HAMMERSKJÖLD DRINGT AAN OP VERGELIJK MET KATANGA WEERBERICHT De toestand in Kongo Gaat een VN-missie er lieen? SCHILDER ZELF MEI Vrouw steekt haar man dood Extreme elementen in Kongo geven de toon aan Katanga n il onafhankelijkheid Commissie gaat onderzoek bij AVRO instellen (£)ud ^fïlïe teuws Opgericht 1 maart I860 MAANDAG 1 AUGUSTUS 1960 No. 30113 LEIDSCH DAGBLAD Directeur E. A. E. van Dishoeck HoofdredacteurJ. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f750 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 De Kongolese ministerraad heeft vrijdagmiddag vergaderd in aanwezigheid van Hammarskjöld en Ralph Bunche. Uit welingelichte bron wordt vernomen, dat de raad een uiteenzetting van de V.N.-secretaris-generaal over de V.N.-hulp aan Kongo hoorde. De raad verzocht Hammarskjöld naar Katanga en Kivoe V.N.-troepen te zenden om er de separa tistische strekkingen te weren. Hammarskjöld zei, dat de V.N.-strijdkracht geen andere opdracht kan hebben dan het herstel van de orde. Daarom zijn troepen gezonden naar Goma en Kindoe, waar zij de Belgische troepen gaan vervangen. Inzake Katanga legde Hammarskjöld de nadruk op de ingewikkeldheid van het vraagstuk, zo wordt uit dezelfde bron vernomen. Hij zou de Kongolese ministers gevraagd hebben de mogelijkheid te overwegen om door onderhandelingen met de eerste minister van Katanga tot een vergelijk te komen. Sommige ministers drongen er evenwel op aan onmiddellijk V.N.-troepen naar Katanga te zenden en wezen daarbij op „willekeurige aanhoudingen en incidenten tussen Belgische troepen en de bevolking", die er zouden plaatshebben. Een minister meende, dat de Kongolese troepen in Katanga tot een minimum zijn teruggebracht en dat alle soldaten, die niet uit Katanga stammen, uit de provincie gezet zijn. Volgens hem hebben Belgische troepen de taak van de gewezen weermacht overgenomen. Tenslotte verzocht Hammarskjöld de ministerraad hem voorstellen te doen. Kernkabinet samengesteld Na een vergadering van de minister- Kongolese arbeiders deze maand geen raad, die zaterdag in Leopoldstad is ge- salaris hebben ontvangen. Alleen in de houden in tegenwoordigheid van Ham- Kongolese hoofdstad zijn al circa 70.000 marskjöld en Bunche, heeft Kasjamoera personen ten gevolge van de onlusten minister van Voorlichting, het volgende communiqué aan de journalisten voor gelezen: „De secretaris-generaal van de Verenigde Naties heeft tweemaal met de ministerraad vergaderd. Na de besprekingen is besloten een kernkabinet te vormen, bestaande uit Loemoemba, eerste minister en minister van Landsverdediging (of zijn vertegen woordiger), Bomboko, minister van Bui tenlandse Zaken, Kanza, afgevaardigd minister bij de V.N., Gbenje, minister van Binnenlandse Zaken, Grendfell, minister van Staat, Mwamba, minister van Justitie afkomstig uit Katanga, en Mpolo, minister voor jeugd en sport. Dit kernkabinet zal nauw samenwer ken met de secretaris-generaal van de V.N. met het oog op de volledige uitvoe ring van de twee resoluties, die door de Veiligheidsraad zijn goedgekeurd en aangaande de kwestie-Katanga. Uit officiële bron is aan de pers geen enkel ander commentaar verstrekt. Kongolese ministers ontevreden Uit officieuze bron wordt echter ver nomen dat de ministers niet erg inge nomen waren met de uitleg, die de V.N.-vertegenwoordigers aan de Kon golese vergadering hebben verstrekt over de V.N.-tussenkomst van de V.N.- troepen. Sommige ministers, die de „harde" kern van de regering vormen, denken er opnieuw zeer ernstig aan een beroep te doen op bevriende troepen om Katanga te bezetten. De houding van de V.S. echter, volgens welke de Amerikaanse troepen onmiddellijk in Kongo zouden aankomen indien een beroep zou worden gedaan op Russi sche strijdkrachten, stemt de ministers tot nadenken. Uit dezelfde bron wordt vernomen dat Hammarskjöld zou heb ben verklaard, dat „de V.N.-troepen ivettelijk niet in Katanga mogen optre den, daar het uitsluitend „pacificatie- troepen zijn en geen offensieve elemen ten". Het kernkabinet zou er niet ver van zijn te geloven, dat Hammarskjöld door de Belgen is „omgekocht". Reuter verneemt uit Leopoldstad, dat de Kongolese regering op de tweede kabinetsvergadering met Hammarskjöld „een soort belofte voor tussenkomst van de V.N. in Katanga" heeft verkregen. Deze tussenkomst zou kunnen bestaan uit een bezoek van een V.N.-missie aan Katanga. De minister van Buitenlandse Zaken, Bomboko, zou met enkele andere leden van het kabinet, in tegenstelling tot een groep „extremisten" geen voorstander zijn van rechtstreeks militaire interven tie van de volkenorganisatie in Katanga. Uitgaansverbod in Leopoldstad De autoriteiten van Leopoldstad heb ben een nachtelijk uitgaansverbod afge- van de afgelopen weken werkloos ge worden. Van 18 uur af mag men zich niet meer buitenshuis begeven. 0 Slot pag. 2 DE VERF VOOR HET SCHILDERFEES1 SIKKENS-TJALLEMA PRODUKT VERANDERLIJK De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond In het noorden van het land tijdelijk enige regen. Elders wisselende bewolking met hier en daar een bui. Zwakke tot matige wind tussen noordwest en zuid west. Weinig verandering in tempera tuur. (Opgemaakt te 11.15 uurJ. 2 AUGUSTUS Zon op: 5.02 uur; onder: 20.29 uur. Maan op: 15.54 uur; onder: 0-26 uur. Hoogwater te Katwijk te 10.06 en 22.42 uur. Laagwater te 5.31 en 18.06 uur. Dit Blad bestaat uit 10 pagina's Stammenoorlog in Kongo? 300 doden in 3 dagen (Van onze Londense correspondent) Een correspondent van de „Daily He rald" geeft uit het hart van de Kongo het alarmsignaal, dat in Luluaburg, de een week geleden afgesneden hoofdstad van de Kasai-provincie, een vreselijke stammenoorlog woedt. In drie dagen tijds zijn reeds driehonderd mensen af geslacht en honderdduizend vluchtelin gen, van wie velen hongerend, stromen uit de dorpen en steden van de Kasai- provincie, welke zo groot is als Frank rijk. Troepen van de Verenigde Naties, die een sterkte hebben van slechts 2500 man, staan machteloos. De correspondent is de enige Journa list, die Luluaburg na een heldhaftige toch wist te bereiken. Hij moest daarna achthonderd kilometer vliegen om een telegraafkantoor te vinden. Zijn enige voedsel bestond gedurende het weekein de uit twee sinaasappels. De „Daily Herald" doet in een hoofd artikel een dringend beroep op de we reld om hulp op de grootst mogelijke schaal te zenden. Jarenlange huwelijksmoeilijkheden tussen een 61-jarige man en een 55-jarige vrouw, die in het weste lijk stadsdeel van Rotterdam woonden, hebben in de nacht van zaterdag op zondag tot een drama geleid. De man, de heer P. Wurtz, is dood. Zijn vrouw is gearresteerd verdacht van het neersteken van haar echtgenoot. Het echtpaar was 's avonds bij ken nissen in Rotterdam-zuid op bezoek ge gaan. Na er enige tijd te hebben door gebracht, kondigde de heer Wurtz aan, dat hij met een kostganger van de kennis een eindje zou gaan wandelen. Zijn vrouw vond, dat het tweetal te lang wegbleef en besloot het met haar vriendin te gaan zoeken. Zij trof na enige tijd haar man in een café aan waar hij sterke drank gebruikte. Dit maakte de vrouw zeer kwaad, daar de heer Wurtz hartpatiënt was. De ruzie werd echter tijdelijk bijgelegd en het echtpaar ging met een taxi naar zijn woning aan de Gijsingstraat. Thuisge komen begon het echtpaar echter opnieuw te redetwisten. Plotseling stond zij met een mes voor hem. De heer Wurtz kreeg bij een worsteling een steek even boven de hartstreek. Hij viel op de vloer, maar blijkbaar leefde hij toen nog. De vrouw rende het trappen huis in, schreeuwende: „Ik heb mijn man gestoken". Dit werd door buren verderop in de straat gehoord. De politie werd gewaarschuwd en even later reed een ziekenauto voor om het slachtoffer naar het Coolsingelziekenhuis te bren gen. Daar aangekomen bleek, dat de heer Wurtz reeds was overleden. De vrouw werd gearresteerd, maar tot zondagmorgen dacht zij, dat haar man wel gewond was, maar nog leefde. Zij geraakte geheel overstuur bij het vernemen van de doodstijding. Bij het eerste verhoor heeft zij be kend haar echtgenoot wel meer met een mes te hebben bedreigd. „Dat had altijd een kalmerende uitwerking op hem", zo verklaarde zij. Ditmaal was echter het tegenovergestelde het geval geweest. In de omgeving van Stockholm is de laatste dagen zo zware regenval opgetreden, dat ta[reeltjes als dit in een tentenkamp geen uitzonde ring meer waren. Regeling op politiek plan krijgt geen kans (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Leopoldstad, 1 augustus De onbewogenheid van Dag Hammarskjöld, 's werelds geduldigste diplomaat, heeft het zaterdagavond in Leopoldstad begeven. Op een cockailparty, welke de Kongolese regering na de moeizame en succesloze onderhandelingen der laatste dagen te zijner ere hield, wierp Kongo's vice-premier Gizenga hem in zijn welkomstwoord de volgende beschuldiging in het gezicht: „Wü begrijpen niet waarom wij, de slachtoffers van een agressie, systematisch ontwapend worden, terwijl de Belgische agressors hun wapens en dodelijke macht behouden, strafexpedities ondernemen en ons land plunderen. Wij zien verbijsterd dat de V.N. toestaan, dat de afscheiding van Katanga zich consolideert. Wij signaleren de onbegrijpelijke traagheid, waarmee de V.N.-troepen zich door de Belgen bezette gebieden verspreiden. Voor het stelselmatig ontwapenen, verdelen en plunderen van het Kongolese volk dragen alleen de V.N.-strijdkrachten de zware verantwoordelijkheid. Wij roepen U inmiddels een hartelijk welkom toe.." Les in diplomatiek fatsoen ^nennau^(kesn«n milUe<ndc iIlïloed Hammarskjöld verbleekte van woede over deze politieke oorvijg op een diplo- matiekereceptie en zijn gezicht bevroor. Zijn antwoord begon met een paar snijdende subtiliteiten. Hij keek eens rond naar de tropische bloemenpracht van Leopoldstads duurste openlucht restaurant aan de Kongo-rivier en zei: „ik waande my op deze charmante plek ver van de resoluties van de Veilig heidsraad en ik vind het moeilijk om mij te concentreren op onderwerpen, die hier niet thuis horen. Maar ik ver oorloof mij U er aan te herinneren dat het devies van de V.N. luidt „Recht vaardigheid en vrede". Verwacht geen acties van ons, die de vrede en daar mee het geluk van Kongo in gevaar brengen. Ik ben uw vriend en vraag u geduld te hebben, u te bevrijden van wrok en voor de toekomst te werken." Communistische invloed Het is de vraag of dit lesje in diplo- matiekfatsoen veel uit zal werken. Ook Hammarskjölds voortdurende beroep op de Kongolese regering om de kwestie Katanga niet te forceren en een rege ling op het politieke plan voor te be reiden is aan dovemansoren gericht. Kongo's plaatsvervangend premier Gi zenga en zyn ministers worden voortdu rend aangemoedigd om het uiterste te eisen door communistische diplomaten en een Guinese missie, die Gizenga be werkt via Madame Blouin, een betove rend mooie Mulattin, de ex-echtgenote van een Franse marine-officier, die 'n opleiding in Moskou kreeg, een bittere haat tegen de blanken koestert en nu chef van het protocol van de Kongolese regering is. De positie van de extreme elementen in de Kongolese regering is nu: „De V.N.-troepen moeten de Belgen verjagen ons Katanga terugbezorgen en dan heengaan. De V.N. moeten ons geld en experts bezorgen, maar van jarenlange V.N.-voogdij willen \vy niets weten." In het huidige klimaat van Kongo blijken de extremen steeds de sterk- sten en Loemoemba zal na zyn terug- De harde houding van de Kongolese regering in de eindeloze onderhande lingen met Hammerskjöld, die dinsdag naar Johannesburg vertrekt en zondag weer hier terugkeert, kwam gisteren ook tot uiting in een grote parade van 2500 man wederom gewapende Force publique in kamp Leopoldstad voor de Kongolese president Kasavoeboe en zijn ministers, een parade waarbij de V.N.- staf opvallend afwezig bleef. Zeker is het dat Hammarskjöld van het optimisme van de niet bijzonder effciente Zweedse V.N.-commandant Von Horn is omgezwenkt naar het on verbloemd pessimisme van de Brits- Ghanese generaal Alexander. De V.N.- troepen zijn nog niet in kritieke situ aties geweest. Gebeurt dat wel, dan vreest Alexander dat er geweldige la cunes in de verbindingen en de orga nisatie van de staf zullen blijken. Gevaarlijke heethoofden Zonder direct het somberste te willen voorspellen, moet men vaststellen dat de Kongolese crisis nog angstig veel springstof bevat: de economische ont wrichting, die sociale onrust kan ver wekken. en die de onervaren en heet hoofdige Kongolese regering zeer wel op de Katangese bliksemafleider kan concentreren. In feite lijken de Kon golese regering en de alweer ongedul dige Force publique te menen, dat zy het wel weer alleen afkunnen. In die tragische misvatting worden zij aange moedigd door Tsjechische diplomaten, door de betoverende Madame Blouin en door een handjevol Belgische renega ten. België prefereert een Kongolese federatie (Van onze Brusselse correspondent) De Katangese afgevaardigden, die onder leiding van de minister van Financiën Kibwe in het kasteel Hertoginnedal bij Brussel verblijven, zijn vanochtend door premier Eyskens ontvangen. Naar Kibwe gister avond verklaarde, zou de delegatie daarbij het verzoek richten dat België de onafhankelijkheid vati Katanga zal erkennen. De delegatie voert verder besprekingen met Belgische financiële kringen en met talrijke andere autoriteiten. Zij zal morgen naar New York vertrekken voor be sprekingen met de hoge functionarissen van de Verenigde Naties en de Amerikaanse autoriteiten. Kibwe heeft voor de Belgische tele visie, de pers en de radio nogmaals uitvoerig uiteengezet waarom Katanga onafhankelijkheid opeist. Een van de redenen, die wel het meest de aan dacht heeft getrokken, is dat België de onafhankelijkheid van Katanga heeft belet. Inderdaad, aldus Kibwe, had de president van de Conakat. de huidige premier Moise Tsjombe op de Ronde tafelconferentie reeds duidelyk ver klaard, dat hy niets wilde weten van een Kongolese eenheidsstaat en zeker niet van een regering-Loemoemba. Het zyn de Belgische ministers van Afri kaanse zaken, die toen het idee van de eenheidsstaat hebben opgedrongen. Deze verklaring is juist wat de feiten betreft, aldus zeiden ons gisteren rege ringswoordvoerders. Maar het is duidelyk, dat België moeilyk anders kon dan de eenheid van Kongo verdedigen. Zonder Katanga zijn de overige vijf provincies van Kongo economisch tot armoe gedoemd, terwijl Katanga deze provincies nodig heeft voor de werving van arbeidskrachten ten behoeve van de industrie van Ka- tanga en voor zijn voedselvoorziening. Dat is dan ook het standpunt, dat door premier Eyskens vanmorgen tegenover de Katangese delegatie verdedigd werd, hoe sympathiek Brussel anderzijds ook staat ten opzichte van deze Kongolese leiders, die in hun provincies de orde hebben kunnen handhaven en de veilig heid van de Europese bevolking heb ben kunnen garanderen. Het standpunt van de Belgische rege ring tegenover de Katangese delegatie kan dus als volgt worden geformuleerd: „Oefen geduld, het voorstel van uw premier Tsjombe om een Kongolese federatie van staten op te richten is in goede aarde gevallen en is in ieder opzicht veel redelyker dan de brutale afscheiding van Katanga". Andere Kongolese provincies zijn eveneens gewonnen voor de federale reorganisatie van de Kongolese een heidsstaat. Hoe vijandiger de zoge naamde centrale regering tegen de V.N. optreedt, hoe meer de hoge func tionarissen van de V.N. zullen begrij pen. dat zij Katanga voorlopig met rust dienen te laten." Bovendien blijkt thans duidelyk uit de houding en de verklaringen van Hammarskjöld in Leopoldstad, dat hij niet bereid is om dadelijk V.N.-troepen naar Elisabethstad te sturen, hetgeen tot gevolg zal hebben, dat een deel van de bevolking van Katanga zich tegen de V.N. verzet. Maar de Katan gese regering wenst, naar Kibwe gis teren duidelijk liet doorschemeren, een heldere uitspraak van de Belgische regering ten voordele van de onafhan kelijkheid van Katanga en hierop kan de Belgische regering vooralsnog niet ingaan. De AVRO gaat serieus aandacht besteden aan de klachten, die door het z.g. „actiecomité" herhaaldelijk naar voren zijn gebracht en nog eens zeer nadrukkelijk zijn onder streept tijdens de jongste jaarver gadering te Assen. Zaterdagmiddag tijdens een in Hilversum gehouden vergade ring van het algemeen bestuur en de gewestelijke besturen van de AVRO deed de voorzitter, jhr. Röell, deze verrassende, in menig opzicht zelfs sensationele mede deling. Hij deelde met instemming van alle aanwezigen mede. dat het algemeen bestuur besloten heeft een commissie ad hoc van drie leden te benoemen, die de genoem de bezwaren tegen de AVRO en haar bestuursleden grondig zal onderzoeken. Voor het lidmaatschap van deze commissie zouden drie vooraan staande AVRO-leden worden aan gezocht. Leden, die niet behoren tot een der besturen van deze omroepvereniging. Zaterdag is aande gevel vande nieu we Amerikaanse ambassade in Lon den een enorm arendsbeeld aange bracht. De vogel heeft een span wijdte van ruim tien meter. Het werk is vervaardigd van aluminium en heeft ongeveer een kwart miljoen gulden gekost. Het vervoer van het gevaarte kostte heel wat inspanning Sovjefwaarschuwing inzake Kongo De Sovjet-regering heeft zondag ver klaard, dat zij niet „zal aarzelen beslis sende maatregelen te treffen als de agressie tegen Kongo voortduurt", zo heeft het persbureau Tass bekendge maakt. In haar verklaring zegt de Russische regering, dat het duidelijk is geworden dat de „aanvallers" in Kongo „optreden met de aanmoediging van alle koloniale Navo-landen". In de verklaring wordt voorts gezegd dat de Sovjet-Unie bereid is „uitgebreide economische hulp „zonder politieke voor waarden te verlenen om bij te dragen tot de normalisering van het econo mische leven in Kongo. De „aanvaller en zyn handlangers" worden ervan beschuldigd te trachten de onafhankelijkheid van Kongo met wapengeweld te „verstikken" en het land economisch te wurgen door het organi seren van een voedseltekort een ont wrichting en van het economische leven. De Sovjet-Unie had reeds 10.000 ton voedsel naar Kongo gezonden en bin nenkort zal een Sovjet-schip met hon derd vrachtauto's naar het land vertrek ken. Het Sovjetrussische Rode Kruis zal dokters, medisch personeel en medische voorraden en uitrusting sturen. De Sovjet-regering is ook bereid tech nische hulp te verlenen en tot weder zijdse voordeel handel met Kongo te dryven. De regering acht het de plicht van alle landen Kongo ook economisch te helpen. Zoals de toestand thans in Kongo is zyn er „gevaarlijke gevolgen voor de zaak van de universele vrede" mogelijk, aldus de verklaring. Verklaring actie-comité „Actiecomité van AVRO-vrienden" heeft De heer B. Groen, voorzitter van het een verklaring verstrekt naar aanlei ding van bovengenoemd besluit. Daarin wordt gezegd: Ofschoon het actie-comi té gaarne tot overleg bereid is, spreekt het zijn verbazing uit over de wijze waarop de drie leden van deze commis sie zullen worden gekozen. Het is het actie-comité namelijk be kend dat deze benoeming geschiedt al leen op voordracht en aanbeveling van het dagelijks bestuur van de AVRO. Daar de bezwaren van het actie-comité juist gericht zijn tegen het beleid van dit bestuur onder voorzitterschap van de heer Roëll, geeft deze ongebruikelijke gang van zaken aanleiding tot ernstige twijfel aan de objectiviteit van dit on derzoek. Om een werkelijk onafhankelijk on derzoek te waarborgen, stelt het comité voor zelf eveneens drie kandidaten AVRO-leden aan te zoeken van deze commissie deel uit te maken. Tevens zal, met goedkeuring van beide partijen een terzake kundige deze commissie moeten leiden. Deze laatste zal iemand moeten zijn met grote kennis van het radiowezen en een status van absolute onafhankelijk heid en integerheid. Een man als bijv. Willem Vogt zal voor alle AVRO-leden acceptabel zyn en hiervoor moeten wor den aangezocht. Zolang het actie-comité geen volledige zekerheid heeft omtrent de objectiviteit van dit onderzoek, ziet het geen enkele reden zijn activiteit te staken", aldus de verklaring. H Uit het Leidsch Dagblad van g 1 augustus 1860: j| Bij de plaats gehad hebbende aanbesteding van het bouwen 1 1 eener nieuwe kosterswoning dooi 1 g H.H. Kerkrentmeesters der Evan- I g gelische Lutherse Gemeente alhier g is het werk voor f. 8985 aangeno- g men door S. van der Kamp op het g Levendaal. TiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 1