Ontsluiting Zwanenburger - polder
Fraiikforter Buchmesse: de beurs
van de zeventigduizend boeken....
B. en W. van Warmond achten
bezwaarschriften ongegrond
5 Zwarte Kippen
bewaren...
2,46 BESPAREN
Finse jaarbeurs toont weer vele
produkten van bijzondere smaak
Margriet
is nog
zo héérlijk
jong,
zo écht
een blad
van déze
tijd..!
Zeer gevarieerde expositie en
tevens de plaatswaar talloze
contracten worden
gesloten
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 23 september 1960
Vierde blad no. 30159
Volgens B. en W. is het voor de toekomstige ontwikkeling van Warmond drin
gend noodzakelijk, dat zo spoedig mogelijk wordt overgegaan tot herziening van
het uitbreidingsplan voor het gebied van de Zwanenburgerpolder, en enkele
nabijgelegen polders. In verband hiermede zal volgende week aan de raad ter
vaststelling worden voorgelegd een herziening van het uitbreidingsplan in hoofd
zaak genaamd: „Plan in hoofdzaak Zwanenburgerpolder, partiële herziening 1960".
B. en W. wijzen erop. dat de ontslui- uitvalsweg via het Maredijkviaduct nog
ting van de Zwanenburgerpolder van es
sentieel belang is voor de gemeente,
vooral om te voorzien in het. door het
binnen afzienbare tijd uitgeput zijn van
de nog beschikbare bouwgrond, nijpen
de tekort aan bouwterrein voor de plaat
selijke woningbehoefte, waarvoor elders
in de gemeente geen reële ontsluitings
mogelijkheden bestaan. De in deze ge
meente nog aanwezige grond is of hoog
waardige cultuurgrond, in gebruik voor
bloembollenteelt, ten aanzien waarvan
in het ontwerp streekplan „Bollengebied"
gesteld wordt, dat goede bollengrond niet
bebouwd moet worden, maar gespaard
moet blijven, of een gebied beslaat, dat
voor een enigszins verantwoorde bebou
wing te klein en te ongunstig van vorm
is of om landschappelijke redenen niet
voor bebouwing in aanmerking komt.
Bovendien menen B. en W. dat de ont
sluiting van de Zwanenburgerpolder een
conditio sine qua non vormt voor de ver
betering van de bestaande structuur van
"Warmond o.a. met betrekking tot de
overbrenging van de in de bebouwde
kom aanwezige boerderijen naar deze
polder i.v.m. de volksgezondheid en t.b.v.
een meer economische agrarische be
drijfsvoering. De functie, welke deze ge
meente bovendien in de randstad Hol
land te vervullen heeft .maakt de ont
sluiting van de Zwanenburgerpolder
noodzakelijk. Geprojecteerd is een woon
gebied ter grootte van ongeveer 500 wo
ningen in de zuidwesthoek van de pol
der en een stadsrecreatiegebied langs de
zuidrand van een sterk verbrede Grote
Sloot, alsmede 'n bescheiden recreatieve
voorziening in de noordhoek van de pol
der.
Vijf bezwaarschriften
Het was te voorzien dat tegen dit toch
al omstreden plan verschillende bezwa
ren zouden worden ingediend. Deze be
zwaren kwamen o.a. van het bestuur van
de Zwanenburgerpolder, dijkgraaf en
hoogheemraden van Rijnland. S. van
Schie te Warmond, J .v. d. Gevel namens
de firma Schoonboom en Van der Gevel
en B. en W. van Leiden.
In strijd met structuurplan
Naar de mening van laatstgenoemd
college zijn drie van de vier hoofdpunten
waarop het herzieningsplan is gebaseerd,
strijdig met het in jannuari 1958 vastge
stelde structuurplan III voor de Leidse
agglomeratie, daar slechts één dezer vier
hoofdpunten t.w. de projectie van een
stadsrecreatiegebied langs de zuidrand
van de te verbreden Grote Sloot in dat
structuurplan III is opgenomen. Wat de
projectie van een woonwijk van onge
veer 500 woningen in de Zwanenburger
polder betreft, menen adressanten aan
de hand van een citaat uit de toelich
ting op een in augustus 1958 ontworpen
wijziging van het structuurplan III te
kunnen aantonen, dat het onderhavige
herzieningsplan niet voorbouwt op dat
structuurplan. Ook maken zij bezwaar
tegen het feit, dat in het herzienings
plan geen rekening is gehouden met de
door hen geschetste zienswijze en belan
gen betreffende het zgn. Leidse Meren-
plan. Verder maken adressanten bezwaar
tegen het niet aangeven in het herzie
ningsplan van de aansluiting van de uit
valsweg via het Maredijk-viaduct op de
geprojecteerde provinciale noordelijke
randweg door de Broek en Simontjespol-
der en tegen de bestemming „sportter
reinen" in het stadsrecreatiegebied. daar
deze vorm van stadsrecreatie dichter bij
de stedelijke bebouwing verwezenlijkt
dient te worden, weshalve adressanten
verzoeken de bestemming „sportterrei
nen" te wijzigen in „speelweiden".
Het Warmondse standpunt
B. en W. van Warmond stellen daar
tegenover, dat het vraagstuk van de uit
breiding van Warmond, oostelijk van de
Leede, waaromtrent ten tijde van de
voorbereidingsstadia van bedoeld struc
tuurplan nog geen afgeronde voorstellen
konden worden gedaan .steeds als een
open te houden mogelijkheid werd be
schouwd door de gezamenlijke adviseurs
der betrokken gemeenten. Ook in het
vastgestelde structuurplan III werd deze
mogelijkheid opengehouden. De geciteer
de passage uit de toelichting van augus
tus 1958 op de ontworpen wijziging van
het structuurplan III (welke wijziging
overigens nimmer door de raden der be
trokken gemeenten is vastgesteld) heeft
slechts betrekking op de mate van uit
gestrektheid van een uitbreiding dezer
gemeente ten noorden langs de Grote
Sloot. Volgens het onderhavige herzie
ningsplan beslaat de geprojecteerde
woonwijk in de zuidwesthoek van de
Zwanenburgerpolder slechts een front
breedte van 400 meter aan het westelijk
einde van de Grote Sloot nabij de be
bouwde kom der gemeente, waartegen
over staat, dat het overgrote deel van
de noordoever, zijnde het meest essen
tiële deel in het landschapsbeeld, onge
rept zal blijven. Bovendien zal bij de uit
werking van deze woonwijk in details re
kening worden gehouden met de wense
lijkheid van het behoud van een lande
lijk aspect van het waterfront van deze
woonwijk. Terecht wordt dan ook in de
toelichting op het herzieningsplan ge
steld, dat dit plan voortbouwt op het
structuurplan voor de Leidse agglomera
tie. De door adressanten gewenste rela
tie met het zgn. Leidse Merenplan is in
middels door de ontwikkeling der feiten
-chterhaald, daar Gedeputeerde Staten,
op verzoek van het gemeentebestuur van
Leiden om ontheffing krachtens de pro
vinciale verordening op de ontgrondin
gen, tot het graven van een meer in de
Zwanenburgerpolder, afwijzend hebben
beschikt, zulks op grond van de door Ge
deputeerde Staten aanvaarde prevalentie
der belangen van de landbouw en tegen
welk besluit door het gemeentebestuur
van Leiden geen beroep werd ingesteld.
De hiervoor omschreven belangen be
treffende de volkshuisvesting in deze ge
meente en de noodzaak van een agrari
sche reconstructie van de Zwanenbur
gerpolder dienen te prevaleren boven de
door adressanten vermeende voordelen
van een zgn. Leids Merenplan.
Bovendien kan men van een dergelijk
Merenplan niet verwachten, dat hef de
behoefte aan recreatie ruimte te water
van de westelijke randstadbevolking ook
maar enigermate zou kunnen dekken,
omdat hiertoe slechts projecten van het
formaat der Delta-meren kunnen die
nen. Voorts staat de technische uitwer
king van de verkeersaanslulting van de
niet vast, zodat het weinig zin heeft
hiervoor thans reeds in het herzienings
plan een gedetailleerde tracé op te ne
men, temeer ook omdat voor het aan
sluitend gedeelte op Leids grondgebied
evenmin nog bij uitbreidingsplan dier ge
meente een tracé is vastgesteld. Overi
gens is in het herzieningsplan het tref
fen van nieuwe verkeersvoorzieningen bij
voorbaat opengehouden daar de betrok
ken gronden de bestemming voor agrari
sche doeleinden zonder bebouwing heb
ben verkregen, waardoor eveneens de
de mogelijkheid bewaard blijft voor
een wegaansluiting van het geprojec
teerde recreatiegebied ten zuiden van de
Grote Sloot op het Leidse wegennet. In
principe bestaat er geen bezwaar tegen
om de vorenbedoelde bestemming „sport
terreinen" te wijzigen in „speelweiden",
doch zulks behoeft niet bij de vaststel
ling van het onderhavige herzienings
plan te geschieden, doch kan gevoeglijk
plaats vinden bij de nadere detaillering
van dit plan bij een uitbreidingsplan in
onderdelen.
De bezwaren der 17
Het door jhr. mr. J. H. de Brauw na
mens 17 personen c.q. bedrijven of ver
enigingen ingediend bezwaarschrift heb
ben wij in ons blad reeds uitvoerig uit
eengezet. Deze bezwaren kwamen o.m.
hierop neer dat bezwaar werd gemaakt
tegen de ontworpen woonwijk en de brug
over de Leede. Betrokken belanghebben
den menen dat de recreatieve functie
van Warmond geschaad wordt bij uit
voering van het herzieningsplan en ver
schillende belanghebbenden achten zich
bovendien benadeeld, omdat door het
stichten van de geprojecteerde woonwijk
hun fraai uitzicht over het poldergebied
zal worden bedorven en hun panden in
waarde zullen dalen. Andere duchten
schade voor hun bedrijven indien de ge
projecteerde brug over de Leede tot
stand wordt gebracht.
Op deze bezwaren zeggen B. en W. dat
de recreatieve functie van Warmond in
de eerste plaats gericht is op de bevorde
ring van de watersport, op welk doel het
herzieningsplan mede is afgestemd. De
baten van het vrije uitzicht welke het
totnutoe onbebouwde gebied aan de
overzijde van de Leede aan belangheb
benden is ten deel gevallen, steunt niet
op enig verkregen recht door eigendoms
verwerving of de vestiging van erfdienst
baarheden. Bovendien hebben verschil
lende belanghebbenden hun percelen
aangekocht nadat een voorbereidingsbe-
sluit als bedoeld in de Woningwet, was
afgekondigd, zodat het hun bekend kon
zijn, dat een plan van uitbreiding voor
het onderhavige gebied werd voorbereid.
Het is overigens een normale ontwikke
ling, dat in de nabijheid van een be
bouwde kom gelegen gronden te eniger
tijd voor bebouwing in aanmerking kun
nen komen, zodat aan de omstandighe
den, dat gronden eertijds nog niet wer
den aangewezen om te worden bebouwd,
geen blijvende rechten kunnen worden
ontleend. Met betrekking tot de ver
meende strijd met de belangen van het
restaurantbedrijf „Meerrust" kan wor
den vermeld, dat het, bij de uitwerking
van het herzieningsplan in details, in de
bedoeling ligt om de overzijde van de
Leede een zodanige aantrekkelijk aspect
te geven, dat daarmede ook de relatie
met het toerisme en de watersport zal
zijn gebaat. De aanleg van de geprojec
teerde brug over de Leede moet worden
gezien in samenhang met de verbreding
van de Grote Sloot, waardoor de jacht-
havenbedrijven van de belanghebbenden
van een uitstekende verbinding met de
zeilwateren van de Kagerplassen verze
kerd kunnen zijn.
Voorts is de grootte en het karakter
van de ontworpen uitbreiding afgestemd
op de plaatselijke woningbehoefte en
het landelijk karakter dezer gemeente.
Zulks zal niet tot een zodanige vermeer
dering van het inwoneraantal aanlei
ding geven, als voor belanghebbenden
wordt gesteld.
Resumerend: ongegrond!
Resumerende stellen B. en W. voor de
genoemde bezwaarschriften op de door
hen aangegeven motivering ongegrond te
verklaren. De raad zal zich derhalve
moeten uitspreken of al de ingediende
bezwaarschriften inderdaad geen grond
opleveren om het voorstel van B. en W.
hetzij in zijn geheel, hetzij in onderdelen
te herzien. Afgezien van de mogelijkheid
tot realisering van dit plan uit financieel
oogpunt, komt nog de vraag naar voren
of de Planalogische Dienst, die in dit ge
val „de dienst uitmaakt" haar goedkeu
ring aan het ontwerp zal verlenen. Loopt
alles goed, dan zal het toch een plan op
zeer lange termijn worden, want er zul
len nog vele en grote moeilijkheden moe
ten worden overwonnen.
Het vermaarde berkehout is (tijdelijk)
enigszins op de achtergrond geraakt
Glas en aardewerk
van grote distinctie
(Van onze Scandinavische medewerker)
De Finse jaarbeurs in Helsinki,
die eens in de vier jaar wordt ge
houden, geeft een goed beeld van
de hoge standaard en de heden
daagse veelzijdigheid van de Finse
produktie.
De Arabia-fabrieken en andere
grote glas- en aardewerkfabrieken
tonen glas van een bijzondere
distinctie. De bouw van de stands
der concerns (Finland telt ver
scheidene wereldconcerns itiet een
verbluffend omvangrijke en ge
varieerde omzet!) verraadt archi
tectonisch meesterschap.
Talrijke metaalprodukten van grote
gietstukken af tot kleine huishoudelijke
artikelen vragen de aandacht. Alles ge
heel Fins. Bouwmaterialen, transport-
Het monument voor de beroemde
Finse maarschalk Mannerheim met
op de achtergrond hel parlements
gebouw.
werktuigen (het transport is in dit uit
gestrekte wegenarme land uiteraard zeer
belangrijk» zijn er als op de meeste
beurzen. Het in licentie gemaakte ideale
licht-beton van Zweedse origine ont
breekt niet. Meubelen zijn er te kust en
te keur. Toch heeft de meubelindustrie
het moeilijk. Was het Finse meubel voor
de oorlog gemaakt uit heerlijk ber
kehout overal ter wereld zeer in
trek, na 1945 hebben Denemarken en
Zweden vooral een dominerende plaats
gekregen.
Zij fabriceren meubelen uit duur, ge
ïmporteerd hout en vormden de smaak
van het publiek in deze richting. Fin
land aarzelde om die weg in te slaan.
Het heeft het tenslotte toch moeten
doen, maar kan de exportmarkt er niet
mee veroveren Men is te duur en kwa
litatief nog niet geheel aan het Deense
en Zweedse produkt toe, wat heel jam
mer is. Moge het berkehout spoedig
in ere hersteld worden. En moge de mist
optrekken over dit hardwerkende, sym
pathieke volk.
Spelende leerling
veroorzaakte een
mijnramp
(Van onze correspondent in Bonn)
De mijnramp, die op 17 juli in de
mijn Hannoversche Treue te Salzgitter
plaatsvond en 33 mijnwerkers het leven
kostte wordt het werk geacht van een
17-jarige mijnwerkersleerling die letter
lijk met vuur heeft gespeeld. Zijn on
nadenkendheid leidde tot een ware
ramp waarmee de politie zich twee
maanden lang heeft bezig gehouden.
Een opmerkzaam mijnwerker gaf de
politie tenslotte het eerste feit in han
den: de in mijnwerkerspak gestoken
rechercheurs werden attent gemaakt op
een smeulend stukje pakpapier dat op
nieuw een kleine ramp had kunnen ver
oorzaken. Daarna was het voor de po
litie een kleine moeite om te combineren
en te deduceren. Via korte verhoren
kwam zij bij de 17-jarige leerling te
recht die bekende dat hij met de warmte
van zijn mijnwerkerslamp, als het ware
spelende, het papier had aangestoken.
Toen de jongen meende dat het papier
uitgebrand was had hij het weggegooid.
Het papier was toen evenwel nog lang
niet opgebrand, het bleef nasmeulen,
vatte opnieuw vlam toen de tocht er
langs streek en stak al spoedig daarop
als een loeiende vuurkolom de hele
schacht in lichterlaaie: 33 mijnwerkers
moesten dit geval van verschrikkelijke
onnadenkendheid met hun leven beta
len.
Men stelt overigens niet alleen de
jonge mijnwerkersleerling aansprakelijk,
ook oudere mijnwerkers, chefs en de di
rectie van Hannoversche Treue zullen
nog wel meer over deze zaak moeten
horen. Zij allen kunnen verantwoorde
lijk worden gesteld voor het ergerlijke
feit, dat op onverantwoordelijke wijze in
de betreffende schacht voortdurend ge
rookt werd. Men verbrandde er ook af
val en papieren zakken waarin de mijn
werkers brood hadden meegenomen, pa
pier waarmee de jonge leerling tenslotte
heeft gespeeld
Pleidooi voor Europees
ruimfe-onderzoek
De raadgevende vergadering van de
Raad van Europa besprak vandaag de
wenselijkheid van Europese samenwer
king op het gebied van ruimte-onderzoek,
een geheel nieuwe kwestie voor de raad,
die in april door een aantal afgevaar
digden onder wie de Nederlanders Fens,
Goedhart en Vos) is opgeworpen en
waaraan de Britse conservatieve afge
vaardigde Price een lijvig rapport heeft
gewijd.
Volgens Price zou men een Europees
ruimtevaart program kunnen beginnen
op basis van de Britse intercontinentale
raket „Blue Streak" die een satelliet
van circa een ton tot op een hoogte van
500 kilometer boven de aarde kan bren
gen en waarmee men, als kleine nuttige
ladingen van bijvoorbeeld vijftig kilo
zouden worden gebruikt, tot 160.000 km.
in de ruimte zou kunnen doordringen.
Voortbouwend op de conclusie, dat
Europa zelf aan het ruimteonderzoek
zal moeten beginnen, stelt Price, dat
dit onderzoek veel te duur is voor de
kleine landen afzonderlijk. De Verenigde
Staten geven per jaar ongeveer tien
dollar per hoofd van de bevolking uit
voor ruimte-onderzoek. De grote Euro
pese landen als Engeland. Frankrijk en
Duitsland zouden misschien nog wel in
staat zijn een eigen program te ontwik
kelen, doch de beschikbare fondsen voor
het overige wetenschappelijke onderzoek
zouden daar dan onontkoombaar onder
lijden. Europese samenwerking, waarvan
Price voorts een nuttige uitwisseling
van ideëen verwacht, zoals hij bijvoor
beeld reeds heeft geconstateerd in de
CERN en de kernprojecten van de OEES,
ligt dus voor de hand. We beschikken
in Europa over de middelen en de in
dustrie om er aan te beginnen, doch men
zal snel tot besluiten moeten komen,
want het ruimte-onderzoek ontwikkelt
zich in zeer snel tempo, aldus het rap
port van de Britse afgevaardigde.
Advertentie
MARGRIET
Stadhouderskade 85, Ai
Nederl. première
van Goldwyns film
Porgy and Bess"
In het Amsterdamse Du Midi-theater
aan de deftige Apollolaan komen van
vandaag af de kleurrijke personages tot
leven, die „Catfish Row" bevolken, de
negerwijk, waarin Gershwins opera „Por-
gy and Bess" speelt. De film, die Otto
Preminger naar dit muziekdrama ver
vaardigde, wijdt de eerste Todd-AO in
stallatie van Amsterdam in, de derde
van Nederland na het Haagse Asta-
theater en de Paradebioscoop in Den
Bosch.
De weg van „Porgy and Bess" naar de
filmroem is lang en gecompliceerd ge
weest. De roman van Dubose Heyward
werd door hemzelf en zijn vrouw Doro
thy voor het toneel bewerkt. Ira Ger
shwin bewerkte deze tekst tot een li-
Een ideale vloer met
VAST TAPIJT
VERZET BOUCLÉ 16.90
WOL FRISÊ 21.50
TRETFORD 19.95.
RONYFELT 20.75
LAN A - wol bouclé 23.50
(Prijzen per vierkante meter)
BULTHUIS, Botermarkt 23
bretto, waarbij George Gershwin de
muziek componeerde. Deze opera nu, die
vier jaar geleden door een Amerikaans
negerensemble ook in Nederland met
zeer veel succes is opgevoerd, ligt ten
grondslag aan de film. In 1957 verwierf
Samuel Goldwyn de filmrechten en in
de zomer van 1958 was men zo ver dat
de opnamen konden beginnen.
Op 2 juli van dat jaar verwoestte een
hevige studiobrand het decor en alle
kostuums. Maar nadat Goldwyn had
vastgesteld, dat niemand verwondingen
had opgelopen, gaf hij de opdracht on
middellijk het decor te herbouwen en
nieuwe kostuums te vervaardigen. Zo
konden op 22 september de eerste scènes
worden opgenomen.
Een groot aantal prominente neger
acteurs werd aangezocht voor de hoofd
rollen: Sidney Poitier (uit „De ketenen
van de haat") zou Porgy spelen, Dorothy
Dandridge (uit „Carmen Jones") Bess,
Sammy Davis jr.. de kwade genius
Sportin. Life, Pearl Baily, Brock Peters,
Leslie Scott (één van de Porgy's in de
Nederlandse tournee), Diahann Carroll
en Ruth Attaway de voornaamste be
woners van „Catfish Row".
De thans gereedgekomen film verheelt
zijn toneelafkomst niet. Eén van de
concessies, die Goldwyn moest doen om
de filmrechten te verwerven, was trou
wens, dat het stuk onvervormd op het
doek diende te komen. Preminger heeft
van de nood een deugd gemaakt en de
camera zoveel mogelijk gebruikt als een
objectief observerende toeschouwer.
Daardoor maakt de film uiteraard een
nogal statische indruk, waarbij grote
scènes als de kleurrijke picnic en een
tierende wervelstorrm voor de afwis
seling moeten zorgen. Dat zal echter
voor de vele minnaars van Gershwins
muziek geen bezwaar zijn. Zij komen via
zes geluidskanalen aan hun trekken!
(Van onze correspondent in Bonn)
De dinsdag geopende Frankforter Buchmesse de beurs der 70.000
boeken bereikte een dag later een hoogtepunt met de uitreiking van
de vredesprijs van de Duitse boekhandel aan de Londense uitgever en
publicist Victor Gollancz. Op deze wereldboekenjaarbeurs is ook ons
land opnieuw buitengewoon goed vertegenwoordigd.
De Frankforter Buchmesse heeft haar wortels tot in de 15de eeuw,
maar toch eerst in de 17de eeuw werden hier de eerste echte boeken
jaarbeurzen gehouden. Na de tweede wereldoorlog, in 1949, begonnen
Duitse uitgevers op bescheiden voet in de Ruinen des Romers", waar
bij nog slechts boekverkopers uitgevers opzochten. Sedertdien is dit
kleine begin uitgegroeid tot de grote „Messe" van 17000 .vierkante
meter expositieruimte, 70.000 titels en 1900 uitgevers van wie meer dan
1200 niet-Duitsers.
waarbij het overkoepelend exportorgaan
van de grafische industrie, de Stichting
Grafisch Exportcentrum uit Amsterdam
al oude rechten kan laten gelden. Ne
derlands grafische export naar West-
Duitsland had het vorig jaar een waarde
van 14,28 miljoen gulden, na België en
Luxemburg is West-Duitsland onze be
langrijkste klant ten deze, onder meer
met het afnemen van wetenschappelijke
werken, tijdschriften en ook met het
plaatsen van drukkersopdrachten in ons
land.
Nederland komt er
goed voor de dag
Hier ontmoeten elkaar niet slechts uit
gevers en boekverkopers, maar ook agen
ten en schrijvers. Hier worden niet
slechts boeken bekeken maar ook talloze
contracten gesloten. En de kleine kijker
ziet hier wat de wereld te koop biedt
op het gebied van de vele rubrieken van
deze boekenbeurs: van de schone letteren
tot de kunstboeken en van het kinder
boek tot de wetenschappelijke werken.
En dit alles zowel uit Amerika als uit
Azië, uit Afrika als uit de communis
tische landen.
Nederland, al aanwezig in 1950, wordt
vertegenwoordigd door veertig uitgevers
Gevaar van vervlakking
Wat de Westduitse literatuur aangaat,
valt opnieuw de enorme toeneming van
de pocketboek-uitgave op en waarin dan
voornamelijk vertalingen uit de wereld
literatuur. De moderne Westduitse let
terkunde sluimert en komt op de boe
kenbeurs van Frankfort nauwelijks aan
haar trekken. Men maakte zich veel
drukker over verzamelde werken van
Thomas Mann, Ernst Jünger en derge
lijke, als over Böll. Grass en andere mo
derne Duitse schrijvers. Daarnaast wordt
er steen en been geklaagd over het ver
schijnen van steeds maar nieuwe grote
reeksen waardoor het individuele boek
maar moeizaam gedijen kan. Ook is de
vrees uitgesproken dat de gigantische
uitgeverijen en verzendhuizen, die uit
zijn op een zeer breed publiek, een te
grote invloed zullen krijgen en vervlak
kend zullen gaan werken. Een reus als
het boekenverzendhuis Bertelsmann, zo
heeft dezer dagen het dagblad Die Welt
opgemerkt, beheerst een markt waarop
ten gevolge van de lage prijs geen nor
male boekverkoper kan verschijnen. De
gemiddelde winkelprijs van een boek in
Duitsland steeg de laatste twee jaren
van 10 tot 11,50 mark, maar daaraan
hoeft een massabedrijf als Bertelsmann
zich niet te storen.
Rede van Liibke
In de Paulskirche te Frankfort hoorde
men deze pessimistische beschouwing in
het geheel niet. President Liibke sprak
hier de huldigingsrede op vredesprijs
winnaar Victor Gollancz uit, een dank
bare taak, want Gollancz een Brit
en ook de zoon van een Poolse rabbijn
is niet slechts een der belangrijkste
Londense uitgevers, maar ook een publi
cist op sociaal en politieke terrein van
importantie. Hij is eveneens de man,
die na de oorlog als een der eersten
voor hulpverlening aan de Duitsers
pleitte, onder meer met zijn actie „Save
Europe now" Deze non-conformisfisrhe
schrijver, socialist en pacifist en zaken
man is de elfde vredespriiswinnaar van
Frankfort. Tot zijn voorgangers behoor
den illustere figuren als Albert Schweit
zer, Romano Guardini. Martin Buber,
Carl Gurckhardt, Hermann Hesse,
Thomton Wilder, Karl Jaspers en prof.
Heuss.
