Tfi Ye rT9w°JN?AGfTtDcNDERMc^^t wjdag m z'terdag r^i
c,;Ss Jf f if fi f 13 I lJ 14 lil 15 I 16 111 17 li J
Zomer '60 één langdurige regenbui
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Weerstandsvermogen Amsterdamse
beurs zal op proef worden gesteld
NAJAARSBEURS GEBRUIKSGOEDEREN vredenbubg GEBOUWEN ARTIKELEN VOOR HUISHOUDELIJK EN PERSOONLIJK GEBRUIK
Noord wijk was liet natst
Geringe kans devaluatie dollar
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1960
Advertentie
W SEPTEMBER W l»™af A W SEPTEMBER M J SEPTEMBER K 8MB SEPTEMBER M SEPTEMBER B k W J N-S-nauon.
Voordelige
gecombineerde
vervoerbiljetten
f »f rkrijgbaar aan
de NS.-slationi
Een natte terugblik
(Van een weerkundige medewerker)
Zo btfzonder de zomer van 1959 was maar dan in het algemeen in de meest
gunstige zin met record veel zonneschijn, uitzonderlijk weinig regen en veel warme
zomerse dagen zo bijzonder is ook de zomer van 1960 geworden, maar dan juist
in scherpe tegenstelling met zijn voorganger. Het is in feite voor vakantiegangers
als ook voor vele neringdoenden als ijsverkopers, hotels, pensions, enz. een grote
teleurstelling geworden, om de land- en tuinbouw dan nog maar niet te noemen.
O zeker, wij willen best geloven, dat U het in uw vakantie, hetzij in Limburg, op
de Veluwe, aan het strand of op een der Waddeneilanden nog vrU goed hebt ge
troffen, maar het algemene beeld met tal van afgelaste openluchtvoorstelllngen
van zang- en toneeluitvoeringen en zelfs van een vliegfeest, dit alles als gevolg
van het slechte weer, heeft toch wel een heel somber stempel op de achter ons
liggende zomer gedrukt. Veel slechter kan het niet, want op verschillende plaatsen
behoort de zomer van 1960 met in drie maanden meer dan 400 mm. regen (nor
maal ruim 200 mm.) tot de natste drie zomers van de laatste 100 jaar.
Zomer duurde drie weken
Wanneer wij de meimaand, die ook
enkele mooie en vrij zomerse dagen
bracht, buiten beschouwing laten, blijkt
dat de zomer slechts ruim drie weken
heeft geduurd.
Het begon op 2 juni warm te worden
fop een donderdag) en ook de daarop
volgende Pinksterdagen hebben wij van
die warmte geprofiteerd. De warmste
dagen van de hele zomer werden 23 en
25 puni, toen het kwik in Zuid-Lmburg
en in de Achterhoek tot ruim 30 C steeg.
De Asser TT (zaterdag 25 juni) is het
laatste evenement in ons land geweest,
waarbij nog van volop zomers en warm
zomerweer sprake was. Zondag 26 juni
was ook nog zomers, maar daarna was
het gebeurd met de zomer.
Er volgden zeer koele dagen (zondag
3 Juli 13 a 14 graden als hoogste tem
peratuur), gevolgd door een periode van
veertien dagen, waarin op 10 dagen een
waarschuwing voor harde of storm
achtige wind moest worden gegeven.
Voor het verdere deel van de zomer
hebben wij geen enkel goed woord over,
want van 5 juli tot begin september
regende het elke dag ergens In ons land.
Begin september had de akkerbouw nog
80 a 100 van al het koren buiten
staan, dat verleden jaar omstreeks 25
augustus al was geborgen.
Zowel de hele juli- als ook augustus
maand is bijzonder koel en regenrijk
gebleven.
In De Bilt bracht de zomer (drie
maanden) 526 uren zon tegen normaal
615 uren. Verleden jaar werden wij in
die zelfde periode van drie maanden ge
durende bijna 800 uren in het zonnetje
gezet. De gemiddelde maximum-tempe
ratuur, die in De Bilt op 20.3 C kwam
(verleden jaar 23.0 C), bleef 1.5 C onder
normaal en er werden slechts 10 (nor
maal 19) en verleden jaar ...27 zomerse
dagen genoteerd.
De grootste afwijking in deze zomer
was echter de hoeveelheid regen en het
bijzonder grote aantal regendagen na
begin juli. De narigheid begon al op de
zaterdagochtend van 9 juli, toen boven
Zondag 11 september
Lelden Hervormde Gemeente Pieters
kerk: 10 uur ds. J. de Wit. (H.A.), 7 uur
ds. P. Kloek. (H.A.)
Hooglandse Kerk: 8.30 uur ds. H. J. van
Achterberg. 10.30 uur ds. M. Ottevanger.
Oosterkerk: 10 uur dr. K. E. H. Oppen-
helmer, 5 ur ds. J. Groot. (H.A.).
Marekerk: 10.30 uur ds. H. J. van Ach
terberg. 5 uur ds. M. Ottevanger.
Bethlehemkerk: 10 u. dr. P. L. Schoon-
heim.
Maranathakerk: 10.30 uur ds. J. Groot.
Herv. School, Boshulzerkade: 10 uur ds.
P. Kloek.
Herv. Ulo-school. Asserstraat: 10 uur ds.
P. A. Lefeber te Alphen aan den Rijn.
Aula School, MarnlxstraatFlO uur dr. P.
J. Streeder te Den Haag.
Ver. van Vr(jz. Hervormden (Leldse
Volkshuis): 10.30 uur ds. J. van Rossum
te Voorburg.
Egllse Wallonne: 10.30 uur ds. P. Ie Cor-
cu. te Utrecht.
Academisch Ziekenhuis: 10 uur de heer
A. van den Berg te Valkenburg.
Dlaconessenhuis: 10.30 uur ds. J. N. de
Ruiter.
Jeugdkerk Aula Gymnasium: 10 uur de
heer F. Sachs. (Onderwerp „Rust roest
niet altijd").
Geref. Kerk Zulderkerk: 10 uur dr. von
Meyenfeldt, 5 uur dr. Westerink.
Aula school, Tlmorstraat: 10 uur dr.
Westerink, 5 uur ds. de Boer.
Kerk Oude Vest: 10 uur dr. Dronkert, 5
uur dr. von Meyenfeldt. 7 uur dr. Weste
rink.
Maranathakerk-: 9 uur ds. Heule, 5 uur
dr. Dronkert.
Aula school, Telderskade: 10 uur ds. de
Boer, 5 uur ds. Heule.
Chr. Geref. Kerk: 10 uur dienst des
Woords, 5 uur ds. Floor te Nleuw-Vennep.
Geref. Kerk (Vrljgem.)10 en 5 uur ds.
W. G. de Vries. (H.A.).
Geref. Gem.: 10 en 5 uur leesdlenst.
Evang. Lutherse Gem.: 10.15 uur ds. De
Vries te Hilversum.
Rem. Gemeente: 10.30 uur dr. J. Sprin
ger.
Doopsgez. Gemeente: 10.30 uur dr. S. L.
Ver heus.
Oude Kath. Kerk (Zw. Singel 50): 9.45
uur Hoogmis: (woensdag 9 uur H. Mis).
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 19):
10.30 uur gezongen H. Mis.
Christian Science (Steenschuur 4)10.30
uur dienst.
Evang. Chr. Gemeenschap (Middelste
gracht 3): 10 en 6 uur dhr. Th. Dlkkes;
(maandag 8 uur JeugdbiJeenkomst, dins
dag 8 uur bidstond).
Baptistengemeente: 10 en 5.30 uur dhr.
H. Schouten Ir. (vrijdag 8 uur bidstond).
Leger des. Hells: 10 uur helllglng6dienst
6.45 uur straatpredlklng Gangetje, 7.30 u.
opwekkingssamenkomst. Alle diensten olv,
majoor J. B. Hoevers te Amsterdam.
Aarlanderveen Herv. Gem.: 10 en 6.30
uur d6. E. G. Boesenkool; Geref. Kerk: 10
en 6.30 uur ds. J. W. van Hoek; Chr. Ger.
Kerk: 9.30 en 6.30 uur Dienst des Woords.
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.:
Julianastraat: 9 uur ds. J. H. Bogers. 10.30
uur ds. de Heer te Babvlonienbroek, 6.30
uur ds. P. A. Lefeber: Kapel Gouwsluls:
10 uur ds. M. Hanemaaijer; Gebouw Jona
than: 6.30 uur ds. M. Hanemaaijer; Kapel
Hooftstraat: 9.30 uur ds. A. Breure:
Oudshoornseweg: 10 uur ds. G. Cadée, 6.30
uur ds. A. Breure: Martha-Stlchtlng: 10.30
uur ds. J. Th. Meijer. (Herdenkingsdienst)
9 uur nam. ds. J. Th. Meijer. (H.A.); Ger.
Kerk Maranathakerk: 10 üur ds. G. Mul
der. 6.30 uur ds. K. H. Schuring; Salva-
torlkerk: 10 uur ds. K. H. Schuring, 6.30
uur ds. G. Mulder; Hooftstraat: 10 en 6.30
uur ds. W. Tom; Geref. Kerk (Vrijgem.)
10 en 5 uur ds. H. Scholte; Chr. Geref.
Kerk Jeruzalemkerk Grljpensteinstraat:
9.30 en 5 uur ds. M. S. Roos; Oud Geref.
Kerk van Mandersloostraat: 9.30 en 4 uur
leesdienst; Rem. Geref. Gem. van Manders
loostraat: 7 uur ds. Mevr. Hoff-Visscher;
Evangelisatie IJ6baangebouw: 10 uur Ere
dienst. 6.30 uur de heer J. Klein Haneveld
te Bodegraven.
Benthuizen Herv. Gem.: 9.30 en 6 u.
ds. W. A. S. Laurense; Geref. Gem: 9.30 en
6 uur leesdlenst.
Bodegraven Herv. Gem.: 10 uur ds.
J. van Dijk te Nijkerk, 6.30 uur ds. Van
der Velden te Nieuwpoort; Nleuwerbrug:
6.30 uur ds. Timmer, em. pred. te Woerden
Herv. Evang.: ds. H. J. Honders te Sas6en-
heim, 7 uur ds. A. J, Peters te Den Haag,
Geref. Gem.: 10 en 6.30 uur ds. Zijderveld
te Capelle aan de IJssel; Geref. Kerk: 10
en 7.30 uur ds. A. Loosman; Nleuwerbrug:
9.30 en 2 30 uur ds. P. de Bruin te Den
Haag; Evang. Kring: Dhr Jb. Klein Hane
veld; Luth. Gem.: 9 uur ds. A. Jense.
Boskoop Herv. Gem.: 9 en 10.30 uur i
ds. W. L. Heljmans, 6.30 uur ds. A. Boertje 1
te Moerkapelle; Geref. Kerk: 9.30 en 5 u.
ds. H. A. Wiersinga te Baarn; Chr. Geref. i
Kerk: 9.30 en 4.30 uur ds. P. J. de Bruljn;
Geref. Gemeente: 9.30 en 6 uur leesdienst
Rem. Geref. Gem.: 10 uur da. A. Hoff-
Vlsscher.
Hlllegom Herv. Gemeente: 10 uur ds.
J. Veenendaal. 7 uur ds. G. Pettinga te
Lisse; Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds. A. K.
Krabbe; Chr. Geref. Kerk: 10 uur Lees
dienst. 7 uur ds. D. Biesma te Lisse; Ned.
Prot. Bond: geen dienst; Evangelisatie-
samenkomst (Nutsgebouw)3 utir de heer
Versteeg te Haarlem; Maranatha-bijeen-
komst woensdag 8 uur (Nutsgebouw)dr.
A. Agtereek te Den Helder.
Hoogniade Herv. Gem.: 10 uur ds. J.
P. Honnef te Leiderdorp.
Katwijk aan den Rijn Herv. Gem.:
9.30 uur vie. J. van 't Kruis, 6 uur ds. P.
Moerenhout te Katwijk aan Zee (Jeugd
dienst); Kapel Nieuwe Duinweg: 9.30 uur
dhr. J. Vink te Katwijk aan Zee; Gymnas
tieklokaal Narcisstraat: 10.30 uur ds. G. R.
H. ter Haar Romeny. vlootpredlkant MVK
Valkenburg; Geref. Kerk: 9.30 en 5 uur
ds. H. de Valk (H.A.).
Katwhk aan Zee Herv. Gem. Nieuwe
Kerk: lö uur ds. Bouman, 6 uur (Jeugd
dienst) ds. Hagen; Oude Kerk: 10 uur ds.
Moerenhout, 6 uur ds. de Vos; Kapel: 10
uur ds. P. J. Mackaay te Oegstgeest, 5 uur
ds. Bouman; Gr. van Prinstererschool10
uur ds. de Vos; Zeehospitium: 6,45 uur ds.
Bouman: Geref. Kerk: 8.30 en 10.30 uur
ds. Pijlman, 4,30 en 6 uur ds. B, Bouman
te Noordwijk aan Zee; Chr. Geref, Kerk:
10 en 5 uur prof. L, H. van der Meijden te
's-Gravenhage; Geref. Kerk (Vrijgem.).:
9.30 en 5 uur ds. Breen; Geref. Gemeente:
10 en 5 uur leesdienst; Geref. Gemeente
in Ned.: 10 en 5 uur leesdienst; (dinsdag
Geref. Gemeente: 7.30 uur de heer L. Huls
man te Zwijndrecht).
Leiderdorp Herv. Gem.: 10 uur dhr.
J. van den Hoek, 6.30 uur drs. R. Heins te
Amsterdam; Kerkzaal, Zijlkwartier: 6.30
uur dhr J. v. d. Hoek; Geref. Kerk: 10 u.
ds. D. J. Couvée, em. pred. te Axel: 6.30 u
ds. P. J. O. de Bruyne te Zaandam; Kerk
zaal Zijlkwartier: 10.30 uur ds. P. J. O. de
Bruyne, 5 uur ds. D. J. Couvée. Vrijz. Herv.
(gebouw Lindelaan 12a): 10.30 uur ds. C.
P. Thomsen te Utrecht.
Lelmuldon Herv. Gem.: 9.30 uur ds.
P. Bons te Oegstgeest: Geref. Kerk: 9.30
en 7 uur ds. H. J. Koffrie.
Lisse Herv. Gem.: 9 en 10.30 uur ds.
G. Pettinga. 7 uur dr. H. J. Honders te
Sas8enhelm; Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds.
K. Schouten; Chr. Geref. Kerkr 10 en 4.45
uur ds. D. H. Biesma: Geref. Gem.: 10 en
4 uur ds. H. van Gilst. (H A. en H.D.):
Geref. Kerk (Vrijgemaakt)10 en 4 30 uur
ds. J. J. Verleur; Oud Geref. Gem.: 9.30 en
3 uur leesdienst: (woensdag: 7.30 uur ds.
Joh. v. d. Poel te Ede); Ned. Prot. Bond:
10 uur ds. J. van Slooten te Wassenaar.
Nieuwkoop Herv. Gem.: 9.30 uur ds.
W. H. de Jong. (HA.), 6.30 uur ds. W.
Verweij te Zevenhoven: Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 uur ds. W. A. Krijger te Schiedam;
Chr. Geref. Kerk: 9 uur Dienst des Woords
2 uur ds. M. S. Roos te Alphen aan den
Rijn; Rem. Geref. Gem.: 7 uur ds. A. W.
Cramer.
Nieuwveen Herv. Gem.: 9 uur ds. Lin
den burg te Ter-Aar, 6.30 uur ds. de Leeuw
te Boskoop: Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 uur
ds. Snel; Vrijz. Herv.: 11.15 uur ds. Kalis
te Boskoop.
Noord wijk-Binnen Herv. Gem.: 10 en
7 uur ds J. van Dok; Pickéstraat 64: 10
uur leugdkerk; Ned. Prot. Bond: geen
dienst; Geref. Kerk: 9.30 en 5 uur (v. d.
Berghstichting 11 uur): dr. Dekker.
Noordwijk aan Zee Herv. Gem.: 10 en
5 uur (H.D.) ds. N. J. Cupedo; Geref.
Kerk: 9 en 10.30 uur ds. Bourna (H.A.), 10
uur ds. Ferwerda; Sole Mio: 10 uur ds.
Ferwerda
A. H.
Oegstgeest Herv. Gem. Groene- of
Willibrordkerk: 10.30 uur dr. G. Huls te
Gouda; Pauluskerk: 10 uur wlka M. A. de
Vlieger en ds. G. F. Callenbach. (Opening
Het kerkgebouw van de Her
vormde Gemeente te Bodegraven
(Nieuwerbrug).
Vrijz. Herv. W. de Zw. Kerk: 10.30
uur ds. W. J. Hubeek; Geref. Kerk Mau-
rltslaan: 10 en 5 uur ds. C. Bouwmeester
te Rotterdam: Geref. Kerk (Vrijgemaakt):
W. de Zw. Kerk: 8.30 en 3 uur ds. R.
Brands (H.A.).
Oude Wetering Herv. Gem.: 10.30 u.
'in Geref. Kerk), ds. A. M. Knottnerus;
Geref. Kerk: 9 en 6.30 uur ds. A. G. Kor
net; Rem. Geref. Gem.: geen dienst.
KiJnsaterwoude Herv. Gem.: 10 en 7
uur ds. C. J. Baart; Chr. Geref. Kerk: 9.30
uur Dienst des Woords. 2.30 uur ds. L. S.
den Boer te Sassenheim.
Rijnsburg Herv. Gem.: 9.30 uur ds. M.
C. Groenewoud, 5 uur ds. H. van Gosllga;
Bethelkerk: 9.30 uur ds. H. van Gosliga,
5 uur ds. A. Makkenze, pred. te Katwijk
laan den Rijn (Jeugddienst)Geref. Kerk
1 (Petrakerk): 9.30 uur ds. Bijlefeld; Rapen-
i burgkerk: 9.30 uur ds. L. van der Linde,
5 uur ds, L. van der Linde; Maranatha-
kerk: 9.30 en 5 uur ds. Post; (in alle
diensten H.A. nam. ook Dankz.); Chr. Ger.
Kerk: 10 en 5 uur ds. Biesma te Lisse;
Sassenheim Herv. Gem.: 9 en 10.30 u.
ds. Walvaart. 5 uur ds. D. J. Vossers te
Lelden; Geref. Kerk: 9.30 uur ds. Kuiper,
5 uur ds. v. d. Berg; Chr. Geref. Kerk: 10
en 5 uur ds. den Boer; Ned. Prot. Bond:
10.30 uur ds. Tulnlnga te Voorburg.
Ter-Aar Herv. Gem.: 10.30 en 6.30 u.
ds. Llndenburg; Geref. Kerk: 9 en 2.30 u.
ds. Heyner.
Valkenburg Herv. Gem.: 10 uur ds. D.
Lekkerkerker. 6.30 uur ds. T. D. van Soest
te Rotterdam; Geref. Kerk: 10 en 5 uur
ds. Langeler (H.A.); Geref. Kerk (Vrijge
maakt): 10.15 (H.A.) en 5 uur ds. R.
Brands.
Voorhout Herv. Gem.: 10 uur ds. de
Jong.
Voorschoten Herv. Gem.: 10 uur ds.
Ninek Blok te Assen, 7 uur ds. E. Saraber;
Rijndijk: 10 uur ds. E. Saraber; Hulp en
Heil: 10 uur d6. W. G. Meijerlng: Geref.
Kerk: 10 en 5 uur ds. H. J. Kampherbeek
te Heemse; Geref. Kerk (Vrijgemaakt): 10
en 5 uur ds. G. Hoekstra te Utrecht; Rem.
Doopsgez. Kring: 10.30 uur Cultureel Cen
trum: dr. J. van Goudoever, rem. pred. te
Lelden.
Warmond Herv. Gem.: 10 uur ds. Ste-
houwer te Alphen aan den Rijn, 7 uur dhr
A. van den Berg te Valkenburg.
Wassenaar Herv. Gem.: 10 uur ds. H.
Beker, 7 uur dr. Th. C. Frederlkse; Kle-
viet8kerk: 10 uur ds. J. T. Wlersma; Dey-
lerhuls: 10.15 uur dr. Th. C. Frederlkse:
Geref. Kerk Bloemcamplaan10 en 5 uur
ds. G. van Duinen; Zijllaan: 10 en 5 uur
ds. A. Vos; Ned. Prot. Bond (Lange Kerk-
dam): 10.35 uur dr. J. W. Vlnke-Herfst;
NPB/Rem. Gem./Doopsgez. Gem. (Johan-
nahuis): 10.30 uur dr. F. Kleyn; Soefibe
weging (Wald. Pyrmontlaan 6): 11 uur
universele eredienst; Herv. Evangelisatie
(Dorpshuis)10 uur dhr J. Henzen te
Leiden, 7 uur dhr A. Kruithof te Monster.
Woubrugge Herv. Gem: 9.30 en 6.30
ur ds. G. F. Overgaauw (Jeugddienst);
Geref Kerk: 9.30 uur ds. Van den Berg.
6.30 uur ds. Kuyper te Sassenheim.
Zevenhoven Herv. Gem.: 9.30 uur ds.
W. Verweij. 7 uur ds. van Wlnterswhk te
Wleringermeer (Jeugddienst); Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 uur ds. J. W. Genuit.
de grote rivieren de bouwvakarbeiders
met vakantie gingen. Die ochtend kwam
bij Zoutkamp op een etmaalregensom
van 86, Den Helder 53 en Arnhem 57mm.
Toen was het hek van de dam. Het bleef
maar regenen, zodat juli gemiddeld over
het gehele land op 109 (normaal 72) mm
neerslag kwam. De grootste maandsom
kreeg Leens aan de Groninger Wadden-
kust met 222 mm. Augustus deed hier
niet voor onder. In grote delen van het
land viel opnieuw veel regen, zoveel dat
augustus o.a. met 1917 tot de natste
oogstmaanden van de laatste 100 jaar
behoorde. Op tal van plaatsen in Gro
ningen. Gelderland. Zuid-Holland en de
Noordoostpolder viel meer dan 200 mm.
te Noordwijk-aan-Zee zelfs 274 mm in
één maand, hetgeen al dicht bij het
record kwam. dat nog op naam staat
van Zandvoort, waar in oktober 1932
321 mm regen viel.
Normaal valt er in de drie zomer
maanden in onze omgeving ongeveer
200 mm, waar onze waarnemers ook
ver boven kwamen. Enkele plaatsen in
Groningen. Friesland, Twente, de Ve
luwe en Zuid-Holland kwamen flink
boven de 420 mm, hetgeen in drie
maanden vrij zelden voorkomt. In onze
omgeving werd Noordwijk-aan-Zee het
natst met 387 mm. Lelden 270, Alphen
a/d Rijn 284, Boskoop 252, Zandvoort
297 mm.
In twee opeenvolgende zomers hebben
wy kennis gemaakt met de grootste
uitersten tussen abnormale droogte (in
1959 van 1 mei tot 1 november minder
regen dan nu ln twee maanden, althans
op verschillende plaatsen) en abnor-
normaal langdurige en zware regenval.
Bij ons bezoek aan de Deutscher
Wetterdienst te Offenbach, eind mei van
dit jaar. zei dr. Dinies: „Neen. een zó
mooie zomer als die van 1959 wordt deze
niet. Het zal gemiddeld zelfs een natte
zomer worden. Konden wij deze zomer
maar overslaan, want de zomer van
1961 zal belangrijk gunstiger en....
naar de droge kant uitvallen".
Dit werd zo even tussen neus en lip
pen door gezegd, maar vergeten heb
ben wij deze uitspraak niet. De zomer
van 1960 is. zeer nat geworden en
wat de zomer van 1961 betreft naar
wij aannemen zullen alle lezers hopen
dat „Offenbach" gelijk zal krijgen en
dat het weer eens een zomer zal wor
den, waarin het minder klachten en
records regent dan in 1959 en 1960.
Wij weten nu langzamerhand wel wat
er op het gebied van regenval in de
zomer in ons land mogelijk is, namelijk
in drie maanden 80 mm (Ter Apel
1959!) en 458 mm (Beekbergen 1960).
(Advertentie)
Zwamnierdam Herv. Gem.: 10 en 6.30
uur ds. C. L. van den Broeck; Geref. Kerk:
10 en 6.30 uur ds. J. Wagenaar; Rem. Ger.
Gem.: geen dienst.
Recessie in Amerika toegegeven
(Van onze financiële medewerker)
Het is niet onwaarschijnlijk, dat het weerstandsvermogen van de
Amsterdamse beurs in de komende weken op de proef zal worden
gesteld. Niet alleen dat de politieke spanningen rondom de Kongo weer
toenemen, maar in de V.S. wordt meer en meer openlijk over een reeds
ingetreden recessie gesproken, over de duur waarvan men uiteraard
van mening verschilt. Terwijl de een zegt dat nog in dit jaar de terug
slag in het Amerikaanse bedrijfsleven zal kunnen worden overwonnen,
zijn er ook die er het begin in zien van een langdurige depressie, welke
op 1961 haar stempel zal drukken. En als altijd is er natuurlijk niemand,
die met zekerheid kan zeggen hoe de Amerikaanse economie zich zal
ontwikkelen. De meest waarschijnlijke gang van zaken zal wel zijn, dat
een geprononceerde beweging in de een of andere richting uitblijft,
totdat de presidentsverkiezing achter de rug is en de nieuwe regering
haar werkprogram heeft gepubliceerd. De invloed van een en ander zal
vermoedelijk meest van psychologische aard zijn, want in werkelijkheid
zijn de verschillen tussen de Democraten en de Republikeinen niet
groot.
alleen reeds het stellen van deze moge-
I ïykheid oefent uiteraard op de dollar
een druk uit.
Omvangrijke uitvoer
Nederlandse effecten
In elk geval wordt de nieuwe Ameri
kaanse regering geconfronteerd met een
verzwakte monetaire positie van de V.S.
tegenover Europa, dat zijn goudvoorra
den nog steeds ziet stijgen, terwijl die
van de V.S. van week tot week nog te
ruggaan. Het is zelfs zo dat het vermin
derde vertrouwen in de dollar, tezamen
met de verlaagde discontotarieven niet
alleen buitenlands kapitaal doet terug
vloeien, maar voor de Amerikaanse be
legger ook een reden te meer is om zich
bij Europese aandelen te interesseren,
nog afgezien van de aantrekkelijkheid,
welke deze aandelen met het oog op de
Europese conjunctuur en het hogere
rendement voor de Amerikanen bezitten.
Er zijn ook in ons land sommige waar
nemers, die van mening zijn dat, als het
evenwichtsherstel ln het Internationaal
betalingsverkeer nog lang op zich laat
wachten, aan een devaluatie van de dol
lar niet zal kunnen worden ontkomen en
Belangrijke vraag
De herhaaldelijk aan de orde gestelde
vraag of de V.S. tot een verhoging van
de goudprijs, welke een devaluatie van
de dollar betekent, zal besluiten, is na
tuurlijk niet alleen voor de V.S., maar
ook voor Europa van belang, dat zijn
monetaire positie de laatste jaren gaan
deweg sterker heeft zien worden, zodat
met name in West-Duitsland over de
mogelijkheid van een revaludatie. een
opwaardering van de Duitse Mark wordt
gesproken. Beide maatregelen zouden
hetzelfde resultaat hebben, namelijk een
versterking van de Amerikaanse en een
verzwakking van de Europese concur
rentiepositie en het spelen met de ge
dachte van een monetaire operatie ln
een van beide richtingen, schept een
sfeer van onzekerheid, welke aan een
normale ontwikkeling van de Interna
tionale handel en de internationale ka
pitaalmarkt afbreuk doet.
De hier bedoelde onzekerheid zal ver
moedelijk vooreerst wel blijven bestaan,
want terwijl de goud-producerende lan
den - met name Zuid-Afrika, Canada,
Australië, Rhodesia, Brits West-Afrika -
reeds gedurende vele Jaren op een ver
hoging van de in 1933 op 8 35 per ounce
vastgestelde goudprijs aandringen, om
dat daardoor de thans noodzakelijke re
geringssubsidies op de goudproduktie
zouden kunnen worden beëindigd of al
thans verminderd, zijn de regeringen
van de meeste landen, ook die van de
V.S. en van West-Duitsland er tegen
gekant, omdat ze tot allerlei binnen
landse en internationale kapitaalsver
schuivingen zal leiden, waarvan dan nog
moet worden afgewacht of ze het resul
taat zullen opleveren, dat men in som
mige kringen ervan verwacht.
Basis van valuta
Bovendien zijn na 1933, toen door het
Internationaal Monetair Fonds de goud
prijs werd vastgesteld, de valuta's van de
verschillende landen op die goudprijs,
d.w.z. op de goudwaarde van de dollar,
gebaseerd. Een devaluatie van de dollar
zou daarom ook in andere landen een
zelfde waardevermindering van de va
luta tot gevolg kunnen hebben, waardoor
dan het effect van de dollardevaluatie
voor de VB. grotendeels zou worden ge
neutraliseerd. Daar komt bij dat een de
valuatie doorgaans niet anders is dan
het sanctioneren van een voorafgaande
inflatie, waarvan thans ln de V.S. nog
nauwelijks sprake is. Het binnenlands
prijspeil is in genoemd land reeds gerui
me tijd vrij stationnair en ook de kosten
van levensonderhoud zijn niet noemens
waard gestegen, terwijl de Amerikaanse
buitenlandse handel zich de laatste tijd
eerder ten gunste dan ten nadele van
het land ontwikkelt. De kans lijkt daar
om vrij groot dat men de moeilijkheden,
welke zich thans ten aanzien van het
internationaal kapitaalverkeer voordoen,
op andere wijze zal pogen op te lossen,
ook al gaat dit. zoals wel gebleken ls.
niet gemakkelijk
Aantrekkelijk
Nog altijd oefenen de Europese effec-
tenmarkten op de Amerikaanse beleggers
grote aantrekkelijkheid uit, terwijl tege
lijkertijd binnen de grenzen van ons
werelddeel West-Dld. grote belangstel
ling behoudt voor de Zwitserse en Ne
derlandse aandelen. De cijfers over het
eerste halfjaar van de Nederlandse beta
lingsbalans hebben doen zien dat in die
periode voor f. 595 miljoen aan binnen
landse effecten naar het buitenland is
verkocht, waartegenover slechts voor
f. 82 miljoen aan buitenlandse effecten
werd ingevoerd. Genoemd bedrag van
f. 595 miljoen heeft voor f. 388 miljoen
betrekking op het tweede kwartaal,
waarin deels de verklaring ligt voor de
koersstijging, welke in die tyd voor vele
Nederlandse aandelen is tot stand geko
men. Mede tengevolge van die effecten
verkopen, toont het eerste halfjaar van
1960 een overschot op de betalingsbalans
aan van f. 624 miljoen tegen f. 352 mil
joen in dat tijdvak van 1959, hetgeen ver
boven de verwachting uitgaat.
Het ziet er naar uit dat ook het derde
kwartaal nog geen ommekeer ln deze
kapitaalbeweging zal brengen. Want ook
gedurende de laatste weken heeft het
buitenland zich op de Amsterdamse
beurs geducht laten gelden, zodat de
omzetten op de aandelenmarkt in augus
tus aanmerkelijk groter zijn geweest dan
in die maand van 1959 en ook groter dan
in juli van dit jaar. nl. f. 110.3 miljoen
tegen resp. f. 99 miljoen en f. 79.5 mil
joen. Voor de eerste acht maanden heb
ben de omzetten op de Amsterdamse
aandelenmarkt die van dezelfde periode
in het vorig jaar weer overtroffen; ze
zijn van f. 656.5 miljoen tot f. 719.4 mil
joen gestegen.
Ander accent
Zoals reeds eerder opgemerkt, ligt het
accent de laatste tyd meer op de Ne
derlandse industriële aandelen, dan op
de internationale. Terwijl het indexcy-
fer voor deze laatste in augustus met
niet meer dan ca. 14 punten, of met 2.3
procent is gestegen - voornameiyk door
de koersdaling van aandelen Koninklijke
en Unilever - ging het indexcyfer (1953
is 100) van Nederlandse industriële aan
delen in die maand van 315.73 tot 356.41,
dat is met circa 41 punten, ofwel met 13
procent vooruit. Maar deze koersstijging
is nog altijd kleiner dan die van de aan
delen op de Westduitse beurzen, waarvan
het indexcijfer in augustus van 711 tot
822 is opgelopen (uit. 1953 ls 100), der
halve met 111 pun'-n. dat is met ca. 16
procent.
Een feit is dat verhoudingsgewijs tal
van Nederlandse aandelen nog niet bui
tensporig hoog noteren en dat de be-
dryfsberichten merendeels gunstig biy-
ven lulden. Naarmate het koerspeil in
ons land hoger wordt, vermindert ech
ter de aantrekkeiykheid voor de buiten
landse belegger en als men in de V.S
van een recessie blijft spreken, de New-
yorkse beurs blyft kwakkelen en de po
litieke hemel boven Afrika niet op
klaart, zal. geiyk in het begin gezegd, het
weerstandsvermogen van de Amster
damse beurs moeten biyken.
