VERZET TEGEN PLAN AMERIKAANSE FORD
OM BRITS ZUSTERBEDRIJF OP TE KOPEN
VenkcuJe
Bronchi letten
Nog geen definitieve regeling
fin. verhouding rijk-gemeente
Moeilijk te
verwerken
Weinig financieel perspectief
Belangrijke mededeling!
Brinkers' Margarïnefaforlekeii N.V.
Zoetermeer
MAAS ONDANKS POLITIEKE STORM IN LAGERHUIS ZAL
TRANSACTIE VERMOEDELIJK WORDEN GOEDGEKEURD
Koers Engels Ford-aandeel
is met sprongen geslegen
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 17 november 1960
Zesde blad no. 30205
J. G. Hagens: „in huidige toestand mogen
wij niet berusten
De fractievoorzitter van de VVD, de heer J. G. Hagens, die in de
eerste begrotingszitting eveneens enkele algemene opmerkingen over
de thans ingediende begroting maakte, sprak uitvoerig over de thans
nog steeds vigerende tijdelijke regeling voor de financiële verhouding
tussen het Rijk en de gemeenten. Met Multatuli zegt hij: „het ver
haal wordt eentonig". Sinds zijn intrede in de raad in het jaar 1953
stonden alle begrotingen in het teken van deze tijdelijke regeling.
Wanneer, zo vroeg spreker zich af, zal er nu eindelijk eens een defini
tieve regeling komen?
Weliswaar is er nog altijd de ver
wachting: volgend jaar misschien
een nieuwe regeling, doch dan is er
nog altijd de vrees voor nieuwe te
leurstelling. De behandeling van het
nieuwe wetsontwerp in de Tweede
Kamer laat nog steeds op zich wach- 1
ten en inmiddels gaat het regeren
per missive maar voort. Missives,
welke hinken op twee gedachten.
Enerzijds zijn ze gebaseerd op de
oude tijdelijke bepalingen, ander
zijds lopen zij vooruit op een nog on
berekenbare toekomstige wetgeving.
Dat Leiden in deze moeilijkheden niet
alleen staat, blijkt, volgens de heer
Hagens, uit uitlatingen van bestuurders
van andere gemeenten, die af en toe in
de pers doorklinken. Zo stelde het Col- i
lege van B. en W. van Utrecht, dat in I
vergelijking met de toestand van 's Rijks I
financiën de ontwikkeling van de finan-
ciële positie van de gemeenten wel zeer
ongunstig is geweest.
B. en W. van Utrecht kunnen hierin
niet anders zien, dan een streven om de
gemeenten „in de hand te houden", zon
der dat de rijksfinanciën dit noodzake
lijk maken. Zij kunnen hierin voorts niet
anders zien dan een miskenning van de
belangrijke taak, welke in ons nationaal
bestel voor de gemeenten is weggelegd.
De heer Hagens, die het met deze
Utrechtse zienswijze volkomen eens kom
zijn, sprak de verwachting uit, dat het
tegenwoordige kabinet, dat toch de be
vordering van de gemeentelijke zelfstan
digheid als een van zijn taken beschouwt,
deze gerechtelijke kritiek nu spoedig
haar grond ontneemt. Hoewel hij
daarop hoop heeft, moeten de stemmen
van de gemeentebestuurders zolang
dit niet het geval is blijven klinken.
Wij mogen in de huidige toestand niet
berusten, daar anders, zoals de heer
Harmsen in deze raad bij een vorige be
grotingsbehandeling opmerkte, het spre
ken over gemeentelijke autonomie een
prehistorisch geluid zou dreigen te wor
den.
Ongedekte tekorten
Spreker wees er vervolgens op, dat
Leiden thans zit met de volgende onge
dekte tekorten: voor 1959 groot
f. 1.109.900,—, voor 1960 f. 1.492.000,— en
voor 1961 (volgens de nieuwste berich
ten) f. 1.350.000,—.
Diverse opmerkingen in de geleidebrief
van deze begroting getuigen, aldus spre
ker, nu niet bepaald, dat de verwach
tingen van B. en W. zó hoog gespannen
zijn t.a.v. gevraagde subjectieve uitke
ringen, dat mag worden aangenomen,
dat deze tekorten geheel zullen kunnen
worden weggewerkt.
Tering naar nering zetten
Wat moet men nu van dergelijke toch
verre van onbelangrijke getallen zeggen?
Tenminste, als men meent, dat ook de
gemeente, gelijk een goed huisvader, de
tering naar de nering zal moeten zetten.
En toch zal dit in de toekomst, als de
gemeentelijke inkomsten, naar spreker
hoopt, weer vast staan, moeten. Het in
teren op de saldireserve zal tot de onmo
gelijkheden gaan behoren, om de een
voudige reden, dat deze nu toch wel op
zal zijn.
Het werken zonder concrete gegevens
omtrent de te verwachten uitkeringen
uit het gemeentefonds maakt het onmo
gelijk, een afdoend inzicht te krijgen in
het al of niet verantwoord zijn van de
geraamde uitgaven. Immers, hoe zal
men, onbekend zijnde met de „nering",
in staat zijn de „tering" daar naar te
zetten?
Hoewel het college het daarmee eens
is, voegt het daaraan toe „overigens
heeft deze situatie zich sedert 1945 nage
noeg altijd voorgedaan". Voor spreker
geeft deze toevoeging weinig troost, doch
veel meer zorgen.
Het verzorgingspeil
Terwijl het college van oordeel is, dat
het verzorgingspeil gehandhaafd, zelfs
verhoogd, dient te worden, geeft het in
de geleidebrief geen antwoord op de
vraag of dit ook bij het in de toe
komst blijven van tekorten mogelijk
is. Hier schuilt voor spreker juist de
moeilijkheid.
Dat het verzorgingspeil om laag zou
moeten, is ook stellig niet de gedachte
van onze fractie, aldus de heer Hagens.
maar wel rijst dan toch de vraag: „Als
dit dan niet mag, ja zelfs het peil moet
worden verbeterd, wat denkt het College
dan te doen om dit mogelijk te maken?"
Regeren is ook altijd nog vooruitzien!
Tekorten kunnen er toch niet steeds
blijven!
Eigen belasitnggebied?
In dit verband rijst de vraag: „Kan
een eigen belastinggebied voor de ge
meente uitkomst brengen?"
Het is bekend uit in vorige jaren ge
maakte opmerkingen, dat ik, aldus
spreker, in principe voorstander ben van
dat eigen belastinggebied, maar dat ik
anderzijds van mening ben dat de totale
op de bevolking te leggen belastingdruk
door rijk en gemeenten bepaald niet
mag stijgen, in tegendeeel zal moeten
worden verminderd. En zo meen ik dat
het geen goede gang van zaken is, dat de
regering ons dwingt, allerlei gemeen
telijke belastingen op te voeren of in te
voeren, op straffe van het niet-verkrij-
gen van subjectieve uitkeringen uit het
gemeentefonds.
Het ware te wensen, dat er eerst meer
tekening kwam in de mogelijkheden van
bet eigen belastinggebied, alvorens op
andere wijze reeds lasten op de bevol
king te leggen. Als er een eigen belas
tinggebied voor de gemeenten komt met
een potentiëel van f. 150 a f. 175 miljoen
Sulden voor de gezamenlijke gemeenten,
dan moet dit bedrag door verlaging van
de rijksbelastingen vrijkomen.
F. HAGENS
Regeren is vooruitzien.
Rioolbelasting?
Noodgedwongen is de raad al met en
kele verhogingen van gemeentelijke be
lastingen akkoord gegaan, zoals: straat
belasting, haven- en liggelden, markt- en
staangelden.
Komende is blijkbaar: een rioolbelas
ting. Een belangrijke vraag hierbij is, op
welk deel van de inwoners deze belas
ting zal worden verhaald. Indien dit al
leen de eigenaren van de aangesloten
percelen zouden worden, waardoor deze
belasting weer tot een z.g. kostprijsver-
hogende belasting zou worden, dan zou
onze fractie, aldus de heer Hagens, daar
tegen ernstige bedenkingen hebben.
Nadat de heer Hagens nog enkele op
merkingen had gemaakt over de gevorm-
Waak tegen verdere
aantasting reserve
Ook de fractie-voorzitter van de K.V.P.
de heer P. A. ten Broek, kon het
maar moeilijk verwerken, dat de gemeen
ten het nog steeds zonder een defini
tieve regeling Inzake de financiële ver
houding tussen het rük en de gemeenten
moeten stellen. Ondanks dit uitblijven
zou spreker gaarne vernemen of het
College al iets bekend is van een sub
jectieve verhoging van het basis bedrag
van de algemene uitkering uit het Ge
meentefonds.
Met belangstelling had spreker ken
nis genomen van de betekenis, welke
de ministers aan een centrumfunctie
van een gemeente toekennen. Moge dit
voor Leiden tot een gunstig resultaat
leiden.
Met het College verwacht de heer
Ten Broek, dat het verzorgingspeil
„minstens" op het oude niveau gehand
haafd kan blijven.
Na aangetoond te hebben, dat een
reserve voor een goed geleide zaak on
ontbeerlijk is, drong hij er bij het Col-
jlege op aan om tegen een verdere aan
tasting van de reserve krachtig te pro
testeren.
I Slaat spreker er alle overheidsvoor-
j schriften op na, dan is hij van oor-
deel, dat een verdere bevoogding van
i de gemeenten moeilijk denkbaar is.
Zijn financiële beschouwingen samen
vattend, kwam de heer Ten Broek tot
I de conclusie, dat van de uitvoering van
1 de meest urgente werken tot een
bedrag van rond zeventig miljoen gul
den voorlopig grotendeels wel niet
veel van terecht zal komen. Ook als de
regering voor die werken, welke zeer
urgent zijn schouwburg, veemarkt
en zwembad een afzonderlijke re
geling zou treffen, zullen nochtans alle
krachten moeten worden ingespannen
om de moeilijkheden te boven te ko
men.
de bestemmingsreserves een jaarlijks
in de begroting op te nemen post voor
toevoeging aan de reserve bij een toch al
precaire begrotingspositie lijkt hem be
paald een illusie vroeg hij naar de re
sultaten van het efficiency-onderzoek bij
de dienst van gemeentewerken, waarop
de tegenwoordige wethouder van finan
ciën en hij in 1957 hadden aangedron
gen en dat in een aangenomen voorstel
werd vastgelegd. Had het college tussen
tijds de meest geëigende raadscommis
sies niet eens kunnen inlichten? Spreker
vreest, dat een en ander zich te veel op
het administratieve plan beweegt.
De heer Hagens sprak tenslotte zijn
dank uit voor de goede zorgen aan be
groting en geleidebrief besteed. Een
dank, waarin ook de ambtenaren werden
betrokken. Ook de andere fractievoor
zitters hadden voor een en ander grote
waardering.
Fracties aan het woord
Subsidiebeleid integraal bezien!
De heer Duyverman (VVD), die gistermiddag als eerste „specialist"
het woord voerde, maakte enkele opmerkingen over het subsidiebeleid.
Spreker belichtte daarbij de plaats van de raad in de plaatselijke
gemeenschap, waarbij hij tot 1900 terugging. Van 1900 tot 1961 steeg
het subsidie-totaal van f. 8.840 tot f. 824.477, d.w.z. van 0.7% tot 2.7%
van de begroting. In deze jaren werd de begroting 25 maal zo hoog.
dat van de subsidies 93 keer. Spreker toonde aan, dat de subsidies per
begrotingshoofdstuk in percentage zeer veel verschillen. Spreker vroeg
zich af, welke normen het College bij zijn subsidiebeleid aanlegt. Dit
beleid ware integraal nader te bezien. Op welke wijze wordt gesub-
sideerd? Is dit afhankelijk van de activiteit van een vereniging? Stijgen
de subsidies ook in verhouding tot de eigen inkomsten?
diensten, die een inwoner van zijn over
heid mag verrichten, zonder dat hij er
apart voor zou moeten betalen. In ons
land zijn de belastingen reeds hoog ge
noeg! Waar blijft, zo wenste spreker te
weten, het resultaat van het efficiëncy-
onderzoek bij gemeentewerken.
f. 4.000 voor
Gemeente-Archief
De heer Van Aken (P.v.d.A.), die sprak
over het Gemeente-Archief voor het
werk had hfj grote waardering zag
dit archief een centrale functie bekle
den in het gemeentelijk bestaan. Wan
neer komt dit plan tot verbouwing van
het archief? Volgens spreker is deze
verbouwing zeer urgent. Gangen staan
vol met archiefstukken. Ook de bezet
ting van de staf komt spreker onvol
doende voor. De prentverzameling moet
o.a. spoedig gereorganiseerd worden.
Tenslotte brak de heer Van Aken een
lans om het bedrag voor aankoop van
boeken, tekeningen, archiefstukken etc.
voor het dienstjaar 1961 vast te stellen
op f. 4000. Zoals bekend diende de heer
Van Aken hiertoe ook een voorstel in.
Geen perspectieven
De heer Sannes (P.v.d.A.) zag het al
gemene beeld van de begroting niets
afwijken van dat van de begroting voor
het lopende jaar. Er zijn geen perspec
tieven, hetgeen spreker niet toeschrijft
aan het beleid van B. en W. Het Col
lege is aan voorschriften van hogerhand
gebonden. De randstad-Holland moet
echter op haar zaak passen.
De heer Sannes, die zich een tegen
stander toonde van een plaatselijk be
lastinggebied, zei, dat zijn fractie hui
verig staat tegen het invoeren van een
nieuwe plaatselijke belasting. Elk voor
stel zal door mijn fractie op zijn merites
worden beoordeeld. Voorts drong spre
ker aan op de hoogst mogelijke efficien
cy bij het gemeentelijk apparaat.
Gezien de financiële situatie, waarin
de gemeente verkeert, brak spreker een
lans voor het aanbrengen van reclame
aan lantaarnpalen.
Uitvoerig schonk - de heer Sannes
hierna aandacht aan de investeringen.
Het komt hem gewenst voor, dat het
College een investeringsplan op lange
termijn opstelt, waarbij rekening wordt
gehouden met één-malige investeringen.
Slechts in speciale gevallen ware over
te gaan tot het kweken van een be
stemmingsreserve. Tenslotte maakte
spreker bekend, dat zijn fractie bezwa
ren heeft tegen het vormen van een al
gemeen reserve-fonds voor de uitvoering
van grote werken.
Objectieve normen voor
subsidies!
De heer Wiertz (KVP) sprak eveneens
over de aard en omvang van Leidens fi
nanciële positie, welke in verband met
het uitblijven van de definitieve finan
ciële verhoudingswet vele vraagtekens
oproept. Voorts schonk hy aandacht
aan het begrip „bijdrage" en „subsidie".
De maatschappelijke ontwikkeling van
de laatste tien jaar is oorzaak geweest,
dat voor een aantal taken, voortgeko
men uit particulier initiatief, ook de
overheid verantwoordelijk is.
Het is gewenst, dat voor de toekoming
van subsidies meer objectieve normen
worden aangelegd. Aanvaardt het Col
lege. aldus spreker, bij het subsidiebe
leid van instellingen, welke een uitge
sproken centrumfunctie vervullen, een
en dezelfde gedragslijn?
Achter rioolbelasting een
De heer Kortmann (KVP) belichtte
eveneens enkele financiële kwesties. De
saldi-reserve is geslonken tot f. 738.823,
by een huidig tekort van f. 1.350.000.
Spreker is van mening, dat riool- en
reinigingsrechten belastingen zijn op
De heer Portheine (VVD) was dank
baar voor de verdiepte belangstelling
van het College voor belangrijke gebeur
tenissen in Leiden, mede door de ont
vangsten ten Stadhuize. Spreker ver
wacht, dat het College hiermede door
zal gaan.
College s.v.p. zakelijke
opmerkingen
De heer Van Dijk (KVP). die een
persoonlijke mening vertolkte, nam en
kele passages door van raadsverslagen
in dit jaar, waarin hij als spreker aan
het woord was en vroeg zich daarbij af
of de wijze van werken van de raad wel
effectief is.
Van een vraag, opmerking of suggestie
hoort men veelal niets meer. Laat het
College de door leden van de raad bij de
behandeling van de agendapunten ge
maakte opmerkingen zo enigszins mo
gelijk zakelijk behandelen. Vaak is, naar
zijn gevoelen ,een antwoord denegrerend
en weinig taktvol. De heer Van Dijk
noemde hiervan enkele voorbeelden, o.a.
bij de bespreking van de moeilijkheden
met de grenzen van het industrieschap
„De Grote Polder". Veelal gaat het Col
lege in tweede instantie eerst dieper op
de vraag in en daarna bestaat er voor
een lid van de raad geen gelegenheid
meer om van antwoord te dienen.
Na deze persoonlijke aanval op het
beleid van B. en W. schorste de voorzit
ter de vergadering tot 's avonds. Ter-
Advertentie
Het zal u waarschijnlijk opgevallen zijn, dat onze
margarinefabriek te Zoetermeer deze week via de pers
sterk in de publieke belangstelling heeft gestaan.
Door een vinding in onze fabriek zijn wij er in geslaagd
een duurzame margarine te fabriceren, zonder daarbij
gebruik te maken van chemisch bereide emulgatoren.
Deze bereidingswijze werd tot nu toe in alle margarine-
fabrieken voor onmogelijk gehouden. Ons succes werd
bereikt in samenwerking met het Centraal Instituut
voor Voedingsonderzoek (TNO).
Men spreekt in de pers van „een verrassing in de
margarine-wereld" en zelfs van een „wereldprimeur".
Wij hebben ontdekt, dat de functie van chemische
emulgatoren volledig kan worden overgenomen door
lecithine, een natuurproduct, dat reeds jaren in de
margarine gebruikt wordt om bij het braden de jus te
laten bruinen. Lecithine komt o.a. ook voor in melk
en eidooier.
Alléén margarine met het Leeuwenzegel of met het
Garantiezegel wordt zonder toevoeging van een che
mische emulgator bereid. Let dus, als u margarine
koopt, terdege op het Leeuwenzegel of het Garantie
zegel op de sluiting der pakjes.
(Van onze Londense correspondent)
Op het ogenblik dat de Britse automobielindustrie in grote moeilijk
heden verkeert, wordt thans het ettelijke keren tegengesproken bericht
bevestigd, dat de Amerikaanse Ford Motors haar zustermaatschappij,
de British Ford Motor Company in Bagenham, voor 354 miljoen dollar
wil opkopen. Het is voor Engeland de grootste uitkoop aller tijden. De
aanvaarding van het aanbod zal afhangen van de vereiste goedkeuring
door de Britse schatkist. De verwachting is, dat deze zal worden ge
geven, hoewel de transactie al een politieke storm heeft veroorzaakt
van de kant van hen, die al te grote Amerikaanse invloed in Engeland
uit den boze achten.
vorig jaar meer dan 472.000 wagens af
leverde. De dagproduktie bedraagt 2500
personenauto's, bestel- en vrachtwagens
alsmede tractoren.
De grootste Engelse automobielfabriek
is de British Motor Corporation (de As-
tin-Morris combinatie).
De Britse Ford had juist een nieuw
exportplan voor het Europese vasteland
aangekondigd, dat voor Ford een be
langrijk afzetgebied vormt. Het verluidt
dat de Amerikaanse Ford thans zijn
invloed op de continentale markt wil
vergroten. Sir Patrick verklaarde maan
dagavond dat de EEG en de EVA de
Zes en de Zeven het besluit niet
zouden hebben beïnvloed.
Tot dusver bezat de Amerikaanse Ford
reeds de meerderheid van de aandelen
van de Britse zusteronderneming, name
lijk 54.6 procent. Het aanbod bedraagt
145 shilling per aandeel voor de rest
van de aandelen, welke maandag op
91 shilling 10 pence genoteerd ston
den. Het aanbod overtreft de hoogste
koers welke Ford ooit op de Londen
se beurs heeft bereikt. Dat betekent
voor de aandeelhouders een belasting
vrije winst van 50 miljoen pond.
Het doel van de operatie is de betere
coördinatie van de produktie van alle
Fordfabrieken ter wereld. Sir Patrick
Hennesy zal met de leiding van het
Britse Fordbedrijf belast blijven. De
transactie betekent ook een belangrijke
versterking van de Britse goud en dol
larreserve, hoewel in de toekomst de
dividenden ten laste daarvan zullen ko
men.
Politiek probleem
Het plan van de Amerikaanse Ford
om de Engelse Ford over te nemen
is thans een brandend politiek probleem,
dat het Lagerhuis de eerstvolgende da
gen waarschijnlijk meer dan iets an
ders zal bezighouden. Alle drie Engelse
politieke partijen zijn onmiddellijk als
door een elektrische schok in aktie ge
komen. De tegenstand tegen aanvaar
ding van het Amerikaanse aanbod loopt
dwars door de politieke scheidslijnen
heen. Maar de verwachting is dat de
regering ondanks alle oppositie het plan
zal goedkeuren.
Indien de koop doorgaat betekent dit,
dat het grootste gedeelde van de Britse
automobielindustrie door de reusachtige
Amerikaanse concers zal worden be
heerst. Vauxhall is reeds voor honderd
procent het eigendom van General Mo
tors.
Sir Patrick Hennesy, het hoofd van de
Britse Ford, verklaarde dat het Ameri
kaanse aanbod het Britse Fordbedrijf
en daardoor ook Engeland te goede zou
komenDe Britse Ford, waar 50.000
man werken, is op een na de grootste
automobielfirma in Engeland, welke het
Advertentie
het originele Zweedse
KNACKEBRÖD
wijl de wethouder van financiën, de
heer S. M. Stolp, de gelegenheid werd
gelaten zijn antwoord voor te bereiden,
zette de raad zich de avondvergadering
aan de behandeling van het hoofdstuk
Volkshuisvesting en Openbare Werken'.
Een poging om een spoeddebat te
houden bleef dinsdag zonder resultaat.
Harold Wilson, Labour's „schaduw"-mi-
nister van Financiën, voelde dinsdag
avond door middel van een interpel
latie Selwyn Lloyd over de kwestie aan
de tand. Selwyn Lloyd antwoordde dat
nog geen aanvrage tot goedkeuring van
de transaktie was binnen gekomen. Hij
beloofde zo spoedig mogelijk en niet
later dan maandag een verklaring af
te leggen. Maar het Lagerhuis liet zich
hiermee niet afschepen. Meer dan hon
derd Labourleden eisten een debat voor
dat een beslissing zal vallen. Wilson
zal straks opnieuw vragen stellen. Een
groep conservatieven had gisteren een
onderhoud met Selwyn Lloyd. Grimond
de liberale leider, zal volgende week
de regering ondervragen.
Het socialistische Lagerhuislid voor
Bagenham. John Parker, zal Selwyn
Lloyd verzoeken de transactie tegen te
houden omdat, volgens hem, de Britse
export naar de Verenigde Staten erdoor
zal worden geschaad. De Britse Ford
exporteert namelijk ook naar Amerika.
Maar ondanks de opgewonden gemoe
deren en al het misbaar schjjnt het
een storm in een glas water te zijn.
De laatste indruk Is namelijk, dat, in
dien Detroit geen onmogelijke voorwaar
den stelt, het verzet tegen het plan
nogal zal meevallen. Men beseft In En
geland dat een weigering tot ernstige
gevolgen kan leiden, dat het Fordbedrijf
helemaal uit Engeland zal verdwijnen;
en zich op het vasteland, met name
Duitsland zal gaan concentreren.
Overigens heeft het Amerikaanse bod
al een opmerkelijke reactie bjj de spe
culanten uitgelokt. By opening van de
handel op de Londense effectenbeurs
stegen dinsdag de aandelen van Britse
Ford tot 137 T4 shilling tegen een slot-
koers van maandag van 91 shilling 10
pence
Hoestdronk in tabletvorm.9Sct
Teruggang Indonesische
opstandelingen
Volgens officiële mededelingen van het
Indonesische leger worden de opstande
lingen tegen het gezag van de republi
keinse regering meer en meer terugge
drongen en zal er aan hun bestaan tegen
het jaar 1962 waarschijnlijk een einde
zijn gekomen.
Sedert de opstand ongeveer drie jaar
geleden begon, hebben de opstandelin
gen 80% van hun strijdkrachten verlo
ren. Generaal Nasoetion, chef-staf van
het Indonesische leger, zegt, dat de op
standelingen drie jaar geleden 100.000
man in het veld brachten, doch thans
npg slechts over ongeveer 20.000 man
beschikken.
