LEIDSE VERKEERS ONVEILIGHEID NEEMT
ONHEILSPELLEND REGELMATIG TOE
R. Fruin-expositie bij eeuwfeest
leerstoel vaderlandse historie
SLECHTS EEN
REMEDIE
gezond
ais
een vis
5 Zwarte Kippen
bewaren...
2,46 BESPAREN
5000 jaar kunst uit Egypte"
Boeiendlevendig en leerzaam
ZATERDAG 15 OKTOBER 1960
Trieste records aan de lopende band
ONGEVALLEN IN LEIDEN
IN EERSTE 3 KWARTALEN
DER NAOORLOGSE DAREN
2000
1900
I800_.
1700
1600
1500
1400
1300
1200
I I 00
1000
900
800
700
600
500 _i.
400
300
200
100
De laatste dagen zijn er aanleidingen genoeg
geweest, over het Leidse verkeer te schrijven: de
trams werden door bussen vervangen, de bussen
liepen vrijwel vast in de onmogelijke verkeers
situatie in de Sleutelstad, op de dag van bezinning
op de verkeersveiligheid boekte Leiden meer dan
het dubbele aantal ongevallen dan het daggemid
delde in dit jaar.
Dit zijn geen incidentele, losdrijvende wolkjes
aan de lucht. Het zijn symptomen van een steeds
verergerende situatie. Het bewijs daarvan is ge
legen in de ongevallencijfers over langere perioden
waarvoor wij gedoken zijn in de cijfers over de
eerste drie kwartalen van het lopende jaar, ver-
Ongelukken vervijfvoiuligeii van '46 tot '60
Allereerst de grafiek. Daarin geven wy weer, hoeveel verkeersongevallen er in
Leiden plaats vonden in de eerste drie kwartalen der naoorlogse jaren. De totale
hoogte van de kolom geeft het totaal aantal ongevallen weer (boven de kolom
in cyfers vermeld), het grijze gedeelte toont het aantal ongevallen met gewonden
(aantal in cijfers in dit kolomgedeelte vermeld) en in grote cijfers is onderin
iedere kolom het aantal doden in deze periode van 9 maanden van het vermelde
jaar aangeduid.
Het is in één oogopslag duidelijk, dat er een zeer vaste lijn zit in de stijging
van het aantal ongevallen van het eerste volle vooroorlogse jaar 1946 af (372) tot
de thans afgesloten periode van negen maanden van 1960 toe (1942). In die
periode werd het totale aantal vervijfvoudigd.
tezamen, het is bijna tweemaal het to
taal van de eerste 3 kwartalen van 1953
het rampjaar met tien doden in het
Leidse verkeer.
1942
Schamele lichtpunten
De enige lichtpunten in deze sombere
grafiek zijn, dat het aantal ongevallen
met gewonden weliswaar toenam, maar
minder snel dan het totaal (het is in
1960 nog net niet het viervoudige van
1946) en dat het aantal doden geen ge
lijke tred houdt met de algemene stij
ging (het varieert vrij willekeurig van
0 tot 10).
Maar daarmee is dan ook al het gun
stige gezegd, dat aan de hand van de
cijfers met enige zin voor realiteit ge
zegd kan worden. De rest is alleen maar
misère!
Over de eerste negen maanden van
het jaar is het totaal aantal ongevallen
na de oorlog voortdurend gestegen.
Slechts viermaal daalde het gewonden-
cijfer van jaar op jaar een kleinigheid.
Het totaal aantal ongevallen in de
eerste drie kwartalen van 1960 bedraagt
iets minder dan-de totalen over dezelfde
perioden van 1946, 1947, 1948 en 1949
Officiële publikaties
DE
De Burgemeester van Leiden brengt, ter
voldoening aan het bepaalde bij artikel
10. lid 8, der Wederopbouwwet, ter open
bare kennis, dat met ingang van 17 ok
tober 1960 gedurende een week ter ge
meentesecretarie, afdeling Openbare Wer
ken, kamer 111, voor een ieder ter Inzage
is nedergelegd een besluit van de Raad
dier gemeente d.d. 11 oktober 1960 tot
onteigening, krachtens artikel 10, eerste
lid, onder le, der Wederopbouwwet, ten
name van de gemeente Lelden, van eigen
dommen gelegen aan de Morssingel en
aan het Pieter Hulbertshof, kadastraal
bekend gemeente Leiden, sectie L, nos
1605, 1606, 1300 en sectie A, no 731, 730,
729, 728, 727, 1280, 1279, 1278. 1277, 1276,
1275 en 1261.
Leiden 15 oktober 1960.
De burgemeester voornoemd,
F. H. VAN KINSCHOT.
UITBREIDINGSPLAN
De Burgemeester van Leiden brengt ter
openbare kennis, dat de Gemeenteraad in
zijn vergadering van 11 oktober 1960
heeft bepaald, dat een herziening c.q.
vaststelling van een plan van uitbreiding
wordt voorbereid met betrekking tot het
gebied, gelegen ten zuiden van het voor
malige Pesthuis en ten noordwesten van
de spoorbaan AmsterdamRotterdam, op
een kaart, gemerkt K II J 1946a, met een
gebroken lijn aangegeven.
Leiden, 14 oktober 1960.
De Burgemeester voornoemd,
F. H. VAN KINSCHOT.
geleken met dezelfde perioden van alle naoorlogse
jaren.
Van januari tot en met september 1960 werden
er in Leiden 1942 verkeersongevallen geregistreerd
waarvan 416 waarbij gewonden vielen en waarbij
4 doden waren te betreuren. Die getallen 1942 en
416 zijn records. Trieste records, die echter slechts
een onderdeel vormen van een reeks. Bovendien
tonen zij aan, dat er een onheilspellende regel
matigheid ligt in de lijn, waarlangs Leiden naar 'n
nog rampzaliger toekomst snelt. In onderstaande
beschouwing en door middel van bijgaande grafiek
willen wij U dit onomstotelijk aantonen.
Voor hen, die zich wellicht niet door
zoveel cijfers heen kunnen werken, en
die daardoor het onheilspellende karak
ter hiervan niet zo sterk hebben aan
gevoeld, willen wij in een korte beschou
wing de situatie analyseren.
Wordt de lijn voortgezet, dan zullen
er in Leiden over 25 jaar ongeveer 5000
verkeersongevallen per jaar plaats vin
den, dat is één per 20 inwoners, ofwel
één per gemiddeld vier gezinnen. Onge
veer één van de vier ongevallen vergt
gewonden. Dat betekent dus één gewon
de per jaar per 16 gezinnen. Het risico
wordt dan wel héél groot.
Wanneer wij zien, in welk betreurens
waardig tempo voortgang wordt gemaakt
met de verwezenlijking van verkeersver-
beteringen zoals uitvoering van het
wegenschema, dan mogen wij niet ver
wachten dan in de periode van een
Tragisch jaar
Het jaar 1960 stroomt over van de
trieste records.
Januari, de maand met de minste on
gevallen, telde er in 1960 niet minder
dan 179 terwijl voordien 1959 het record
hield met 149. Februari toonde een re
cord van 169 tegen een vorig record
van 160 in 1958. Zo kan van vrijwel
iedere maand een record vermeld wor
den. Het eerste kwartaal van 1960 haal
de dan ook 546 ongevallen (tegen 445
als vorig record in 1959), het tweede
kwartaal versloeg het verleden met 686
(vorig record 588 in 1959), het derde
kwartaal maakte het helemaal bont met
niet minder dan 710 ongevallen.
Fatale september
De laatste maand van de eerste drie
kwartalen van 1960 was helemaal erg.
In september waren er 274 ongevallen,
een nog nimmer bereikt maandtotaal.
Het voorgaande record boekte oktober
1959 met 250 ongevallen.
Overigens was september nog in een
ander opzicht een „bijzondere" maand
want toen werd een weekrecord geves
tigd: in de week van 23 tot en met 29
september kwamen er in Leiden 71 ver
keersongevallen voor. Een aantal van
zestig per week kwam vorig jaar nog
niet voor en hoorde in de eerste helft
van het lopende jaar tot de hoge uit
zonderingen
I960 boven 2500
Wanneer wij in aanmerking nemen,
dat in het laatste kwartaal van het jaar
over het algemeen méér dan een kwart
vanh et totaal aantal ongevallen van het
jaar wordt geregistreerd, dan moeten
wij verwachten dat het aantal ongevallen
in 1960 aanzienlijk boven de 2500 zal
komen te liggen. In 1959 bedroeg dit
totaal ruim 23001
Gaat de ontwikkeling in deze rich
ting door, dan loopt het in Leiden (zo
als overigens ook in vele andere plaat
sen) op een complete chaos uit.
kwart eeuw aanzienlijke verlichting van
die zijde te verwachten valt.
Er is slechts hoop voor de toe
komst, wanneer de weggebruikers
zich niet een béétje maar véél en
véél méér gaan realiseren, dat de
veiligheid een kostbaar goed is,
belangrijker dan vele zaken waar
mee zij in gedachten bezig zijn
wanneer zij op de weg zijn, be
langrijker ook dan het „nemen" van
eigen recht in het verkeer.
Een ombuigen van de fatale lijn
kan slechts verwezenlijkt worden,
wanneer de weggebruiker afstand
doet van alle eigen recht en vol
ledige voorrang geeft aan de plicht,
om het recht van de ander voor de
volle honderd procent te eerbiedi
gen. Het wil ons voorkomen, dat
slechts hierin een remedie ligt voor
een overigens ongeremd voortwoe-
kend verderf.
Nederlandse straaljager
verloor brandstoftank
Een Nederlandse straaljager van het
type F-84-F Thunderstreak, afkomstig
van de vliegbasis Volkel, heeft gister
middag op een navigatie-vlucht boven
Duitsland een onder de vleugel bevestig
de brandstoftank verloren. Dit vieren
half meter lange gevaarte maakte zich
van het vliegtuig los, toen het optrok
uit een duikvlucht.
Tijdens de val stroomde de zich erin
bevindende kerosine naar buiten en ver
brandde in de lucht. De brandstoftank
sloeg op een sportveld, ongeveer 100
meter van een woonwijk van het plaats
je Neckarsulm in de grond. Brokstukken
ervan zijn door de Amerikaanse militai
ren geborgen.
De Nederlandse regering heeft mid
dels de Nederlandse ambassade in Bonn
haar spijt over het voorgevallene be
toond. Bij de luchtmacht wordt een on
derzoek ingesteld naar de oorzaak van
het losraken van de tank.
Prof. Krul:
„Gevaren bedreigen ons"
(Speciale berichtgeving)
Hoewel de meeste van de ziekten die
een twintigtal jaren geleden beurtelings,
als volksvijand nummer een naar voren
werden gebracht, hier nauwelijks meer
bestaan, moeten wij ons toch bewust
zijn dat in het huidige stadium van de
samenleving gezondheid iets heel anders
is gaan betekenen en dat geheel andere
vijanden deze gezondheid bedreigen.
Dit zei gistermorgen prof. W. F. J. M.
Krul, voorzitter van het Nederlands
congres voor openbare gezondheidsrege
ling in zijn openingsrede van het con
gres 1960, dat gehouden wordt in de Har
monie te Leeuwarden.
„De vijanden van deze gezondheid", zo
zei prof. Krul, liggen in de technische
ontwikkeling van onze samenleving. On
ze technische en sociale verworvenheid
is aan de andere kant nog zeer labiel.
Ieder van ons is op dit ogenblik voor
zijn naakte bestaan in deze samenleving
afhankelijk van een onnoemelijk aan
tal specialisten. Hoe precair de vele fac
toren zijn die ons bestaan belagen blijkt
uit recente gebeurtenissen als de Planta-
affaire, de massale visvergiftiging door
lozing van afvalstoffen, vermissing van
een radio-actieve bron uit een zieken
huis enz.
Prof. Krul wilde erop wijzen dat het
wel en wee van onze bevolking in de ko
mende decennia met toenemende indus
trialisatie en bevolkingsdichtheid van
tal van nieuwe fundamentele problemen
zal afhangen. Problemen die wij alleen
kunnen oplossen door investering van
onze kennis en deskundige mankracht in
inrichtingen ter bestrijding van de ge
varen.
Lawaai-bestrijding bij
locomotieven
Vanochtend hebben de Nederlandsche
Spoorwegen op het rangeerterrein Wa
tergraafsmeer de resultaten getoond van
de werkzaamheden om de geluidshin
der, veroorzaakt door de dieselelektrische
locomotieven, te beteugelen. Om beurten
draaiden een getemperde en een niet
getemperde locomotief op volle kracht.
Het verschil in geluid was duidelijk te
Het hele gezin... I
door elke dig één
15 vitaminen
en mineralen
in één dragee
Matroos overvalt meisje
Bedreigde haar met mes
In de Ophemerstraat in Rotterdam
zuid is 's avonds een 21-jarig meisje
plotseling door een man beetgegrepen.
De onverlaat greep haar bij de keel
en sleurde haar naar een zandterrein.
Daar bedreigde hij haar met een mes.
De overvallene gaf echter niet toe. On
danks 't feit dat de man haar met het
staal wilde steken, verzette zij zich hevig.
Het meisje wist zich te ontworstelen.
Zij waarschuwde de politie, die direct
op uitgebreide schaal het onderzoek be
gon. Korte tijd later kon de dader,
aan de hand van het vrij duidelijke
signalement dat het meisje had kunnen
verstrekken, gearresteerd worden. Het
was een 23-jarige matroos op de bin
nenvaart. Hij had zich na de overval
naar zijn schip begeven.
Advertentie
Sportpark Kikkerpolder
Zaterdag 22 oktober a.s. zal burge
meester Van Kinschot het sportpark
Kikkerpolder officieel openen.
horen ten gunste van de getemperde
locomotief.
De werkzaamheden aan de serie loco
motieven 2200/2300 is een onderdeel van
de maatregelen, die door de N.S. bestu
deerd worden om het door locomotieven
veroorzaakte lawaai te verminderen.
Bijzondere expositie in het Rijksmuseum
De grote unieke expositie „5000 jaar kunst uit Egypte" in het Rijksmuseum te
Amsterdam wordt morgenmiddag voor het publiek opengesteld en duurt tot en
met 31 december a.s. Voor de eerste keer sedert de wereldtentoonstelling te Parijs
in 1867 stuurde Egypte een kostbare verzameling kunstschatten (ruim 230 stukken)
uit zijn musea in Cairo en Alexandrië naar het buitenland. De tentoonstelling
wordt gehouden onder auspiciën van het binnenkort tussen Nederland en de V.A.R.
af te sluiten cultureel verdrag.
Voorts valt zij samen met de actie, die
de Unesco tezamen met de regering der
VAR voert voor het behoud van de an
tieke cultuurmonumenten in Nubië nabij
Assoean, die door de bouw van de nieu
we Assoean-dam in de Nijl dreigen per
manent onder de waterspiegel te verdwij
nen. De expositie werd reeds eerder in
Brussel gehouden.
Uit alle perioden der Egyptische kunst
z$l representatieve stukken aanwezigen
dit maakt de expositie, die aangevuld is
met 25 belangrijke werken uit de beroem
de Egyptische collectie van het Rijks
museum van Oudheden te Leiden, tot
een gebeurtenis, zo zeide de directeur
van genoemd museum, prof. dr. A. Kla-
sen,s tijdens een persrondleiding. De
directie van het Rijksmuseum heeft, om
tegemoet te komen aan de grote vraag
In Leidse Universiteits-bibliotheek
Een eeuw geleden werd aan de Leidse Universiteit de eerste leerstoel
voor de vaderlandse geschiedenis ingesteld. De eerste hoogleraar, die
deze bezette, was prof. dr. Robert Fruin. Ter gelegenheid van het
eeuwfeest van deze leerstoel, die de enige aparte leerstoel voor de
vaderlandse geschiedenis in ons land is gebleven tot op de huidige dag,
werd in de Tijdschriftenzaal van de Leidse Universiteitsbibliotheek
een kleine maar bijzonder boeiende expositie ingericht en gisteren
geopend, voornamelijk georiënteerd op het leven en werk van prof.
Fruin. Het initiatief hiertoe werd genomen door het historisch dispuut,
dat naar deze beroemde historicus is vernoemd. De expositie is dage
lijks des ochtends en des middags te bezichtigen behalve des
zondags, en wel tot en met 22 oktober.
Scherpzinnig historicus
De vaderlandse geschiedenis werd in
Leiden voor 1860 wel incidenteel gedo
ceerd, doch niet als apart vak. Zij werd
gerekend tot de Nederlandse taal en
letterkunde. De laatste litteraire hoog
leraar, die haar onder zijn hoede had,
was prof. M. de Vries. In 1860 werd
Robert Fruin aangezocht, om als eerste
de afgesplitste zelfstandige leerstoel in
de vaderlandse geschiedenis te bezetten.
Deze studierichting bleef echter tot aan
de vaststelling van het nieuwe Acade
mische Statuut tot de letterkunde be
horen, nadien werd de geschiedenis een
aparte studierichting.
Fruin, die vóór zijn benoeming tot
hoogleraar (na een voortvarende studie
welke in 1847 met een promotie magna
cum laude werd bekroond) verbonden
was aan het Leids Stedelijk Gymnasium,
had reeds vroeg de aandacht op zich
gevestigd door scherpzinnige historische
studieën.
Hij wordt thans vry algemeen be
schouwd als de grootste historicus op
zyn gebied in de negentiende eeuw. Hy
legde er zich vooral op toe, door diep
gaand onderzoek talloze detailkwesties
tot in de grond te onderzoeken met
een voorkeur voor de politieke en con
stitutionele geschiedenis.
Hij maakte een eind aan talloze over
geleverde historische fabeltjes, die voor
dien een belangrijk deel uitmaakten van
de „kennis" van de vaderlandse geschie
denis.
Slechts vier in één eeuw
Fruin is 34 jaar hoogleraar geweest.
Na hem hebben nog slechts drie hoog
leraren deze leerstoel bezet: P. J. Blok,
Colenbrander en de huidige hoogleraar
prof. Rutcr, die gistermiddag de ten
toonstelling opende: slechts vier hoogle
raren dus, die een eeuw lang de enige
leerstoel van deze aard in ons land be
zetten.
Elders in den lande is niet een split
sing tussen vaderlandse en algemene ge
schiedenis ontstaan, maar een splitsing
naar periode: de middeleeuwen en de
nieuwe geschiedenis, beide de algemene
en de vaderlandse omvattende. Prof.
Ruter verdedigde gistermiddag in een
colege, dat aan de opening van de expo
sitie vooraf ging, het bestaansrecht van
de Leidse leerstoel ook nu door sommige
historici een in continenten denkende
geschiedbeoefening wordt bepleit.
Schat van materiaal
De tentoonstelling brengt een schat
van archiefmateriaal, dat het vrucht
bare leven van Fruin op levendige wijze
illustreert. De expositie is chronologisch
ingericht en overziet het hele leven van
geboorte tot herdenking na de dood en
zelfs wetenschappelijke publicaties van
later datum (tot de huidige jaren toe),
gewijd aan zijn werk. Er zijn, talrijke
handschriften, die een boeiend beeld
geven van de sfeer van Fruins tijd, van
zijn dikwijls hartstochtelijke weten
schappelijke arbeid, van menselijke as
pecten en van tijdsverschijnselen.
naar rondleidingen op een band een al
gemene inleiding ter toelichting op de
expositie opgenomen, waarbij van de
geëxposeerde voorwerpen gekleurde dia
positieven worden- vertoond. Dit is een
noviteit voor het museum. Op geregelde
tijden kunnen bezoekers deze 15 minuten
durende inleiding in een apart zaaltje
beluisteren.
De expositie omvat o.m. een grote ver
scheidenheid van beelden en reliefs in
steen, brons en hout. Offertafels, stenen
vaatwerk, sieraden, papyrus, gebruiks
voorwerpen, mummiemaskers, ceramiek,
glaswerk, toiletgerei, gesneden houten
panelen en weefsels. De tentoonstelling
is chronologisch ingericht, naar het ont
werp van Dick Elffers en beslaat de tijd
vakken: het oude rijk, middenrijk, nieu
we rijk, latere tijden, Grieks-Romeinse
tijd, Koptische- en Islamitische periode.
Enkele hoogtepunten op de expositie
zijn: de groep van de Farao Mykerinos,
de grote koran gecalligrafeerd en ver
lucht voor Sultan SjaTmn in 1396, een
blad uit een papyrus-codex uit de vierde
eeuw na Christus. De voorkant van dit
blad bevat koptische tekst met het ein
de van de apocriefen van Johannes en
het begin van het Evangelie naar de be
schrijving van Thomas. Dit stuk werd 15
jaar geleden tezamen met ongeveer 49
geschriften, die misschien afkomstig zijn
uit de bibliotheek van een gnostische
gemeenschap gevonden. Voorts een gou
denden borstsieraad met halfedelstenen
van Koning Sesostris II. In enkele zalen
hangt de tekst van gedichten uit de bun
dels „De blinde harpenaar" (een her
dichting van oude poeëzi der Egyptena-
ren door Bertus Aafjes.
Dit materiaal Is voor een belangrijk
deel afkomstig uit het bezit van de
Universiteits Biblioteek, de aldaar be
rustende archieven van Letterkunde,
het archief van curatoren, het Stedelijk
Gymnasium, het Gemeentearchief
particuliere bronnen, onder meer van
mr. Fruin uit Amersfoort. Het grootste
gedeelte van het particuliere Fruin-ar-
chief ging indertyd bij het bombarde
ment in Rotterdam verloren.
Voor de bereidheid van zovelen, ma
teriaal voor de expositie beschikbaar te
stellen en werkkracht aan de inrichting
te geven (onder meer door de leden
van het dispuut Robert Fruin) dankte
de waarnemend bibliothekaris mr. J. R.
de Groot, en toonde ook prof. dr. A. J. C.
Ruter zich in zijn openingswoord bijzon
der erkentelijk.
Belangsteling waard
Het is te hopen, dat niet alleen histo
rici uit Universitaire kring doch ook
leraren in de geschiedenis met klassen
van de middelbare scholen dankbaar
van de gelegenheid gebruik zullen ma
ken, op een levendiger wijze dan uit
een schoolboekje kennis te maken met
het verleden. Deze expositie is namelijk
naast levendig en boeiend, ook in hoge
maten leerzaam.
