Fotografische humor van Weegee is
een hoogtepunt van de „Photokina"
Heerschappij ter zee voorwaarde
voortbestaan vrije westerse wereld
Twaalf exposities met tezamen
meer dan een duizend foto's
Is onverhoeds doorbreken Navo-
veiligheidsgordel mogelijk
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 28 september 1960
Vijfde blad no. 30163
(H)
(Van een deskundige medewerker)
Er viel een geschokte stilte in de hal van het Keulse hotel toen hij binnenkwam:
(en mager mannetje in een geruit sporthemd, de pet omgekeerd op het hoofd, de
hinden onverschillig in de broekzakken. Hij viel zo uit de toon bij de pompeuze
heftigheid om zich heen, dat ik hem even voor een verdwaalde arbeider hield,
jiaar toen herinnerde ik me zijn gezicht van een foto, jaren geleden, in een
Amerikaans tijdschrift. Een foto met het onderschrift: „Mr. Weegee de grootste
pk uit de historie der fotografie." En, mij voelend als Stanley die zijn Livingstone
pat ontdekken, schoot ik hem a^n: „Mr. Weegee, veronderstel ik?"
Een brede grijns, en langs het peukje in zijn mondhoek knauwde hij: „Yeah,
that's me. Fresh from New York". En met een brede grijns noodde hij mij naar
tafeltje om er samen, „een glaasje Eau de Cologne" te drinken
ken dan alle overige. En terecht, naar
onze smaak, want humor zeker in
deze sublieme vorm is nog altijd een
schaars verschijnsel in de fotografie.
Klein fotograafje
werd schitterend
meester der satire
Onder dat glaasje kwam zijn verhaal
(ruit. Het verhaal van een klein foto-
paafje in New York, dat amper tien
jar geleden nog maar nauwelijks zijn
oterham verdienen kon met portret-
terlc, totdat hij dat erbij neergooide en
de reportage dook: New York in al
ijjn glorie en lelijkheid, de negerwijk en
(t armoebuurten, Broadway en East
üde. Daaruit resulteerde het album
.Naked City" een rauw
jn eerlijk portret van
sen wereldstad. Daar
na naar Hollywood,
roor eenzelfde onder
neming. Maar „Naked
Bollywood" werd an
jers: een foto-satire,
taarin Weegee het
Batergouden wereldje
der „droomfabriek" on
barmhartig te koop
lette als een groot stuk
ballyhoo: „nep", in ge
won Nederlands.
Het succes was zó
[norm, dat Weegee er-
nee doorging, maar nu
In portretten en zo
«rd hij de schepper
?an een geheel nieuw
in bijzonder effectief
(tnre foto's: de foto-
rafische karikatuur.
daar karikaturen
alleen aftrek vinden
ils ze beroemdheden
lot slachtoffer hebben,
Irong Weegee met zijn
erskaart tot in de
oogste kringen door.
hl van zijn eerste
dichtoffers was presi-
lent Eisenhower, wiens
iriendelijk aanschijn
Weegee's lens
itrwrongen werd tot
ten enorme grijnzende
tlownskop.
Daarop volgden Ma
rilyn Monroe, de her-
log en de hertogin van
indsor, president De Gaulle, bonds-
inselier Adenauer en ontelbare ande-
n. Niemand van hen had reden Wee-
e bijzonder dankbaar te zijn, want
se transformeerde hen tot lachwek-
nde creaturen, die al spoedig een pro
label afzetgebied vonden in de grote
merikaanse tijdschriften.
Nog meer grootheden
Een ancere beroemdheid die hier ex
poseert is Man Ray, de bijna zeventig
jarige Amerikaan die in de jaren '20 de
weg bereidde voor de „subjectieve" foto
grafie. Ray is een veelzijdig begaafd man,
die oorspronkelijk kunstschilder was. Hij
kwam tot fotograferen omdat anderen
naar zijn smaak zijn doeken niet goed
reproduceerden, kreeg de smaak ervan
te pakken en verruilde het palet voor de
camera. Befaamd geworden door zijn
woordigd door twee ex-Duitse (nu Ame
rikaanse) fotografen van wereldnaam:
Ernst Haas, rusteloos zoeker van nieuwe
en excentrieke motieven en standpunten
(er hangt van hem o.a. een prachtige
serie dynamische kleurplaten van een
stierengevecht)en Fritz Henle, fotograaf
van de pure schoonheid, van exotische
landen, rassen en folkloren.
Als tegenhanger is er de show „Magie
der kleur" van tien jonge Duitse vak
broeders, die de absolute fotografie aan
hangen: doelbewuste onscherpte, veran
deren van toonwaarden en alles wat tot
verdere „onherkenbaarmaking" van de
realiteit kan bijdragen, onder het motto
dat alleen de persoonlijke interpretatie
telt. Hetzelfde probleem dus als waarmee
de nonfiguratieven in de schilderkunst
kampen, en dlkwjjls ook hier: meer curi
eus dan fraai.
Toch is in enkele platen een subtiele
sfeer of een boeiend kleurenritme te
waarderen. Daarnaast: realiteit in het
kwadraat, de „optische foto-analyses"
van Fritz Brill, wiens macro- en micro-
opnamen (soms met belichtingstijden
van miljoensten van een seconde I)
wetenschap en techniek onschatbare
diensten bewijzen bij het opsporen van
ziektekiemen en hun verspreiding, van
„materiaalsmoeheid" en -belasting, van
remmende factoren bij arbeidsprocédé's
en wat dies meer zij.
Daarmee zijn nog slechts enkele van
het dozijn Photokina-exposities bespro
ken. De overige waaronder een Unes-
co-show „Hoe wij leven in Azië", een
tentoonstelling „Jeugd fotografeert" en
een wedstrijd tussen tien Europese tijd-
Reactor te Petten kritisch
geworden
De onderzoekreactor welke in maart
door het Reactorcentrum Nederland
werd aangekocht is op 28 september
om 01.40 uur voor de eerste maal kri
tisch geworden. Deze lage flux reac
tor werd door een Engelse firma ge
leverd en is in het onderzoekcentrum
te Petten in de afgelopen maanden
in samenwerking met personeel van
het R. C. N. geïnstalleerd.
Kritisch worden van een reactor, be
tekent dat in de reactor een zichzelf
onderhoudende reactie van kernsplij
tingen optreedt. Zonder invloeden
van buiten af blijft in een kriti
sche reactor het aantal kernsplij
tingen per seconden en dus ook de
energieontwikkeling, constant. Dit is de
eerste keer in Nederland, dat een kern
reactor voor wetenschappelijke doelein
den in gebruik wordt genomen.
Gedurende de eerstkomende weken
zal de reactor aan een aantal proeven
onderworpen worden om de goede wer
king na te gaan.
Hard ploeteren
zo maakte het kleine fotograafje
enkele jaren een carrière, die hem
sreldroem en welstand bezorgde. „Maar
nk niet, dat het me zo maar is komen
nwaaien: ik heb er harder voor moe-
ploeteren dan ik ooit van plan was
seest". En dat is ook wel aan te nemen
i men zich realiseert, hoeveel moei-
am experimenteren er in zijn ook in
chnisch opzicht unieke foto-karikatu-
q verdisconteerd moet zijn. Over de
lieimen van zijn procédé zwijgt hij dan
k in alle talen en alles wat men ervan
ttt is, dat hij met prisma's en spiegels
trkt, maar bovendien een heel arsenaal
a zelf-uitgedokterde donkere-kamer-
beheerst, die niemand nog heeft
innen imiteren.
Overigens moge betwijfeld worden,
hij alleen maar de fotografische
isenmaker is, waarvoor hij zichzelf zo
mg uitgeeft. Sommige van zijn scherts-
rtretten werken naar mijn smaak n.l.
it alleen koddig, maar ook in sterke
ite beklemmend: dat portret van
oesjtsjef bijvoorbeeld, waarvan het
ligend gelaat van de Russische leider
niet één, maar dertig keer onheilspel-
id aanstaart
Weegee, alias Arthur Fellig, toont u nu
de enorme nieuwe expositiehal van de
otokina 1960, waar in totaal twaalf
ioshows met ruim duizend platen zijn
[ericht, een achttiental van zijn kari-
turen, die meer belangsstelling trek-
Origineel protest.
Een 23-jarige Amerikaanse student
eft de vorige week op een originele
ie geprotesteerd tegen het belache-
e voorschrift, dat vooral in Angel-
eische landen nog voorkomt, n. 1.
de echtgenoot niet in de kraam-
ner van een ziekenhuis aanwezig
g z(jn om zijn vrouw in het moei-
e uur van de geboorte tot steun
lijn. Toen de echtgenote van de stu
it, John Quinn, in de kraamkamer
i het ziekenhuis te Areata in de
«rikaanse staat Californië was bin-
igebracht, was John haar gevolgd,
behandelende arts deelde hem
f de geboorte op handen was
ie, dat hij diende heen te gaan.
ir John weigerde en toen de dokter
a voor de laatste maal en met klem
al het vertrek te verlaten, haalde
een ketting uit zijn zak, een
ling met twee polsbanden. De ene
i hij om een pols van zijn vrouw,
andere om een van zijn eigen pol-
waarna hij de polsbanden met
igsloten dichtmaakte. Na de geboor-
die hoed verliep, maakte de student
boeien los. Hij kuste zijn vrouw,
ankte de arts voor zijn bijstand,
fp nog een vriendelijke blik op moe-
en kind en verliet de kraamkamer,
li hij het ziekenhuis uitwandelde
d hij nagestaard door twee politie-
riten, die door de arts geroepen wa-
maar op het beslissende ogen-
toch maar geen opdracht hadden
regen om Quinn in de kraag te vat-
i omdat dit tot zeer bijzondere corn-
Mies zou hebben geleid.
„rayogrammen" afbeeldingen op licht
gevoelig papier zonder camera pro
beerde hij alle technieken der fotografie:
solarisatie, granulatie, relief- en nega-
tiefdruk, vertekeningen, soft focus en
wat dies meer zij. De zestig van hem ge-
exposeerde vergx-otingen vormen een in
teressante staalkaart van al die moge
lijkheden in handen van een creatief
kunstenaar.
De kleurenfotografie is o.m. vertegen-
Weegee op de Photokina bij het
portret van een van zijn slachtoffers
Bondskanselier Adenauer.
(Eigen opname)
schriften om de prijs voor de beste
reportage (waarbij het publiek als jury
fungeert) zullen wij u maar schenken.
Ei- is trouwens weinig van uitzonderlijk
gehalte bij.
Den Haag
van de Houtrust
dameskroniek t/m 7 okt.
Geopend 13—17 en 19—23 uur (zondag gesloten) Entrée f 1.25 (olies inbegrepen).
Bezoeksters komt vooral 's middags, komt tijdig
GRATIS Uw Rolleiflex-foto in het NOVITEITENCENTRUM
tegen inlevering van deze advertentie aan de cadeautafel
ELKE MIDDAG EN AVOND MODESHOWS EN IN HET CABARET
„DOE MEE" GEZELLIGE QUIZZES WAARDEVOLLE PRIJZEN
Elke 10e, 20e, enz. 'n geschenk. Let op de eindnul van Uw volgnummer
Hedenavond RUDY CARRELL met zijn one-man-show
Morgenavond WILLY ALBERTI
Tenore Napolitano met zijn
Italiaanse successen, o.a. „Marirx
Grote activiteit
in de bouwwereld
Waarde 2600 miljoen
De bouwactiviteit is op het ogen
blik zeer groot. Voor 1960 is deze,
rekening houdend met de beschik
bare arbeidskrachten, geraamd op
een waarde van f 2600 miljoen,
waarvan f1350 miljoen voor de
woningbouw en f 1250 miljoen voor
de bouw in de sectoren industrie,
handel en verkeer, onderwijs, over
heid en ziekenhuiswezen.
„Wij hebben op het Departement als
het ware een groot „stuwmeer" van
aanvragen voor alle sectoren", aldus
deelde de minister van Volkshuisvesting
en Bouwnijverheid mr. J. van Aartsen
tijdens een persconferentie mee. Voor
nijverheidsbouw (raming 1960 f 370 mil
joen) ligt op het ogenblik nog voor
f 185 miljoen aan aanvragen en voor
handel en verkeer bij voorbeeld voor
f 157 miljoen. De eind april genomen
maatregelen ten aanzien van investe-
tingsaftrek en vervroegde afschrijving
hebben op het punt van aanvragen om
Rijksgoedkeuring in die sectoren nog
geen effect gesorteerd.
De bouw in de vrije woningsector is
aanzienlijk toegenomen. Over de afge
lopen jaren bedroeg het aantal bouwver
gunningen voor deze vrije woningen
3000. De stand per 31 augustus van dit
jaar was reeds 9500 stuks, zodat een
raming aan vrije woningen voor 1960
van 14.000 stuks op het ogenblik plau
sibel lijkt.
Oliebollen (k)ringloop
Een twintigtal dames, leden van
de afdeling Brummen van de Ned.
Bond voor Plattelandsvrouwen had
zich gisteren belast met het bakken
en verkopen van 8000 oliebollen, ten
bate van de stichting van een zwem
bad. Na het bakken kwam een der
dames tot de ontdekking, dat zij
haar trouwring had verloren. Later
op de dag beet de 10-jarige Jopie
van Koeveringen, zoon van de ad
judant der Rijkspolitie, in een olie
bol op iets hards. Het was de trouw
ring! Een zak oliebollen werd zijn
beloning.
In de sectoren van premiewoningen,
eigen woningen en huurwoningen is het
aantal wachtende aanvragen op het
ogenblik ook zeer hoog, namelijk totaal
67.000. In de goedkope sector A voor
huurwoningen liggen 22.700 aanvragen
te wachten. In de goedkope sector A
voor eigen woningen 37.000 stuks. De
rest valt in de afdelingen B en C huur
woningen en B eigen woningen.
„Het is" aldus de minister, „niet de
gewoonte aanvragen van de industrie
te laten wachten. Dit gebeurt ook niet
in zoverre het aanvragen uit piobleem-
gebieden betreft. Noodgedwongen echter
komt het op het ogenblik voor, dat aan
vragen van de industrie wel eens vier
maanden op afhandeling moeten wach
ten. Deze temporisering op de indus
triële bouwactiviteit is nodig om deze
niet te overtrekken, aangezien dan duur
dere woningbouw door gebrek aan arbeids
krachten, dus door langzamer tempo en
zwarte lonen het gevolg zou kunnen zijn.
I)
(Van een speciale verslaggever)
Aan boord van Hr. Ms. „De Ruyterê De vriendelijke commandant van de
Noorse jager keek wel zorgelijk, toen hij in de kajuit van Hr. Ms. „De Ruyter"
kennis nam van het vaarplan, dat commandeur J. A. Bientjes, commandant van
het Nederlandse Smaldeel 1, zo minitieus had opgesteld. Hij, de kenner bij uitstek
van het te bevaren gebied en dus ook wetende, welk gevaar er schuilt, wanneer
zo dicht onder de kust van Noorwegen wordt gekropen, deed het voorstel, dat zijn
destroyer dan maar voorop zou gaan. Geen geste, die twijfel inhield in de be
kwaamheid van de Nederlandse marine-officier, doch meer geboren uit een ver
langen, dat ook op dit punt de operatie in een volledig succes zou resulteren. Maar
zeer beslist antwoordde de commandant van de kruiser, kapitein ter zee A. E. J.
Modderman: „Erg vriendelijk van U, maar dat is tegen mijn principes
Chef-staf Reitsma trok op dat mo
ment iets harder aan zijn onafscheide
lijke pijp en wierp een steelse blik op
de commandant van de Amerikaanse
jager die zich ten aanzien hiervan bui
ten de discussie wenste te houden, om
dat de Europese wateren voor hem vol
ledig onbekend terrein zijn. Met zijn
jager was hij rechtstreeks uit Charle
ston opgestoomd naar het afgesproken
punt, boven de Lofoten en vond 't bijzon
der plezierig, dat hij zo punctueel op tijd
was voor het rendez-vous der drie oor
logsbodems. Even fanaat als de anderen,
om de oefening „Swordthrust" te doen
slagen was hij rondborstig genoeg om
te verklaren, dat enige hulp bij de navi
gatie hem bepaald niet onwelkom zou
zijn.
„Dan heb ik een uitstekend officier
voor u, plus de benodigde kaarten",
merkte de Noor op. En een uur later zat
die Noorse officier op de brug van de
Amerikaanse jager
„Swordthrust" is opgezet als een uit
gebreide oefening voor de Atlantische
slagvloot. Zij vormt een onderdeel van
„Fallex 60", een exercitie van foripaat,
die door het uitvoeren van gecombineer
de operaties ter zee en in de lucht door
de marine-strydkrachten van acht
NAYO-landen, t.w. België, Canada,
FrankrUk, Nederland, Noorwegen, Por
tugal, het Ver. Koninkryk en de Ver.
Staten, een beeld moet geven van de
graad van geoefendheid der NAVO-ma-
rines.
„Swordthrust" moet in eerste instantie
leren of het voor een toekomstige tegen
stander mogelijk is daarbij gebruik
makend van de meest moderne wapens
en hulpmiddelen onverhoeds de
NAVO „veiligheidsgordel" te doorbreken.
Heerschappij ter zee, de laatste we
reldoorlog heeft dit vooral aangetoond,
is een van de beslissende voorwaarden
om het voortbestaan der vrije westerse
wereld te kunnen waarborgen. Op grond
daarvan hangt enorm veel af van de
defensieve kracht van de marines der
NAVO-landen, een kracht die wordt
verhoogd door een goede coöperatie met
de land- en luchtmacht der NAVO-
partners.
Het Hoofdkwartier van de geallieerde
opperbevelhebber Atlantische Oceaan,
dat deze najaarsmanoeuvres heeft opge
zet, heeft aan Hr. Ms. „De Ruyter" een
rol toebedeeld bij de tegenstander van
„Blauw". Die blauwe-partij, moet be
ducht zijn op een aanval, die tot doel
heeft zijn, uit vliegdekschepen, kruisers,
jagers en onderzeeboten, bestaande vloot
te vernietigen.
De aanvallende Oranje-partij, die
twee groepen omvat (één varend om de
noord, de ander om de zuid> zal het
moeten hebben van het element verras
sing. „De Ruyter". met de Amerikaanse
en Noorse jager komende van het con
centratiepunt, dat ten noorden van de
Lofoten is gelegen, zal nog voordat een
feitelijke oorlog is uitgebroken, moeten
„Swordthrust"
Het hoofdkwartier van de Ge
allieerde opperbevelhebber At
lantische Oceaan, te Norfolk,
Virginia, heeft voor dit najaar
een zestal oefeningen ontwor
pen, waarin de strijdkrachten
van acht NAVO-marines zich
hebben verenigd voor het hou
den van gecombineerde opera
ties ter zee en in de lucht. Deze
groots opgezette manoeuvres
hebben de verzamelnaam „Fal
lex 60" gekregen. Een onderdeel
ervan is de oefening „Sword
thrust", een uitgebreide exerci
tie voor de Atlantische NAVO-
slagvloot.
Hr. Ms. kruiser „De Ruyter" is
in deze oefening een plaats toe
gewezen, namelijk bij de „Oran
je-partij", die tot taak heeft een
aanval te doen op de in de
Noorse zee samengetrokken
NAVO-strijdkrachten ter zee.
ti'achten, ongezien de plaats te bereiken,
van waaruit de aanval, met als primair
doel vernietiging van de carriers, zal
worden gelanceerd. Door verkenning
aan de vooi-avond kent het „Oranje"-
smaldeel de positie van „Blauw", althans
in grote trekken.
Maar tijdens de vaart daar naar toe,
die in alle stilte moet verlopen, zal het
smaldeel het moeten stellen zonder ra
dar- en i-adioinformaties. En daar
„Blauw" ten opzichte daarvan eenzelfde
gedragslijn zal volgen, tasten de twee gro
te tegenspelers in dit spel van in wezen
toch grimmig karakter, volledig in het
duister over beider te volgen tactiek.
Hr. Ms. „De Ruyter"
in volle zee, op weg naar het ren-
dez-vous bij de Lofoten.
Kapitein ter zee A. E. J. Modder
man, commandant van de „De
Ruyter", bespreekt met comman
deur J. A. Bientjes en kapitein-lui-
tenant-ter-zee H. R. Reitsmachef
staf, het vaarschema.
De schouw, die de commandanten van
de Noorse- en Amerikaanse jager aan
boord van de „De Ruyter" had gebracht
voor een stafbespreking, hing weer in
de takels, toen de schemering de zo
massaal aandoende rotsen van de Noor
se kust, aan het oog onttrok.
Op de brug van de drie bodems bogen
officieren zich over de kaarten. Door
middel van lichtseinen werd iedere ver
andering in het navigatieschema ter
kennis van de jagers gebracht, die in
het zog van de ..De Ruyter" koersen.
„Goede vaart, behouden wacht".
Een weliswaar gebruikelijke, maar in
de gegeven omstandigheden wel zeer
byzondere wens. Want we staan aan de
vooravond van een „oorlog", die ondanks
het feit, dat hy gelukkig alleen
maar op papier bestaat, volgens realis
tische regels binnen de grenzen van
het mogelijke en toelaatbare zal wor
de gevoerd.
Stabiele economie is nog
nodiger dan militaire macht
President Eisenhower heeft gisteren
op de 73 ste verjaardag van de oprich
ting van het Amerikaanse Instituut van
Accountants een rede gehouden en ver
klaard, dat economische stabiliteit in de
Verenigde Staten nog onmisbaarder Is
dan militaire macht. Hy zei. dat de
basis van de Amerikaanse macht ln de
wereld van heden „gevormd wordt door
een stabiele economie, die zich gezond
en krachtig ontwikkelt". Hij voegde
daaraan toe, dat „de veiligheid en de
invloed van Amerika evenzeer gebonden
zijn aan een economie met vrye onder
neming als aan een militaire macht.
Economische zwakte is even gevaarl* k
voor ons als militaire zwakte. Op lange
termijn is zy zelfs gevaarlijker".
In een andere rede. die door het
Witte Huis niet-politiek werd genoemd
doch waarin toch duideiyk op de Demo
cratische party werd gezinspeeld, heeft
het Amerikaanse staatshoofd verklaard
dat „het zich permitteren van de deficit
begroting, behalve in dringende gevallen,
neerkomt op bestelen van onze klein
kinderen, en een lafhartige politiek is.
Een dergelijk gebrek aan verantwoorde
lijkheid is niets minder dan een rege-
ringsbydrage tot de gesel der inflatie".
I
