Betsie Rudersdorff
VORST EN IJZEL
ONS WEKELIJKS FOTO-praalje
FOTO'S VAN HET BEELDSCHERM
UIT VOORTHUIZEN
MAAKT HAAR KAARSEN
MET DE HAND
ZATERDAG 28 JANUARI WEKELIJKS BIJVOEGSEL PAGINA 2
De schone icas van de
bijeenzwermen hangt
aan de ,droog-lijntjes
Zij leeft ill vrijheid in de dennenbossen Kaarsen aan de „draaitafel"
ALS ALLES ONDER DE IJZEL ZIT
Kamermuziek door Betsie Ru-
dursdorff. Speelt ze geen viool
dan ontlokt ze aan de piano, de
dwarsfluit of aan één van de zelf
gemaakte bamboefluiten wonder
schone klanken.
deling, totdat de aldus gevormde kaar
sen de gewenste dikte hebben. Gezien
het feit dat de was enigszins uitzakt,
ontstaat vanzelf bovenaan een fraaie,
gothisch toelopende punt. Heeft het
proces zich voltrokken, dan worden
deze „lijntjes-met-de-bijenwas' 'als het
ware te „drogen" gehangen.
TIPS VOOR TELEVISIE FOTO'S
Neem een film van middelmatige
gevoeligheid b.v. 21 Din.°
Zet de sluiter op 1/25 seconde (of
op 1/10 seconde) en stel het dia
fragma op ongeveer 4.5 of 5.6.
Plaats het fototoestel recht voor
het beeldscherm, zodat de lens zich
tegenover het centrum van de
beeldbuis bevindt.
Gebruik liefst een statief en een
draadontspanner.
Draai de contrast-regelende knop
iets terug evenals de knop die de
hoeveelheid licht regelt, zodat het
scherm een zacht maar duidelijk
en doortekend beeld geeft.
Neem geen scènes waarin veel
actie is, maar wacht ter vermijding
van bewegings-onscherpte een rus
tig moment af.
Vermijd lichtreflectie van in de
huiskamer brandende lampen.
Kies een afstand, waarbij een
deel van de lijst van het toestel
mee op het negatief komt, zodat
een indruk gegeven wordt dat het
een opname van de beeldbuis is.
Bij vergrotingen kan deze rand al
tijd desgewenst weggelaten worden.
Probeer niet of u de lijnen van
het beeld weg kunt krijgen, dit lukt
niet: de lens van uw toestel blijft
ze altijd duidelijk zien.
Het lijkt simpel
Het lijkt allemaal zo simpel, maar
het is nu juist de kunst, om de
kaarsen mooi recht en gelijkma
tig van vorm te krijgen, een kunst
die men zich pas na heel veel experi
menten eigen kan maken. Dit mon
nikenwerk vraagt enorm veel geduld,
toewijding en liefde.
„Waar haalt u al die was vandaan
en waarom juist bijenwas?" Zijn deze
kaarsen niet veel duurder dan die wel
ke machinaal gemaakt worden?", in
formeerden wij. Mejuffrouw Ruders
dorff vertelt dat ze de was in grote
blokken, in de vorm van afgeknotte
kegels betrekt van een zemerij uit Bar-
neveld. Energiek zet ze er dan de bijl
in om daarna de brokken te smelten.
En die twee andere vragen? Ja, daar
heeft ze zo haar eigen filosofietje over:
„Wie aan kaarsen denkt, denkt ook aan
kerstmis. Men viert o.a. de terugkomst
van het licht, want de kortste dag
van het jaar is dan weer voorbij. Een
natuurverschijnsel dus. En bijenwas is
een zuiver natuurprodukt, terwijl ze
bovendien verwant is aan het licht,
want wordt ze niet in de zomerse
warmte en zonneschijn gewonnen?
Machinaal gemaakte kaarsen zijn goed
koper, natuurlijk, maar ze bestaan gro
tendeels uit stearine, een produkt dat
diep uit de aarde, uit de duisternis
dus, gehaald moet worden.
Ze heeft nog meer argumenten:
„mijn kaarsen brandden wel 2 tot 3
maal zo lang als stearinekaarsen en
ze verspreiden een lichte honinggeur.
Daarby is handwerk uiteraard altijd
nog wat anders dan die onpersoonlijke,
gladde fabriekskaarsen", voegt ze er
fel aan toe.
Wie zelf een verzamelaar is en zich bijvoorbeeld toelegt op het samenstellen
van een collectie postzegels, lucifersmerken of suikerzakjes, zal stellig geen grote
verwondering laten blijken, wanneer hij hoort, dat iemand een verzameling van
lidmaatschaps-insignes, geboortekaartjes of militaire knopen (van kledingstuk
ken!) heeft. Z'n eigen onderwerp van verzamelzin zal hij uiteraard meestal wel
veel interessanter vinden, anders was hij niet daaraan juist begonnen, maar hij
kan zich als verzamelaar volkomen indenken, dat iemand anders een ander
menten besteed en daarmee is dan het
experiment afgesloten. Niet alzo de
man, die misschien vindt u het
vreemd een speciaal en alleen daar
voor bestemd cameraatje op z'n sta
tief heeft staan en op kleinbeeldfilm
regelmatig opnamen maakt van al die
gebeurtenissen op het beeldscherm, die
hem om een of andere reden interesse
ren. Is de film volgeschoten dan wor
den na ontwikkeling van elk negatief
op eenzelfde formaat beelden gemaakt
en de data van de opnamen vermeld
in het t.v.-foto-album. Velen complete
ren hun foto-arsenaal van artistieke
gebeurtenissen met kleine verslagen of
kritieken, waardoor ze een uniek over
zicht krijgen. Moeilijk is zoiets hele
maal niet en zou u een poging in die
richting willen wagen, dan vindt u
hieronder enkele technische gegevens
om tot goede opnamen te komen. Let
wel, reeds eerder hebben wtf beweerd,
dat voor goede opnamen geen „foto
recept" gegeven kan worden. Wanneer
we dus nu wel een „t.v.-recept" geven
is dat alleen maar om te zorgen, dat
u goed gedekte negatieven krijgt. Net
als bij het fotograferen in de natuur
geldt echter ook hier: 'tgoede moment
moet u zelf uitkiezen. Veel beweging
mag dan in een t.v.-beeld niet voorko
men, omdat uw sluiter ingesteld moet
zijn op 1/25 seconde. Want het beeld
op een televisiescherm wordt door een
zeer klein lichtpuntje gevormd, dat
wisselend in intensiteit in een ra
zend snel tempo evenwijdige lijnen van
licht en schaduw trekt. Nu is bij de
Europese televisie het beeld „vol" in de
tijd van 1/25 seconde (Amerika 1/30
sec.). Wel kunt u opnamen maken met
b.v. 1/10 seconde, maar korter dan 1/25
mag niet, daar u anders incomplete
beelden krijgt.
Let er bovendien op, dat u de hel
derheid van uw beeldscherm niet vol
uit draait, zodat het beeld„stralend"
wordt. Ook de knop voor het contrast
moet iets teruggedraaid worden. Laat
voor uw smaak het te fotograferen
beeld op uw toestel wat milder en
zachter zijn, dan dat waar u normaal
naar kijkt. Want anders worden de
negatieven vrij hard en worden later
de afdrukken erg roeterig.
Kies momenten die een bepaalde
„ruststand" weergeven omdat in de
1/25 seconde die u belicht de bewe
gings-onscherpte het beeld zou kun
nen verstoren.
Voor verdere technische gegevens
leest u maar even onze tips voor tele
visie-foto's bij dit artikel.
Een gelukkig mens
Vermoedelijk is Betsie Rudersdorff uit Voorthuizen de enige in Ne
derland, die op „middeleeuwse" wijze uit pure bijenwas kaarsen
vervaardigt. In een werkplaatsje, twintig minuten gaans buiten het
kleine Veluwse dorp, oefent zij al jaren dit merkwaardige ambacht uit.
Misschien klinkt het wat vreemd, maar tóch ben ik blij dat Kerstmis
en nieuwjaar weer achter de rug zijn. Nu kan ik tenminste even op
adem komen. En dan ga ik veel muziek maken", verzekerde zij ons.
Een paar rustige weken heeft zij ook wel verdiend: „In het afgelopen
jaar heb ik ongpveer 17.000 kaarsen gemaakt. Vergeet niet, ik doe het
werk alléén".
Rust nemen. Jawel, maar hoe mejuffrouw Rudersdorff zich dat
eigenlijk voorstelt is ons niet geheel duidelijk geworden. Nauwelijks
was ze begonnen ons het „hoe" en „waarom" van haar beroep te
vertellen, of ze zat alweer „kaarsen te trekken", zoals dat in vak
jargon heet.
Veel beroepen
„Hoe ik tot dit werk ben gekomen?
Laten we er dan wèl even voor gaan
zitten. Wilt u een sigaret?En dan
volgt een brok Rudersdorffse geschie
denis over een periode van meer dan
25 jaar. Een hele beroepenhjst heeft
deze Amsterdamse van geboorte in die
tfjd afgewerkt, van lerares bewegings
leer in een Zwitserse kliniek tot gara
ge-houdster en goudsmid toe. Elf jaar
werkte ze 's zomers op een vakantie
oord, in een banketbakkerij heeft ze
gestaan en zelfs een kyikenbroederij
behoorde enige tijd tot haar arbeids
terrein.
In die Zwitserse kliniek nu leerde
ze van een Schotse dame hoe men
kaarsen moet maken. Het leek zo bij
zonder eenvoudig: een katoenpit maar
net zo vaak in een pot gesmolten bij
enwas op en neer halen, tot de kaars
de juiste dikte had gekregen. Ze ging
het proberenen het lukte niet! Het
intrigeerde haar waaraan de misluk
king te wijten kon zijn. Misschien was
de temperatuur van de was niet goed?
Of was katoen niet het juiste materi
aal voor de pit?
„Uitproberen" was het devies! Zo
ontdekte Betsie Rudersdorff op ze
kere dag dat de pit geprepareerd moest
zijn, wilde de kaars goed branden.
Nog was het resultaat slechts twijfel
achtig. Ze ging door en zomaar op
zekere dag had ze de eerste bijenwas
kaars „getrokken" die redelijk goed
wilde branden. Een houten wiel bleek
uitstekend geschikt om als „werktafel"
te worden gebruikt. Rondom het wiel
namelijk sloeg ze op gelijke afstan
den van ongeveer 4 5 cm. spijkers,
nu kon aan een hele serie kaarsen
tegelijk gewerkt worden doordat de
pitten door middel van draadijzeren
haakjes aan de spijkers gehangen kon
den worden. De doorsnede van de pit
ten is overigens niet zuiver rond, eer
der halfcirkelvormig, met één platte
kant. Hierdoor trekken zij krom en
hoeven niet gesnoten te worden tfj-
dens het branden. Om de beurt wordt
er nu één in een met vloeibare was
gevulde cilinder gedompeld en vervol
gens aan het wiel gehangen. Na een
volledige omwenteling van het kaarsen
rad is het dunne waslaagje dat zich op
de eerste pit heeft afgezet, voldoende
gestold om weer ondergedompeld te
worden. Steeds herhaalt zich deze han-
Ze is een gelukkig mens, Betsie Ru
dersdorff. Ze leeft in de vrije na
tuur in een eigen huis. Ja, een
eigen stenen huis in de allerletterlijkste
betekenis van het woord. Ze heeft het
namelijk zelf ontworpen en gebouwd,
samen met een vriendin die bij haar
inwoont en met slechts héél weinig
hulp van een enkele deskundige.
„De stenen Joris" heet haar woning
In de dennenbossen. Ze leeft in een
mate van vrijheid zoals 'maar weinigen
die kennen. In de huiskamer wordt
menig uurtje doorgebracht met musice
ren. Viool, dwarsfluit en piano ze
is autodidact! zijn de instrumenten
waar ze zich muzikaal op uitleeft. En
geen buren die er last van hebben!
Eenzaam? Beslist niet! In de garage
staat een kleine auto waarmee zfj in
een wip in de omliggende steden kan
komen. Als ze zelf niet muziek of to
neel speelt gaat ze naar concerten of
toneelvoorstellingen.
Betsie Rudersdorff heeft de verdien
ste dat zü de gaven, die ze meekreeg
haar moeder speelde vroeger in het
Rotterdams Toneel goed ontwikkeld
heeft. En alles praktisch zonder hulp.
Zo heeft ze dus uit een hobby haar
beroep gecreëerd, een beroep dat bo-i
vendien altijd een liefhebberij zal blij
ven. Of ze tevreden is met alles om
haar heen? Uitermate! In haar huis
kamer hangt een tegeltje, waarop te
lezen staat: „We hebben het nog nooit
zo goed gehad!"
thema gekozen heeft.
Met foto-amateurs ligt het eigenlijk
net zo. Want behalve de verzamelaars
van de doodgewone „zo-was-het" en
„hier-waren-we" foto's zijn er tal van
specialisten, die zich voornamelijk toe
leggen op bepaalde onderwerpen.
Steeds bloemen in allerlei soorten pro
beert de een met zijn lens te pakken:
een ander maakt hele series stillevens
en vogelfotografie, beoefend uit een
zelfgebouwde schuilhut is een ander
voorbeeld uit de talloze reeks van on
derwerpen, waarvoor foto-amateurs
zich interesseren. En uit deze groep
zal het dan ook niemand verwonderen,
dat een nieuwe hobby van velen ge
worden is: opnamen maken van het
televisie-scherm. Waarbij de een uit de
verschillende journaals van iedere dag
een aantal beelden zal pakken als een
vorm van zelf-samengesteld-geschiede-
nisboek en anderen een bijzonder op
treden van bepaalde artisten of specia
le kunst-manifestaties met hun foto
toestel willen vastleggen.
Nu doelen we hierbij niet op die
amateur, die ook wel eens omdat
hij er iets over gehoord heeft ge
probeerd heeft enkele beelden uit een
of andere uitzending op te nemen.
Want dat is in de meeste gevallen een
kwestie van: „Kan ik dat met mijn
toestel ook?" Wanneer er dus eens een
bijna volgeschoten film in het toestel
zit, worden de laatste opnamen voor
de aardigheid aan een paar t.v.-mo-
A'ls het in deze tijd van het
Jaar hard vriest, zal dat uw
planten niet veel kwaad doen.
Het is er de tijd voor en ze zijn
er helemaal op ingesteld. Als
het eohter ijzelt, vinden ze dat
helemaal niet prettig. Dan is
het maar beter zoveel mogelijk
uw tuin met rust te laten. Kan
er 's winters als het niet te hard
vriest heus wel gesnoeid wor
den; als de takken met een laag
ij zei zijn bedekt, kan men er
niet aan werken. Het zou be
slist verkeerd zijn; de planten
moeten dan echt met rust ge
laten worden. Tegen de tijd
dat het gaat dooien, kan men
er nog iets aan doen, n.l. ze af
schudden om ze zo gauw moge
lijk van het ijs te verlossen.
Als het eenmaal dooit is de ijzel
ook snel verdwenen en meestal
kan men het wel aan de natuur
overlaten.
Ook een dik pak sneeuw kan
er nu liggen. Doe er zo weinig
mogelijk aan; het staat zo mooi
die blanke sneeuw. Men make
dus niet te veel paadjes en laat
de sneeuw rustig liggen waar
het zonder bezwaar kan blijven
liggen. Laat die sneeuw zo lang
mogelijk in uw siertuin liggen
en schep alleen een paadje waar
u dagelijks moet zijn. Uw plan
ten vinden het heel prettig dat
ze onder zo'n dikke laag sneeuw
zitten; ze zijn heerlijk be
schermd en het is voor hen
veel beter dan kale vorst. Uw ro
zen zitten er ook heerlijk on
der. Vooral voor hen zal dat
plezierig zijn, indien u verzuimd
heeft ze wat aan te aarden; ze
zullen dan zeker niet bevriezen.
Op het gazon mag niets aan de
sneeuw gedaan worden: vele
grassoorten vinden het erg pret
tig er rustig onder te zitten. U
zult eens zien: het gras komt er
net zo groen onder uit als het
er onder is gegaan. Loop in de
winter niet over een bevroren
gazon: het gras kraakt onder uw
voeten en het is alsof het af
breekt. Aanvankelijk is er van
schade niet veel te zien. doch
vroeg in het voorjaar zijn er al
lemaal dode plekken. Dan moet
men dus opnieuw inzaaien en
graszaad is heus niet zo goed
koop tegenwoordig, dat men het
maar rustig om zich heen
strooit. En bovendien: de eerste
tijd kan men het kleurverschil
tussen jong en oud gras duide
lijk zien.
G. KROMDIJK
