VEILIGHEIDSRAAD BIJEEN OM
KONGO-CRISIS TE BEZWEREN
S.U. tegen samengaan
bij ruimte-onderzoek
WEERBERICHT
Secretaris - generaal Hammarskjöld wil zich niet
de wet laten voorschrijven door Loemoemba
Leopoldstad stelde vijf eisen
Grote prestaties van voorbije
jaren nog maar een begin
(£)kc/ qlie u ws
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 16 AUGUSTUS 1960
No. 30126
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f255 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie; 25041; Redactie: 21507
Secretaris-generaal Hammarskjöld van de Verenigde Naties is ken
nelijk niet voornemens zich als loopjongen van de Kongolese premier
Loemoemba te laten gebruiken. Hij is gisteravond uit Leopoldstad via
Parijs naar New York vertrokken, waar hij een bijeenkomst van de
Veiligheidsraad bijeengeroepen heeft ter behandeling van het geschil
tussen hem en Loemoemba. De Zweed weigerde zijn vertrek 24 uur uit
te stellen, zoals de Kongolese regering hem gevraagd heeft, zodat ver
tegenwoordigers van de centrale regering hem niet konden vergezellen.
Ook weigerde Hammarskjöld plaatsruimte aan de Kongolese delegatie
in het speciale V.N.-vliegtuig.
Dit overhaaste vertrek en de aankondiging van een speciale verga
dering van de Veiligheidsraad speelde zich af nadat Loemoemba het
vertrouwen van zijn regering in de secretaris-generaal had opgezegd.
In een brief aan Hammarskjöld somde hij vijf eisen op.
1. het Kongolese leger moet onmiddellijk de bewaking op zich nemen
van alle vliegvelden die thans onder bewaking van de V.N.-strijdmacht
staan; 2. onmiddellijk moeten niet-blanken V.N.-troepen en Kongolese
troepen naar Katanga worden gezonden; 3. alle niet-Afrikaanse troe
pen moeten uit Katanga worden teruggeroepen; 4. de Ver. Naties
moeten vliegtuigen ter beschikking van de Kongolese regering stellen
voor het vervoer van Kongolese soldaten en burgers; 5. de Ver. Naties
moeten onmiddellijk alle wapens en munitie in beslag nemen, die de
Belgen aan opstandelingen in Katanga hebben uitgereikt. Deze moeten
worden overgedragen aan de Kongolese regering.
Krachtige reactie
van tie Zweed
Onze Brusselse correspondent telefo
neerde hedenochtend:
Hammarskjöld is een zeer handig
politicus, aldus Belgische waarnemers in
Brussel. Men kan er nooit 100 pet zeker
van zijn, dat de beloften, die hij doet
ook enkele dagen later door hem niet
worden ingetrokken, daar hij steeds
rekening wil houden met de gewijzigde
politieke toestanden en de druk die op
hem wordt uitgeoefend. Maar wanneer
zijn autoriteit als uitvoerder van de
resoluties van de Veiligheidsraad wordt
betwist, kan hij zeer krachtig reageren.
Dat hij thans opnieuw voor de Veilig
heidsraad gaat verschijnen, althans voor
het beperkte comité der vijf grote lan
den, is een bewijs voor de aanstaande
afkeuring van de manoeuvres van
Loemoemba.
In ieder geval is men thans in Brussel
blij, aldus gaat onze correspondent
voort, dat de overdracht van de macht
in Katanga ordelijk is verlopen. Er is
geen dramatische luchtbrug van Elisa-
bethstad naar Brussel noodzakelijk ge
bleken en de Belgische ambtenaren zet
ten als deskundigen van Tsjombe hun
werk voort. Overigens dient te worden
erkend, dat Tsjombe heel handig heeft
gemanoeuvreerd. Hij is er inderdaad in
geslaagd op Hammarskjöld een uitste
kende indruk te maken en heeft de
autoriteit van de Verenigde Naties vol
ledig erkend, aldus zijn verzet tegen het
zenden van V.N.-troepen vergetend.
Tsjombe zal verder de toegang Katanga
aan Loemoemba kunnen verbieden. En
dat was voor hem het meest essentiële
doel van zijn politiek.
In Brussel wordt de „wijze politiek"
van Tsjombe toegeschreven aan het feit.
dat hij zorgvuldig heeft geluisterd naai
de goede raad van zijn Belgische advi
seur graaf Harold d'Aspremont Lynden,
de voormalige adjunct-kabinetschef van
premier Eyskens.
Wij kennen hem persoonlijk al jaren
zeer goed. Niemand in Brusselse politie
ke kringen kon vermoeden, dat hij zich
in dit Kongolese drama en vooral in de
zeer moeilijke positie te Elisabethstad
als zo'n handig diplomaat zou ontpop
pen.; Zijn vader, die Senator is, behoort
tot de ultra-rechtse kringen, maar graaf
Harold heeft zich steeds een voorstander
getoond van een duurzaam vergelijk tus
sen de linkse en de rechtse stromingen
in de C.V.P., de Belgische katholieke
partij.
Tot zover onze correspondent.
Advertentie
DEMONSTREERT
van 23 t.m. 27 augustus
KOLEN-, OLIE-, GAS- en
meerkamerverwarming in
DEN BURCHT.
NU EN DAN ZON
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Perioden met zonneschijn maar ook
enkele plaatselijke buien. Koude nacht
met hier en daar mist. Morgen overdag
ongeveer dezelfde temperaturen als
vandaag. Zwakke tot matige en langs
de Waddenkust af en toe vrij krachtige
westelijke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
17 AUGUSTUS
Zon op: 5.26 uur; onder 20.01 uur.
Maan op: 0.58 uur; onder: 16.47 uur.
Hoogwater te Katwijk te 11.42 uur.
Laagwater te 7.05 uur en 19.39 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
Uittocht uit Kivoe
Belga meldt, dat er steeds meer Euro
pese kolonisten uit de Kongolese pro
vincie Kivoe wegtrekken, nu het Belgi
sche consulaat in Boekavoe gesloten is.
Er woonden 4.500 Europeanen in Boeka
voe. Op het ogenblik zijn er nog maar
700. In de provincie Kivoe zijn nu nog
40 van de 200 Belgische ambtenaren in
functie. Ondanks de verklaring van de
provinciale regering van Kivoe. dat zij
de Europese kolonisten die blijven, zal
helpen, gaan steeds meer Belgische
ondernemingen tot sluiting van hun be
drijven over. In Boekavoe verloopt de
voedselvoorziening moeilijk. De prijzen
van de levensmiddelen stijgen, hetgeen
de ontevredenheid doet toenemen.
Belgische vluchtelingen in Roeanda
hebben melding gemaakt van ernstige
onlusten, die zich zouden hebben voor
gedaan op de oevers van het Kivoe-
meer. Hierbij zouden verscheidene poli
tiemannen om het leven zijn gekomen.
Ierse V.N.-troepen zyn naar dit gebied
gezonden.
Russische hulp
Vijftien Russische artsen en vijf ver
pleegsters zijn gisteren per vliegtuig uit
Moskou naar Kongo vertrokken, aldus
meldt Tass. Zij gaan op initiatief van
de bond van Rode Kruis en Rode Halve-
Maanverenigingen van de Sovjet-Unie.
De regering van Pakistan heeft zich
bereid verklaard een medische ploeg ter
beschikking te stellen die deel zal uit
maken van de strijdkrachten van de
Verenigde Naties in Kongo. Pakistan is
bovendien bereid stafofficieren van het
leger naar Kongo te zenden.
„Ernstige bezorgdheid'
Het Internationale Persinstituut (IPI)
heeft maandag een telegram aan de
Kongolese minister van Voorlichting,
Kasjamoera, gezonden waarin de maat
regelen die in Kongo tegen dagbladen
en buitenlandse correspondenten zijn ge
nomen, worden betreurd. Verder wordt
in het telegram uiting gegeven aan ern
stige bezorgdheid over dreigementen van
Kasjamoera aan het adres van Kongo
lese bladen die de regering hebben ge
kritiseerd, en aan dat van buitenlandse
correspondenten
In het telegram wordt verwezen naar
huiszoekingen in de kantoren van bla
den, de arrestatie van een ^hoofdredac
teur en het sluiten van de kantoren van
Belga en Agence France Presse.
Volgens het IPI vormen de dreigemen
ten en deze maatregelen een ernstig
gevaar voor de persvrijheid.
Waarom doet Moskou
zo geheimzinnig in
de zaak Powers
In een gisteren door het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken uit
gegeven verklaring wordt gezegd, dat
minister Herter in een speciale bood
schap, welke hij vrijdag aan zijn Russi
sche ambtgenoot Gromyko heeft doen
toekomen, als zijn mening heeft uitge
sproken, dat de Sovjetregering „bepaal
de aspecten in de voorbereiding van de
berechting van de Amerikaanse vlieger
Francis Gary Powers wenst te verber
gen."
Minister Herter deelde Gromyko mee
tot deze conclusie te zijn gekomen als
gevolg van de voortdurende Russische
weigering om een vertegenwoordiger van
de Amerikaanse ambassade in Moskou
toe te staan Powers te bezoeken.
De Russische minister van Buiten
landse Zaken heeft de boodschap van
minister Herter mondeling beantwoord
met een nieuwe weigering om vóór het
proces een vertegenwoordiger van de
Amerikaanse ambassade bij Powers toe
te laten, aldus deelde het State Depart
ment in Washington nog mee.
Uit Moskou meldden Reuter en AFP,
dat de ouders en echtgenote van Powers
gisteren een onderhoud hebben gehad
met de Russische verdediger van Powers.
Michail Grinjev. Tijdens dit onderhoud
had zich een menigte van ongeveer 300
Russen voor het advocatenkantoor ver
zameld, die de bezoekers bij hun vertrek
nieuwsgierig gadesloegen.
De menigte gaf niet blijk van een
vijandige stemming. Frank W. Rogers,
een der drie Amerikaanse juridische ad
viseurs van de familie Powers, deelde na
afloop van het onderhoud mee, dat dit
zeer bevredigend was geweest.
Het Circus Strassburger heeft gis
teravond een liefdadigheidsvoor
stelling gegeven. Een der hoogte
punten wqs zonder twijfel het op
treden van de charmante Teddy
Scholten, die met een uitstekend
nummer vrije dressuur met het
paard „Hazan" voor de dag kwam.
Gistermorgen was zij nog druk aan
het oefenen in de piste. „Ik houd
wel veel van paarden, maar eigen
lijk ben ik er een beetje bang voor"
vertelde ze. De toeschouwers, die
haar aah het werk hebben gezien,
zullen er niet veel van geloven.
Gisteren zijn in Den Haag de eer
ste volwassen klaar-oversop hun
post verschenen. Het betreft een
proefneming van de Haagse ver
keerspolitie op drie drukke kruis
punten, waar de schoolgaande
jeugd veel moeite heeft met over
steken. Goed ingepakt in regenkle
ding en voorts gewapend met fluit
en pannekoekloodste mevrouw
Sevensma op het Paul Krugerplein
de jeugd veilig over.
Belangrijk congres in Stockholm
(Van een onzer redacteuren)
De ruimtevaartpioniers van enkele tientallen jaren, ja zelfs van drie
jaar geleden, hebben niet kunnen vermoeden, dat zij zich nu al ongerust
moesten gaan maken over de „wet van Parkinson", die enige opmer
kelijke zaken formuleerde over de groei van het ambtenarenkorps en
het aantal organisaties.
In de tijd van de eerste Spoetnik, nog geen drie jaar geleden, bestond
het korps ruimtevaartdeskundigen uit een telbaar aantal. Nu zijn het
er tienduizenden over de gehele wereld en zij zijn zo gespecialiseerd,
dat zij eikaars wetenschappelijk en technisch terrein nauwelijks meer
kunnen begrijpen! Uit deze massa van technici en wetenschapsmensen
zijn in Stockholm ruim 600 afgevaardigden van ongeveer 30 landen
bijeengekomen voor het 11-de Internationale Ruimtevaartcongres. Het
vorige congres werd een jaar geleden in Amsterdam gehouden. Aan
het huidige congres nemen drie Nederlandse gedelegeerden deel.
Gesprekken met Von
Braun en Sedov
Tijdens een informele bijeenkomst
vóór de officiële opening van het congres
hadden wü een kort onderhoud met een
van de beroemdste deelnemers, de Ame
rikaanse ruimtevaartspecialist dr. Wer
ner von Braun en ook met diens grote
rivaal, de Rus prof. Leonid Sedov
Beiden spraken de hoop uit, dat via
ontmoetingen zoals op dit congres, de
weg gebaand zal mogen worden voor een
vreedzame samenwerking tussen alle be
trokken landen in het ruimte-onderzoek.
Von Braun noemde het haast onverstel
baar, wat er in de afgelopen 34 maan
den is gebeurd: meer dan twee dozijn
kunstmanen en kunstplaneten werden
gelanceerd.
Er zijn ruimtevaartuigen tot tientallen
miljoenen kilometers ver gevolgd via de
radio, waardoor een fantastische rijkdom
aan wetenschappelijke gegevens schijnt
verkregen en er zijn foto's gemaakt van
de onbekende zijde van de maan en ge
heel nieuwe inzichten geopend over de
opbouw van het heelal. En toch is dit
alles slechts een begin. Von Braun ver
geleek wat er nu in het ruimte-onder
zoek gebeurde met de eerste ballonvaart
van de vorige eeuw, waaruit de lucht
vaart van de tegenwoordige tijd is ge
groeid. In een kortere 'periode zullen de
mensen de ruimtevaart-experimenten
van nu in hetzelfde licht gaan zien
Dat is echter alleen denkbaar wanneer
er in harmonie tussen de verschillende
volkeren wordt samengewerkt, want vele
van de projecten die op stapel staan zijn
te groot om door één natie te worden
uitgevoerd.
Theorie en praktijk
Professor Sedov vertelde ons via een
tolk iets dergelijks: internationale
samenwerking is geboden, want wanneer
we eenmaal door het eerste stadium van
thans heen zijn dan moeten we begin
nen aan projecten die alleen met inter
nationale samenwerking kunnen worden
verwezenlijkt. Dat zfjn allemaal heel
mooie woorden, maar de praktijk is iets
minder rooskleurig. Rusland heeft na
melijk maandag, de dag van de opening
van het congres, laten weten, dat het
niets voelt voor deelneming aan de deze
dag officieel in het leven geroepen
Internationale Academie voor Ruimte-
Onderzoek.
Deze gespecialiseerde academie wil de
meest vooraanstaande wetenschapsbe
oefenaren en technici op het nieuwe
terrein bijeenbrengen. De leden worden
door de academie uitgenodigd als lid toe
te treden. De negen Russen die werden
uitgenodigd hebben echter te kennen
gegeven hiervoor te zullen bedanken.
Hun motivering is voorlopig nogal vaag
en schijnt meer op onbehagen dan op
reële argumenten te berusten.
O Slot pag. 2
Staking Werkspoor
afgelopen
(Speciale berichtgeving)
De staking bij Werkspoor N.V.
te Utrecht is afgelopen. Vanmor
gen is. naar de directie meedeelde,
het werk in alle afdelingen normaal
hervat. Hierdoor is het ook moge
lijk geworden dat minister Khalil,
van de Verenigde Arabische Repu
bliek, zijn voorgenomen bezoek zal
afleggen. Even had het er namelijk
op geleken, dat dit bezoek ten ge
volge Van de staking zou worden
afgelast.
Vertegenwoordigers van de drie grote
metaalbewerkersbonden hebben de be
sprekingen, die gisteren de hele dag heb
ben geduurd, hervat. Gisteravond hebben
deze bonden een verklaring afgelegd,
waarin scherp stelling werd genomen
tegen deze wilde staking. Het werk in
bijna alle afdelingen ondervond aan
zienlijke stagnatie. Ongeveer 2000 werk
nemers hadden het werk neergelegd.
Overigens bleef het op het fabriekster
rein de hele dag rustig. Men stond in
groepjes bij elkaar te praten of wandelde
wat over het terrein. De suggestie van
de stakingsleiders, niet het terrein te
verlaten, wanneer o.n 5 uur nog geen
overeenstemming was bereikt, werd niet
opgevolgd.
Ook thans is men het nog niet geheel
eens geworden. De werknemers bleven
eisen, dat de loonsverschillen, die ten
gevolge van de werkclasificatie-regeling
waren ontstaan, werden weggenomen.
Thans heeft echter, zoals het vakbonds-
bestuur het uitdrukte, het gezonde ver
stand gezegevierd!
SPAAROVERSCHOT IN JULI
Bij de plaatselijke spaarbanken is in
juli f. 133,9 miljoen gestort en f. 112,1
miljoen terugbetaald. Het spaaroverschot
bedroeg dus f. 21,8 miljoen tegen f.20
miljoen in de voorafgaande maand en
f. 14,2 miljoen in juli f959.
Er heeft zich derhalve, zo deelt de Ne
derlandse spaarbankbond verder mede,
het zeldzame verschijnsel voorgedaan
dat juli, een maand waarin anders op
ruimingen en vakanties de besparingen
plegen te drukken, een hoger overschot
opleverde dan juni.
Over de eerste zeven maanden van dit
jaar beliep het spaaroverschot ruim
f. 170 miljoen en benaderde steeds meer
de bijzonder gunstige resultaten van
1959 (jan.-juli: f. 181,7 miljoen). Het to
tale inleggerstegoed bij de spaarbanken
die onder toezicht staan van de Ned.
Spaarbankbond, bedraagt thans rond
f. 2677 miljoen.
Berkelse arts voor
onderzoek naar Groningen
(Speciale berichtgeving)
De Berkelse arts, die van gifmoord op
zijn mede-gedetineerde A. Lodder wordt
verdacht, gepleegd in de strafgevange
nis te Leeuwarden, is van het Huis van
Bewaring te Leeuwarden overgebracht
naar dat van Groningen. Daar zal hij,
zoals onlangs door de Leeuwarder recht
bank is bepaald, een psychiatrisch on
derzoek ondergaan, dat enige maanden
in beslag zal nemen. De leiding van dit
onderzoek berust bij prof. dr. mr. P. A.
H. Baan, hoogleraar aan de Rijksuni
versiteit te Groningen.
Duik naar fortuinschip met
honderd miljoen aan boord
Binnenkort zal een "poging worden
gedaan tot berging van 't schip „Gros-
venor", dat 17S jaar geleden op
k augustus 1782 met naar schatting
voor honderd miljoen gulden aan goud
en edelgesteenten bij de kust van Pon-
doland (oostkust van Zuid-Afrikaten
zuiden van Durban )zonk.
Duikproeven van een Kaapstadse
duiker, Paul Beneke, analyses en me
ningen van allerlei deskundigen hebben
aangetoond, dat het schip nog in be
trekkelijk goede toestand verkeerd. Een
Canadees syndicaat met een kapitaal
van 100.000 dollar is in het leven ge
roepen om het bergen van de Gros-
venor" te financieren.
Tot dusverre zijn alle pogingen door
de eeuwen heen om bij de schatten van
dit schip te komen mislukt. Beneke,
een duiker met 30.000 uur onderwater
ervaring, gelooft dat hij nu de oplos
sing weet en zal slagen.
Uit het Leidsch Dagblad van
17 Augustus 1860:
Van Alex. Dumas wordt ver-
I haald, dat hij bij zijn jongste ver-
i blijf in de haven aan een Napoli-
taan schreef: „Tot wederziens in
i het paleis van den Koning van
Napels, waar Garibaldi beloofd
i heeft eene kamer voor mij be-
schikbaar te zullen houden".
LI. Vrijdagavond heeft een
j Rus de bank van Ems doen sprin- i
j gen, zoodat deze onmiddellijk
moest gesloten worden. Het ge-
wonnen bedrag moet ca. f. S0.000
bedragen.