KENNEDY GEEFT AMERIKANEN
EEN „SCHOKBEHANDELING"
Quadros zegt Galvao op
„Santa Maria*" steun toe
Moord op Ned. chauffeur
te Biak lieden berecht
WEERBERICHT
Reeks Democratische donderslagen uit hemeldie
door Republikeinen nog vrij helder geacht werd
lil lange jaren heeft president
zijn volk niet zó onverbloemd
gezegd waar het op staat!
A m eri ka a rise ma ri ne
Ontscheping van passagiers op
volle zee is te gevaarlijk
Burgemeesters
kunnen circus
verbieden
Vijf jaar en vijftien maanden
voor Papoease gebroeders Sada
T.V. vanaf f 275.-
EDLY RADIO SERVICE
(9uc/
teuwss
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 31 JANUARI 1961
No. 30268
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. a. El van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week
Witte Singel l, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Realistische rede van president der V.S.
(Van onze correspondent in Washington)
President Kennedy heeft het nodig gevonden het Amerikaanse
Congres en het Amerikaanse volk een schokbehandeling toe te dienen.
De rede, die hij gisteren voor beide huizen van het Congres over de
toestand des lands uitsprak, toonde een grote mate van ongerustheid
over Amerika's positie in de wereld en over de binnenlandse economi
sche en sociale situatie. In jaren heeft een Amerikaans president zijn
volk niet zo onverbloemd gezegd waar het op staat! Juist omdat het
Amerikaanse publiek acht jaar lang gewend is geweest kalmerend-
optimistische toespraken van Eisenhower aan te horen, klonk Kennedy's
rede vooral voor veel Republikeinen als een reeks donderslagen uit
een nog altijd vrij helder geachte hemel. Kennelijk is het de bedoeling
van de president geweest om het Congres en het Amerikaanse volk
dusdanig van de ernst van de toestand te doordringen, dat men de
maatregelen, die hij aankondigde en binnenkort zal voorstellen, met alle
kracht zal steunen.
Scherpe kritiek op
regering-Eisenliower
Dat Amerika de schok dezer rede
heeft ondergaan staat vast, doch Ken
nedy heeft ongetwijfeld vele Republikei
nen geërgerd door zijn kritiek op de
vorige regering. De partijtegenstelling in
het Congres kan daardoor verscherpt
zijn en dat zou moeilijkheden kunnen
opleveren bij de hoogst belangrijke
stemming in het Huis, die waarschijnlijk
vandaag zou worden gehouden, een
stemming, waarbij het prestige van de
nieuwe regering nauw betrokken is.
Het woord „schokbehandeling" is
waarlijk niet overdreven. De president
sprak over het uur van nationaal ge
vaar en hij noemde de huidige toestand
van de economie verontrustend. Sociale
verbeteringen achtte hij hard nodig. Hij
doelde daarbij vooral op de bouw van
huizen en scholen alsmede op krachtige
steun aan het wetenschappelijk onder
zoek. In de internationale politiek, zo
zei Kennedy, hebben wij het gety en de
tijd met mee: elke dag brengt ons nader
tot het uur van het grootste gevaar. Hij
had echter ook gesproken over het uur
van Amerika's nationale kansen. Zowel
militair als economisch en politiek moet
Amerika zich inspannen teneinde een
keer ten goede te bewerken.
Persoonlijk heeft hij de leiding op zich
genomen van Amerika's poging om te
komen tot een wapencontrole. Kennedy
ziet zulk een controle waarschijnlijk als
eerste fase van ontwapening. Indien
communisten kritiek op deze rede laten
horen, zullen zij waarschijnlijk betogen,
dat Kennedy slechts over „controle"
heeft gesproken en niet over ontwape
ning. De president herhaalde echter wat
hij reeds by zijn inauguratie had gezegd:
van nu af aan moeten Amerikaanse
onderhandelaars beter geïnformeerd en
beter voorbereid zyn wanneer zy gaan
onderhandelen over stopzetting van de
kernexplosies en aanverwante proble
men. Amerika moet nu eens met reele
voorstellen ter tafel komen.
Geen ambtenarij
Washingtons honderdduizenden ambte
naren moeten met bijzondere belangstel
ling geluisterd hebben naar wat de pre
sident over hen te zeggen had. De
waarde van de ambtenaar zal niet be
paald worden door zijn rang, doch door
zijn initiatief. Durf en gezond menings
verschil zal deze regering weten te waar
deren. Over deze passage kon men ech
ter terstond in de hoofdstad cynische
opmerkingen horen.
Indien Kennedy de ambtelijke sfeer
zou weten te veranderen, zou hij wel
een bijzonder sterke leider blijken te zijn.
Maar in elk geval kan zijn aansporing
wel enig effect ten goede hebben.
Deze regering is zich bewust een
Hercules-taak op zich te nemen. Er zul
len, aldus Kennedy, nog meer tegen
slagen komen alvorens het getij is ge
keerd. „Maar keren moeten wij het", liet
hij daarop volgen. Moed of overmoed?
dat zal de toekomst moeten uitwijzen.
Dat Kennedy zichzelf echter niet als
een halfgod beschouwde, kon blijken uit
het citaat van Franklin D. Roosevelt,
waarmede hij zyn rede besloot: „Wij
TIJDELIJK REGEN
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Zwaar bewolkt met tijdelijk regen,
maar morgen ook enkele opklaringen.
Matige tot krachtige aan de kust tot
hard of stormachtig toenemende wind,
aanvankelijk tussen zuidwest en zuid,
later westelijk. Weinig verandering in
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
1 februari
Zon op: 8.21 uur; onder: 17.27 uur.
Maan op: 18.27 uur; onder: 8.28 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.58 en 16.07
uur. Laagwater te 12.02 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
bidden, dat wij de mogelijkheden waard
zijn, die God ons heeft geschonken".
(Voor een korte samenvatting zie men
verder elders in dit nummer).
In vergelyking met andere dergelijke
redevoeringen was Kennedy's toespraak
betrekkelyk kort, doch ryk aan inhoud.
De rede duurde vierenveertig minuten
en werd zevenendertig keer door applaus
onderbroken. Herhaaldelyk kwam het
applaus echter alleen van de Democra
ten. Soms leek het wel alsof Kennedy de
toon van de verkiezingscampagne nog
niet geheel kwijt was. Het moet de
Republikeinen beslist geïrriteerd hebben,
dat Kennedy het gebrek aan welvaart
onder Eisenhower zo dik onderstreept
heeft. Hy zei: „Wij komen aan het be
wind na zeven maanden recessie, drie-
en-een-half jaar slapte en zeven jaar
verminderde economische groei". Na af
loop van zijn rede staken verscheidene
Republikeinen hun ongenoegen niet
onder stoelen of banken. Deze voor de
Republikeinen nogal onaangename rede
werd uitgesproken aan de vooravond van
een buitengewoon belangrijk debat in
het Huis van Afgevaardigden. Speaker
Rayburn wenst de regelingscommissie
van het Huis vijftien in plaats van
twaalf leden te geven. Tot dusverre was
deze regelingscommissie door haar con
servatieve samenstelling een soort doof
pot, die de wetsvoorstellen smoorde,
waar de conservatieve Democraten en de
behoudzuchtige Republikeinen bezwaar
tegen hadden. Rayburn wenst thans
door een uitbreiding van deze commissie
te garanderen, dat het gehele Huis vrij
kan stemmen over alle belangrijke voor
stellen.
Gevaar van nederlaag
Dit is een Democratisch oogmerk van
het zuiverste water, doch daar vele
Republikeinen samenspannen met de
conservatieve Democraten uit het zuid
oosten is de uitslag tamelijk onzeker.
Het zou voor de nieuwe regering een
zware klap zyn, indien zij zo vroeg reeds
een nederlaag zou lijden. Blijft de
regelingscommissie op oude wijze samen
gesteld, dan kunnen de diverse wetsvoor
stellen van het nieuwe bewind geblok
keerd worden. Het economische en
sociale programma van Kennedy zou
daardoor ernstig in gevaar komen en
bovendien zou het buitenland een gun
stige stemming in het Huis interprete
ren (en niet geheel ten onrechte) als
een motie van wantrouwen.
7
r I
rp i'flmv
T m x; Ti m mzxma ss m m mm m
aisnna
m m m r* m
De rebellenleider Henrique Galvao die het Portugese passagierschip
„Santa Maria" voor de kust van Brazilië, een 60 kilometer ten noord
oosten van Recife, heen en wee/ laat kruisen, heeft hulp gekregen van
de gouverneur van de Braziliaanse staat Guanabara, Carlos Lacerda.
De gouverneur, die tevens de rechterhand is van de nieuwe Braziliaan
se president, Janio Quadros, heeft Galvao de volgende boodschap ge
zonden:
„President Janio (Quadros) heeft aan de pers verklaard, dat hij zorg
zou dragen voor de debarkatie van de passagiersen dat het schip
in uw macht zou blijvenHoewel deze verklaringen aan de pers niet
officieel bevestigd zijn, kan ik II meedelen, dat zij inderdaad de ziens
wijze van de nieuwe president weergeven".
Lacerda verwees naar een verklaring
die in een krant was verschenen en die
afkomstig zou zyn van Quadros, waar
in hy Galvao permissie gaf de passa
giers te ontschepen en de macht over
het schip te behouden.
Intussen is de Amerikaanse schout
bij-nacht Allen E. Smith, aan boord
gegaan van de torpedobootjager „Gea
ring" die in de haven van Recife ge
meerd ligt. Hoewel het hoofdkwartier
van de Amerikaanse vloot in de Atlan
tische Oceaan te Norfolk bekend had
gemaakt dat Smith gisteravond nog de
„Santa Maria" zou bereiken, hebbon
marinefunctionarissen te Recife ver
klaard dat Smith pas hedenmorgen
vroeg uit de haven zou vertrekken.
Het bestuur van de haven te Recife
heeft intussen gisteravond aan alle
koopvaardijschepen een verbod opge
legd na 22.00 uur de haven te verlaten
als „voorzorgmaatregel". Hoewel dit
verbod niet nader werd toegelicht,
neemt men aan dat dit bevel samen
hangt met de aanwezigheid van de
Amerikaanse torpedoboot jagers en de
overeenkomst tussen Galvao en Smith
om de debarkatie van de passagiers van
de „Santa Maria" te bespreken.
Een woordvoerder van de Amerikaan
se marine in Recife heeft intussen mee
gedeeld, dat de marine ertegen is, dat
da 600 passagiers in volle zee worden
ontscheept. Met het oog op de vele vrou
wen en kinderen zou dit te gevaarlijk
zijn.
Arrestatie
De Braziliaanse politie heeft in Rio de
Janeiro de jeugdige Portugees Emma
nuel Dias de Mello gearresteerd, die
voornemens zou zijn geweest generaal
Delgado, de leider der oppositie tegen
Portugals „sterke man" professor Sala-
zar te vermoorden. Dias de Mello zou
dit zyn opgedragen door de „Portugese
politieke politie".
Vernomen wordt dat gouverneur La
cerda een arrestatiebevel heeft uitge
vaardigd tegen alle leden van de „Por
tugese politieke politie", die in de pro
vincie Guanabara zouden worden aan
getroffen.
Repatriëring Nederlanders
Een woordvoerder van het Nederland
se minsterie van Buitenlandse Zaken
heeft gisteren in antwoord op een vraag
meegedeeld, dat de ambassadeur in Bra
zilië, E. J. baron Lewe van Aduard,
machtiging heeft ontvangen alle nodige
maatregelen te nemen voor de repa
triëring van de Nederlanders aan boord
van de „Santa Maria".
Met ingang van morgen zal Ne
derland als zevende Europees land
beschikken over een telefonische
nieuwsdienst, welke verzorgd wordt
door PTT en ANP. Voorlopig is
de nieuwsdienst alleen beschikbaar
voor Amsterdam. De foto toont de
centrale bij het ANP te Den Haag
waar een medewerkster het laatste
nieuws op geluidsbanden vastlegt,
die na het draaien van het nieuws-
nummer" afgedraaid worden.
Minister Toxopeus heeft het Twee
de Kamerlid Van Meel (KVP) in
antwoord op schriftelijke vragen la
ten toeten, dat burgemeesters de be
voegdheid bezitten circusvoorstel
lingen te verbieden. Als zij de verto
ningen strijdig achten met de open
bare orde of zedelijkheid kunnen zij
deze bevoegdheid ontlenen aan ar
tikel 221 van de Gemeentewet.
De bewindsman voegt er nog aan toe,
dat de burgemeester van Amersfoort zijn
weigering tot het verstrekken van een
vergunning grondt op de overweging,
dat het vertonen van allerlei tegenna
tuurlijke kunstjes door wilde dieren
weerzin wekt, in een beschaafde maat
schappij niet thuis hoort en in strijd is
met de goede zeden. Zijn standpunt
wordt overigens onderschreven door het
College van burgemeester en wethouders
en de raadscommissie van bijstand voor
culturele aangelegenheden.
De burgemeester van Zandvoort heeft
soortgelijke overwegingen laten gelden.
Hij achtte de circusvoorstellingen en de
daaraan verbonden risico's een ernstig
gevaar voor de openbare orde en tevens
in strijd met de goede zeden, omdat zy
op ongezonde sensatielust van het pu
bliek zijn gericht.
De toetsing van deze maatstaven komt
in de burgemeester toe. Naar de me
ning van de minister kan daarom niet
gesteld worden dat deze burgemeesters
in redelijkheid niet tot het door hen
ingenomen standpunt konden komen.
In de vlakke weilanden langs .-
Amstelveenseweg te Amsterdam
verrijst het imposante betonskelet
voor het nieuwe Academische Zie
kenhuis.
Zwijndrechts goede
heertje' aangehouden
De 32-jarige vertegenwoordiger uit
Zwijndrecht. beter bekend als het
Zwijndrechtste „goede heertje" is in de
afgelopen nacht by een hotelcontrole
in Amsterdam door de hoofdstedelijke
centrale recherche aangehouden. De
man werd sinds 3 januari jl. gezocht
onder verdenking van diefstal van een
gehuurde auto en diefstal van f 3500.
ten nadele van zyn werkgever, een
Rotterdamse juke-boxhandel. De verte
genwoordiger eindigde zijn omzwervin
gen door drie landen gisteren doodver
moeid in Amsterdam. Hij had geen cent
meer op zak
De thans gearresteerde moet gister
avond beseft hebben dat het „kat-en-
muis-spelletje" met de politie van drie
landen was uitgespeeld, want hy liet
zich in hotel „De kraansluis" aan de
Kromme Waal onder zyn eigen naam
inschrijven. Hij heeft daar slechts kort
van zijn nachtrust kunnen genieten,
want om half vier lichtten rechercheurs
hem van zijn bed. Hy werd voorlopig
in het hoofdbureau van politie ingeslo
ten en is vanochtend op transport ge
steld naar Zwyndrecht.
HOGERE OLIEPRIJZEN
Op 1 februari a.s. zullen, naar van de
oliemaatschappyen wordt vernomen, de
verkoopprijzen voor een aantal aardolie-
produkten verhoogd worden. Deze ver
hoging van de binnenlandse verkoop
prijzen welke na voorafgaand overleg
met het ministerie van Economische Za
ken tot stand is gekomen, betekent een
aanpassing aan de gestegen wereld
marktnoteringen. Met ingang van ge
noemde datum worden petroleum er
tractorpetroleum 'i cent per liter, gas-
olie, autogasolie en huisbrandolie O.r
cent per liter duurder, met dien verstan
de, dat de prys van huisbrandolie I
voor particulieren 0.85 liter cent per li
ter verhoogd zal worden. De prys van
dunne stookolie wordt verhoogd met 55
cent per 100 liter, die van zware stook
olie met f. 4 per ton en die van middel
zware soorten met f.350 per ton en f 3
per 1000 liter.
Oudste inwoonster
- 106 - overleden
„Opoe Hund" te Kolham
(Van onze correspondent)
In Kolham is vannacht op 106-
jarige leeftijd overleden mevrouw
M. Hund—Smit, de oudste inwoon
ster van Nederland. Opoe Hund
was sinds het overlijden op 14
januari van mevrouw H. Smit—
Meijering. die 107 is geworden, de
oudste van het land.
Sinds die tijd ongeveer was ze
echter ziek. Een beroerte trof haar
en van de gevolgen hiervan heeft
ze zich niet hersteld. Opoe Hund,
die jarenlang in Sappemeer heeft
gewoond, kwam in 1929 na het
overlijden van haar man naar
Kolham, waar ze sindsdien bij haar
dochter mevr. L. Scholtens—Hund
woonde. Ze had vier kinderen, elf
kleinkinderen en nog een groot
aantal achterkleinkinderen.
Begin januari werd een Nederlandse
chauffeur te Biak op beestachtige wyze
door Papoea's met een kapmes om het
leven gebracht.
Vandaag stonden de twee daders, de
gebroeders Sada, terecht voor de Lan-
schapsrechtbank te Biak. Er bestond veel
belangstelling voor deze rechtzaak, zowel
bij de Europeanen als de inheemsen.
Temeer, omdat de herinnering aan dit
gruwelijke drama een ieder nog levendig
voor de geest stond.
Chauffeur Driessen vervoerde op die
fatale dag in een vrachtauto van de
Marine negen inzittenden. Hy reed
daarbij een vyfjarig Papoea-meisje aan.
dat dodelyk verongelukte.
Tydens de zitting bleek, dat chauffeur
Driessen na de noodlottige botsing naar
het meisje is gelopen. Daarna wilde hy
in een nabijzynde Chinese winkel om
medische hulp telefoneren.
Een van de beklaagden. P. Sada. die
eerst een steen naar de vrachtwagen
had gesmeten, kwam met een dolkmes
in de hand achterna. Een achterin de
auto gezeten marinier zag dit en hoewel
ongewapend sprong hy uit de wagen
om hulp te bieden. Inmiddels was deze
Sada echter al door een passerende po-
litieman-in-burger vastgegrepen en ont
wapend. Terwyl de genoemd marinier
P. Sada bewaakte liep de politieman
ook naar de Chinese toko om de po
litiepost te waarschuwen.
Inmiddels was er een tweede marinier
uit de wagen gesprongen. Hij liep op
Driessen toe. Ineens zag hy volgens
zyn verklaring een donkere schim op
Driessen toeschieten, een kapmes flik
kerde in het zonlicht en voor de ver
bouwereerde marinier goed besefte wat
er gebeurde, was Driessen met enkele
wilde houwen neergeslagen. Als aan de
grond genageld keek de marinier naar
het bloedbad. Volkomen van de kook
draaide hy zich toen om en rende naar
de vrachtwagen terug.
M. Sada heeft na zyn daad geen
verzet gepleegd tegen zijn arrestatie. Hy
gaf het zo wreed gebruikte kapmes rus
tig aan de toegesnelde politieman af.
Een naast de chauffeur Driessen geze
ten marinier had tydens de moord nog
uit de wagen willen springen, maar het
gebeurde allemaal te snel om nog iets
te kunnen uitrichten. Driessen stierf
kort na de aanval. De uitspraak van
de Landschapsrechtbank luidde: P. Sa
da 15 maanden gevangenisstraf wegens
poging tot zware mishandeling en M.
Sada vijf jaar wegens zware mishande
ling, de dood tengevolge hebbende.
Beide beklaagden hebben tegen het
vonnis beroep aangetekend. In afwach
ting van een eventuele revisie van het
vonnis door de directeur van Binnen
landse Zaken te Hollandia zyn beide
Sada's in preventieve hechtenis gesteld.
Advertentie
MORSSTRAAT 20
TELEFOON 33975 - LEIDEN
Uit Het Leidsch Dagblad van
1 Februari 1861:
Keizer Napoleon heeft 1000
Jr. en Keizerin Eugenie 500 fr.
gegeven voor de noodlijdenden
door den Watervloed in Gelder-
land.
Te Arnhem is het water 35
1 duim gewassen, zoodat het
1 thans aan den rand der boven-
kade staat. De ijsdam bij Mal-
burgen zit nog onbewegelijk. De
spoortrein van Arnhem naar
Emmerik kan die plaats onmo-
gelijk bereiken, daar het water
bij Elten over den dijk loopt. Te
Zevenaar stond het Woensdag 4
voet beneden de kruin van den
dijk te Elten tot aan de rails en
te Babberich loopt het over den
weg. Men berigt dat 5 a 600 ellen
van den Rijn-spoorweg tusschen
i Zevenaar en Elten is wegge
spoeld.
