VenhcJe
Leidenaar keert na 17 jaar terug
naar de beruchte dodenrivier
Hervormd Leiden thans vrijgesteld
van „kerkelijke belasting"
KOEK
Maakt deel uit van een Deense
oudheidkundige expeditie
Er komt nu een vrijwillige
bijdrage voor in de plaats
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 15 september 1960
Tweede blad no. 30152
wy in de kolenmynen te werk gesteld
zouden worden. Op 6 juni 1944 vertrok
ken wy uit Singapore. Het was dezelfde
dag, dat de geallieerde legers Normandië
binnenvielen, welke gebeurtenis reeds na
enkele uren bij ons bekend was.
Zigzagvarend wegens het duikboten-
gevaar, bereikten wy wonder boven won
der de havenplaats Modji zonder onge
lukken. Na aankomst volgde de gebrui-
kelyke inspectie. Een Hollandse arts ont
dekte plotseling myn vondsten onder de
bagage van één der Koreanen. Met zijn
tweeën hebben wy ze teruggenomen en
wachtten gelaten de inspectie af. Ditmaal
deed ik geen moeite de stenen te verber
gen. Wy hadden geluk, want wy werden
bij deze inspectie toevallig vergeten. In
het mijnwerkersdorp heb ik ze kunnen
verbergen op een plaats waar ze onge
stoord zyn gebleven tot de vrede kwam.
Na een verblijf van een maand na de
vrede met Japan werden wy per B29
via Okkinawa naar Manilla overgevlo
gen. De vondsten gingen mee. Toen be
gon de revolutie in Indonesië. Bij mijn
vertrek uit dit land leek het mij beter
om de kostbare vondsten bij een vriend,
een Amerikaanse hoogleraar, prof. Otley
Beyer, te Manilla achter te laten tot
betere tijden zouden zijn aangebroken.
Deze op zijn beurt stelde ze ter hand aan
een priester, die de stenen naar New-
York heeft meegenomen en ze aan dr.
Hallam L. Movius ter hand stelde.
Dit was eind 1949. Thans liggen ze vei
lig in het Peabody Museum....", tot zo
ver de heer Van Heekeren, die 15 okto
ber a.s. naar Denemarken zal vertrek
ken om zich op de expeditie voor te be
reiden. Een week later denkt men naar
het operatieterrein te vertrekken. Hoe
wel het in de bedoeling ligt de onder
zoekingen circa twee jaar voort te zet
ten, zal de heer Van Heekeren slechts
een half jaar aan de expeditie deelne
men. Dan keert hjj naar Leiden terug,
naar het Museum voor Volkenkunde.
Vermoedelijk niet met lege handen, want
zyn kennis hoopt hij tevens in dienst te
stellen van dit museum.
Olifant gaat mee
Men hoopt dat de expeditie ook een
olifant gaat mee gegevens zal weten
te verzamelen over de betrekkingen tus
sen de .Peking-mens" en de „Java-
mens". Overigens wil men trachten meer
te weten te komen over de migratie
route door het Kwai-dal in het stenen
en bronzen tijdperk en daarna.
Het eerste gedeelte van het werk be
gint in november en duurt tot ongeveer
mei 1961 het droge seizoen in Thai
land voort. Het tweede onderzoek
wordt uitgevoerd in het droge seizoen
van 1962.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Willem, zn. van J. Varkevisaer en W.
Ouwehand; Johannes Samuel Hendrik,
zn. van J. de Vries en E. M. Bink; Peter,
zn. van P. Lardee en G. van Winkel; Ni-
colaas, zn. van G. J. v. Mourlk en A. J.
Bom; Yvonne Reglna Anna, dr. van S.
J. van Kins en G. D. T. de Jong; Hans
Peter Bernhard, zn. van H. P. B. Nieu-
wenhoven en J. J. Phlllppo.
GETROUWD
A. Mlssaar en M. Polane; N. A. L.
Touwen en M. W. Sickler.
OVERLEDEN
E. A. J. van Dijke, 49 jaar, man; C. R.
Bijl. 51 jaar, man; P. Weij, 19 Jaar, zoon;
P. H. M. Nljssen, 4 Jaar, dochter.
The River Kwai. Tienduizenden
lieten aan deze dóden-rivier het
leven bij de aanleg van de spoor
baan Siam-Birma. De heer H. R.
van Heekerenindertijd ingedeeld
bij de spijkerploeg. gaat er thans
weer naar toe.
Verheugde gezichten der deelnemers aan de Lexington-Rome reis
Advertentie
The River Kwai
Lexi Het aantrekkelijke programma omvatte bezoek aan de
PCeft Goud Olympische Spelen, tochten naar Napels en in de omge
ef J ving van Rome. De reis werd gemaakt in het speciaal
VOOf gecharterde Lexington vliegtuig. Blijft u onze adverten-
ties volgen. Er staat voor onze vele Lexington vrienden
ee)l gulden l in de komende maanden - weer zeer veel aantrekke
lijks op stapel. Lexi zorgt goed voor u
Tijdeus krijgsgevangenschap deed de heer
H. R. van Heekeren belangrijke opgravingen
„Volgende maand ga ik terug naar de River-Kwai in Thailand. Zal
ik weer staan en lopen zoals zeventien jaar geleden, doch toen als
krijgsgevangene, ingedeeld bij de spijkerploeg van wat over is ge
bleven van de Siam-Burma-spoorweg, welke later, ook onder Neder
landse krijgsgevangenen, de bizarre bijnaam van de dodenspoorweg
heeft gekregen. Wat al een onmenselijk leed heeft zich in deze vallei,
waar tienduizenden Aziaten en Europeanen de dood vonden, voltrok
ken. Nooit, nee nimmer, kan en zal ik dit vergeten. Wat een trooste
loze ellende wat een bittere herinnering
Vol' gende maand ga ik terug naar de River-Kwai. Hoe anders zal
ik alle» s terugvinden, maar ookwat een droeve herinnering aan
iets, dat eens wasDit vertelde ons de heer H. R. van Heeke
ren, sinds 254 jaar als wetenschappelijk ambtenaar verbonden aan de
afdeling „pre-historie buiten Europa" van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde, toen wij hem dezer dagen ontmoetten in dit „Leidse mu
seum", waar hij voorbereidingen trof voor zijn tocht naar de River-
Kwai.
Op grond van zijn kennis van
deze streek - onder welke droeve
omstandigheden heeft hij haar le
ren kennen - is de heer Van Heeke
ren uitgenodigd om deel uit te ma
ken van een Deens-Thailandse pre
historische expeditie naar het dal
van de River-Kwai. Aan deze expe
ditie, welke onder leiding zal staan
van dr. Phil. Eigil Nielsen uit Ko
penhagen, nemen ook geleerden
uit Denemarken en Thailand deel.
Deze door Denemarken en Thailand
financiël gesteunde expeditie is de
eerste met buitenlandse deskundi
gen, welke vergunning krijgt dit ge
bied te betreden. Een gebied waar
doorheen, naar aangenomen wordt,
één van de voornaamste wegen van
pre-historische migratie heeft geleid.
Dat de aandacht op de heer Van
Heekeren is gevallen, is niet toeval
lig. Tijdens zijn krijgsgevangen
schap heeft hij van de nood een
deugd gemaakt. Is hij ijverig aan het
speuren en onderzoeken geslagen,
met als resultaat, dat hij een van
de meest spectaculaire ontdekkingen
uit de pre-historische archaeologie
van het Verre Oosten heeft gedaan,
t.w. een vondst van zeven stenen,
toelke tweehonderdduizend jaar ge
leden in Siam door de rechtopgaan
de aapmens uit rivierrolstenen wer
den gebikt. TharCs liggen deze ste
nen veilig opgeborgen in het Pea
body Museum in Amerika.
Over deze ontdekking en de wonder
lijke reis van deze zeven oude stenen,
laten wij hier de heer Van Hekeren aan
het woord. „In het begin van 1943 werd
ik, zoals duizenden andere krijgsgevan
genen, van Java afgevoerd met onbeken
de bestemming. In het donkere ruim van
een stoomschip zonder naam. waarin wy
samengepakt waren, was het een gissen
en raden wat onze bestemming zou zijn.
Achteraf bleek, dat het de berucht ge
worden Siam-Burma spoorbaan zou wor
den. In Siam aangekomen werden wij
ingedeeld by de z.g. spijkerploeg. Onze
taak was het om de draadnagels in de
dwarsliggers te slaan. Hierdoor was ik in
de gelegenheid deze spoorbaan te leren
kennen vanaf het begin tot aan de „Drie
Pagodenpas", een afstand van ruim 200
kilometer. Ik begon reeds onmiddellijk
mij bezig te houden met het onderken
nen van de uitgegraven grond. Aanvan
kelijk had ik weinig succes. Tijdens de
verkenningen werd het mij duidelijk, dat
de rivier in de loop der tyden haar bed
ding nogal eens verplaatst had, totdat
er verschillende terrassen waren gevormd.
200.000 jaren oud
Eén van de hoogste en oudste terras
sen was aangesneden door de spoorbaan
en daar vond ik tot mijn grote vreugde
een stenen werktuig, dat tot een der
oudste beschavingsperioden van de mens
heid moest behoren en in jaren uitge
drukt op zijn minst 200.000 jaren oud
moest zyn. Ondanks de ernst der tijden,
liet deze ontdekking my niet meer los
en wist ik het, met behulp van de Hol
landse kampcommandant, gedaan te
krygen om tydelyk by de malaria-be-
strijding geplaatst te worden, zodat ik
meer in de gelegenheid zou zyn myn
onderzoekingen voort te zetten.
Uit dezelfde geologische formatie, een
oude rivierbank met rolstenen, werden
nog diverse werktuigen te voorschijn ge-
De heer H. R. van Heekerendie
deel uitmaakt van een Deens-Thai-
landse expeditie naar the River-
Kwai.
bracht. Aangemoedigd door dit succes,
zette ik de onderzoekingen voort. Dit
maal was het een grot, welke mijn aan
dacht trok en onder de grootste geheim
houding werd daar een kleine ingraving
verricht, waarbij enkele stenen werktui
gen van de holbewoners werden uitge
graven, welke verwant bleken te zijn aan
de grottencultures van Tonkin en Ma-
lakka. Enkele malen strekten mijn onder
zoekingen zich uit tot aan de overkant
van de rivier, die dan zwemmend moest
worden overgestoken. Daarna kwam ik
weer aan de spoorbaan te wei-ken en uit
de verwerkte aarde konden drie stenen
rechthoekbijlen uit de nieuwe steentijd
verzameld worden.
Razzia in tentenkamp
Een volgende opgave was het verza
melde materiaal te behouden tot de
vrede ons zou verlossen. Steeds verder
trokken wij het bergland in; slechte
tyden braken voor ons aan. Epidemieen
kondigden zich aan: cholera, dysenterie
en malaria. Bijna niemand was vry van
tropenzweren, waarbij het vlees tot op
het bot wegrotte. Verschillende malen
hielden de Japanners als wij aan de
baan waren razzia's in ons tentenkamp en
werden mijn vondsten weggeworpen.
Maar steeds was er wel iemand In de
nabijheid, die ze wederom verzamelde,
zodat de voornaamste stukken bewaard
konden blyven.
Stenen overleefden de oorlog
Wy bleven 17 maanden in Siam en
behalve 2 lendendoeken en de stenen be
zat ik op het laatst niets meer. Toen
werden wij teruggevoerd naar het basis
kamp te Nom-Pladuk om vandaar uit
naar Japan gezonden te worden, waar
Hervormde Kerkvoogdij kiest nieuwe koers
President-kerkvoogd D. v. d. Kwaak: een
kerk, die leeft, bouwt aan haar toekomst
Met ingang van vandaag slaat de Kerkvoogdij der Leidse Her
vormde gemeente een geheel nieuwe richting in. Vanaf dit moment is
Hervormd Leiden vrijgesteld van kerkelijke belasting" (Kerkelijke
Omslag). Daarvoor in de plaats komt het beschikbaar stellen van een
vrijwillige bijdrage. Met de invoering van deze bijdrage, wordt ge
broken met een systeem, dat in de Napoleontische tijd (1812) werd
ingevoerd en dat bij velen op weerstand stuitte. Men heeft er nu
eenmaal een hekel aan om en dan nog wel van kerkelijke zijde
voorgeschreven te krijgen wat of men per jaar moet betalen, al was
deze omslag dan ook enerzijds gebaseerd op hetgeen er nodig was om
de kerk in stand te houden en anderzijds op wat de hervormde lid
maten ieder persoonlijk kunnen betalen.
Dit kunnen betalen werd steeds
bepaald aan de hand van de gege
vens, welke de Rijksbelasting over
ieders inkomen aan de Kerkvoogdij-
verschafte. Zit hier reeds iets afsto
tends in, de tot op heden toegepaste
methoden van heffing heeft in het
verleden meerdere malen tot gevolg
gehad, dat een aantal hervormde ge
meenteleden niet aan zijn verplich
tingen voldeed. Op basis van vrijwil
ligheid - zo werd dan geredeneerd -
zou men ongetwijfeld meer geven.
Thans bestaat hiertoe de kans.
Gevolg was, dat de aangeboden kwi
tanties werden geweigerd. Op het aan
bod van het weigerachtige lid om b.v. de
helft te betalen, kon de Kerkvoogdij
tegenover de wel- betalende lidmaten
moeilijk ingaan.
Intussen worden de laatste jaren de
jonge lidmaten (ook al omdat nog niet
over fiscale gegevens beschikt kon wor
den) in de gelegenheid gesteld, zelf hun
jaarlijkse bydrage te bepalen. Ook werd,
j wanneer overleg met het Kerkelyk Bu-
I reau werd gepleegd, bij inderdaad ge-
I bleken bijzondere omstandigheden, met
1 goedkeuring van kerkvoogden, een ge-
hele of gedeeltelijke ontheffing van de
Kerkelijke Hoofdelijke Omslag verleend.
Hierdoor werd echter op de schouders
van hen die geregeld hun bijdragen be
taalden, een onevenredig zware last ge
legd.
De vrijwillige bijdrage
Teneinde niet achter de feiten aan te
lopen en de verdeling van de lasten
over de gehele hervormde gemeente
recht te trekken, hebben de kerkvoog
den na zeer ryp beraad thans beslo
ten de Kerkelijke Hoofdelijke Omslag
af te schaffen en evenals dit ook el
ders b.v. in Oegstgeest met veel
succes is gedaan, over te gaan tot de
invoering van de Vrijwillige Bydrage,
waarby men vooropstelt, dat deze bij
drage nimmer de sluitpost van de be
groting mag zyn.
Als gevolg van deze beslissing, welke
vanzelfsprekend met een actie naar bui
ten gepaard gaat, is men op het Kerke
lijk Bureau aan het Pieterskerkhof al
dagen lang onder hoogspanning aan het
werk.
Ruim 15.000 adressen van hervormde
lidmaten (gezinnen) zullen in de eerste
drie dagen van de volgende week „be
werkt" worden. Het materiaal hiervoor
wordt door het Kerkelyk Bureau ver
schaft. Aan de hand van met zorg sa
mengestelde tabellen ook bij andere
kerken geschiedt dit kan men zelf
vaststellen hoe hoog deze vrijwillige bij
drage zal uitvallen. Het voordeel hier
van is. dat men rekening kan houden
met de inkomsten uit het lopende jaar.
In het verleden dateerden de verstrekte
gegevens van twee jaar terug. Bovendien
kan men n ook rekening houden met
extra lasten of permanente verplichtin
gen, doch ook met onverwachte voor
delen. Men ontvangt circa veertien da
gen de tyd om op basis van vrijwillig
heid het formulier in te vullen en terug
te zenden. In verband met deze actie,
waarvan men zich in de kring van kerk
voogden zeer veel voorstelt, wordt zon
dag a.s. in alle hervormde kerken een
kanselboodschap voorgelezen.
In het Kerkelijk Bureau aan het
Pieterskerkhof wordt thans onder
hoogspanning gewerkt aan de voor
bereiding van de actie.
(Foto LJD./Holvast)
Geen waagstuk
De heer D. v. d. Kwaak, president
kerkvoogd, die ons een toelichting op het
besluit van kerkvoogden gaf. zei ons, dat
men deze koersverandering in deze kring
niet ziet als een waagstuk, doch veeleer
als een geloofsdaad. Wij staan hier op
een keerpunt in het hervormd kerkelyk
leven. Uit vele op basis van vrijwilligheid
gevoerde financiële acties is meerdere
malen gebleken, dat de offervaardigheid
nog groot is. Een sprekend voorbeeld?
Ruim een jaar geleden besloot de kerk
voogdij tot afschaffing van plaatsengeld
in de kerken. Hiervoor in de plaats
kwam de derde collecte „Hervormd Lei
den offert en bouwt". Resultaat: thans
uit vrijwillige bijdragen (collecte) een
meeropbrengst van circa f5.000 a f6.000
per jaar!
Bouw van kerken
Mede met het oog op deze actie wees
de heer Van der Kwaak op de hoge
uitgaven waarvoor de kerkvoogdij zich
in de komende jaren ziet gesteld. Een
enorm bedrag de heer Van der
Kwaak rekent op f 350.000 per jaar
moet in de naaste toekomst in o.a.
kerkbouw worden geïnvesteerd. Naast
de toekomstige bouw van een kerk in
Leiden-noord, waarover wij gisteren
uitvoerig schreven, staat de bouw van
een Vredeskerk in de Professorenwyk
op het programma. In 1961 of uiterlyk
in 1962 denkt men met deze bouw te
beginnen. Verder zyn er plannen om
in de naaste toekomst over te gaan tot
kerkbouw in zuid-west, een stadsdeel,
dat zich byzonder snel uitbreidt.
Uitbreiding
predikantsplaatsen
Naast het jeugdwerk en de restauratie
(Koepel Marekerk) en het onderhoud
van kerkgebouwen, is het gewenst, dat
op zo kort mogelyke termijn ook uitbrei
ding aan het aantal predikantsplaatsen
wordt gegeven Een jeugdpredikant, al
dus de heer Van der Kwaak, hebben wy
dringend nodig. Overziet de president-
kerkvoogd het gehele terrein van kerke-
lyke arbeid, tot de instandhouding waar
van de kerkvoogdy mede is geroepen,
dan zegt hjj ervan overtuigd te zyn, dat
een kerk, die leeft, aan haar toekomst
bouwt.
Aan deze toekomst kan z.i. Hervormd
Leiden via de thans ingezette actie bou
wen. Kwam totnutoe uit de verplichte
bydragen een bedrag van f 130.000 bin
nen, de actie is eerst dan geslaagd in
dien „de twee ton wordt gehaald". Aan
Hervormd Leiden thans de daad!
