har 1961
REX
Nu alweer 35 jaar geleden: eerste
experimentele televisie-uitzending
TRIANON
FAJA LOBBI
PRIJS DER ZEE
CONTROLEUR
Show van hoedjes en sieraden I „t.v.-apparaat". Mei dit bouwsel
oer beeldbuis Eindhoven-Almelo »-*< uj reeds beelden over te
DE LORD, DE LADY
EN DE BUTLER
DINSDAG 6 DECEMBER 1960
Geen benul, dat het zo interessant was!"
beeldlijnen 180 kilometer verder laten
zien.
Hoe het begon
„Ruimtevaarder wilde ik worden. Ik
had in Delft (toen zijn woonplaats) de
solderen en bouwen. Het gelukte hem in
1927 van sigarenkistjes en karton een
apparaat te bouwen, dat de schaduw
van een sleutel kon overbrengen. Dit
was het begin, maar het was televisie!
Steeds verder breidde hij zijn „appa-
"au ueub vtoen zijn woonpiaaisi ae _oof».~ 4f
film „Het Hemelschip" gezien en ik wist u, *n 10011 het &ebeuren dat
toen al, dat je atomen moest splitsen KerK"Oi. toen hem door de Nederlandse
I ]i r" II A 1 1 van hout, Nipkof-schijven en een
x brengen.
„Ach ja. hoe gaat hetJe Hopje met een dicht oor gedronken en Kerkhof werd door het Wee televisie ge-
hebt er op dat moment helemaal MSü l-cineerd en ging pieteren., peuterln.
geen voorstelling van, dat je met
iets bezig bent, dat later zó inte
ressant zal worden
Deze woorden verzucht de heer
F. Kerkhof, de huidige chef van
het ontwikkelingslaboratorium voor
televisie-ontvangers bij Philips en
zijn mijmering betreft een experi
ment nu bijna een kwart eeuw
geleden.
Om precies te zjjn, het was op 10
januari 1936. Op deze gedenkwaardige
dag verzorgde de Eindhovenaar F.
Kerkhof een televisieuitzending, die
op een ongehoord grote afstand (niet
minder dan 180 km) door de Alme
lose radio-amateur J. Bonthuis werd j
ontvangen.
Via beeldlijnen werd op golflengte 76
m. door de zender een duidelijk beeld
overgebracht en voor zover bekend is
dit de eerste echte televisie-uitzending
in ons land geweest. Het onderwerp
was niet bijster belangrijk. Mevrouw
Kerkhof-Teuchner toonde op het
scherm hoedjes en sieraden.
Jarenlang had de heer Kerkhof ge
knutseld en geploeterd op dat eerste
televisie - apparatuur. Maar eindelijk
vond zijn geduldig geploeter een bekro
ning in die allereerste Nederlandse ex
perimentele televisie-uitzending. Voor
het eerst kon men op grote afstand een
beeld ontvangen.
In Almelo, op ruim 180 kilometer van t
de Albertina van Nassaulaan te Eind- om de energie te krijgen, die nodig is
hoven, zag de heer J. Bonthuis de echt- i voor ruimtevaart". Vijftien jaar was de
genote van Nederlands oudste televisie j in 1904 geboren heer Kerkhof toen. Dus
pionier, mevrouw Kerkhof-Teuchner, op de tv-expert in de dop ging studeren
zijn beeldbuis verschijnen. „Uw vrouw voor zijn toelatingsexamen voor de MTS
dronk uit een kopje met een dicht te Dordrecht. In plaats van naar de te-
oor", schreef de heer Bonthuis in zijn kenschool te gaan, zoals zijn moeder
rapport aan Kerkhof. Dit was de eerste graag wilde, ging hij werktuigbouw stu-
reactie. Maar wélk een compliment lag 1 deren. Hij werd geen kunstschilder...
er in dat zinnetje besloten. Zó scherp Radio werd zijn hobby. In 1929 solli-
was het beeld, dat iemand in Almelo citeerde hij bij Philips na enige jaren
wist, dat er in het huishouden-Kerkhof bij een staalfabriek werkzaam^ te zijn
dergelijke kopjes gebruikt werden. De j geweest. In Engeland was men teen al
heer Kerkhof zélf wist dat niet eens! met televisie aan het experimenteren
Vermoedelijk ging zijn interesse naar i De Poolse student Nipkof had een schijf
andere dingen uit... Hij is gaan kijken met gaatjes ontworpen, waarmee beel-
en het was waar: zijn vrouw had uit 'n I den verkregen konden worden. De jonge I januari 1936. Op de eerste verdieping
van zijn huis had de 'heer Kerkhof een
studio ingericht en zijn zendinstallatie
stond op de 2e verdieping.
Beeld van 3x7 cm.
De televisiezender „PA-O-KT" was in
de luoht. De heer Bonthuis in Almelo,
de eerste die over een zelfgebouwde ont
vanger beschikte en die reeds eerder
uit Engeland had opgevangen, zag op
zijn schermpje van 3x7 cm de eerste
Nederlandse (amateur) televisie-om-
roep6ter/actrice verschijnen. De kwali
teit van het beeld was van dien aard,
dat een journalist indertijd als kop bo
ven zijn artikel schreef: „We zien haar
mond bewegen, zo scherp is het beeld!"
Elke zondagmorgen, van 7 tot half
negen, verzorgde PA-O-KT experimen
tele uitzendingen, echter nog slechts
voor een zeer besloten groep tv-ama-
teurs. Als dan op een bepaald moment
iets mis was met de zender, of als tech
nische details uitgewisseld moesten
worden, dan verscheen op het scherm
het zinnetje: om zo en zo laat zijn we
op de hei bij Arnhem.
„Heerlijke tijd", aldus mevrouw Bont-
huis. Midden op de hei werden de ap
paraten uitgepakt en werd zwaar over
veranderingen en verbeteringen gedis
cussieerd.
Groeiende groep
Langzamerhand groeide de groep ont
vangers totdat deze in 1939 ongeveer
200 kijkers telde. Via rapporten over
hun bevindingen traden zij in contact
met de heer Kerkhof. Nog sterker werd
de onderlinge band toen de „Televisie-
Koerier", officieel orgaan voor televisie
amateurs het licht zag. „Mijn man
zorgde voor de tekst en de technische
tekeningen, en dan ging ik de hele
nacht van donderdag op vrijdag de sten
cils doordraaien, anders hadden de
abonnees de „Televisie-Koerier" niet
voor zondag in huis", vertelde mevrouw
Bonthuis. „Ik moet van één adverteer
der nog steeds vijftig gulden ontvangen.
We waren zó blij met zijn advertentie,
dat we met z'n vieren voor een tientje
zijn gaan fuiven. Maar die vijftig gul
den heb ik nooit gezien, zo ging dat",
vulde haar echtgenoot aan. In 1939
moesten de experimenten gestaakt wor
den. Gedurende de oorlogsjaren lag de
apparatuur van de heer Kerkhof gede
monteerd in een pakhuis opgeslagen.
Deskundige
Maar Kerkhof ging door kennis te
vergaren en dat hij inderdaad een te-
levisiedeskundige is geworden blijkt wel
uit het aantal boeken dat hij geschreven
heeft.
Over de hele wereld worden zijn stan
daard-werken als toonaangevend op te
levisiegebied beschouwd.
De heer F. Kerkhof, thans chef
van het ontwikkelingslaboratorium
voor televisie-ontvangers bij Phi
lips.
In maart '48 kwam de zender weer in
de lucht. Twee jaar later stonden in
Nederland 50 televisietoestellen. Nu, in
1960, is alles wel even anders geworden.
Onlangs werd hier te lande het 750.000
ste televisie toestel geregistreerd. Wat
betreft de kwaliteit van het beeld kan
men zich. in tegenstelling tot Engeland
en Amerika, in West-Europa niet veel
meer wensen. Het 625-lijnen systeem
staat borg voor een schier volmaakte
beeldscherpte en nuancering. De En
gelsen en Amerikanen waren eerder
met televisie voor een groot publiek,
maar toen gebruikte men nog 405 beeld
lijnen en daar kan men nu niet meer
vanaf.
In een kwart eeuw nog maar is men
van de kartonnen Nipkof-schijf, via het
7 cm hoge beeldschermpje tot de hui
dige toestellen met 53 en zelfs 68 cm
grote beeldbuizen gekomen. En de we
reld is nóg weer kleiner geworden
riet destijds hyper moderne" ont
vangtoestel met het beeld van 3 x
7 cm.
Vereniging voor Internationaal Radio
amateurisme gevraagd werd een „stunt" j
op te zetten, in 1935 in een zaal te i
Eindhoven een demonstratie gaf met
een 30 beeldlijnen-systeem Deze uit-
zending had in datzelfde jaar een rond.
reis door Nederland tot gevolg. Hij kon j
namelijk nog niet over een grote af-
stand zenden.
Ontvanger en zendapparaat moesten
in één ruimte staan. Tót die tiende I
Sint Niklausowitch
We geloven graag, dat de lagere school
in Nunspeet alleraardigste en misschien
wel talentvalle leerlingen telt, maar om
een opvoerinkje van die kinders nu te
misbruiken om het heerlijk avondje op
te luisteren, dat kon ons allerminst be
koren. Dan was het heel wat leuker ge
weest om die militairen van de vliegen
de brigade in Den Haag, die met zoveel
opoffering van vrije tüd voor kinderen
hadden zitten knutselen, ook te tonen
bi) de aflevering van hun spullen. Dan
hadden we blijde kindergezichtjes ge
zien in plaats van krampachtige.
Goed, zand erover, maar dan ook maar
meteen over de hele filmvertoning, want
dat was ook een wat trieste aangelegen
heid, die kennelijk op een koopje plaats
vond.
Waar we voor bleven zitten, waar we
de pakjes voor met rust lieten, dat was
omdat ons hart van verwachting klopte
voor hetgeen de Russen, die nu toch
werkelijk en eindelijk in drommen waren
gekomen, ons te bieden en te tonen had
den. En dat was heel wat. Moiséjef is
met ingang van het Jaar 1937 vrijgesteld
geworden om een onderzoek voor ziin
regering in te stellen naar de overgeble
ven resten van Russische volksdansen.
Hij moet heel wat gevonden hebben en
daaraan bovendien nog heel veel hebben
geschaafd om met zulk een knaleffect te
voorschijn te kunnen komen.
Er waren sindsdien ook zoveel jaren
verlopen, waarin hervormd en gekneed
kon worden, dat het meer show dan
volksdans werd, maar wat een vaart, wat
een streling voor oog en oor, wat een
begeestering, al weten we, dat alles op
routine steunt. Maar, zo vragen we ons
met enige schroom af, zou er toch geen
wisselwerking met de zaal zijn geweest,
zou er toch geen vonk van 't enthousias
me van' het publiek zijn overgesprongen
naar 't podium. We zijn er niet bij ge
weest, maar het zou ons niet verwonde
ren, als toch de echte vreugde van de be
korende dans van deze geperfectioneer
de groep is uitgegaan. Kortom: het was
een verrukkelijk gezicht. Dat mag eji
moet worden gezegd. Mede een compli
ment verdient de regisseur Thys Cha-
nowski, die watervlug en trefzeker ziin
camera's liet volgen en slechts een en
kele keer er iets naastschoot.
Kerk en Vrede over de
atoomkoppen
Het hoofdbestuur van „Kerk en Vrede"
de geloofsgemeenschap van christen an
ti-militaristen in Nederland, heeft aan
alle protestantse kerken in ons land een
brief gericht. Daarin wordt gezegd, dat
het bestuur van mening is „dat de ont
hulling van het feit, dat er atoomkop
pen voor kernwapens" in ons land zijn
opgeslagen en het voorstel om de NAVO
tot een zelfstandige atoommacht te ma
ken, thans geen langer uitstel gedogen
van een concrete uitspraak der kerk over
de al dan niet geestelijk-zedelijk toelaat
baarheid van het gebruik van de massa
vernietigingswapenen".
MARKTBERICHTEN
LEIDEN, 6 december. Vette varkens-
markt. Aanvoer 157 varkens. Notering
per kg levend gewicht: zware varkens geen.
notering, lichte varkens f 1.76-1.79, sla
gersvarkens f 1.79-1.81, zeugen f 1.50-1.60.
Handel goed, enkele prima's boven no
tering.
LEIDEN, 6 december. Leldse Coöp.
Groente- en Fruitveiling. Prijzen per
100 kg: andijvie 70-C5, kroten, gekookt 16-
25, boerenkool 22-24, rode kool 6-12, groe
ne kool 16-25, prei 24-35, stoofsla 25-28,
spruiten 20-62, uien 5-11, winterpeen 7-8,
witlof 50-99; per 10 Ostuks: knolselderle
10-21, sla 6.40-14.80.
AALSMEER, 5 december. C.V. Cen
trale Aalsmeerse Velling G.A. Gerbera
per stuk 45-90, Bouvardia 25-50, Euphor
bia 90-150, Calla 50-90, Polnsettla 75-130
Forsythia 35-65, Prunus Triloba 70-120,
Amaryllis per kelk 35-65, Seringen: Step-
man 4 kop per stuk 100-145, ld. 2 kop 60
100, Legray 4 kop 60-100, ld. 2 kop 30-
50, Fresia pèr bos 100-190, Cyclamen 70-
125, Iris 210-470. Helleborus 85-130, Tul
pen 150-210.
BODEGRAVEN. 6 december. Kaas
markt. Aanvoer 32 partijen. Noterin
gen: le kwal. f2.212.27, 2e kwal. f2.10
2.20. extra kwal. geen notering. Handel
matig.
KATWIJK AAN DEN RIJN. 5 december.
Groenteveiling: waspeen Al 4.40-5.00,
A2 3.50-5.80, BI 4.00-5.40, B2 2.00, Cl
2.40-2.50, breekpeen 1.00-1.10, alles per
kist, andijvie 40.00-65.00, boerenkool 28.00-
21.00, witlof 48.00-73.00, rode kool 4.00-
11.00, groene kool 15.00, uien per kist 2.40
—2.80.
Aanvoer waspeen 20.000 kg, waarvan
3.000 kg voor export werd verkocht.
RIJNSBURG. 5 december. Bloemen
veiling Flora. TroschrysantenBacchus
70-80, Wilcox 75-85, Golden Sail 70-80.
Joseph 80-85, Island 120-130, Yellow
Schlager 95-110, Red Schlager 120, Red
Rolanda 130, Orchid Beauty 90-110, Fre
sia's: Golden Yellow 80-100, Buttercup
70-80, Narcissen: Helios 80-90, Early Glo
ry 85-95, alles per bos. Hyacinthen: Anne
Marie, 30-32, Pink Pearl 28-30 per stuk.
RIJNSBURG, 5 december. Groente-
velling: rode kool 5.00-10.00, gele kool
5.00-8.00 prei 19.00-25.00 boerenkool 15.00-
26.00, uien 6.00-9.00, groene kool 10.00-
14.00, andijvie 48.00-50.00 per 100 kg, pe
terselie 21.00-24.00 per 100 bos.
ROELOFARENDSVEEN, 5 december.
Bloemenveiling: Fresia's 46-56, Narcissen:
Early Glorie 80. Cyclamenbloemen 31-99,
Troschrysanten gemengd 78-82, ld. Pando
ra 80-85, Thelma 60-72, Bacchus 48-52,
Succes 57-65, Golden Seal 40-73, Orchid
Beauty 73-85, Kaufmann 51-58, Rolinda
72-83, Am. Aanwinst 60-68, per bos, idem
geplozen Long Island 6-14, Christmas roze
14-15, Am. Aanwinst 10-12, Am. Anjers
Sim roze 18-35, Sim rood 20-35, Brenner
30-33, Rozen 10-25 per stuk.
TER-AAR, 5 december. Groentevei
ling: witlof 1 65-78, ld. 2 51-66, afw. 33-
52, stek 2-29, glasandijvie 63-73, waspeen
B 10. uien 3-7, Chinese kool 16, spruiten
35-45, kroten 8, alles per kg, bloemkool
afw. 10-15, knolselderle 14 alles per stuk.
druiven 1.50 per kg.
ROTTERDAM. 6 december. Veemarkt
Aanvoer In totaal 2416, Weektotaal 4186.
Vette koelen en ossen 550. Gebrulksvee
463. Vette kalveren 167. Graskalveren 240.
Nuchter kalveren 513. Varkens 15. Biggen
95. Paarden 59. Veulens 7. Schapen of
lammeren 225. Bokken of geiten 28.
Prijs in cents per kg: vette koelen le
kw. 290-320, 2e kw. 260-290, 3e kw. 240-
260, vette kalveren 300-330, 270-300, 250-
270; slachtpaarden 220 200 170.
Prijs ln guldens per stuk: graskalveren
le kw. 420 2e kw. 320, 3e kw. 220, nuch
tere kalveren 70 65 55, exportvarkens 98
80 60, biggen 50 40 35, schapen 125 95 85
lammeren 115 90 80. kalfkoelen 1250 1100
900, melkkoeien 1250 1100 900, vare koeien
820 700 600, vaarzen 900 700 600, pinken
550 450 400.
Hoogovenbedrijf op
Rozenburg mogelijk?
Verwezenlijking over
ongeveer vijf jaar
Prof. dr. van Berkum meent dat een
tweede Nederlandse ijzer en staalbedrijf
mogelijk en verantwoord is. Verwezenlij
king van het Rozenburgse project zou
echter pas over een jaar of vijf dienen te
geschieden. Dit zijn de voornaamste con
clusies uit het rapport dat prof. van
Berkum heeft uitgebracht aan de minis
ter van Economische Zaken en aan de
drie opdrachtgevers, te weten de Hoog
ovens te IJmuiden, de Nederlandse Ka-
belfabriek te Delft-Alblasserdam en de
Staatsmijnen in Limburg.
De Tilburgse hoogleraar kreeg zijn op
dracht vijf maanden geleden toen het
gesprek in de Rotterdamse staalstudie-
stichting en het daaruit voortgekomen
staalsyndicaat was vastgelopen. Prof.
van Berkum zou van mening zijn, dat
verwezenlijking van het Rozenburgse
plan op dit ogenblik niet verantwoord is
op grond van rentabiliteitsoverwegingen.
Aan de andere kant zou hij de opvatting
zijn toegedaan dat de uitbreiding van
het IJmuidense bedrijf niet onbeperkt
voortgang moet vinden.
NOG 3 DAGEN VERTONEN WIJ:
en
van HERMAN VAN DER HORST.
MULDER •s FABRIEK VAN
S J ROLLEND MATERIEEL
EN LANDBOUWMACHINES
PARKLAAN 4 BOSKOOP - TEL 01727-2251
Voor spoedige indiensttreding vragen wij
Zijn taak zal zijn het controleren van onze
eindprodukten.
VEREISTEN: le. goede kennis van metaalbewerking.
2e. goede omgangsvormen.
Voor een geschikte kracht komt binnen af
zienbare tijd een woning beschikbaar.
Reiskosten worrit ''"'tptie vergoed
Sollicitaties te richten aan ue .au. Personeelszaken.
.rcWATWAAHWlüWATWAARWIEWATWAAhwiE
WIEWATWA AR WIEW ATW A AR WIE WAT WA AR WIE
WIEWATWA ARWIEW ATWA ARWIEWATWAARWIE
WIE W AT W A AR W IE W AT WA AR WTE WAT WAAR WIE
WIEWATWA AR WIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEW ATWA ARWIEW ATW A AR WIE WATWAAR WIE
WIEWATWA AR WIEW ^jSWHB-XR WIE WAT WA AR WIE
WIEWATWAARWIEWAJSKÏ ARWIEW ATWA AR WIE
WIEWATWA ARWlEW
WIEWATWAARW;
WIEWATWAARW
WIEWATWAARWIrWl-W A*
WIEWATWAARWIEW ATW AAR WIEW AT WAAR WIE
WIEW ATW A ARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEWATWAARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEWATWA ARWIEW ATW AARWIE WATWAAR WIE
WIEWATWAARWIEW ATW AAR WIEWATWA AR WIE
W IE W ATW A ARWIEW ATW AA"
WIEW ATW A ARWIEW ATW A AR'
WIEWATWAARWIEW ATW AAR
WIEW ATW AAR WIEWATWAARW.I
WIEWATWA ARWIEW ATW AAR W
WIEWATWA ARWIEW ATW A ARWl'
WIEWATWAARWIEW ATW A ARWI
WIEWATWA ARWIEW ATW A AR WIE^AT'
WIEWATWA ARWIEW ATW A AR WIE WATWAAR WIE
WIEWATWA ARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEW ATW A ARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEWATWA ARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEWATWA ARWIEW ATW A ARWIEWATWAARWIE
WIEW ATWA AR WIEW ATWA.
WIEWATWA ARWIEW ATWA A
WIEWATWAARWIEW ATWAAR
WIEWATWA ARWIEW ATW A AR'
WIEW ATWA ARWIEW ATW AARW,
WIEW ATWA ARWIEW ATW AARW
WIEW ATW A ARWIEW ATWAARWI
WIEWATWA ARWIEW ATW A AR Wil
WIEWATWA AR WIEW ATW A ARWIEW ATWAAR WTE
WIE WAT WA AR WIE WATWAAR WIE WATWAAR WIE
WTEW ATW A ARWIEW ATW A AR WIEW AT WA AR WIE
WIEWATWA ARWIEW ATW A AR WIE WATWAAR WIE
WTE WATWAAR WTEW ATW A AR WIE WATWAAR WIE
WIEWATWAARWIF" 'WA,
WIEWATWAAR
WIEWATWA
WIEWAT'
WIEWA f
WIEWAT
WIEWAT
WIEWAT
WIEWATV
WIEWATW
WIEWATW.'
WIEWATWA
WIEWATWA
WIEWATWA.
WIEW ATW A A
WIEWATWA A
WIEWATWAAR V.
fen greep uit de inhoud
de Amerikaanse
presidentsverkiezingen
de Europese integratie
de wijziging in de sociale
wetten
belangrijke uitvindingen
en ontdekkingen
de Nederlandse
rundveerassen
het schoeisel door
de eeuwen heen
de olympische records
VAA
\AR W
,ARWlfi#AT'
ARWICTv AT'
\R WIE WAT WA AR WIE
R WIE W ATWA ARWIE
RWIE WATWAAR WTE
l WIE WAT WA AR WIE
.WIE WAT WA AR WIE
.ARWIEWATWAARWIE
WA ARWIEWATWAARWIE
ATW A ARWIE WATWAAR WIE
CW ATW A AR WIEWATWA AR WTE
o WTE WAT WA ARWIE
EWATWAARWIE
F.WATW1AARWIE
EWATWAARWIE
EWATWAARWIE
E WAT WW AR WIE
EWATWAARWIE
Franco thuis 12.75 (na ontvangst betaling)
VERKRIJGBAAR BIJ
LEIDSCH DAGBLAI» N.V.
TTE SINGEL I
KLEFOON 25041
DONDERDAG 9 DECEMBER in de
DONDERDAG- CYCLUS
Aanvang der voorstellingen 2.30, 7.-, 9.15.
Toegang alle leeftijden.
WASSEN - STOMEN - VÉR VEN - FIRT-O-
