V.N.-TROEPEN ARRIVEERDEN
GISTEREN IN LEOPOLDSTAD
Beroep op Moskou onthulde de ware
achtergrond van gebeuren in Kongo
WEERBERICHT
DE TOESTAND IN KONGO
Loemoemba stelde een ultimatum
KOELKASTEN
Fa. D. KRET Zn.
Muiterij werd door communisten
voorbereid
Loemoemba sprak tot parlement
(Que/ ^ïiteuws
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 16 JULI 1960
No. 30100
LEIDSCH
DAGBLAD
DirecteurE. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0.50 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Op de dag van de aankomst van de eerste militairen van de VN-
strijdmacht op het vliegveld Ndjili van Leopoldstad is gebleken, dat
over de taak van deze troepen een groot verschil van mening bestaat
tussen de Kongolese en de Belgische regering. „Indien de troepen van
de VN naar Kongo komen met de bedoeling met de Belgische mili
tairen samen te werken, dan moeten wij hen terugsturen", riep minis
ter-president Loemoemba vrijdagmiddag in een rede in het Kongolese
parlement uit.
„Wil men succes oogsten bij het herstel en handhaven van de orde,
dan dienen de strijdkrachten van de VN met de Belgische strijdkrach
ten samen te werken", verklaarde minister-president Eyskens op het
zelfde moment na een kabinetsvergadering in Brussel in een gesprek
met journalisten. De hoogste militaire autoriteit van de troepen van de
Verenigde Naties in Leopoldstad in afwachting van de aankomst van
de Zweedse commandant, generaal Alexander, bleek gisteren de
Belgische opvatting te delen. Onder zijn auspiciën werd met de Kon
golese vertegenwoordigers een regeling getroffen, waarbij de Kon
golese, Ghanese en Belgische eenheden verantwoordelijk werden
gesteld voor het handhaven van orde en rust.
Strijdmacht van V.N.
Naar van gezaghebbende zijde van de
V.N. in New York wordt vernomen, is
het de bedoeling dat er zich tegen het
einde van de volgende week ongeveer
4.000 militairen onder de vlag van de
volkerenorganisatie in Kongo bevinden.
Deze troepen zullen met vliegtuigen van
de Amerikaanse luchtmacht worden aan
gevoerd, waarbij een belangrijke lucht
basis in Nigeria als knooppunt zou fun
geren.
Naar voorts in New York verluidt zal
vandaag een eerste groep functionaris
sen van de V.N. naar Kongo vertrekken
om daar bij het bestuurswerk te helpen.
Zondag zou een tweede groep volgen.
Intussen heeft secretaris-generaal
Hammarskjöld dr. Ralph Bunche belast
met de leiding over de strijdmacht van
de V.N. in Kongo, in afwachting van de
komst van de Zweedse generaal Carl von
Horn, die tot bevelhebber van deze strijd
macht is benoemd.
Amerikaanse Globemasters van het
type C-124 zijn uit Frankfort vertrokken
met zes verbindingsvliegtuigen aan
boord plus bemanning en verbingings-
materiaal. De Amerikanen zullen de
troepen van de V.N. in Kongo bijstand
verlenen.
De regering van Liberia heeft toege
zegd troepen naar Kongo te zullen stu
ren. Zij wil ook financiële hulp geven
aan de jonge republiek. Ook Guinea, In
dia, Ethiopië hebben hulp aangeboden.
Dankzij de steun van bevriende mo
gendheden is de voedselvoorziening van
Leopoldstad thans verzekerd.
Volgens gisteravond in Brussel ont
vangen berichten zijn in Leopoldstad
twee Europese inwoners na het invallen
der duisternis door gewapende Kongo
lese burgers gedood.
Vermoed wordt dat Kongolezen wa
pens hebben bemachtigd in een van de
kazernes in de Kongolese hoofdstad,
waaruit een groot aantal geweren en
revolvers is ontvreemd.
Vraaggesprek met Tsjombe
Premier Moise Tsjombe van Katanga,
heeft in een vraaggesprek verklaard, dat
de centrale regering van Kongo „nauw
keurig de muiterij van de Force Republi-
que had voorbereid teneinde het leger
en het bestuur te desorganiseren, opdat
van f 225.— af bij de
ELEKTROSPECIAALZAAK
enegouwen
AALMARKT 4
MEER WIND
De Bilt verwacht volgens het
weeroverzicht van 10 uur hedenmorgen
voor morgen:
Aanwakkerende winden uit zuidwest
tot zuid met toenemende bewolking. De
regenkansen zullen in de loop van de
dag van het westen uit groter worden.
17 JULI
Zon op: 04.40; onder: 20.52 uur.
Maan op: 0.40; onder: 15.10 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 10.09 en
22.39 uur. Laagwater 5.36 en 18.11 uur.
18 JULI
Zon op: 04.41; onder: 20.50 uur.
Maan op: 01.09; onder: 16.11 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 11.19 en
23.51 uur. Laagwater 6.42 en 19.22 uur.
Advertentie
LOODGIETERSBEDRUF EN
SANITAIRE INSTALLATIES
Hoge Rijndijk 71 - Leiden
TelefooD 20023—24350
Dit blad bestaat uit 14 pagina's,
en een bijvoegsel.
er een met het communisme verbonden
persoonlijk leiderschap kon worden ge
vestigd". Ook had de regering te Leo
poldstad de Europeanen door schrik
aanjaging willen verdrijven om de weg
vrij te maken voor technici van het Sov
jet-blok.
Het denkbeeld van een verenigd Kongo
noemde hij een „ijdele utopie", gezien
de verschillen in geografisch, economisch,
cultureel en etnisch opzicht.
Hy herhaalde dat Katanga zich niet
van de rest van Kongo had afgescheiden
om zijn rijkdommen voor zichzelf te hou
den.
Diplomatieke breuk
thans een feit
De Kongolese regering heeft gister
middag formeel in een nota de verbre
king van de diplomatieke betrekkingen
met België bevestigd. De nota werd in
Leopoldstad overhandigd aan de Belgi
sche ambassadeur, baron J. van den
Bosch. De verbreking van de betrekkin
gen werd reeds donderdag aangekondigd
in een telegram van president Kasavoe-
boe en minister-president Loemoemba
aan de Belgische regering in Brussel.
Vrijdag werd echter in de Belgische
hoofdstad meegedeeld, dat nog steeds
contact tussen de Belgische ambassade
in Leopoldstad en de Kongolese rege
ring werd onderhouden en dat contact
was gezocht met de Kongolese regering
over haar eis de Belgische ambassadeur
terug te roepen.
In de door minister-president Loe
moemba getekende nota wordt gezegd,
dat de Kongolese regering de diploma
tieke betrekkingen met ingang van 14
juli als verbroken beschouwt. Geëist
wordt, dat alle troepen vóór zaterdag-
MAANDAG POLITIEK
OVERLEG IN DEN HAAG
De ministers van Buitenlandse Zaken
van de zes landen van de Europese
Gemeenschappen zullen maandag in de
Treveszaal in Den Haag voor de derde
maal bijeenkomen voor politiek over
leg.
Aan de conferentie die een strikt ge
heim karakter draagt, wordt behalve
door de Nederlandse minister van Bui
tenlandse Zaïken, rnr. J. M. A. H. Luns,
deelgenomen door diens ambtgenoten
uit België, de Duitse Bondsrepubliek,
Frankrijk Italië en Luxemburg, respec
tievelijk de heren Wigny, von Brentano,
Couve. de Munville, Segni en Sdhaus.
ochtend zes uur moeten zijn terugge
trokken en de twee militaire bases van
België in Kongo, Kamina en Kitona,
voor die tijd moeten zijn ontruimd. Ge-
zegd wordt, dat het Kongolese parlement
deze maatregelen heeft goedgekeurd. Ge-
eist wordt voorts de sluiting van de Eel-
gische ambassade en het vertrek van al
het ambassade-personeel.
In de nota wordt voorts meegedeeld,
dat het Kongolese parlement heeft ge
weigerd het vriendschapsverdrag met
België goed te keuren.
In een radiorede zei Loemoemba later
op de avond, dat „België niet oprecht
was geweest by het verlenen van de on
afhankelijkheid aan Kongo". Als bewijs
voerde hij de afscheiding van Katanga
aan, „waar België de concessies van de
Union minière heeft willen beschermen".
Hy zei dat de Kongolese regering had
besloten de diplomatieke betrekkingen
met België te verbreken, omdat „België
door zjjn houding ons de oorlog heeft
verklaard".
Later verduidelijkte hij deze uitspraak
door te verwijzen naar een brief van de
Belgische ambassadeur, inhoudende dat
de Belgische troepen in Kongo zouden
blijven totdat de VN-troepen de bescher
ming van de levens van Belgen en andere
Europeanen zouden kunnen overnemen.
(Van onze Brusselse correspondent)
De Kongolese crisis scheen gisteravond haar hoogtepunt te hebben
bereikt. Wel maakte de Kongolese Kamer in Leopoldstad een drama
tische zitting mee met een vlijmscherpe anti-Belgische rede van de in
de hoofdstad teruggekeerde premier Loemoemba, maar een versnelde
Amerikaanse luchtbrug brengt thans de eerste contingenten Ghanese
en Tunesische troepen in de stad. In samenwerking met trouw geble
ven Kongolese troepen, Belgische paracommando's bezetten deze 800
man VN-troepen ieder een afgebakende sector in de nog steeds ang
stig naar adem snakkende stad, maar het ziet er voorlopig naar uit dat
rust en orde spoedig zullen kunnen terugkeren.
Met voldoening is in Brussel het be
richt ontvangen dat de minister van
buitenlandse zaken van Ghana uit Ak
kra zjjn Belgische collega, Pierre Wigny
in Brussel heeft opgebeld om hem mee
te delen dat de stafchef van Ghana,
generaal Alexander, direct contact zal
opnemen met de Belgische autoriteiten
in Leopoldstad, de generaal Gheysen en
de Belgische ambassadeur, Jean van den
Bosch.
Hiertegen overigens protesteerde Loe
moemba heftig en in een verwarde zit
ting van het parlement werd thans of
ficieel de verbreking van de diploma
tieke betrekkingen met België een feit,
nadat Loemoemba en Kasavoeboe tele
grafisch een verzoek om steun van de
Sovjet-Unie aan Kongo aan Kroesjstjef
hadden gestuurd. Loemoemba kreeg de
steun van het pro-communistische Gui
nea van de beruchte Afrikaanse leider
Sekoe Toere.
In Brussel zond premier Eyskens een
antwoordnota aan de Russische ambas
sade, waarin de Russische beschuldi
gingen aan het adres van België worden
weerlegd. De Belgische nota is buiten
gewoon heftig. Zij eindigt met de woor
den: „Zonder verder commentaar en
met misprijzen wijzen de Belgische re
gering en het Belgische volk de beschul
digingen van de Sovjet-regering af".
Een ambtenaar van de Russische am
bassade in Brussel gaf de Belgische nota
na ze eerst aan zijn ambassadeur te
hebben getoond, aan een bode van het
departement van Buitenlandse Zaken
af, zonder verder bericht af te wachten.
De Belgen betaalden de Russen dus met
gelijke propagandamunt.
Intussen wordt in het departement
van Buitenlandse Zaken het dossier der
Kongolese wreedheden, dat aan de Ver
enigde Naties zal worden overgemaakt
met het verzoek een internationale on-
derzoekingscommissie naar Kongo te
zenden, samengesteld.
Deze gebeurtenissen speelden zich in
Brussel af terwijl eigenaardig genoeg
de president van het Sovjet-parlement,
Lobanof, zich nog in Brussel bevindt
voor een „vriendschaps-bezoek". Don
derdagavond dineerde deze Russische
staatsman nog met een aantal Belgische
persoonlijkheden, terwijl ieder dacht dat
de Rus sedert het begin van de Kon
golese crisis naar Moskou was terug
gevlogen.
Maar het beroep van Loemoemba en
Kasavoeboe op Moskou heeft de ware
achtergrond van de Kongolese gebeur
tenissen onthuld. Het blykt nu duide
lijk dat de „technici" van de Tsjechische
en Russische ambassade te Leopoldstad
in de georganiseerde muiterij van de
Kongolese soldaten een beslissende rol
hebben gespeeld. Men weet thans ook
dat Loemoemba verscheidene malen in
de Tsjechische ambassade te Leo is ver
schenen. De grote vrees in Brussel gaat
thans naar de Belgen in de binnen
landen van Kongo, waarover tot nu toe
weinig berichten voorhanden zyn. Zijn
door de ophitsende radiotoespraken van
de Kongolese minister van voorlichting,
de pro-communistische. Kashamoera,
niet tientallen door de inlanders ge
dood?
Sommige Belgen, die Kongo goed ken
nen, zeiden ons van oordeel te zijn, dat
de inlanders in de rimboe de blanken
alleen als gijzelaars gevangen houden
en er dus een grote kans is dat zij door
speciale verkenningstroepen kunnen
worden bevrijd. Maar men vreest toch
het ergste. Door het snelle optreden
van de Belgische paratroepen zijn de
blanken in de grote centra thans veilig.
Gisteren bleek ook nog duidelijker uit
de berichten dat de regering Loemoemba
geen gezag meer heeft en dat de meeste
provinciale regeringen thans op eigen
houtje de toestand meester trachten te
blijven.
In Katanga is de afscheiding, na de
goedkeuring ervan door de oppositie, de
uit Kasai geweken Baloeba's, thans
praktisch een feit. Premier Tsjombe
weet thans enkele landen, onder meer
Noord- en Zuid-Rhodesië, Zuid-Afrika
(dat in Leopoldstad niet is vertegen
woordigd) en Portugal tot de erkenning
van het onafhankelijke Katanga te be
wegen. Tsjombe heeft echter in verband
met de gespannen toestand in Leopold
stad zijn voorgenomen reis naar New
York. waar hij de onafhankelijkheid van
zijn land voor de Verenigde Naties wilde
brengen, uitgesteld.
Brussel is nog altijd gereserveerd in
verband met de erkenning van Katanga,
uit vrees voor mogelijke repressailles
voornamelijk tegen de Belgen in de
moeilijk toegankelijke gebieden der an
dere provincies. Maar dat de Belgische
sympathie naar Katanga uitgaat, be
wees de gisteren in Elisabeths tad ge
houden zitting van het parlement van
Katanga, waar het woord werd gevoerd
door de militaire adviseur van premier
Tsjombe, de Belgische kolonel Weber en
de voormalige gouverneur van de pro
vincie Schoeller. Het grote koperconcem
„Union Minière" deelde mee dat alle
fabrieken thans op minimaal driekwart
van hun capaciteit werken. Duizenden
ambtenaren van de maatschappij zijn
met vrouwen en kinderen naar Elisa-
bethstad teruggekeerd. Alleen in Jadot-
stad is de toestand nog niet geheel nor
maal in verband met de grote plunde
ringen waaronder de stad heeft geleden.
De Belgische regering heeft anderzijls
de medewerking verkregen van talrijke
westerse landen in verband met de le
vensmiddelenvoorziening van Leopold
stad. Engeland zegde, naar een gister
avond in Brussel ontvangen bericht,
10.000 ton levensmiddelen toe.
De grote vrees van de blanke werk
gevers in Leopoldstad, namelijk dat de
uitkering van de lonen op vrijdag aan
leiding zou geven tot grote moeilijkhe
den met de inlandse arbeiders, bleek
ongegrond. De Belgische regering heeft
naar aanleiding van het feit dat de
meeste banken in Leo nog zjjn gesloten,
de nodige bedragen voorgeschoten om
de met 30 pet. verhoogde lonen der in
landse arbeiders in Leopoldstad te be
talen.
Het Nationaal Monument op de
Dam blijkt in deze vakantietijd
steeds meer een trekpleister voor
mensendie in de zon willen zitten
en rustig naar het drukke verkeer
willen kijken. Maar zij laten helaas
doorbij ook hun krantenboterham-
papiertjesschillen en andere arti
kelen achter. De heer J. Faas van
de Gemeentereiniging maakt er
driemaal per dag met een bezem
een rondje. De oogst van één dag:
een bakfiets vol.
„Belgische diplomaten en militairen
moeten Kongo verlaten"
„De Belgische diplomaten dienen te vertrekken en de Belgen dienen
de bases te verlaten, die zij thans bezetten. Dan en enkel dan zouden
wij eventueel nieuwe betrekkingen met België kunnen overwegen".
Dit heeft de Kongolese minister-president, Loemoemba, gistermiddag
in het Kongolese parlement verklaard, wijzend op de noodzaak de di
plomatieke betrekkingen met België te verbreken.
„De Belgische strijdkrachten moeten binnen twaalf uur na aankomst
van de troepen uit Ghana worden teruggetrokken. Leopoldstad en het
vliegveld moeten binnen zes uur worden ontruimd".
Loemoemba, die de „onmiddellijke te
ruggave door België van alle goederen
en fondsen eiste, die zich daarginds be
vinden", deelde de Kongolese afgevaar
digden mede, dat de financiële positie
van Kongo ernstig is en dat aan het
einde van de maand „niemand zal
kunnen worden betaald". „U zult zelfs
geen tien franken ontvangen van uw sa
laris" deelde hy de Kamerleden mede.
Loemoemba vroeg voorts aan de Ka
mer zich uit te spreken over de onmid
dellijke sluiting van de Belgische am
bassade. De Kongolese premier vroeg
ook de uitspraak van de volksvertegen
woordigers, dat de VN-troepen of „ze
kere contingenten daaronder", die naar
Kongo zouden komen met de bedoeling
samen te werken met de Belgische mili
tairen, zullen worden teruggezonden. Hij
doelde hierbij op een telegram, dat bij
de aanvang van de vergadering in de
Kamer was voorgelezen en waarin ge
meld werd, dat het contingent troepen
uit Ghana in overeenstemming met de
Belgische troepen zou opereren. Dit te
legram uit Ghana had Leopoldstad via
de Belgische ambassade in Londen be
reikt.
u. Kongolese minister-president
noemde een brief van de Belgische
ambassadeur in Leopoldstad aan de
Kongolese ministerraad over de uitvoe
ring van de resolutie van de Veiligheids
raad een „oorlogsverklaring". In deze
brief, waaruit Loemoemba op afwisse
lend ironische en verontwaardigde wijze
passages voorlas, werd aangekondigd,
dat de Belgische troepen ter plaatse
zullen blijven zolang de veiligheid van
de Europeanen dat vereist. In de brief
werd voorts gezegd, dat België als een
gebaar van goede wil bij de aankomst
van de eerste 200 militairen uit Ghana
evenveel troepen zou terugtrekken. .Al
les is geregeld met de vriendschappe
lijke steun van de Verenigde Naties ten
gunste van België", riep Loemoemba
uit.
De Kongolese premier verzocht de
Kamer voorts goed te keuren dat hij
en president Kasavoeboe een achttal
dagen naar Stanleystad zouden ver
trekken, waar „de toestand ernstig is
door ophitsing van de bevolking door
Europeanen". De Kamerleden behoef
den zich over de veiligheid van de Kon
golese leiders geen zorgen te maken,
zeide hij verder nog, daar deze reis zou
worden gemaakt met een vliegtuig van
de Ghanese missie en niet meer met
een Belgisch militair toestel.
De vergadering werd door het gehele
Kongolese kabinet by gewoond. Op de
agenda stond ook de beschuldiging te
gen drie ministers Bomboko, Lutula
en Thomas Kanza de hulp van de
Belgische troepen te hebben ingeroepen.
Het was de minister van buitenlandse
zaken, Bomboko, die in een lange rede
punt voor punt op de beschuldigingen
inging en ontkende op enig moment
samenwerking te hebben verleend voor
het zenden van Belgische troepen naar
Kongo.
Minister Luns sprak te
Genève
Fundamentele vraagstukken
Op de ministersvergadering van de
Economische en Sociale Raad van de
V.N. heeft de Nederlandse minister van
Buitenlandse Zaken, mr. J. Luns, ver
klaard, dat een centraal uitvoerend or
gaan noodzakelijk was. Hy zei dat de
administratieve commissie voor coördi
natie zich tot een dergelijk orgaan zou
moeten ontwikkelen. Maar op het ogen
blik heeft ieder lid van die commissie
het recht van veto. Een centrale uitvoe
rende raad kan slechts doelmatig zyn,
indien macht kan worden uitgeoefend
over ieder lid, dat wil zeggen, indien be
slissingen kunnen worden genomen met
een meerderheid van stemmen.
Mr. Luns sprak tijdens het debat over
de ontwikkeling en de coördinatie van
de programma's en activiteiten van de
V.N. en de gespecialiseerde commissies
op het gebied van de economie, de soci
ale toestanden en de rechten van de
mens.
De minister voegde hieraan toe dat er
zich naar de mening van de Nederlandse
regering in de toekomst twee vraagstuk
ken van fundamenteel belang zullen
voordoen die in wezen eenvoudig zyn,
t.w. 1. de versterking van het gezag van
het uitvoerend orgaan 2. de oprichting
van een doelmatig, quasi parlementair.
d.i. intergouvernementeel controle-appa
raat.
Wethouder in vrijheid
De wethouder van de gemeente Ber
gen, Is gistermiddag in vrijheid gesteld,
daar er geen termen aanwezig werden
geacht om hem nog langer in hechtenis
te houden.
Zoals wij meldden werd hy maandag
aangehouden. Inmiddels is een gerechte
lijk onderzoek gevorderd inzake vals
heid in geschriften, waarvan de wethou
der wordt verdacht.
Advertentie
TELEVISIE
Nieuwste ERRES t.v. 53 cm,
zeer plat model f925.
FL1M
persoonlijke
LANGE MARE 66.
Prettige betalingsregeling.
Mr. W. J. van Balen
70 gehuldigd
De Zuid-Amerika specialist mr W. J.
van Balen, auteur van vele bekende
boeken over Latijnse Amerikaanse lan
den, volken en culturen, vierde gisteren
zijn 70ste verjaardag. Zijn vrienden
kring bereidde hem in de Witte Sociëteit
te Den Haag een receptie, die door vele
vooraanstaanden werd bezocht. Het
huldigingscomite werd gevormd door
de heren prof. dr. A. Brouwer, E. Hen-
ny, E. J. Muller en mr W. F. Wery.
De voorzitter van de Tweede Kamer
dr. L. G. Kortenhorst kwam zijn geluk
wensen aanbieden, evenals leden van
het corps diplomatique, leidende figu
ren uit kringen van scheepvaart, han
del, industrie en bankwezen, oud-mi
nister Ohristiaan, J. J. M. Weiter ver
tegenwoordigers van het Kon. Instituut
voor de Tropen en het Nederlands-zuid
Amerika-Instituut. Ook de aftredende
directeur van de A.N.WH, de heer H.
J. van Balen, neef van de jubilaris dc
oud-hoofdredacteur von het A.NP. de
heer D. J. Lambooy en vele anderen
waren ter receptie aanwezig.
Verpleegsters gaan pionieren
in Suriname
Zuster A. L. Saraber, tot voor kort
besturend zuster (directrice) van het
Haarlemse Diaconessenhuis en diacones
C. Brossaard, die verbonden was aan het
Utrechtse Diaconessenhuis, zyn vanmid
dag met de Oranjestad van de K.NBM.
uit Amsterdam naar Suriname vertrok
ken. Beide verpleegsters gaan er pionie
ren. Zuster Saraber gaat het diacones-
senwerk leiden, mede in verband met de
bouw van het nieuwe diaconessenhuis in
Paramaribo, waarvoor een groot deel van
de benodigde gelden via de radio-actie
van Johan Bodegraven bijeen werd ge
bracht. Diacones Brossaard gaat de be
staande wijkverpleging in Paramaribo
als vierde wijkzuster versterken.
Een geneeskundig Fransch
tijdschrift deelde onlangs mede:
„Europa is hoogst krank; Enge
land vreest voor zijne ribben (cöte,
ook kusten). Pruisen voor zijne
nieren (rein ook RhijnPiemont
heeft zijn stem verloren (sa voix,
ook Savoy e) en Oostenrijk heeft
buikpijn (est en proie des déchi-
remens intestins, ook: is ten prooi
aan inwendige beroeringen)"
