Nieuwe verkeerslicliteii-apparatuur
voor Leidse binnenstad onbruikbaar
Straten te nauw en kruispunten
lijken meer op spinnewebben....
SSR-SOCIËTEIT HOGEWOERD
OFFICIEEL IN GEBRUIK
HET IJSKOLVEN TE RIJNSBURG
AOSRAM
Ambassadeur Young sprak vele
Amerikanen toe in Pieterskerk
Het Hemelbed*" voor K en O
Opgericht 1 maart 1860 Donderdag 24 november 1960 Tweede blad no. 30211
De weggebruikers tussen gistermiddag 3 en 6 uur zullen op de
kruisingen Haarlemmerstraat-Blauwpoortsbrug-Turfmarkt-Prinsesse-
kade en Herenstraat-Zoeterwoudse Singel-Koepoortsbrug wel even
vreemd hebben opgekeken. Hoe kwamen die verkeerslichten daar zo
plotseling?
De Leidse verkeerspolitie wilde eens
een demonstratie by wonen van een door
een Duitse firma ontworpen verkeers
lichteninstallatie met draadloze af
standsbediening. Dit nieuwe type ver
keerslichten, TRAWIA genoemd, kan
worden ingezet op die plaatsen, waar
normaal geen verkeersregeling nodig is,
maar waar behoefte is aan een tijdelijke
regeling. Bij voorbeeld tijdens spitsuren
op een bepaald kruispunt; verkeerson
gelukken; branden; wegopbrekingen;
sportwedstrijden; toeristenverkeer; jaar
beurzen; optochten; vliegfeesten enz. De
TRAWIA wordt op een speciale aan
hangwagen direct naar een bepaald
kruispunt gebracht.
Men kan de nieuwe installatie met de
hand bedienen, zij kan volautomatisch
binnen een tijdsbestek van 10—90 secon
den worden ingesteld, terwijl ook gebruik
gemaakt kan worden van draadloze af
standsbediening. In dit laatste geval
heeft de installatie een ontvanger met
antenne terwijl een politieman een zen
dertje by zich draagt.
In Duitsland zijn de nieuwe verkeers-
apparaten al volop in gebruik. Tydens
de Industriebeurs in Hannover waren er
dagen met meer dan 60.000 personen
auto's en honderden autobussen (bij een
interland-voetbalwedstrijd in Amster
dam of Rotterdam ongeveer 7000 auto's).
Toen bewees de TRAWIA goede dien
sten.
Voor Leiden is deze moderne installa
tie, volgens het oordeel van de politie,
echter niet bruikbaar. De apparatuur is
Demonstratie met de nieuwe ver-
keerslichtenapparatuur bij de krui
sing BlauwpoortsbrugHaarlem
merstraat.
namelijk op twee fasen ingesteld, het
geen wil zeggen, dat voor twee tegen
overgestelde richtingen het verkeerslicht
op groen of rood springt. De Leidse we
gen in de binnenstad staan deze rege
ling in de weg. Immers er bestaat byv.
op bovengenoemde kruispunten geen
goede mogelijkheid voor het linksaf-
slaande verkeer zich op te stellen, ten
einde het tegemoetkomende verkeer
voorrang te verlenen. Gisteren bleek dit
overduidelijk tydens de demonstratie.
Wel wordt de TRAWIA morgen Inge
zet in Rotterdam, waar het verkeer op
de ruime overzichtelijke kruispunten
ideaal met de nieuwe installatie geregeld
kan worden.
Promoties Leidse
Universiteit
Bevorderd tot doctor in de wis- en
natuurkunde op een proefschrift, geti
teld „On the theory of paramagnetic
spin-spin relaxation", de heer, de heer
W. J. Caspers, geboren te Leeuwarden
in 1929 en wonende te Leiden.
Bevorderd tot doctor inde geneeskun
de op een proefschrift getiteld: „Chi
rurgische reconstructie therapie bij ar-
terieel oblitererend vaatlijden", de heer
J L. Terpstra, geboren te Amsterdam
in 1928 en wonende te Leiden.
Bevorderd tot doctor in de geneeskun
de op een proefschrift getiteld; „In-
plantatie-metastasen öhemotherapeuti-
sche prophylaxe en groei in geïnfec
teerd milieu", de heer A. Zwaveling. ge
boren te Oud Schoonebeek in 1927 en
wonende te Zoeterwoude. De bevorde
ring geschiedde cum laude.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Aan de Leidse Universiteit zijn ge
slaagd voor het doet. ex. Nederlands
recht de heren G. W. van Herwaarden
(Den Haag), P. H. Lefebvre (Haarlem)
en N. W. Sickler (Amsterdam).
BAZAAR HERV. MOLENWIJK.
Morgen en zaterdag wordt in het
wykgebouw „De Goede Herder" aan de
Oude Vest een bazaar gehouden ten
bate van de hervormde wijkgemeente
„Molenwijk". Beide dagen is de bazaar
geopend van 3 tot 10 uur.
Advertentie
GESCHENKEN VOOR
„LASTIGE" MENSEN
Kunst- en Kantoorboekhandel
SAINT LVCAS SOCIETY
RAPENBURG 83 TEL. 25514
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Ludovicus Andreas, zn van A. M. van
Wijk en A. H. J. M. Borgsteede, Alexander
Maximiliaan, zn van M. Weijsters en H.
A. de Meijer, Annemleke, dr van T. Beu
geling en H. M. E. de Jonge, Raymond
Ronald, zn van J. H. Menslnk en P. W.
van Rooijen, Frederlk Willem, zn van S.
van Weeren en E. E. de la Rie; Norbert
Ferdinand, zn van W. A. F. van de Kamp
en M. E. J. Bots.
GETROUWD
A. A. van Ooij en L. W. von Liebensteln
J. C. Hakemulder en L. A. van der Steen.
OVERLEDEN
M. M. Nicol Speijer, 47 Ir e.v. F. A. Ne
lemans, G. A. de Wit, 71 Jaar, man; G. H.
Pool, 56 Jaar, man.
Op de vloer van de sociëteit heeft
de Societas Studiosorum Reformato-
rum moeten vechten voor haar be
staan, maar deze strijd is tenslotte
beloond. De afdeling Leiden van de
Sociëtas Studiosorum Reformatorum
Lugdunensis, heeft thans haar eigen
sociëteit, gevestigd aan de Hoge-
woerd 106108.
De eerste woorden kwamen uit de
mond van prof. dr. J. P. A. Mekkes,
ere-lid van de vereniging en bijzon
der hoogleraar aan de Leidse Uni
versiteit, die de eer te beurt was ge
vallen dit gezelligheidscentrum te
openen. Want door die gezelligheid
was prof. Mekkes zo getroffen tij
dens zijn lidmaatschap van de SSR.
Hij wenste het bestuur van de afde
ling Leiden veel geluk met het nieu
we sociëteitsgebouiv. Hij hoopte, dat
de strijd in de liefde op de vloer van
de nieuwe sociëteit zou worden
voortgezet.
Vooraf sprak de praeses van de
SSR, de heer H. H. van Oosten, wel
komstwoorden tot de diverse verte
genwoordigers van studentenorgani
saties en andere autoriteiten.
Het pand Hogewoerd 108, waar de
sociëteit is gevestigd, bevat thans na
een ingrijpende verbouwing een so
ciëteitszaal, dispuutkamer, bestuurs
kamer en zeven studentenkamers.
De leden zelf brachten voor de bouw
f. 16.000 bijeen, terwijl giften uit de
bedrijven en kerken de aanvulling
moeten vormen om het benodigde
bedrag bijeen te krijgen.
(Foto LD-Holvast)
„Hoe leer ik muziek
woarderen?"
Onder de titel „Hoe leer Ik muziek
waarderen?" bood gisteravond in „De
Harmonie" de heer D. W. Kolenbrander
zijn medeleden van de Ned. Ver. van
ex-politieke Gevangenen uit de bezet
tingstijd (Expoge)). een keuze aan uit
zijn uitgebreide collectie grammofoon
platen, waarbij hij telkens een kort toe
lichtend praatje gaf. Muziek appelleert
allereerst aan het gevoel, het luisteren
ernaar vereist concentratie, men kan
nu eenmaal niet twee dingen tegelijker
tijd doen zo zei de heer Kolenbrander.
En zo hebben de leden van Expoge, die
slechts in een zeer gering aantal waren
opgekomen, aandachtig geluisterd naar
de verschillende composities, die van
een uitstekend gehalte waren.
Chr. Zangver. „Ex Animo"
In het gebouw Rehohoth hield de
Chr. Zangvereniging „Ex Animo" haar
jaarlijkse vergadering. De voorzitter
opende deze vergadering op de gebrui
kelijke wijze waarna de secretaris en
penningmeester hun jaarverslagen uit
brachten. Het bleek dat de positie van
de vereniging gehandhaafd kon blijven,
ook al had men gedacht, dat er inzin
king zou komen na het jubileum van
vorig jaar. Naast de studie van de Mat-
thaeus Passion, waarvan de uitvoering
is vastgesteld op 20 en 21 maart, is ook
in studie genomen het Dettinger Te
Deum van Handel. Om de leden enigs
zins vertrouwd te maken met de mu
ziek van dit laatstgenoemde werk, werd
een grammofoonplaat gedraaid, waar
door de leden een indruk van dit werk
verkregen.
die lekkere shag
de handige doos
Commissie Volkskunde Oud-Leiden
Dode gebruiken in levende taal
Er is geen enkel zakelijk verband tussen het Museum voor Natuur
lijke Historie en de Commissie voor Volkskunde van de Vereniging
„Oud-Leiden" en toch heeft deze commissie dankzij een vriendelijke
en zeer op prijs gestelde bemiddeling de laatste keren de beschik-
gehad over wat men zou kunnen noemen de Jachtzaal van het museum
om daar haar gasten-bijeenkomsten te houden.
Zo was het gisteravond, toen vele ge
nodigden er wederom gastvrij onthaald
werden, na door de voorzitter, de heer
A. Bicker Caarten, te zijn verwelkomd.
Op deze bijeenkomst werden twee korte
inleidingen gehouden, waarop een ge
sprek volgde in de zin van: wat de een
niet weet, dat weet de ander.
Levenscyclus van
varens en mossen
De leden van de Koninklijke Neder
landse Natuurhistorische Vereniging;
afd. Leiden, die gisteravond de regen
buien trotseerden om de ledenbijeen
komst in het Rijksherbarium te kunnen
bijwonen teneinde van dr. S. J. Oost-
stroom via een praatje, een schetsje en
een kijkje in de microscoop iets meer
aan de weet te komen over de levens
cyclus van varens en mossen, kunnen
terugzien op een leerzame en interes
sante avond.
„Hoewel bij de mossen en de varens
de vermenigvuldiging geschiedt door
middel van zjg. sporen en de bevruch
ting bij beide plantensoorten eveneens
op dezelfde wijze plaats heeft, bestaat
er in de levenscyclus van beide sporen-
dragers op een bepaald onderdeel een
wel zeer kenmerkend verschil", aldus dr.
Ooststroom. Bij de varens springen op
een bepaald moment de sporendoosjes
(sporangiën), die onder het blad zitten
geheel open. waarna de sporen door de
wind worden verspreid en elders gaan
ontkiemen. Hierbij ontstaat allereerst de
voorkiem (prothallium), die aan het
oppervlak zowel manlijke als vrouwe
lijke organen bevat. De inhoud van de
eerste bestaat uit spermatozoiden, die
zich met hun zweepeinden door het
uitertst dunne laagje water, dat zich op
de oppervlakte van de voorkiem be
vindt. snel verplaatsen naar de vrou
welijke organen en bij deze via het
halskanaal de eicel bereiken. Bij de
mosplant is alles praktisch gelijk aan de
generatiewisseling bij de varen met dit
verschil, dat de ongeslachtelijke gene
ratie, het sporenkapseldoosje) hier blij
vend met de geslachtelijke mosplant
verbonden blijft en er als het ware op
parasiteert. Bij mos n,l. ontstaat er,
zoals bij de varen, niet eerst een voor
kiem. Het mos is tweehuizig d.w.z. het
ene plantje draagt vrouwelijke organen,
het andere manlijke. De spermatozoïden
gaan hier dus over naar het plantje met
vrouwelijke organen eveneens via een
wateroppervlakte en na de bevruchting
ontwikkelt zich uit de eicel een lang
steeltje op het uiteinde waarvan een
sporendoosje groeit. Uit de sporen ont
kiemt een meermalen vertakte draad
waarop zich kleine knopjes en waaruit
zich vervolgens kleine mosplantjes ont
wikkelen. Na een microscopische de
monstratie van enige onderdelen uit de
varen- en moslevenscyclussen, volgde
nog een interessant vraaggesprek over
het onderhavige onderwerp.
De eerste inleiding werd gehouden
door de heer S. C. H. Leenheer uit
Rijnsburg over het kolven op het ijs,
dat in Rijnsburg nog in zwang is. Het
kolven in vroeger eeuwen een algemene
sport, wordt tegenwoordig hier en daar
nog beoefend, maar het kolven op het
ijs schijnt alleen in Rijnsburg te zijn
overgebleven. Er zijn voor dat ijskolven
altijd veel liefhebbers te vinden, een
liefhebberij die van vader op zoon
overgaat. De manier, waarop het ge
speeld wordt is over-oud, niemand weet
hoe oud. De Rijnsburgse manier vindt
men afgebeeld op een schilderij van
Aert van der Neer in het museum Bre-
dius: twee houtblokken op het ijs, waar
tegen een (palm- of azynhouten) bal
wordt geslagen met een kolf, een houten
hamer. De lengte van de baan is 40
meter. Het aantal deelnemers loopt rond
de 12; iedere deelnemer heeft zijn eigen
bal, maar er is één gezamenlijke kolf.
Het is een sport (op klompen be
oefend) waarbij veel vaardigheid en
kracht wordt geëist.
LEVENDE GEZEGDEN
Over levende gezegden: die terug
gaan op oude gebruiken sprak vervol
gens mej. L. G. de Graaf, die begon met
de ridder-tijd, waaraan vele zegswijzen
herinneren, zoals: in het schild voeren,
een lans breken, een schobbejak (schub
ben-jak of maliënkolder) en er loopt
een streep door (de streep in het wapen
van een bastaard).
J. J. Jurissen commissaris
N.Z.H.V.M.
AFSCHEIDSRECEPTIE DINSDAG
IN H IKLEM
De vergadering van commissarissei
van de N.V. Noord-Zuid-Hollandsch
Vervoermaatschappij te Haarlem hee.
gisteren afscheid genomen van c
directeur, de heer J. J. Jurrissen, aa
wie met ingang van 1 december a..
wegens het bereiken van de pensioen
gerechtigde leeftijd eervol ontslag wa
verleend. De vergadering benoemde dt
heer Jurrissen tot commissaris de-
vennootschap.
In verband met het vertrek van dc
heer Jurrissen wordt dinsdagmiddag a s
van 26 uur in café-restaurant Brink
man te Haarlem een afscheidsreceptie
gehouden.
Zoals békend is de heer N. Hortensius.
directeur van de G.A.D.O. te Groningen,
benoemd tot directeur van de N.Z.H
VM.
Maar ook het gehele maatschappe
lijke leven in lang vervlogen eeuwen
speelt een levende rol in onze taal. Om
slechts enkele voorbeelden te noemen:
een wit-voet je hebben (een paard met
witte voeten mocht tolvry de stad in),
te hooi en te gras (slaande op rechts
dagen in twee seizoenen), een veer van
de mond blazen (afkomstig uit het
Germaanse recht, waarbij, als een neer
geslagene nog een veer van zyn mond
blies, de misdadiger niet van doodslag
werd beschuldigd), zijn tramontane
kwijt zijn (d.i. de Pool-ster, waar de
schipper op voer), botje bij botje leg
gen (botje was een geldstukje), geen
grein verstand ergens van hebben (grein,
het Franse grain, was een gewichtje)
een klaploper (leprozen liepen met een
houten ratel of klap rond) en een loer
draaien (een uitdrukking aan de val
kenjacht ontleend).
Thanksgivingday
De vierde donderdag in november is
voor de Amerikanen een bijzondere dag:
Thanksgivingday. Deze feestdag vindt
haar oorsprong in 1621 in Plymouth,
waar de Pilgrim Fathers, via Engeland
komende uit Holland, voet aan wal zet
ten in de Nieuwe Wereld, hun nieuwe
vaderland. Zij waren daar in 1620 ge
arriveerd, maakten een zeer moeilijk
jaar door, dat slechts door de helft
van het troepje van 102 zielen werd
overleefd, en kwamen in 1621 bijeen
voor een dankdienst voor de eerste goede
oogste.
Over de gehele wereld wordt telken-
jare dit feit op deze novemberdag door
de Amerikanen herdacht.
De Amerikanen in Nederland kwa
men bijeen in de Pieterskerk in Leiden,
welke kerk zulk een belangrijke rol heeft
gespeeld in het leven der Pilgrim Fathers
in hun Hollandse tijd, en waar hun
leidsman Robinson, die de tocht met
de Mayflower niet meer meemaakte, be
graven ligt. Onder de talryke Ameri
kanen, die vanochtend naar Leiden wa-
n
Succes ook nu weer
evident
Jan de Hartog is één van de zeer wei
nige hedendaagse Nederlandse auteurs,
wiens werken ook buiten onze lands
grenzen met succes worden opgevoerd.
Hij werd in 1914 geboren, koos de jour
nalistieke loopbaan, schreef verscheidene
romans en toneelstukken waarvan wij
vermelden: „Fort 99" in 1936, „Onder
gang van de vrijheid" in 1937, „Mist" in
1939, „De duivel en juffrouw Honesta",
„Schipper naast God" en „Het Hemel
bed" in 1953 De laatste twee toneelwer
ken werden door hem in het Engels ver
taald en vonden in Engeland een gun
stig onthaal. Vooral „Het Hemelbed"
sloeg in, zodat het van daar uit zijn
zegetocht over de wereld begon! Later
volgden nog, direct in de Engelse taal
geschreven: „The Fourposter" en „The
Geisha and the Milkman".
Dat „Het Hemelbed" nog steeds dienst
kan doen, bewees de voorstelling van de
Toneelgroep „Theater" woensdagavond
voor K. en O. waarbij het in staat bleek
genoeg warmte te kunnen verspreiden
om de gehele schouwburg te verkwikken.
Wij worden niet geconfronteerd met
diepgaande zielsproblemen, als men ten
minste het probleem van de omstreeks
70-jarige „Hij" om twee loodzware kof
fers naar beneden te brengen over het
hoofd wil zien
Het zijn de conflicten van alle dag, de
moeizame overbrugging van verschil van
inzicht tussen de echtgenoten, de zorg
om de kinderen, het overwinnen van het
gevoel van leegte nadat zy zyn uitge
vlogen; alles te boven gekomen door hun
naar elkaar toegroeien, mogelijk ge
maakt door een waarachtige en degelijk
gefundeerde genegenheid.
Jan de Hartog noemt „Het Hemelbed"
een toneelspel, maar zyn geestige en
blijmoedige dialoog geeft duidelijk te
kennen, ('at het met lichte toets gespeeld
moet worden. De onbekende regisseur
(het programma noemt zijn (haar)
naam niet) is in dit opzicht zeker niet
tekort geschoten, integendeel.
„Zij" werd door Lily Bouwmeester zéér
overtuigend en met veel originele vond
sten uitgebeeld, zy vond vaak ontroe
rende accenten en haar creatie heeft,
vergeleken met de eerste reeks opvoerin
gen in 1953, niets aan waarde ingeboet.
Kees Brusse toonde zich haar volkomen
evenwaardige, partner, die imponeerde
door zijn natuurlijk en sympathiek op
treden en tot in de puntjes beheerst
spel.
Het publiek uitte zijn voldoening met
een langdurig applaus.
Er was een wèlverdiende bloemenhul
de voor Lily Bouwmeester.
B. H.
ren gekomen, bevond zich de Ameri
kaanse ambassadeur in ons land de heer
Philip Young.
De dienst in de Pieterskerk werd ge
leid door de student Donald H. Postema,
die in ons land studeert in het kader
van het Fulbright uitwisselingsprogram
ma. Tijdens de dienst werd het orgel
bespeeld door twee andere Fulbright-
studenten, David McCormick en Leiand
Burns. Bovendien bracht Henry Black-
mon liederen van Beethoven en Men
delssohn-Bartholdy ten gehore.
In zijn rede memoreerde de Ameri
kaanse ambassadeur, de door president
Eisenhower afgekondigde proclamatie,
waarbij de vierde donderdag van n >-
vember van elk jaar als nationale dank
dag zou worden gevierd. Onze campagne
voor bezinning moet thans de gehele
wereld omvatten, cultureel, economisch
en politiek, zo zei hij. Onze taak wordt
niet vergemakkelijkt door de stoffelijke
welvaart, waarin wij verkeren. By zonder
moeilijk is het, aldus de ambassadeur, de
moeilykheden en noden te zien en te
begrijpen van mensen, die men helemaal
niet kent en die duizenden kilometers
veraf wonen en die een geheel ver
schillende beschaving en godsdienst ken
nen. Dat wy dit begrip kunnen hebben,
is de uitdaging van onze tijd een
uitdaging die wy allen onder ogen moe
ten zien.
De moderne wereld bezit al de mid
delen voor zijn eigen vernietiging, zo
vervolgde spreker, maar diezelfde krach
ten kunnen ook voor z(jn eigen redding
dienen. De ambassadeur herinnerde in
zijn toespraak aan de vraag van de
president, om op Thanksgivingday ook
de mensen in andere landen te geden
ken, die minder bevoorrecht zijn.
Hy verzocht dringend de „bevryding-
van-honger" campagne van de voedsel-
en landbouworganisatie van de Verenig
de Naties te steunen.
Hij besloot met de wens dat deze
campagne tot verdieping der gedachten
krachtig en consequent zal worden door
gezet.
Na de dienst zaten vele Amerikanen
aan een lunch aan.
102-jarige in Winterswijk
De oudste inwoner van Winterswijk,
de heer G. H. Stortelers, is gisteren
102 jaar geworden. Hy geniet nog een
goede gezondheid. Dagelyks maakt hy
een rondgang op het boerenbedrijf in
de buurtschap 't Woold, waar hy ge
boren en getogen is. Hy heeft nog een
levendige belangstelling voor wat er op
en om het erf te doen is. Tot voor
kort verrichtte hy zelfs af en toe nog
lichte werkzaamheden op het bouwland.
