Zal Rusland in de Kongo ingrijpen?
in Kongo
geleidelijk
Toestand
verbetert
WEERBERICHT
Loemoemba zou dit vragen als zijn
ultimatum niet wordt ingewilligd
Politieke ontwikkeling thans
liet belangrijkste
(9ur/ Jtieuws
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 18 JULI 1960
No. 30101
DirecteurE. A. E. van Dlaboect DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte smgel x' Lelden - Glr0 no-57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
LEIDSCH
DAGBLAD
Belgische ambassadeur uit Moskou
teruggeroepen
De voorzitter van de Kongolese Senaat heeft zaterdagochtend in
Leopoldstad ontkend, dat het parlement zijn goedkeuring heeft ver
leend aan het verbreken van de diplomatieke betrekkingen met België.
Hij zeide, dat de Senaat een commissie heeft ingesteld om deze kwestie
te onderzoeken en vragen daarover zal stellen aan premier Loemoem
ba. Deze heeft vrijdag in een nota aan de Belgische ambassade in Leo
poldstad medegedeeld, dat het Kongolese parlement de verbreking van
de betrekkingen en de eis tot terugtrekking der troepen had goedge
keurd.
„Ik weet niets af van een stemming
in de Senaat", zeide voorzitter Ileo, die
er voorts op wees, dat ook het vriend
schapsverdrag met België niet door de
Senaat is behandeld. Loemoemba had
in zijn nota gezegd, dat het „parlement
had geweigerd het vriendschapsverdrag
met België goed te keuren".
Hoewel dus minister-president Loe
moemba voor zijn vertrek naar Stanley-
stad herhaalde, dat de diplomatieke be
trekkingen tussen Kongo en België zijn
verbroken, heeft hij naar premier
Eyskens mededeelde de hulp van de
Belgische ambassadeur in Leopoldstad
ingeroepen om hem militaire bescher
ming te verlenen bij zijn rondreizen. De
Belgische premier zeide, dat de ambas
sadeur in Leopoldstad zal blijven en dat
de Belgische regering de verbreking der
betrekkingen niet als een „voldongen
feit" beschouwt.
Nog meer tegenstrijdigheden
Niet alleen met betrekking tot de di
plomatieke relaties, maar ook op ander
gebied, zijn er herhaaldelijk tegen
strijdigheden te constateren in de be
richtgeving, zodat het moeilijk is zich
een zuiver beeld te vormen van de wer
kelijke toestand. Zo verluidde aanvan
kelijk, dat ook de Kongolese minister
van buitenlandse zaken, Bomboko be
hoorde tot de ministers die zouden af
treden. Gisteravond deelde hij over de
radio evenwel mede, dat hij zulks niet
van plan was.
Op een persconferentie, waarop de
Kongolese premier in Leopoldstad zijn
eis herhaalde, dat alle Belgische troepen
onmiddellijk moeten worden terugge
trokken, kondigde hij straffen aan voor
de Kongolese muiters, die misdaden
hebben bedreven tegen de Europeanen.
„Wij betreuren deze misdaden", aldus
Loemoemba, die verzekerde dat de Kon
golezen het verdere verblijf van de
Europeanen in Kongo wensen.
De diplomatieke betrekkingen speel
den het afgelopen weekeinde ook nog
een andere rol in de Kongolese kwestie,
Belgische ambassadeur
teruggeroepen
De Belgische ambassadeur in Moskou
werd zaterdag voor overleg- naar Brus
sel ontboden „als gevolg van het ontoe
laatbare gebaar van de Russische am
bassadeur in de Belgische hoofdstad je
gens de minister van buitenlandse
zaken".
Iedereen weet wat dit in de diploma
tieke taal betekent", aldus verklaarde
premier Eyskens in antwoord op vragen
van journalisten.
„Wij zijn een klein land, maar we heb
ben recht op eerbied, zeker van landen
die terecht als agressors zijn bestem
peld", zeide de Belgische minister-pre
sident, die daarbij de wandaden van de
Sovjet-Unie in Hongarije en Polen in
herinnering riep.
Belgische klacht bij V.N.
De vertegenwoordiger van België bij de
Verenigde Naties heeft opdracht gekre
gen een aanklacht in te dienen over de
in Kongo tegen de Belgische onderdanen
begane wreedheden.
Te Brussel is ter zake een commissie
van onderzoek ingesteld.
Zondag is bekendgemaakt, dat secre
taris-generaal Hammarskjöld van de V.
N. drie Europese landen, een Aziatisch
land en een Latijns Amerikaans land
verzocht heeft troepen naar Kongo te
zenden.
In de bekendmaking heet het voorts,
dat contingenten voor de strijdmacht van
de V.N. uit Tunesië, Ghana, Marokko en
Ethiopië Kongo blijven binnenstromen.
Uit gewoonlijk betrouwbare westelijke
bronnen is vernomen, dat Ierland, Zwe
den, Zuid-Slavië, Birma en Haiti tot de
landen behoren, die zijn aangezocht voor
troepenzendingen. Er is echter nog geen
bevestiging, dat dit de landen zijn waar
van sprake is in de bekendmaking.
Een woordvoerder van het Noorse mi
nisterie voor buitenlandse zaken heeft
verklaard, dat Hammarskjöld Noorwe
gen heeft verzocht „piloten, vooral heli
kopterpiloten" voor de strijdmacht der
V.N. in Kongo beschikbaar te stellen. De
secretaris-generaal der V.N. had Noor
wegen ook gevraagd om lichte verken
ningsvliegtuigen en vliegtuigmonteurs.
Er was geen verzoek ontvangen voor
troepen.
Functionai-issen der V.N. in Kongo heb
ben secretaris-generaal Hammarskjöld
als hun mening te kennen gegeven, dat
er tweemaal zoveel manschappen der V.
N. in Kongo nodig zijn als thans volgens
de plannen gezonden worden, d.w.z.
10.000 man.
In Leopoldstad verzekerde de verte
genwoordiger van de V.N., dr. Ralph
Bunch, dat de troepen van de V.N. „niet
zijn gekomen om de Belgen te verjagen",
maar om de blanken en de zwarte be
volking te beschermen. De Belgische troe
pen zijn dan ook overal in Kongo inge
zet om Europeanen, die door Kongolese
muiters worden bedreigd te redden.
In Leopoldstad zelf worden de Belgi
sche parachutisten geleidelijk terugge
trokken naarmate hun taak wordt over
genomen door troepen uit Ghana en
Tunesië.
Ook uit het gebied van de Beneden
Kongo vertrekken de Belgische troepen.
Elders in Kongo houden zij echter nog
een vijftiental belangrijke centra bezet
en nog zaterdag werden Belgische com
mandotroepen ingezet om Cocquilhatstad
te bezetten en de daar omsingelde Euro
pese bevolking te helpen evacueren.
Inmiddels is in Leopoldstad meege
deeld, dat reeds binnen enkele dagen alle
militairen van het ongeveer 5000 man
schappen tellende V.N.-legioen in Kongo
zullen zijn aangekomen.
Naar schatting hebben van de 80.000
Belgische burgers, die zich 18 dagen ge
leden, bij de afkondiging van de onaf
hankelijkheid, nog in Kongo bevonden,
ongeveer 30.000 Kongo reeds verlaten.
Hulp voor Kongo
„Binnen enkele uren" zullen uit Mos
kou vliegtuigen met elk acht ton suiker
en conserven naar Kongo vertrekken, al
dus de „Prawda" van hedenochtend. De
toestellen zullen in Cairo en Khartoem
tussenlandingen maken.
De Sovjet-Unie zal in totaal 1.000 ton
suiker, 300.000 blikjes melk en 8.700 ton
meel naar Kongo zenden. Tegen het ein
de van de week vertrekt de „Lenino-
gorsk" uit Odessa naar Kongo.
Vanochtend vroeg vertrok van het
vliegveld Hamburg het eerste toestel met
Westduitse hulpgoederen voor Kongo,
dagrantsoenen voor ongeveer 2.000 per
sonen.
West-Duitsland zal voor ongeveer een
half miljoen mark voedsel naar Kongo
zenden. In geen geval zullen toestellen
van de luchtmacht voor transport wor
den gebruikt, aldus heeft een regerings
woordvoerder meegedeeld.
India stelt 1.000 ton tarwe beschik
baar. Amerika meel.
President Nasser van de V.AR. en het
hoofd van de Algerijnse opstandelingen
regering, Abbas, hebben uiting gegeven
aan hun steun aan de Kongolese rege
ring.
Nasser zei op een bijeenkomst te Cairo
dat zijn land volledig achter de Kongo
lese regering staat en desgewenst bereid
is wapens te zenden.
Een Pools vrachtschip met 300 ton wa
pens en munitie aan boord vaart op het
ogenblik naar de monding van de Kongo,
zo is zondag van doorgaans betrouwbare
zijde in Brussel vernomen.
Volgens de Belgische radio heeft Bel
gië de V.N. bericht dat het eventueel los
sen van de wapens en munitie op Kon
golees gebied als een „oorlogshandeling"
zal worden beschouwd.
De Belgische regering heeft de Ver
enigde Naties met klem verzocht, het
Poolse vrachtschip met wapens te belet
ten zijn lading naar Kongo te brengen.
Een woordvoerder zei op een bericht
van Radio Leopoldstad, dat het Poolse
schip zijn lading brengt in het kader van
het technische hulpprogram van de Ver
enigde Naties, dat dit ongeloofwaardig
Dreigend gevaar voor
Russische interventie
„De Belgische regering beschikt over
inlichtingen, die haar verplichten aan
te nemen dat onder bepaalde omstand-
digheden het gevaar van een Kongolees
verzoek om Russische interventie aan
wezig is".
Dit is hedenmorgen officieel in Brussel
meegedeeld.
In deze officiële mededeling wordt
verder gezegd, dat de Belgische regering
echter niet officieel op de hoogte is van
het voornemen van de Kongolese rege
ring om een dergelijk beroep op de Sov
jet-Unie te doen. Volgens berichten uit
Stanleystad zou minister-president Loe
moemba hebben aangekondigd, militaire
steun aan Moskou te vragen, indien de
Belgische troepen niet binnen 72 uur uit
Kongo zouden worden teruggetrokken.
De Rus Sobolef heeft zondag verzocht
de Veiligheidsraad weer bijeen te roepen
om de toestand in Kongo te bespreken.
Gezien het feit dat Loemoemba heeft
laten doorschemeren dat hij wellicht
enige tijd in Stanleystad zal blijven, en
omdat deze stad het centrum van zijn
aanhangers is, wordt het niet uitgeslo
ten geacht dat hij de zetel van de rege
ring van Leopoldstad naar Stanleystad
zal verplaatsen.
Belgisch vliegtuig en
helikopter vermist
Volgens een officiële mededeling uit
Leopoldstad worden een Belgisch militair
vliegtuig en een helikopter vermist van
een vlucht naar het gebied van de Be-
neden-Kongo.
Aan boord van de helikopter bevindt
zich de Belgische bestuursambtenaar
Generaal Kesselring
overleden
De voormalige generaal-veldmaar-
schalk van de Duitse luchtmacht, Albert
Kesselring, is zaterdag in de ouderdom
van 74 jaar in een ziekenhuis in Bad
Nauheim overleden.
Generaal Kesselring, die tijdens de
tweede wereldoorlog opperbevelhebber
der Duitse strijdkrachten in Italië was,
werd in 1947 door een geallieerde krijgs
raad ter dood veroordeeld. Later werd
dit vonnis omgezet in levenslange ge
vangenisstraf, en nog later in twintig
jaar. Hij zat gevangen in de gevangenis
voor oorlogsmisdadigers in Werl in
Westfalen. In juli 1952 kreeg hij om ge
zondheidsredenen verlof van drie maan
den. Voor dit verlof verstreken was, ge
lastte de Britse regering zijn volledige
invrij heidstelling
Zijn veroordeling hield verband met
het doden van 335 Italiaanse burgers in
de grotten van Argeatine in Noord-Ita
lië, tijdens het laatste oorlogsjaar.
Bij het uitbreken van de oorlog had
hij de leiding over de Duitse luchtvloot
bij de luchtaanvallen op Polen en Bel
gië, terwijl hij in de eerste fase van de
..Blitzkrieg" tegen Engeland comman
dant der Duitse luchtstrijdkrachten
was.
Rijckmans, die de afgelopen week de lei
ding heeft gehad by de evacuatie van
talrijke Europeanen uit het gebied van
Thysstad. Zondagochtend was hij naar
het gebied van Loekela vertrokken, ge
ëscorteerd door een Belgisch militair
vliegtuig.
In de loop van de middag zijn vlieg
tuigen van de Belgische luchtmacht op
gestegen om nasporingen te doen naar
de Belgische vermiste toestellen.
Een vliegtuig is inmiddels naar zijn
basis teruggekeerd. De piloot was ge
wond en de romp van zijn toestel zat vol
kogelgaten.
Een jager, die het militaire kamp bij
Thijsstad had beschoten dat in handen
van muitende Kongolese soldaten is, zou
zyn neergehaald.
Naar later verluidt is zondagavond de
piloot van een neergeschoten Belgisch
Harvard dood in het wrak van het toe
stel aangetroffen.
Brussel ontving reeds 12.000 evacuees
(Van onze Brusselse correspondent)
Het drama van de evacuatie van de Belgische vluchtelingen uit Kongo gaat
nog steeds verder. Zaterdag maakten wy in Zaventem nogmaals een grote ope
ratie mee. Er landden gedurende de nacht niet minder dan 20 vliegtuigen en
sedert tien dagen heeft de Sabena in samenwerking met de KLM en andere
luchtvaartmaatschappijen circa 12.000 vrouwen en kinderen naar Brussel gebracht
Sommige vrijwilligers van de onthaalcentra op de nationale luchthaven van
België werken er 20 uur per dag. Er zijn op het ogenblik een duizend vrijwilli
ge chauffeurs, die de vluchtelingen per auto naar hun families in België of in
het buitenland voeren.
Men vertelde ons dat de verste reis
naar Montpellier in Zuid-Frankrijk is
geweest. Enkele duizenden leden van de
pas opgerichte beweging voor de verde
diging van de belangen van de Belgen in
Afrika manifesteerde zondagavond op de
luchthaven. Er werden echter geen rel
letjes veroorzaakt; de manifestanten
deelden pamfletten uit togen de rege
ring. Intussen hebben de troepen van de
Ver. Naties thans in Leopoldstad post
gevat. Er zyn ook reeds troepen van de
Ver. Naties naar Stanleystad vertrokken,
aldaar wordt ook een bataljon Etiopische
soldaten "erwacht.
De toestand in de meeste steden en
centra van Kongo is thans rustiger ge
worden, maar de straten zijn troosteloos
en uitgestorven; talrijke winkels zyn ge
plunderd. De aandacht gaat thans ech
ter meer uit naar de politieke ontwikke
ling.
Op het vliegveld van Leopold
stad brengen Belgische parachutis
ten opstandige Kongolezen op.
Zowel in de centrale regering van
Kongo te Leopoldstad als in de provin
ciale regering van het afgescheiden Ka-
tanga. Alle senatoren en volksvertegen
woordigers van Katanga, die nog in
Leopoldstad verbleven, zyn naar Elisa-
bethstad teruggekeerd. In de hoofdstad
van Katanga arriveerde gisteren de
raadsman van de Belgische minister
president Graaf d'Aspremont-Lynden,
die op het vliegveld te Elisabethstad
door premier Tsjombe werd begroet, In
naam van de Belgische regering beloofde
de Belgische regeringsfunctionaris alle
mogelijke technische, administratieve en
financiële steun aan Katanga, zonder
dat er evenwel vooralsnog sprake van is
dat Brussel de regering Tsjombe offi
cieel erkent.
Tsjombe heeft de commandant van de
Belgische troepen in Katanga, kolonel
Weber, tot zyn militair adviseur be
noemd en het bevel der Belgische troe
pen aan een ander Belgisch kolonel toe
vertrouwd. In Jadotstad, een van de
grote centra der kopermijnen, is de door
Loemoemba tot generaal van de Kongo
lese gewapende macht benoemde Victor
Loendoela, die sergeant-majoor was on
der het Belgisch koloniaal regime, gear
resteerd. Hij zal naar zijn geboortedorp
in de provincie Kasai worden terugge
stuurd, maar men erkende dat hij in
Jadotstad, waar zich massale geweldda
den en plunderingen voordeden, blanken
het leven heeft gered.
Tsjombe ontving afgevaardigden van
de Belgische mandaatgebieden Roeanda
en Oeroendi om met hen te praten over
de oprichting van een Oost-Kongolese
federale republiek. Tsjombe is er van
overtuigd, dat ook afgevaardigden uit de
provincie Kasai en de provincie Kivoe
met hem zullen willen samenwerken.
In Elisabethstad zijn duizenden Belgi
sche vrouwen en kinderen teruggekeerd
en het leven wordt er spoedig weer nor
maal. „Brussel" wil echter voorlopig
niet de indruk geven, dat het de onaf
hankelijkheid van Kongo indirect onge
daan wil maken door een officiële er
kenning van de onafhankelijkheid van
Katanga, maar men wil anderzijds de
door Tsjombe uitgestoken vriendenhand
niet weigeren. Enkele Brusselse kranten,
ondermeer de Soir, hebben sterk aange
drongen dat de Belgische regering als
nog Katanga zal erkennen. De voorma
lige gouverneur van de provincie, de
Belg Schoeller, is in Brussel gearriveerd
en werd onmiddellijk door Koning Bou-
dewijn en de regering ontvangen.
Men is hier van oordeel dat wanneer
Loemoemba aan het hoofd van de cen
trale regering van Kongo kon worden
vervangen door een gematigd Kongolees
leider, er nog veel te redden valt, hoe
hopeloos de toestand er vandaag ook
nog uitziet. Maar de wederopbouw van
Kongo zal moeten geschieden op basis
van het federaal systeem.
In Katanga is men overigens reeds
begonnen met de opbouw van een nieu
we gewapende macht, samengesteld uit
Kongolezen. Pas wanneer deze in staat
zal zijn de orde te handhaven, zal de
regering van Katanga er mee instem
men, dat de Belgische troepen het land
verlaten.
NEMEN GEMATIGDE MINISTERS
ONTSLAG?
Daarentegen verwacht men dat de ge
matigde ministers van de regering-Loe-
moemba te Leopoldstad hun ontslag zul
len indienen, namelijk Justin Bomboko,
de minister van Buitenlandse Zaken, die
aan buitenlandse correspondenten ver
klaarde lat de verbreking van de diplo
matieke betrekkingen met België zonder
zijn toestemming door Loemoemba was
beslist, en de minister van Kongo bij de
Ver. Naties Thomas Kanza, die in Brus
sel ambtenaar bij het directoraat-gene
raal Overzeese Gebiedsdelen van de ge
meenschappelijke markt is geweest. De
minister van Economische Zaken van
de regering-Loemoemba, de Katangees
Yav, is naar Elisabethstad teruggekeerd
en heeft in Leopoldstad zyn vrij scher
pe ontslagbrief tegen Loemoemba gepu
bliceerd. Ook de met de Belgisch-Kon -
golese relaties belaste minister, de half
bloed Delvaux, zou ontslag nemen.
Klaarblijkelijk begint men zich nu pas
in de politieke kringen van Leopold
stad rekenschap te geven van de enor
me schadepost, die de muiterij van de
gewapende macht en de aanranding van
de Europeanen betekent. Het zal vrijwel
onmogelijk zijr in de eerstkomende jaren
ook maar een buitenlandse investeerder
te bewegen vertrouwen in Kongo te heb-
men en in dat land nieuwe bedrijven te
vestigen of kapitalen te investeren.
Terwijl dus in Katanga de toestand
normaal wordt, dreigt er een politieke
crisis in Leopoldstad. Deze crisis zou
snel kunnen verergeren, wanneer de be
drijven in Leopoldstad niet spoedig het
werk hervatten. Hieraan wordt thans
gewerkt en trlryke Belgische en Portu-
geese bedrijfsleiders, die in Brazzaville
verblijven - de hoofdstad van (vroeger
Frans) Kongo aan de andere oever van
de Kongostroom - gaan thans dagelijks
naar Leopoldstad om die werkhervatting
voor te bereiden. Om een opstand in de
inlandse wijken te vermijden, worden
dagelijks per vliegtuig duizenden tonnen
levensmiddelen aangevoerd.
De Etna werkt weer
De Etna Is zondag weer gaan wer
ken. Na een geweldige ontploffing be
gon de lava langs de hellingen van de
vulkaan, die aan de zeekant liggen,
naar beneden te stromen. Boven de kra
ter hangt een paddestoelwolk, die veel
overeenkomst vertoont met de wolk, die
ontstaat na de ontploffing van een
kernbom.
Na een bijzonder heftige uitbarsting
is de Etna in de loop van de nacht
weer enigszins tot rust gekomen.
Gistermiddag werd een acute alarm-
toestand afgekondigd, na een ontplof
fing, die tot op 100 km. afstand werd
gehoord en tot op 25 kilometer as deed
neerdalen. Een onheilspellende, padde-
stoelvormige rookwolk bereikte een
hoogte van 10.000 meter, uit de krater
werden brokken gloeiend lava
pen. die op de hellingen van de 3263
meter hoge berg talrijke brandjes ver
oorzaakten. Duizenden bewoners van
dorpen aan de voet van Europa's on
rustigste vulkaan vluchtten na de eer
ste uitbarsting naar Catania. Zij mo
gen thans naar hun woonsteden terug
keren. maar voor alle zekerheid blij
ven caribinieri in de dorpen gelegerd.
Uit het Leidsch Dagblad van
18 July 1860:
Zaterdag l.l. is te Groningen
de verdienstelijke rector van het
Gymnasium Mr. J. A. Schneither
bij het baden jammerlijk verdron
ken. Hij was binnen Leiden gebo-
en en in de wetenschappelijke
wereld op het gebied der paeda-
gogie gunstig bekend.
IIIIIIIIIIHIIIlllllllllillllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllliiiHIIIHir
VRIJ KOEL
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Veranderlijke bewolking met enkele
buien. Matige tot krachtige en aan de
kust aanvankelijk nog af en toe harde
westelijke wind. Vrij koel.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
19 JULI
Zon op 4.42; onder: 20.49 uur.
Maan op: 1.41; onder 17.09 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 0.00 en
12.31 uur. Laagwater 7.53 en 20.31 uur.
Dit blad bestaat uit 14 pagina's.
Koningin Juliana en de Prinsessen
Margriet en Marijke verlaten het
Koninklijke jacht. De burgemeester
van Warmond, jhr. mr. L. M. E.
von Fisenne biedt de Landsvrouwe
de helpende hand. Voordien had
het Koninklijk gezelschap aan boord
van de „Piet Hein" het admiraal-
zeilen op de Kagerplassen gade ge
slagen, waarover men elders in
deze editie meer kan lezen.
(Foto L-D./Holvast)
