KONGO: MOBOETOE IN OPMARS
ROEANDA: HOETOE-REPUBLIEK
„Santa Maria" ligt stil
voor de kust bij Recife
WEERBERICHT
Loemoemba-getrouiven in tivee
belangrijke plaatsen verslagen
Roeanda voelt
zich „verraden"
Rebellen wachten op installatie
van nieuw bewind in Brazilië
VEERTIG ROOMSOEZEN EN 'N KIST VOL FRITES...
Wat bezielt toch. die anonieme
telefoonmaniakken? Hebt u het
artikel over hen gemist? Jammer!
Het
stond
Helft Indonesische begroting
komt aan de strijdkrachten
(§ud 91
leuws
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 30 JANUARI 1961
No. 30267
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A E van Dlshoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 750 per kwartaal; f 2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
In Kongo en het aangrenzende Roeanda-Oeroendi, van waaruit
indertijd troepen van Moboetoe het door aanhangers van Loemoemba
beheerste gebied zijn binnengevallen, is de situatie door twee nieuwe
gebeurtenissen weer bijzonder kritiek geworden. Terwijl soldaten van
generaal-majoor Moboetoe een offensief hebben ontketend tegen de
Loemoemba-getrouwen in de Oostprovincie, heeft Roeanda, het noor
delijk deel van het Belgische mandaatgebied, zichzelf tot republiek
verklaard. Twee gebeurtenissen die de aandacht van de ganse wereld
weer op het centrum van Afrika hebben gevestigd!
Joseph Gitera, voorzitter van de voorlopige Nationale Vergadering
van Roeanda, heeft gisteren op een openbare bijeenkomst meegedeeld,
dat er een einde is gekomen aan de regering van Koning Kigeri en dat
Roeanda voortaan een republiek is. De door de Parmehoetoepartij
voorgedragen Mbonjoemoetwa is tot president gekozen.
De Hoetoes hebben daarmee te ken
nen gegeven, niet langer uitstel van
de door de Belgen beloofde onafhan
kelijkheid te dulden. Na de ernstige
tioebelen in november 1959 in Roeanda,
toen de Hoetoes tegen de heersende
kaste der Watoesi's (die overigens nog
geen vijftien procent van de bevolking
uitmaken) in verzet kwamen, en na
de gebeurtenissen in Kongo, heeft de
Hoetoebevolking gepoogd zich te organi
seren. België steunde dit streven en stel
de zelfs voor deze maand verkiezingen
in het vooruitzicht.
Daarna zou Roeanda ongeveer een
jaar autonoom zijn en vervolgens onaf
hankelijk. Een commissie van de VN,
die vorig jaar het mandaatgebied be
zocht en met Koning Kigeri sprak, ad
viseerde nog even met de verkiezingen
te wachten, tot de Algemene Vergadering
der VN een besluit zou hebben genomen.
De Belgische regering heeft zich twee
weken geleden hiernaar geschikt en de
beloofde verkiezingen uitgesteld.
„Verraad" van Belgen
Vandaar dat de leiders van de Hoe
toes nu spreken van „verraad". Mbon
joemoetwa is lid van de Parmehoetoe,
een van de voornaamste twee politieke
groeperingen onder de Hoetoe-stam, die
tegen de erfelijke monarchie is en de
meeste stemmen kreeg btf de verkiezin
gen van vorig jaar.
Mbjonjoemoetwa deelde op de bijeen
komst, waarop de meeste van de ruim
drieduizend burgemeesters en gemeen
teraadsleden van Roeanda aanwezig wa
ren, de leidende beginselen van de „nieu
we staat Roeanda" mee. Deze zijn on
dermeer, dat Roeanda „het voorlopige
beheer van de VN en België" erkent
en dat Roeanda een democratische en
soevereine republiek is met een president,
regering, wetgevende vergadering en op-
pergerechtshof. „Besluiten aangaande
onafhankelijkheid" zullen aan de wet
gevende vergadering en het opperge-
gerechtshof worden voorgelegd.
Gitera zei, dat aan het bestuur van
Koning Kigeri de Vijfde thans een ein
de is gekomen. Men gelooft dat de jonge
Koning, die in Brussel als Loemoemba-
gezind wordt beschouwd, thans in Leo-
poldstad is.
Moboetoe op weg
naar Stanleystad?
In de Kongolese Oostprovincie zijn
de militairen van Moboetoe in actie ge
komen tegen de aanhangers van Loe
moemba. Zü hebben reeds twee be
langrijke plaatsen in het westen van
deze provincie, Boeta en Basoko, inge
nomen. Vasoko is slechts 180 km ver
wijderd van Stanleystad, de hoofd
stad van de Oostprovincie en het bol
werk van de Loemoembagetrouwe rege-
ring-Gizenga.
Ook in Boemba in de Evenaarpro
vincie zou het tot een verbitterde strijd
tussen beide partijen zijn gekomen, waar
bij de militairen van Moboetoe een zege
zouden hebben behaald. In de provincie
Ferhat Abbas bereid tot
onderhandelen met Parijs
Het hoofd van de „Voorlopige regering
van de Algerijnse republiek". Ferhat
'Abbas, heeft zich op een persconferentie
in Koeala Loempoer nogmaals bereid
verklaard, met Frankrijk te onderhan
delen over een vreedzame regeling van
het Algerijnse vraagstuk.
Desgevraagd zei Abbas, wel om vrij
willigers uit bevriende landen voor steun
aan de Algerijnse opstandelingen ver
zocht te hebben maar dat nog niet is
uitgemaakt wanneer en hoe zij zullen
optreden. „Op het ogenblik hebben wij
technici nodig".
IETS MINDER ZACHT
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Veel bewolking en verspreid voorko
mende opklaringen, maar voornamelijk
in het zuiden van het land ook tijdelijk
regen. Overwegend matige wind tussen
west en zuidwest. In het algemeen iets
lagere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
31 JANUARI
Zon op: 8.23 uur. onder: 17.25 uur.
Maan op: 17.25 uur, onder: 7.56 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.25 uur en
15.33 uur.
Laagwater te 11.26 uur en 23.43 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
Kasai schijnen echter de soldaten van
ex-premier Loemoemba aan de winnende
hand te zijn.
Berichten over deze opnieuw ontbran
de strijd tussen de twee grote Kongolese
partijen komen echter nog schaars bin
nen. In ieder geval staat vast, dat de
troepen van Moboetoe hun opmars naar
Stanleystad nog steeds voortzetten.
„Vreemdelingenlegioen"
Er kan een kritieke toestand ontstaan
door de gemelde vorming van een
„vreemdelingenlegioen" in Katanga,
waarvan zwaar bezoldigde Europese huur
soldaten deel zouden uitmaken. Dit heeft
zaterdag de nieuwe Ierse opperbevelheb
ber van de VN-troepen in Kongo, lui
tenant-generaal Sean McKeown, op een
persconferentie in Leopoldstad verklaard.
McKeown bevestigde, dat deze huursol
daten in de afgelopen dagen in Elisa-
bethstad zijn aangekomen. „De VN stelt
hiernaar thans een onderzoek"
Intussen duren in Leopoldstad de
voorbereidingen voor de ronde-tafelcon
ferentie voort. De enige beslissing die
tot dusverre door de voorbereidende con
ferentie is genomen is de verkiezing van
Joseph Ileo tot president met een grote
meerderheid van stemmen. Tot vice-pre
sident werden benoemd Justin Disasi
en Syrille Adoula.
Rusland heeft de premier van Soedan,
Ibrahim Abboud, om toestemming ge
vraagd voedsel, geneesmiddelen en 20
vrachtauto's door Soedan naar het Loe-
moemba-gezinde gedeelte van Kongo te
zenden, aldus heeft het Russische pers
bureau Tass bekendgemaakt.
Chinese kernproef?
Volgens het Amerikaanse tijdschrift
.Missiles and rockets" is communistisch-
China een eind op weg zijn eerste kern
wapen op een honderd meter hoge toren
tot ontploffing te brengen. Het wapen
zou van Chinees uranium zijn vervaar
digd en de kracht hebben van ongeveer
20 kiloton.
Gistermiddag om 4 uur zijn de machines van de „Santa Maria"
stopgezet: het schip bevindt zich thans op 50 km. van de Braziliaanse
haven Recife. Generaal Humberto Delgado, leider van de Portugese
oppositie-in-ballingschap, had zijn vertegenwoordiger aan boord van
het passagierschip, kapitein Galvao, geadviseerd buiten de terrioriale
wateren van Brazilië te blijven tot morgenmiddag 12 uur, als de nieuwe
Braziliaanse regering is geïnstalleerd. Deze nieuwe regering (van Janio
Quadros) zou namelijk niet voornemens zijn beslag te leggen op de
„Santa Maria". Het is dus mogelijk, dat de passagiers niet in volle zee
zullen worden gedebarkeerd, zoals in de bedoeling schijnt te hebben
gelegen, maar in Recife of op het eiland San Fernando do Noronha,
ongeveer 500 km. ten noordoosten van Recife gelegen. Op dit Brazi
liaanse eiland is een Amerikaanse raketwaarnemingspost gevestigd.
Spoedig ontscheping
van de passagiers
Intussen is de Amerikaanse schout
bij-nacht E. Smith, opperbevelhebber
van de Amerikaanse oorlogsbodems in
het Caraïbische zeegebied, gisteravond
per vliegtuig uit de havenstad Belem
aan de Amazone naar Recife vertrokken,
waar hij aan boord van de torpedojager
„Gearing" zal toezien op de ontscheping
van de passagiers van de „Santa Maria".
De Portugese ambassadeur in Brazilië
heeft bij de Braziliaanse regering gepro
testeerd tegen het optreden van generaal
Delgado, „die zich gedraagt als de leider
van een regering die niet bestaat", aldus
welingelichte kringen in Rio de Janeiro.
Voorts zou de ambassadeur hebben ge-
eist, dat Galvao en zijn volgelingen aan
de Portugese justitie worden uitgeleverd,
als de „Santa Maria" een Braziliaanse
haven mocht aandoen.
De „Spaanse professor Bello", die vol
gens bepaalde berichten de feitelijke
machthebber zou zyn aan boord van de
„Santa Maria", is een Spaanse republi
kein, die sedert zeven jaar in Caracas
woont. Jose Velo Mosquera, aldus een
AFP-bericht uit Caracas (Venezuela).
Deze Velo heeft in de Spaanse burger
oorlog aan de zijde van de republikeinen
gestreden. Hij werd later in Spanje ver
oordeeld maar slaagde erin uit Spanje
te ontsnappen. Hij is thans lid van het
„Iberisch revolutionaire directorium voor
de bevrijding", dat zich ten doel stelt de
huidige regeringen te Madrid en Lissa
bon af te zetten met gebruikmaking van
geweld. Deze organisatie dateert van
begin 1960.
Slot pag2
Een recente foto van
PRINSES BEATRIX
die morgen haar 23ste verjaardag
viert.
(Foto Max Koot)
Advertentie
Tekort van ruim 61/'i miljard roepiah
Gevolg van de dreigingder Nederlanders
In een toelichting op de Indonesische begroting voor 1961 voor het Indonesische
Parlement, heeft president Soekarno medegedeeld, dat ongeveer de helft van de
inkomsten op de begroting voor 1961 zal worden besteed voor de strijdkrachten.
Soekarno zei, dat de wens van Indonesië om de kwestie Nieuw-Guinea op
vreedzame wijze te regelen, door de Nederlanders was beantwoord met een vertoon
van kracht.
„Door de Nederlandse houding", aldus Soekarno, „zal Indonesië zyn nationaal
potentieel moeten versterken, in het bijzonder de strijdkrachten."
De president deelde mee. dat het in
komen van de staat voor 1961 is begroot
op 66 miljard roepiah, de uitgaven op 82
miljard 650 miljoen roepiah. Een deel
van het tekort wordt opgevangen door
de Indonesische Bank voor nationale
ontwikkeling, waarna er een ongedekt
tekort is van 6 miljard 650 miljoen roe
piah.
Aan de strijdkrachten zal in 1961 32M:
miljard roepiah worden besteed en 30
miljard aan „algemeen herstel". De
overige uitgaven noemde Soekarno-
„routine-uitgaven".
Van de inkomsten komt volgens Soe
karno 47 miljard roepiah uit de gewone
bronnen, de rest moet komen van een
verhoogde produktie en belastingen.
PRINS BERNHARD
OP JACHT IN SPANJE
Prins Bernhard is zaterdagavond per
vliegtuig in Madrid aangekomen. De
prins is gister vergezeld van Prins Juan
Carlos de Bourbon en de Hertog van
Albuquerque, op jacht gegaan in de
buurt van Valdepenas.
Vandaag keert Prins Bernhard naar
ons land terug.
Hy zei voorts: „De Nederlanders de
monstreren thans hun gewapende macht
in West-Nieuw-Guinea. Deze uitdaging
moet en zal door Indonesië worden be
antwoord met de overtuiging, dat de
uiteindelijke overwinning aan onze zyde
zal zijn. Daarom moet van nu af aan
ons gezamenlijke nationale potentieel
in het byzonder de strijdkrachten
worden vergroot om het hoofd te kun
nen bieden aan de Nederlandse bedrei
ging. Dat is een moeilijke taak, die we
echter op ons moeten nemen in het ka
der van de voleindiging van onze revo
lutie".
Kostbare vogels in
Bodegraven gestolen
In de nacht van zaterdag op
zondag zijn uit een volière van een
vogelkweker aan de Spoorstraat in
Bodegraven verscheidene bijzon
der kostbare vogels ter waarde
van vele duizenden guldens gesto
len.
De dieven moeten wel veel verstand
van vogels hebben, want zy kozen de
exemplaren na zich door het verschui
ven van de dakbedekking van de volière
toegang te hebben verschaft met veel
zorg uit.
De buit bestond uit 12 mannen kapu-
zensijzen, twee mannen en drie poppen
turquoisine parkieten en 6 poppen en 5
mannen roodkop-papegaaien van het
soort amen dines.
De turquoisine parkieten zyn de enige
in Nederland. Voor één paar werd
onlangs niet minder dan duizend gulden
geboden
Van de dieven ontbreekt elk spoor.
Stakingen en verzet
in Rood-China
Volgens „Central News", het persa
gentschap van nationalistisch-China
hebben zich, ten gevolge van het voed
seltekort in communistisch China, sta
kingen voorgedaan onder arbeiders en
studenten.
De eerste stakingen dezen zich voor
tc Ansjan en Wusfjoeen, in Mandsjoe-
rije, waar mijnwerkers gedurende 24
uur lijdelijk verzet hebben gepleegd.
Ook in andere delen van China zou
den studenten korte proteststakingen
hebben georganiseerd.
Vluchtelingen in de Portugese kolo
nie Macao hebben aan een Britse cor
respondent verteld, dat onlangs 700
Chinese landarbeiders uit verzet tegen
het commune-stelsel en door honger ge
dreven een poging hebben gedaan het
Portugese gebied te bereiken. Motorjon
ken van net Chinese leger hadden de
vlucht verijdeld.
Gisteren arriveerden op Schiphol
de ministers Debrot van de Antil
len en Morpurgo van Suriname
voor het bijwonen van de installatie
van de Adviesraad Culturele Aan
gelegenheden tussen de landen van
het Koninkrijk. Zij werden begroet
door minister Cals. Van links naar
rechts minister mr. I. C. Debrot
minister mr. M. Th. L. Cals en
minister A. J. Morpurgo.
PRIJS VAN f. 30.000
In de 550ste Staatsloterij, tweedeklasse
is een prijs van f30.000 gevallen op
no. 2950.
Stormachtig weerzien
met Prinses Margriet
Prinses Margriet, die drie weken
geleden na haar ziekte van Pfeiffer
voor verder herstel naar Zwitser
land ging en daar op 19 januari
haar achttiende verjaardag vierde,
is gisteravond met een lijntoestel
uit Genève op Schiphol terugge
keerd. Zij was vergezeld door mej.
Ingenhousz, verzorgster van de
jongste Prinsessen, en door een
vriendin, de dochter van de Com
missaris der Koningin in de pro
vincie Limburg.
Op Schiphol werd het een waarlijk
stormachtig weerzien. Daar stonden Ko.
ningin Juliana, Prinses Marijke, een
vriendin uit Laren van Prinses Mar
griet en nog enkele kennissen van de
Koninklijke familie te wachten De hele
groep trotseerde de harde vlagen regen,
die de storm over het platform zwiepte
toen de machine tot stilstand kwam.
Prinses Margriet daalde als eerste de
trap af en tevergeefs poogde een grond
stewardess haar in de storm een grote
paraplule boven het hoofd te houden.
De Prinses vloog haar moeder in de ar
men en kuste vervolgens haar zusje en
vriendinnen.
Daarna worstelde het vorstelijk gezel,
schap zich. tegen de wind ln lopend,
over het platform naar de ontvangst
kamer. waar koffie en limonade werd
geserveerd, terwijl Prinses Margriet haar
moeder en de andere aanwezigen het
laatste nieuws over haar verblijf in
Zwitserland vertelde. Intussen werden
buiten de vele koffers met bagage ln de
twee gereedstaande hofauto's gelegd,
waarna het gezelschap snel naar paleis
Soestdijk reed
Uit Het Leidsch Dagblad van
31 Januari 1861:
De Burgemeester van Lei
den maakt bekend, dat sedert
de laatste opgave bij hem voor
de Commissie te 's Hertogen
bosch is ontvangen: uit de kas
van het Leidsch Studentencorps,
voor de algemeene noodlijden
den door den watersnood, zoowel
in den Bommelerwaard als in
j Noord-Brabant f. 200.
Men spreekt van een door
braak, tengevolge waarvan Em
merik, Elten en Zevenaar onder
water zouden staan. Bijzondere
berigten uit Lobith behelzen, dat
men aldaar rondom in het wa
ter zit en tot op den dijk het
water is gerezen; evenwel zon
der dodelijk gevaar.