 km werd gescho
ten. De baan was thans zo geprojecteerd, dat de cabine de zwaarst denkbare beproe
vingen zou ondergaan bij terugkeer in de dampkring. De cabine werd daardoor
gebeukt, verschroeid en verwrongen zoals by een werkelijke ruimtevlucht en een
zorgvuldig geprojecteerde terugkeer in de atmosfeer nimmer het geval zal zijn.
De thans gevolgde terugkeerroute zou in werkelijkheid slechts na zeer onvoorziene
omstandigheden voorkomen.
den, de lichtste doet waarnemingen op het gebied
van radiosignalen met lage frequentie in het gebied
van de ionosfeer. Beide satellieten kwamen in een
baan op ongeveer 925 km boven de aarde.
Tenslotte werd een verdere selectie gemaakt uit
de zeven in opleiding zijnde ruimtevaarders-in-spe.
De gekozenen zijn luitenant-kolonel John Glenn
van de mariniers, kapitein Virgil Grissom van de
luchtmacht en commander Alan Shephard van de
marine. Van wie wij elders in dit blad foto's
publiceren. Een van deze drie mannen zal de
eerste Amerikaanse ruimtevlucht maken in een
raket met een Mercury-capsule vermoedelijk in
april a.s.
van een bemande Mercurycapsule als
kunstmaan vooraf gaan, en ook zullen
nog onbemande raketvluchten plaats
vlucht ondernomen wordt. Men heeft
gisteren de indruk gekregen, dat een
Zestien maal de zwaartekracht
Bjj de terugkeer in de atmosfeer tra
den vertragingen op tot een sterkte van
zestien maal die van de zwaartekracht,
terwyi de wrijvingshitte van de huid
opliep tot 2000 graden Fahrenheit tegen
1500 onder normale omstandigheden.
Ongeveer 43 minuten na de lancering
werd de cabine, die een hoogte bereikte
van 170, in het doelgebied op 2250 km af
stand van de lanceerplaats uit zee opge
vist. De cabine kwam 20 km van een
schip in dit doelgebied terecht. De eerste
indruk was, dat de cabine de beproevin
gen uitstekend had doorstaan.
Alle zeven astronauten-in-opleiding
woonden de proef by. Enkelen bevon
den zich op de lanceerbasis, een hunner
in het controlecentrum in Bermuda en
twee anderen in een straalvliegtuig bo
ven het doelgebied.
Kennedy gelast een
onderzoek naar de
liichtvaartstakiiig
President Kennedy heeft gisteren per-
soonlyk ingegrepen in de staking van
boordwerktuigkundigen door een com
missie te benoemen voor het instellen
van een onderzoek naar de oorzaken van
deze wilde staking.
De commissie zal binnen 90 dagen ver
slag aan de president moeten uitbren
gen.
De eerste reactie op deze presidentiële
stap van de zyde der stakers was koel.
Een woordvoerder zei, dat als hy het
goed begreep „wy terug schynen te zyn
vanwaar wy begonnen zyn."
De minister van Arbeid, Arthur J.
Goldberg, verzocht de stakers het werk
te hervatten terwyl de commissie met
haar onderzoek bezig is.
Hy zei dat de natie het zich niet kan
veroorloven byna 100.000 mensen zonder
werk te hebben in een tyd van grote
werkloosheid.
De betrokken luchtvaartmaatschap
pijen schatten dat de staking hen vyf
miljoen dollar per dag kost.
Russische hulp aau
India uitgebreid
De Sovjet-Unie zal onder een overeen
komst. die gisteren in Nieuw-Delhi is ge
tekend, de hulp aan India uitbreiden. De
overeenkomst voorziet in een Russisch
krediet van 112,5 miljoen nieuwe roebel,
dat gebruikt zal worden voor de finan
ciering van een krachtcentrale van
480.000 kw. te Bhakra in de Himalaja,
een olieraffinadery. een bedrijf voor het
wassen van kolen in Bihar en andere
projecten, met inbegrip van exploratie,
ontwikkeling en produktie door de In
diase olie- en aardgascommissie.
Met dit nieuwe krediet bedraagt de Rus
sische hulp aan India sedert 1955 thans
in totaal 3.8 miljard rupees (drie miljard
gulden).
Het tweede (dubbele) succes van de
Amerikanen was gisteravond de lance
ring van de Transit III B navigatie-sa-
telliet en de Lofti-satelliet voor radio-
onderzoek.
De tweetraps Thor-Able raket droeg
de beide satellieten van Cape Canaveral
naar een baan op 925 km hoogte. De
Lofti maakte zich van de Transit IIIB
los toen deze eenmaal in de juiste baan
was gekomen.
Volgens het Amerikaanse Ministerie
van Defensie zal het elektronische brein
van de Transit-IIIB de Amerikaanse
geleerden „in enkele dagen" gegevens
kunnen verstrekken, voor het bijeen
brengen waarvan men vroeger jaren
nodig had. De Transit-IIIB zal de
grootste afstand tussen twee punten op
aarde met zeer grote nauwkeurigheid
kunnen bepalen. De satelliet van 112
kg heeft 6.600 zonnebatteryen aan
boord, die zijn zenders een levensduur
van drie jaar zullen geven.
De Amerikaanse marine meent, dat
de heruitzendingen van de transitsatel-
lieten de navigatie veel nauwkeuriger
zullen maken.
De kleinste kunstmaan, die de by-
naam „Lofti" heeft gekregen, weegt 25
kilo. Met deze kunstmaan hoopt men
nadere gegevens te krijgen over de
„reis" door de ionosfeer van radio-sig
nalen van lage frequentie. Het was voor
de tweede maal dat met succes twee
satellieten door één raket werden gelan
ceerd. De eerste maal geschiedde dit ook
bij de lancering van een Transit.
Na het slagen van de proef met de
Mercury-capsule werd bekend gemaakt,
dat drie van de zeven Amerikaanse as
tronauten, die reeds twee jaar een zwa
re opleiding ondergaan, een speciale op
leiding zullen gaan volgen voor het be
mannen van de eerste bemande raket-
maan. Dit zyn de reeds genoemde
Glenn, Grissom en Shephard. Een
hunner of een van de andere astronau
ten (Cooper, Schirra, Slayton en Car-
pentier) zal de eerste kunstmaanvlucht
maken, vermoedelijk nog dit jaar.
Veranderlijke bewolking
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Veranderiyke bewolking en
op de meeste plaatsen droog weer. Wei
nig verandering in temperatuur. Matige
tot zwakke wind uit oostelyke richtin
gen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
23 FEBRUARI
Zon op: 7 40 uur; onder: 18.08 uur;
Maan op: 11.58 uur; onder: 2.48 uur;
Hoogwater te Katwyk te 9.23 uur en
22.00 uur laagwater te 4.40 en 17.17
uur.
Dit nummer bestaat nlt 14 pagina's
Verschillende
vluchten zullen
bemande
tan het
raket-
lanceren
Wetsvoorstel maakt
maximumsnelheid op
grote wegen mogelijk
Een thans by de Tweede Kamer in
gediend wetsvoorstel beoogt door een
wyziging van de Wegenverkeerswet de
minister de bevoegdheid te geven maxi
mumsnelheden vast te stellen voor be
paalde wegen buiten bebouwde kom
men. De minister zal van deze bevoegd
heid gebruik kunnen maken als door
byzondere omstandigheden de weg niet
meer voldoet aan de redelijke eisen, die
in verband met het gebruikmakend ver
keer moeten worden gesteld.
Het ligt in het voornemen van de
bewindsman van deze bevoegdheid een
bescheiden gebruik te maken. Hierbij
valt in het bijzonder te denken aan tij
delijke snelheidsbeperkingen, noodza
kelijk geworden door omvangrijke weg-
herstellingen zoals destijds op de
ryksweg Den HaagRotterdam en
snelheidsbeperkingen van duurzamer
aard voor weggedeelten, die zo slecht
zijn geworden dat er gevaar voor ern
stige ongevallen bestaat en waar op kor
te termijn geen afdoende verbetering
kan worden aangebracht.
Amerikaanse opleiding voor
A.A. guerrillastrijders
Het Amerikaanse ministerie van
Landsverdediging heeft gisteren beves
tigd dat de V.S. een speciale groep val
schermjagers en specialisten in dc guer
rillastrijd hebben opgeleid, die tot taak
krygen in een achttiental Afrikaanse
en Aziatische landen troepen op te lei
den voor de guerrillastrijd.
De Amerikaanse opleiders zullen niet
zelf aan eventuele gevechten deelne
men.
In de betrokken achttien staten zyn
thans regeringen aan het bewind, die
de V.S. vriendschappelijk gezind zyn.
mens de zeer zware raketvlucht van de doch wier bestaan bedreigd kan worden
Mercurycapsule van gisteren heel goed door ondermijnende acties van gueril-
zou hebben overleefd. lastryders.
De Britse regering heeft gisteren haar met spanning verwachte plan
voor een „grondwet-nieuw-stijl" voor het onrustige Noord-Rhodesië
onthuld. Binnen enkele uren was het door boze blanke en zwarte
Rhodesiërs al van de hand gewezen! De strijd om de politieke macht,
waarvan de toekomst als eenheid van de gehele federatie van Noord
en Zuid-Rhodesië en Njassaland afhangt, is hierdoor verscherpt, en de
spanning onder de naar schatting drie miljoen negers en 75.000 blanken
die in het Centraalafrikaanse protectoraat wonen, toegenomen.
Sir Roy Welensky, de premier van de federatie, heeft op de bekend
making van het Britse plan gereageerd met het mobiliseren van meer
blanke troepen
Het Engelse plan omvat het opstel
len van een „hogere" kiezerslijst van
ongeveer 25.000 Europeanen, 2.000 Azi
aten en 1.000 Afrikanen die ongeveer
vyftien afgevaardigden zullen kiezen,
een „lagere" kiezerslyst van overwegend
Afrikanen die eveneens vyftien afge
vaardigden zullen kiezen en een „natio
nale" kiezerslyst de kiezers van de
gecombineerde „hogere" en „lagere" lys-
ten die de resterende vijftien af
gevaardigden kiezen.
Het gevolg van deze nieuwe regeling
zou zijn, dat de negers aanzienlijk meer
zetels in het parlement van het protec
toraat krijgen dan ze thans bezetten.
In totaal zullen ongeveer 70.000 Afri
kanen kiesrecht krygen.
Weerzinwekkend
De gekleurde nationalistische leiders
van de delegaties naar de mislukte be
sprekingen in Londen hebben het gis
teren door de minister van Koloniën
Macleod in het Lagerhuis bekendge
maakte constitutionele plan „weerzin
wekkend" en „stotend" genoemd.
Harry Nkoembala, leider van het Afri
kaanse Nationale Congres, is van me
ning dat het moeilijk zal zijn onlusten
te voorkomen.
Kenneth Kaoenda, leider van de Ver
enigde Nationale Onafhankelykheids-
partij, zei: „Ik had het ongenoegen
met de toekomst van mijn land te
zien spelen. Het was weerzinwekkend."
Hy voorzag echter geen onlusten.
Vier bataljons blanke territoriale troe
pen in Zuid-Rhodesië zyn gisteravond
opgeroepen. De federale premier, Sir
Roy Welensky, heeft na de afkondiging
van deze maatregel via de radio ver
klaard, dat zijn regering de grondwet-
telyke voorstellen van Macleod volko
men verwerpt. Het federale kabinet be
sloot tot mobilisatie tydens een spoed-
byeenkomst, die belegd werd na ken
nisneming van Macleods verklaring. De
federale minister van Defensie heeft
meegedeeld, dat het oproepen van re
servisten een „voorzorgsmaatregel in het
belang van de openbare veiligheid" is.
Gisteren werd in Bovenkarspel I jaarlijkse bolbloemententoonstelling I land trektDe jury tijdens de keu-
de Westjriese Flora geopendde\ welke belangstelling uit het gehele\ring.
Verdachte moord
op Marcel Nivard
gearresteerd
(Van onze correspondent)
Er is een man gearresteerd, die
ervan wordt verdacht de hand te
hebben gehad in de moord op
Marcel Nivard, het 8-jarige jonge
tje uit Rotterdam, wiens stoffelijk
overschot in een sloot te Berg-
schenhoek is gevonden. De aange
houdene is afkomstig uit Rotter
dam. In verband met het onderzoek
weigerde de commissaris vail de
kinder- en zedenpolitie te Rotter
dam, de heer J. A. Kwast, vanmor
gen nader inlichtingen te geven.
Gouverneur Ned. Antillen
vraagt ontslag
In verband met het verstrijken van
de met hem overeengekomen ambtster
mijn heeft de heer A. B. Speekenbrink,
gouverneur van de Ned. Antillen, het
verzoek ingediend per een juni a.s. uit
zijn functie te mogen worden ontheven.
Dezer dagen kan het K.B. waarbij de
ontslagaanvrage wordt ingewilligd, ver
wacht worden.
(in moeilijkheden)
Een Vickers Viscount-toestel van de
K.L.M., de "Kingsford Smith", dat van
morgen als lijnvliegtuig naar Londen in
Rotterdam was opgestegen, is om kwart
voor twaalf veilig op Schiphol geland,
nadat honderden mensen op de natio
nale luchthaven in zenuwachtige span
ning hadden verkeerd, omdat de machi
ne gemeld had moeilykheden te hebben
met het landingsgestel.
Onmiddellyk was op Schiphol groot
alarm gegeven. Een van de landings
banen werd met schuim ondergespoten
om een noodlanding voor te bereiden.
Tientallen auto's, waaronder alle be
schikbare brandweerauto's rukten op
naar de ondergespoten baan.
Tegen half twaalf kwam de zilveren
vogel aangevlogen. Laag over het vlieg
veld. Een zucht van opluchting ontsnap
te aan de vele toeschouwers: het lan
dingsgestel was normaal uit. Uiterst
langzaam naderde het toestel de lan
dingsbaan en maakte daarop een ogen-
Prinses Beatrix woonde gisteren
in een der loges de vergadering van
de Tweede Kamer bij tijdens de be
handeling van de begroting van
Buitenlandse Zaken.
schyniyk perfecte en vloeiende landing.
Het toestel rolde nog een honderdtal
meters uit, geflankeerd door tientallen
auto's, brandweerwagens e.d., die gereed
stonden om by de minste oneffenheid
onmiddellyk in te grijpen. Gelukkig
bleek het niet nodig. Nog geen tien mi
nuten later rolde de machine het plat
form op en kwam daar tot stilstand. De
eerste van de zes passagiers, die de trap
afkwam was een opgelucht lachende En
gelsman, die zyn boord los had en zyn
stropdas naar beneden had getrokken.
Na de passagiers kwam gezagvoerder
P. J. van der Laan. 37 jaar oud, het toe
stel uit. Hy is vandaag de held van
Schiphol. Iedereen heeft grote bewonde
ring voor de wyze, waarop deze piloot
zyn Viscount met een „manke poot" aan
de grond had gezet, zacht en vloeiend.
Hy bevrydde daarmede zyn zes passa
giers en zyn vier bemanningsleden van
een doodsangst en Schiphol van het
schrikaanjagende „groot-alarm". Neder
land bleef een vliegramp gespaard.
President Tsjombe heeft bij decreet een algemene mobilisatie afge
kondigd van alle Katangezen, blanken en zwarten. De Katangese
regering zal in het vervolg het gehele salaris van de Belgische functio
narissen, die ter beschikking van Katanga zijn gesteld, voor haar
rekening nemen. Tot nog toe betaalde België eenderde van die
salarissen. Allen, die dit wensen, blanken zowel als zwarten, kunnen de
Katangese nationaliteit krijgen. Voorts deelde Tsjombe mede, dat hij
alle regeerders van Kongo heeft uitgenodigd voor een ronde-tafelcon
ferentie, die op 6 maart in Genève zal beginnen. Later zou men in
Elisabethstad bijeenkomen. Deze invitatie heeft betrekking op Kasavoe-
boe, Kalondji, Kasjamoera en Gizenga. De mobilisatie is afgekondigd
om leven en eigendommen van blanken en zwarten, die door het besluit
van de Veiligheidsraad in gevaar zijn gebracht, te verdedigen. Dit
besluit is een oorlogsverklaring van de V.N. aan Katanga en de gehele
vroegere Belgische Kongo, aldus Tsjombe.
Brussel zal helpen
bij uitvoering van
V.IN.—resolutie
Tsjombe zei, dat het besluit van de
Veiligheidsraad „Ons land onder een
neo-kolonialistisch bewind zal plaatsen.
Het is een bedreiging van onze veilig
heid en een flagrante inmenging in de
binnenlandse aangelegenheden van ons
land", aldus de Katangese bewindsman.
De kwestie-Kongo dient uitsluitend door
Afrikanen te worden opgelost.
De Belgische regering staat gunstig
tegenover de resolutie van de Veilig
heidsraad over Kongo, aldus verklaarde
een woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken gisteren in Brus
sel. Hy wees op het feit, dat niet alleen
Belgen maar ook militairen en raad
gevers van andere nationaliteit, die niet
deel uitmaken van de V.N., het land
moeten verlaten, waardoor de resolutie
geen discriminatie inhoudt. België zal
de resolutie helpen uitvoeren mits de
V.N. niet staan op voorrang voor de
terugtrekking van Belgen en de veilig
heid gehandhaafd biyft.
Zes vliegtuigen mogen
voorlopig niet opstijgen
Zes vliegtuigen van de Amerikaanse
„Seven Seas Airline", die de VN voor
hun werk in Kongo hebben gecharterd
mogen voorlopig niet opstygen. kenne-
lyk omdat de maatschappij straalvlieg
tuigen naar Katanga heeft gebracht.
Door deze maatregel wordt het werk
van de VN ernstig bemoeiiykt. De VN-
strydmacht beschikt op het ogenblik nog
over twintig eigen vliegtuigen en zes
gescharterde toestellen. De vliegtuigen
van de .Beven Seas Airline' zorgden
voor het overbrengen van militairen en
voorraden naar afgelegen Dlaatsen in
Kongo.
Meer dan 2.000 Afrikanen in Kenia
zouden zich hebben aangemeld als vrij
williger voor Kongo, waar zy de Loe-
moembagP7inde troepen willen helpen.
De man die hen heeft aangeworven, David
Lemono, secretaris van de stammen-
bonrf "Masai, heeft op een persconferentie
in Nairobi gezegd: „Ik zal deze mensen
in Kongo krijgen, hoe dan ook. Alle Bel
gen die wy vinden, zullen vy doden.
Tsjombe en Kasavoeboe moeten na een
proces in het openbaar vorden opge
hangen". De grootste moeilijkheid noem
de hij het gebrek aan wapens.
9 Slot pag. 2
Uit Het Leidsch Dagblad van
23 'ebruari 1861:
i De Fransche regering
i brengt een nieuwe wet op den
i letterkundigen eigendom in ge
reedheid. Zij heeft dezer dagen
krachtige maatregelen genomen
en o.a. alle zakdoeken enz. laten
in beslag nemen, waarop aria's
van Rossini en Meyerbeer zijn
afgedrukt en die in den laatsten
tijd in massa waren vervaardigd.
