N.Z.H. was afscheidsjool dubbele slag voor:
gisteravond werd tram door bus vervangen
beoogde doel vrijwel volledig
Verrassingsoperatie bereikte het
GELE TRAM 1 JANUARI 1962
UIT HAARLEMMERSTRAAT!
Er ontbreekt iets in stadsbeeld
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 8 oktober 1960
Tweede blad no. 30171
Tramlievend Leiden is gisteravond op effectieve
wijze bij de neus genomen door de NZH: tegen
het middernachtelijk uur reed de laatste stadstram
de remise binnen, meer dan een vol etmaal vóór
het aangekondigde moment.
Door ervaring wijzer geworden had de NZH
besloten, een voortijdige sloop van de trams in
Leiden, Katwijk en Noordwijk bij het feestelijk
afscheid te voorkomen, door de omschakeling op
bussen een dag eerder te doen plaats vinden. En
zelfs deze veiligheidsmaatregel werd niet afdoen
de geacht, zodat men in de loop van gisteren be
sloot, ook de laatste ritten van gisteravond door
bussen te laten verzorgen.
Het afscheid van de tram werd in Leiden,
Katwijk en Noordwijk dan ook een vrij tam ver
lopende gebeurtenis met heel wat minder fanfares
dan in vele kringen als omlijsting van de laatste
rit waren ontworpen.
Het publiek nam gisteravond deze voortijdige
omschakeling erg laconiek op: de reizigers bleven
er Siberisch koud onder of ze nu met een tram of
met een bus naar bed werden gereden.
Natuurlijk was het vervroegde tijdstip van het
tramafscheid niet geheel geheim gebleven, zodat
op de Breestraat de studenten nog een poging in
het werk stelden om er een feest van te maken,
terwijl op het Stationsplein vele souvenirjagers
dubbeltjes door de allerlaatste tram lieten plat-
rijden.
De tram uit de badplaatsen. Het
vertrek van de laatste tram uit
Katwijk.
een aantal hunner op de eerste stadsbus
moest overstappen om verder naar de
bestemming gebracht te worden. De
sfeer in de tram was, zoals de directie
van de N.Z.H. had gehoopt: rustig en
gewoon zoals vrijwel iedere andere
stadsrit van de tram. Behalve dan die
politiemannen, die er kennelijk zelf ook
plezier in hadden, de laatste stadstram
onbeschadigd naar de remise te bege
leiden.
Laatste passagier uit
laatste tram
Terwijl het Stationsemplacement vrij
wel tramloos was, stapte om elf minuten
voor het middernachtelijk uur bjj het
Station de laatste passagier uit de laat
ste stadstram. Onbewust maakte deze
passagier, het was de heer J. van Hoo-
ven uit de Anna van Burenlaan 4 te
Oegstgeest, op dit late uur geschiedenis.
Niemand kan hem dit meer nadoen.
Onze fotograaf maakte er dan ook een
plaatje van. Voor ons Blad, doch ook
voor het archief van de N.Z.H.
Met de heer Van Hooven maakte ook
vele andere passagiers, die naar Oegst
geest moesten, kennis met de weinige
De laatste „tramklant" van de
N.Z.H. krijgt het laatste vervoers-
biljet in de laatste stadstram.
Het ging niet doorDitmaal
hebben de studenten hun kans ge
mist. Onder strenge politiebewa
king passeert het laatste stadstram
met je ongestoord Sociëteit Minerva.
overigens weinig kans om van hun
activiteiten blijk te geven. Het bleef vrij
wel beperkt tot een samenscholing op
de trottoirs.
In de omgeving van het Station was
ook de directeur, de heer J. J. Jurrissen,
met zijn staf, aanwezig en druk in touw
om de zaal met de chefs, conducteurs,
tram bes tuurders en buschauffeurs zo
goed mogelijk te regelen. En dit is
volkomen gelukt!
De laatste rit
Elf mensen hebben gisteravond laat
een voor Leiden historische tramrit ge
maakt: de laatste. Zij waren er zich
niet van bewust, toen zij om vijf minu
ten over half twaalf van de Hoge Rijn
dijk startten, maar zij zijn het enkele
minuten later gewaar geworden.
Het oude trouwe trammetje nummer
A 325 tinkelde rustig als bij al die dui
zenden voorgaande ritten door de stille
Hogewoerd, toen plotseling een viertal
politiemannen de wagen kwam bezetten
en er een soort rijdende vesting van
kwam maken. De studenten, die een niet
onverdienstelijke en luidruchtig af-
scheidsprogramma voor hedenavond
hadden ontworpen, waren er letterlijk
en figuurlijk te elfder ure achter geko
men dat het afscheid meer dan 24 uur
vroeger plaats zou vinden. In verband
met de daarmee te verwachten activi
teiten op de Breestraat vond de politie
het nodig, de tram tussen Steenschuur
en Kort Rapenburg niet meer te laten
stoppen. „Moet er nog iemand uit vóór
het Kort Rapenburg? Niemand? dan
gaan de deuren op slot".
Voorafgegaan door een patrouille
wagen van de politie en met een royale
geüniformeerde bezetting schoof de aller -
allerlaatste stadstram rustig door de
Breestraat. de elf passagiers glunderend
over het buitenkansje, dat zij deze
bijzondere rit konden meemaken. Het
waren geen jeugdige herrieschoppers, die
voortijdig het werk van de slopers over
namen. maar bezadigde Leidenaren, die
zich naar het station lieten rijden, waar
De heer van Hooven uit Oegst
geest is gisteravond in zeker op
zicht een historische figuur gewor
den. Als laatste passagier stapte
hij bij het Station uit de laatste
stadstram. Een 80-jarige tram ge
schiedenis werd afgesloten
overstapjes, welke deze avond van tram
op bus werden uitgereikt. Een comfor
tabele bus stond gereed om de eerste
route naar Oegstgeest te maken.
Naar de remise
Lieten wjj op dit moment de bus de
bus, met het laatste stadstrammetje zijn
wij nog even doorgereden naar de remise
aan de Rijnsburgerweg, waar „het
paard, doch nu voor goed, op stal werd
gezet. Maandag zullen de slopers er zich
reeds over ontfermen
Inmiddels vertrokken er ook reeds i
bussen naar Rijnsburg. Katwijk en
Noordwijk.
Zonder een rumoerige afscheidsjool is
gisteravond vrijwel geruisloos van tram
op bus overgeschakeld.
Met deze vervroegde indienststelling
van de bus zullen vandaag ongetwijfeld
vele Leidenaars en tramenthousiasten
het betreuren, dat zij met hun laatste
rit tot de laatste dag dat zou van
daag zijn hebben gewacht. Zij moe
ten zich nu maar troosten met de ge
dachte, dat ze nu een dag eerder met
de bus hebben kunnen rijden.
Rails met zeep
Het verdwijnen van de blauwe is in
Katwijk aan den Rijn niet onopgemerkt
voorbij gegaan. De rails bij de Molen-
tuinweg had men met groene zeep inge
smeerd. Naast de rails waren fakkels in
de grond gestoken. Toen de tram pas
seerde werd allerlei klein vuurwerk af
gestoken. Een groot kordon politie-agen-
ten voorkwam, dat een vrij grote
menigte de tram tegenhield. Nadat de
laatste tram voorgoed naar de remise
was vertrokken werd de trambrug in
Katwijk-Binnen opengedraaid. In Kat
wijk-Zee, Rijnsburg en Noordwijk heeft
het verdwijnen van de tram zonder
ceremonieel plaats gehad.
N. Z. H. neemt H. T. M-lijn Den Haag-
Wassenaar-Leiden voor f 850. 000 over
Naar wij vernemen, heeft de Raad van Beheer van de Haagse Tramweg Maat
schappij (H.T.M.) in zijn donderdag gehouden vergadering ingestemd met het
voorstel de exploitatie van de tramlijn Den HaagWassenaarLeiden te staken
met ingang van 1 januari 1962. Deze verbinding zal dan door de Noord-Zuid-Hol-
landsche Vervoer-Maatschappij met bussen worden verzorgd. De N.Z.H. is bereid
voor de feitelijke overneming van dit vervoer de H.T.M. f. 850.000 te betalen.
Vrijdagmorgen is deze transactie in het college van B. en W. van Den Haag
besproken en de volgende week staat ztf op de agenda van de raadscommissie
voor economische aangelegenheden.
Door de overdracht van deze concessie wordt de H.T.M. bevrjjd van een
verliesgevende lijn, terwijl de N.Z.H. het haar toegewezen streekvervoergebied beter
kan afronden cn bedienen. De situatie in het Leidse stadsvervoer wordt er ook
overzichtelijker door.
I
Teneinde geen enkel risico te nemen
werd het voor de sloop bestemde mate
riaal op de lijnen naar Katwijk en
Noordwijk ingezet, omdat de N.Z.H. ge
leerd heeft, dat er van tot verdwijnen
gedoemde tramrijtuigen weinig heel blijft
en een groot deel van het materieel nog
ongeveer een jaar mee moet op de inter
lokale dienst naar Den Haag. Ook op de
stadslijn werd met het bekende oude
blauwe trammetje gereden. Verder reden
op de Katwijkse trams rechercheurs
van de Katwijkse gemeentepolitie mee
om een oogje in 't zeil te houden. De
trambaan is daar wegens de vele boch
ten, wissels, enkelspoortrajecten en
bruggen, bijzonder kwetsbaar voor ver
nielingen.
Teleurstelling
De Leidse politie hield op het Stations
plein en het bedreigde punt: „Sociëteit
Minerva" de wacht. Dat al deze maat
regelen niet tevergeefs zijn geweest, werd
ons gewaar toen een pseudo-slopersploeg
uitgerust met een tas vol gereed
schappen ons op het Stationsplein
haar voornemen kenbaar maakte. Het
liep voor deze ploeg en vermoedelijk
voor vele anderen op een teleurstelling
uitMen voelde zich bij de neus ge
nomen. Had men voor de N.Z.H. op dit
moment geen goed woord over, bij het
Enkele passagiers maakten gister
avond reeds per stadsbus een rit
door de stad.
(Foto Leidsch Dagblad/Holvast)
langs rijden van de gele H.T.M. en het
passeren van de Eltaxbussen klonk een
enthousiast: Leve de H.T.M. en de Eltax.
Uiteraard had deze vervroegde om
schakeling een groot aantal dienstom-
zettingen voor het personeel ten gevolge.
Dienstdoende personeelsleden werden
door een vliegende brigade met vier
bussen op hun huisadressen van een en
ander op de hoogte gesteld, resp. afge
haald. Mede hierdoor lekte toch wel iets
van deze overrompelingstactiek van de
N.Z.H. uit, zodat er vooral in de omge
ving van het Station wel wat meer
publiek op straat was dan gewoon, maar
de stemming bleef in het algemeen
rustig. Ook de afscheidshulde van de
studenten voor Sociëteit Minerva bleef
ongebruikelijk mat. Ook zij moesten be
merken, dat de N.Z.H. hen by de neus
had genomen. Het motorrijtuig, dat in
werkelijkheid de laatste tram was lieten
zij vrijwel ongehinderd passeren, omdat
zij nog latere diensten verwachtten.
Even later zagen zij tot hun verbazing
de eerste stadsbus passerenEen
sterke politiemacht gaf de studenten
Vanochtend hebben vele Leidenaren hun trammetje gemist in het stadsbeeld.
Wy spraken mensen, die bitter teleurgesteld waren over dit voortijdige afscheid,
omdat zjj de zaterdagmiddag uitgetrokken hadden om nog een paar foto's van de
Leidse stadstram te maken. Een beetje onwennig ging Leiden vanochtend per bus
naar het werk, terwijl vrywel de voltallige directie van de NZH op en om het
Stationsplein zwermde om te zien, hoe de operatie van de omschakeling verliep.
Overigens was ook gisteravond de directeur Jurrissen met talrijke medewerkers
op het Stationsplein aanwezig, tevreden breed lachend over het slagen van deze
onverhoedse slag, waarmee de NZH weliswaar veel jool onmogelijk maakte maar
ook moeilijkheden wist te omzeilen.
