SOVJETUNIE WIL V.N.-TOPCONFERENTIE OVER ONTWAPENING WIE EN WAT IS LOEMOEMBA? Met persoonlijke deelneming van de regeringshoofden WEERBERICHT Terugblik op gebeuren in Kongo Niet het volk, maar de muiters veroorzaakten het drama '11 Slimme, naieve half intellectueel, vergiftigd door liaat en frustatie (9uc/ Qïieu ws Opgericht 1 maart 1860 DINSDAG 2 AUGUSTUS 1960 No. 30114 LEIDSCH DAGBLAD DirecteurE. A. E. ran Dishoeok HoofdredacteurJ. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 De Sovjet-Unie heeft gisteren aangedrongen op het houden van een topconfe rentie in de Algemene Vergadering der Verenigde Naties, als de beste methode om een oplossing te vinden voor het moeilijke probleem van ontwapening. Tegelijkertijd wees de Sovjet-Unie ee nvoorstel tot het bijeenroepen, in de loop van deze maand, van de uit 82 leden bestaande ontwapeningscommissie der V.N. van de hand. In een brief aan de voorzitter van deze ontwapeningscommissie, de Mexicaan, dr. Luis Padillo Nervo, verklaarde de Sovjet-Unie, dat de Algemene Vergadering het beste forum is voor het ter hand nemen van het ontwapeningsvraagstuk. „De Sovjet-regering meent", aldus de brief, „dat de persoonlijke deelneming van de regeringshoofden der leden-landen van de V.N. aan de bespreking van het ontwapeningsvraagstuk in de Algemene Vergadering het beste aan dit doel zal beantwoorden". De deelneming van de regeringshoofden, „in het bijzonder van de landen, die de grootste militaire macht bezitten", zou in hoge mate bijdragen tot een succesvolle bespreking van de ontwapening, „alsmede van enig belangrijke politieke geschilpunten". dat de Ver. Staten en andere Weste lijke mogendheden, die deelnamen aan het werk der commissie, niet alleen tegen algemene en algehele ontwape ning gekant waren, maar zelfs tegen elke ontwapening. Eerste relaties afwijzend Met betrekking tot het bijeenroepen van de Ontwapeningscommissie (als voorlopige datum was 15 augustus voorgesteld) verklaart de Sovjet-Unie van mening te zijn, dat dit „de situatie slechts zou Tcunnen verergeren en een belemmering zou kunnen zijn voor de vruchtbare bespreking van deze uiterst belangrijke aangelegenheid op de aan staande zitting van de algemene ver gadering". Discussie in V.N. noodzakelijk Voorts wordt in de brief gezegd, dat een discussie in de Algemene Vergade ring noodzakelijk is, daar het de alge mene vergadering was, die in haar jongste zitting een resolutie heeft aan genomen, waarin de gedachte van alge mene en algehele ontwapening werd goedgekeurd en een beroep op de rege ringen werd gedaan om alles in het werk te stellen tot het bereiken van een constructieve oplossing van dit vraagstuk. „Bespreking van het vraagstuk der ontwapening in de algemene vergade ring is ook nodig om haar op het ge- eigende niveau te brengen en met de meeste kans op succes te doen plaats hebben". Boycot door Sovjets Volgens welingelichte kringen uit de nabije omgeving van de Russische V.N. delegatie zou de Sovjet-Unie de ont wapeningscommissie boycotten, als zij bijeen mocht worden geroepen. ,,Er bestaat geen twijfel over ons standpunt", aldus deze kringen. „En wjj zijn niet tot enigerlei compromis bereid". Als de Sovjet-Unie niet aan de ver gadering der ontwapeningscommissie deelneemt, wordt in kringen der V.N. aangenomen, dat ook de andere landen van het communistische blok weg zul len blijven. Het is nog niet bekend hoe het standpunt van sommige neutrale landen zal zijn, doch vroeger stelden zij zich op het standpunt, dat het geen zin heeft de besprekingen voort te zet ten bij afwezigheid van een der grote mogendheden. De Ver. Staten hadden om bijeenroe ping van de ontwapeningscommissie verzocht, ter bespreking van he tmis- lukken der ontwapeningsconferentie in Genève tussen Oost en West in juni j.l. door het weglopen der Sovjet-dele gatie. In een brief aan alle leden-lan den der commissie had voorzitter Nervo verzocht zo spoedig mogelijk te willen mededelen of zij instemden met de door hem voorgestelde datum van 15 augustus en hun gedelegeerden aan te wijzen. Vorige besprekingen In de Russische brief wordt voorts gezegd, dat in de tienmogendheden- commissie, „de regeringen van de Ver. Staten en andere Westelijke landen, die van de commissie deel uitmaakten, onder verschillende voorwendselen wei gerden de kern van de Russische voor stellen, die op 19 september 1959 bij de Algemene Vergadering werden in gediend, in beschouwing te nemen". „In het verlangen de arbeid der com missie, waarop het volk zijn hoop had gevestigd, tot een succes te maken, diende de Sovjet-regering op 2 juni van dit jaar een nieuw voorstel over de voornaamste voorzieningen van een verdrag over algemene en algehele ont wapening bij de commissie ter behan deling in. De Westelijke mogendheden trachtten echter niet tot een verdrag over ontwapening te komen, doch vruchteloze en Ijdele woorden uit te wisselen", aldus de brief verder. „De besprekingen in de tien-mogend- hedencommissie bevestigen het feit, WEINIG VERANDERING De Bilt verwacht van heden- tot mor genavond: In het uiterste noorden van het land zwaar bewolkt met kans op enige re gen. Elders opklaringen en hier en daar een bui. Zwakke tot matige wind uit westelijke richtingen. Ongeveer de relfde temperaturen als vandaag. (Opgemaakt te 11.15 uur) 3 AUGUSTUS Zon op: 5.04 uur; onder: 20.27 uur. Maan op: 17 03 uur; onder: 110 uur. Hoogwater te Katwijk te 11.27 uur. Laagwater te 649 en 19.30 uur. Dit Blad bestaat uit 10 pagina's „In verband met het door de Ver. Staten van Amerika en andere Weste lijke mogendheden in de tien-mogend- hedencommissie aangenomen stand punt was deze laatste niet in staat overeenstemming over ook maar een der vraagstukken met betrekking tot het ontwapeningsprobleem te bereiken. Dat is de reden waarom de Sovjet regering haar deelneming aan de ar beid der commissie heeft gestaakt en het vraagstuk der ontwapening ter be spreking bij de Algemene Vergadering heeft voorgebracht. De zogenaamde „nieuwe voorstellen" van de Ver. Staten van 27 juni, toen de arbeid der commissie reeds ge staakt was, aldus de brief verder, brengen geen verandering in hun standpunt inzake het ontwapenings vraagstuk. „Evenals het voorstel van de Westelijke mogendheden van 16 maart, bevatten zij geen reële maat regelen tot ontwapening, doch brengen zij de zaak terug tot het instellen van controle zonder ontwapening, d.w.z. het vaststellen van maatregelen tot wetti ging van een veelomvattend systeem van spionage op internationale schaal. De vraag rijst thans welk doel de Ver. Staten van Amerika nastreven met hun voorstel tot het bijeenroepen van de Ontwapeningscommissie der Ver. Naties aan de vooravond van de zitting van de Algemene Vergadering der Verenigde Naties". Met het voorstel tot bijeenroeping van de ontwapeningscommissie voert de Amerikaanse regering duidelijk een manoeuvre uit, die wordt ingegeven door conjuncturele overwegingen, ver bandhoudend met de binnenlandse si tuatie in de Ver. Staten", aldus de nota. Weinig kans. Volgens diplomatieke waarnemers in Washington lijkt het niet waarschijnlijk, dat president Eisenhower het Russi sche voorstel tot het houden van een topconferentie over de ontwapening in de Algemene Vergadering der V.N. zal aannemen. De huidige stand der Amerikaans- Russische betrekkingen en Kroesjtsjef's jongste persoonlijke aanvallen op de president zouden, aldus deze waarne mers, al voldoende zijn om de presi dent ervan te weerhouden op de Rus sische voorstellen in te gaan. Bovendien zou de Amerikaanse rege ring waarschijnlijk de mogelijkheid van de komst naar New York van Kroesjtsjef tot bijwoning van de As semblee midden in de verkiezingscam pagne met gevoelens van bijna afgrij zen beschouwen. In diplomatieke kringen verwacht men, dat de Ver. Staten het voorstel tot bijeenroeping van de Ontwapenings commissie der V.N. op 15 augustus zul len handhaven, vooropgesteld dat dit voldoende steun krijgt van andere landen. Onze Londense correspondent telefo neerde ons hedenmorgen, dat men ook in Londen niet gelooft, dat er een schijn van kans is om Kroesjtsjefs nieuwste voorstel te verwezenlijken vóór de Ame rikaanse presidentsverkiezingen. Bovendien acht men het in hoge mate onpraktisch om tegelijk met 82 regeringsleiders te confereren. Kroesjtsjefs aanwezigheid in New York na de mislukking van het top-ge- sprek en temidden van de verkiezings campagne wordt ondenkbaar geacht. Kroesjtsjefs plan is kennelijk bedoeld om zijn verantwoordelijkheid voor de mislukking van de ontwapeningsbespre kingen in Genève te verbergen door dat, wanneer het vraagstuk niet voor eind september in de Verenigde Naties aan de orde zal worden gesteld, het door een reeks algemene problemen op de achtergrond zou worden gedrongen. „Eerst goede wil' De Canadese premier, Diefenbaker, verklaarde dat de Sovjet-Unie eerst haar goede wil ten aanzien van de ont wapening moet tonen voordat men er toe kan overgaan haar voorstel voor een topconferentie binnen de V.N.-as semblee ernstig te bestuderen. Inbraak Noordwijk buit 16 mille In de nacht van zondag op maandag is uit het hotel Bei-Air aan de Rem- brandtweg in Noordwijk een geldkist met f. 16.000 ontvreemd. De dader is naar alle waarschijnlijkheid het ge bouw binnengekomen via een balkon en een raam aan de achterzijde van het hotel. Hierna moet hij de slaapka mer van de hotelhouder zijn binnenge slopen, waar de geldkist stond. De ho telhouder is vooral gedupeerd door het feit ,dat zich in de kist een grote som aan door de badgasten in bewaring ge geven geld bevond. De recherche stelde een uitgebreid on derzoek in, waarbij ook een speurhond werd ingeschakeld, die de duinen ach ter het hotel afzocht. 58 doden in Bankholiday (Van onze Londense correspondent) Het aantal dodelijke verkeersonge lukken in Engeland gedurende de afge lopen vier dagen, het Bankholiday- weekeinde, is volgens de voorlopige op gaven tot 58 gestegen. Het was door het wispelturige weer minder druk dan ge woonlijk. (Van onz« reisredacteur, W. L. Brugsma) Leopoldstad, augustus De advertenties en de speciale afgezanten van de Zuidafrikaanse regering bewerken de Belgische vluchtelingen uit Kongo: „Kom naar Zuid-Afrika. Gratis transport. Wij garanderen u een minimum maand-inkomen van achthonderd gulden en een woning Er zijn veel Belgen die gaan: sommigen hadden zich in Rhodesiê wil len vestigen, maar werden daar opgeschrikt door de onlusten in Boela- wayo. Nu pakken zij nog eens hun koffers en vertrekken naar de blanke burcht, waar dr. Verwoerd zich de enige winnaar waant van de Kongo lese traditie. Hij krijgt er duizenden blanken bijdie „Afrika kennen" en die na hun ervaringen met de ..sales macaques" vuile apen) wel op zijn nationalistische partij zullen stemmen. Hij kan in binnen- en bui tenland zijn apartheidsbeleid staven met een verwijzing naar Kongo: „Zie wat er gebeurt, wanneer men die half-wilde kaffers, die zwarte beesten, de macht over de blanken geeft". Is dat waar. zijn Afrikanen ..sales macaques" en half-wilde beesten? Ik was gisteravond op vijftig meter van mijn hotel toen drie zwarte taxi-chauffeurs mij praaiden: „Taxi meneer?" Ik glimlachte hen toe en zei: „Nee. dank u. Ik woon hier op de hoek". Toen glimlachten zij terug en zeiden: „Dat is aardig van u. U is vast niet van hier, want hier nam nooit iemand de moeite ons ant woord te geven. En zij stonden erop mij die laatste vijftig meter gratis naar mijn hotel te rijden. Objectief oordeel Nu maken drie aardige taxichauffeurs of een hotelboy, die een fooi weigerde, nadat ik opgemerkt had dat hij mij te veel geld had teruggegeven, het hele zwarte continent nog niet uit, het Afri ka dat ik de afgelopen zes jaar van noord naar zuid en van oost naar west heb doorkruist. Van dat werelddeel met zijn lachende, simpele, geduldige men sen ben ik gaan houden. Ik ben er na de verhalen uit Kongo over moord, verkrachting en plundering ook aan gaan twijfelen. Ik heb de afgelopen weken die ver halen zorgvuldig nagegaan. En zonder af te dingen op de dagen van pijnigende vrees, die de Belgen in Kongo hebben doorgemaakt, sluit mjjn conclusie zich aan bij die van alle objectieve waar nemers hier, waaronder ook Belgische missionarissen en ambtenaren: zo de Kongolezen niet de zoeterds zijn van een reclameplaat der morele herbewa pening, daar zijn zjj evenmin de bloed dorstige wilden van dr. Verwoerd en co. Maakt men rich los van de begrijpe lijke, maar daarom nog niet gegron de panische opwinding die de Belgische exodus uit Kongo omgaf dan stuit men ten eerste op het feit, dat er min der dan twintig Europeanen om het leven zijn gekomen. Het aantal ver krachtingen is begrijpelijkerwijs veel moeilijker vast te stellen. Maar de ver halen over duizenden misbruikte vrou wen rijn hierom al ongeloofwaarlijk: er (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Leopoldstad Een donker gezicht, een donkere bril, een donker baardje, twee lange smalle handen met benige vingers, die de woorden kracht bijzetten. Niet dat de woorden van Patrice Loemoemba veel hulp nodig hebben, want ze stromen en bruisen gelijk de machtige watervallen van de Kongo-rivier, die zijn naam schonk aan 's werelds jongste republiek, waarvan Loemoemba de premier is en vermoedelijk de dictator zal worden. Wie is die jongste recruut in de lange lijn nationalistische leiders, die van Nehroe, via Soekarno, Bourguiba, Nasser en N'krumah tot Sekou Toure loopt? Patrice Loemoemba is de jongste; 37 jaar geleden werd hij geboren in de buurt van Stanleyville De missionaris sen, die hem op school namen, vonden hem een pienter kereltje. De directie van de PTT in Stanleyville trouwens ook, zjj promoveerde hem snel tot klerk en hoger kon een Afrikaan in die jaren niet stijgen. Zijn functie bracht hem in de kring van de „évolué's" het soort Kongolezen, dat in de ogen der Belgi sche kolonialen al een beetje op mensen begon te lijken en uit hoofde daarvan het recht kreeg zich bescheiden en in het achterste gelid op officiële en in openbare gelegenheden tezamen met blanken te vertonen De conversatie daar beperkte zich tot neerbuigende goede raad van blanke kant en instemmend geknik en verlegen gegichel van de zwarte Ir hr; cachot Het paternalisme van de Belgische middenstanders brandde de eerste lid tekens in de ziel van Loemoemba en bracht hem, de gefrustreerde évolué, er misschien mede toe zijn hand in de kas van de PTT te steken. Het was geen groot bedrag, een paar duizend gulden, maar het bracht Loemoemba voor drie maanden in het cachot en ontnam hem de laatste zekerheid in zijn bestaan, de veiligheid van de amb telijke loopbaan Wat hem na zijn gevangenisstraf red de, bracht hem een paar weken geleden op de stoel van Kongo's premierschap: zijn welbespraaktheid. Loemoemba werd vertegenwoordiger van een brouwerij in Leopoldstads zwar' „cité" en in de razende concurrentiestrijd, die Kongo's twee merken „Polar" en „Primus" voer den om de lessing van de zwarte dorst, bleek handelsreiziger Loemoemba een eerste troef voor zijn firma en hij, de succesrijke verkoper, werd adjunct-di recteur Het was in die jaren, dat hij zijn verkooptalenten ook begon te rich- Jongens in Elisabethstad spelen „V.N.-tje". ten op het tweede consumptie-artikel In Leo's duizenden bars: de politiek. Tezamen met acht andere nationalis ten, vakbondsleiders en journalisten zo als Ileo, Kalonji, Ngalula, richtte Patrice Loemoemba in 1958 het MNC, de natio nale Kongolese beweging op. In de na tionalistische vervoering vergat iedereen de functies in het oprichtingscomité te verdelen, dat wil zeggen: iedereen be halve de gladde Patrice. Hij stelde zich beschikbaar om het oprichtingsmanifest bij de pers te bezorgen, maar onderweg naar Belga pauzeerde hij even om ach ter zijn naam het woordje „president" te schrijven. Deze en latere dictatoriale slimmighe den van Loemoemba verveelden zijn me de-oprichters van het MNC tenslotte zó, dat zij Loemoemba uit de beweging sme ten. Maar Patrice nam zijn aanhang mee en van die dag bestonden er twee MNC's, de MNC-Loemoemba en de MNC-Kaloni, die de adem, die zij over hielden op het schimpen tegen het ko lonialisme besteedden aan het elkaar de huid vol schelden. Dat doen zij vandaag trouwens nog. Ten tweede male Vóórdat de dag kwam waarop zij dat in een souvereine Kongo konden doen, zou Loemoemba nog een keer in de gevangenis belanden, maar nu in de kerkerdoop zonder wélke geen enkele echte nationalist het stellen kan Loemoemba sprak in oktober 1959, toen de spanning in Kongo al gevaarlijk begon te stijgen, een menigte van zijn I aanhangers toe in wat altijd zijn poli-1 tieke burcht was gebleven: Stanleyville., Of het zijn opruiende woorden waren of de brute interventie van de politie te- 1 gen de manifestatie, heeft nooit iemand werkelijk kunnen vaststellen. Maar het was het begin van de relletjes van Stan leyville, waar zwarte doden en gewonden vielen en .waarbij de blanke wijken van „Stan" voor de zoveelste maal in Kon go's recente historie in een uitzinnige paniek geraakten. Loemoemba werd weer veroordeeld tot gevangenisstraf, nu wegens opruiing. En terwijl andere Kongolese politici, Kasa- voeboe, Kalonji, Gizenga en de hunnen naar Brussel vlogen voor de Rondetafel conferentie, die Kongo's onafhankelijk heid inleidde, werd Loemoemba door de Belgische politie, geboeid, blootsvoets en bespuwd en beschimpt door blanke pas sagiers over het vliegveld van Stan ge sleept. Paniek en wraakzucht zijn de meest in het oog lopende reacties van 1 de Belgen in Kongo geweest, toen het I onvermijdelijke einde van de koloniale rustperiode in zicht kwam. Hoe onver standig die reacties waren, bleek toen luttele weken later een Belgische be stuursambtenaar Loemoemba in zijn cel beleefd een donker pak kwam brengen met de mededeling, dat er een vliegtuig gereed stond om hem naar de openge bleven plaats aan de conferentietafel te brengen. Van cel naar conferentiezaal Daar bleek Loemoemba's verkoopta lent nog eens. Terwijl Kasavoeboe mokte en obstructie pleegde, werd Loemoemba de grote verzoener en daarmee de archi tect van het Belgisch-Kongolese ak koord. Hü won de verkiezingen en maak te zijn stelling waar: „Zonder Loemoem ba kan niemand een Kongolese regering vormen". Daarin heeft hij gelijk: de po litieke strijd in Kongo is er niet een tus sen ideologieën, maar een rekenkundig probleem tussen eindeloos gecompliceer de regionale belangen. Hoe men die ook optelt, aftrekt, vermenigvuldigt of deelt, de uitkomst heet altijd: Loemoemba. Is dit het antwoord op de vraag: wie is Loemoemba? De kwestie: Wét is Loe moemba? is lastiger te beantwoorden Hij is vriendelijk gezegd een half In tellectueel. Hij is de enige Kongolese lei der, die de straat kan toespreken en ook de enige, die over de tribale en regionale grenzen in al-Kongolese termen kan denken en die op den duur misschien een sterk, lees hardhandig centraal ge zag kan scheppen. Maar tot een werke lijk groot idee is hij niet in staat, hij is vergiftigd door haat en frustatie; hij is naief en laat zich door slimme (ook blanke) extreem-linkse adviseurs ge makkelijk in een val drijven. Zijn twee idolen zijn N'Kroemah en Sekou Toure, maar hij mist het niveau, de politieke vorming en de zelfbeheersing, die deze twee ook niet bepaald terughoudende leiders voor al te wilde avonturen be schermt. Van alle nieuwe nationalistische lei ders komt hU Soekarno het meest nabij, maar waar hij diens subtiliteit en ge duld mist, daar heeft hij de dubbele da dendrang. Ik schreef eind vorig jaar. dat Kongo dreigde het Indonesië van Afrika te worden. Het zal aan Loemoem ba niet liggen db voorspelling niet uitkomt. is geen enkel geval aan te wijzen van een blanke, die werd vermoord, omdat hij zijn hart inplaats van zijn ver stand aan het woord latend met het eerste beste wapen zijn vrouw pro beerde te beschermen. Zo de beperkter omvang ervan niet wegneemt, dat er af schuwelijke wandaden zijn gepleegd, dat er is gemoord, geplunderd ver kracht, mishandeld en brand gesticht, dan moet verder worden vastgesteld, dat in 99 procent van alle gevallen het niet de zwarte bevolking is geweest, die zich daaraan heeft schuldic gemaakt, maar de muitende Force publique, Bel- gië's koloniale troepen. Slot op pag. 2 Oorzaak van vreemde ziekte is gevonden Belgische medicus bracht oplossing (Van onze Zeeuwse correspondent) De oorzaak van de vreemde ziekte onder het personeel van de Schiedamse lederwarenfabriek in Sint-Michielsgestel is volgens de directie nu gevonden. In een van de lijmen, die gebruikt werden, is een vergiftige stof gevonden, die de oorzaak van alle ellende kan zijn. Het is niet de paragnost Croiset uit Utrecht geweest, die de oplossing bracht, maar een Belgi sche medicus. Het is de Belg gelukt om in de gebruikte lijmen tetra- methylthiurandisulfiet te vinden. De medici, die zich met deze waar schijnlijk in de wetenschap interessante ziekte bezig houden, zijn het er nu zon der meer over eens, dat deze chemische verbinding de oorzaak van de ziekte is en dat begonnen kan worden aan het herstel van de getroffen arbeiders. De vondst is medegedeeld aan de arbeids inspectie te Breda, die nog steeds geen verbod had gegeven om in het besmette bedrijf te laten werken. Ook in Breda zal nu onderzocht worden of de conclu sie van de medici juist is. De wijze, waarop de arbeiders besmet werden, is op zichzelf reeds een unicum. Het is bij het onderzoek komen vast te staan, dat wanneer men de lijm op de huid krijgt, het vergif door de huid naar binnen dringt en zo in het bloed komt. Het kan echter ook voorkomen, dat een arbeider, die bezig is met het lijmen, de lijmlucht inademt, welke op zichzelf he lemaal niet vergiftig is. In de longen vindt echter een splitsing van de che mische stoffen plaats en de arbeider ademt zuiver vergif uit. zodat hij ge makkelijk zijn collega's kan vergiftigen. De directie van de lederwarenfabriek toont zich bijzonder verheugd over de ontdekking van de Belgische dokter, maar toch wil zij niet juichen „voor de beer geschoten is" In ieder geval laat zij op dit ogenblik de lege fabriekshal geheel schoonmaken, waarna zij van plan is om toch nog ongeveer drie we ken te wachten, alvorens er weer ar beiders heen te sturen. Uit het Leidsch Dagblad van 2 Augustus 1860: Uit de openbaar gemaakte Gemeenterekening van Leiden over de dienst van 1859 blijkt, dat l dit dienstjaar een voordeelig slot f heeft opgeleverd van f. S5W3.28I8. Die gunstige uitkomst is hoofdza- 1 kelijk veroorzaakt door het rui- 1 mere batig slot van het dienstjaar 1858, de aanzienlijke opbrengst der accijnsen boven de raming, de 1 overwinst der stedelijke gasfabriek en de opbrengst van den verkoop 1 van gemeente-eigendommen, boo- men, enz.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 1