MACMILLAN DEED BEMIDDELINGSPOGING
TUSSEN KROESJTSJEF EN EISENHOWER
Beide partijen in V. S.
staan achter president
WEERBERICHT
TOPCONFERENTIE IN PARIJS ERNSTIG BEDREIGD
De Sovjetrussische premier vertrekt woensdag
tenzij Amerika's president ultimatum aanvaardt
„Monsieur K." zou niet langer
vrijheid van handelen hebben
Alarmsignaal
Laat Kroesjtsjef zich niet vergissen!
Parijs veroorzaakt verschuiving
in de binnenlandse politiek
(Ê)uc/ ^lieuws
J
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 17 MEI 1960
No. ÖWKMI
LEIDSCH
DAGBLAD
DirecteurE. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Reisredacteur W. L. Brugsma)
Parijs, 17 mei Eisenhower, De Gaulle en
Macmillan zijn vanochtend om tien uur in het
Elysée bijeengekomen om zich te beraden over
een laatste poging, die Macmillan gisteravond op
gang bracht om de topconferentie en daarmee de
politiek van internationale ontspanning te redden.
Macmillan bracht, terwijl Eisenhower en De
Gaulle in feite de moed al hadden opgegeven,
gisteravond een bezoek aan Kroesjtsjef. Geduren
de anderhalf uur probeerde hij de Russische pre
mier over te halen zijn ultimatieve eis (zie hier
onder) aan Eisenhower te laten vallen. Hij stelde
voor het incident met nieuwe verklaringen van
Kroesjtsjef en Eisenhower te sluiten en met het
werk van de topconferentie te beginnen. Maar
het resultaat van dit onderhoud werd naderhand
door Britse delegatiekringen als „niet erg goed"
omschreven.
In de loop van de ochtend werd voorts bekend
dat president De Gaulle aan zijn drie conferentie-
partners Eisenhower, Kroesjtsjef en Macmillan
verzocht heeft hedenmiddag in het Elysée een
bijeenkomst van de Grote Vier te houden. Dit zou
dan, als de Rus ermee instemt, de eerste besloten
bijeenkomst der vier staatslieden in afwezigheid
van anderen zijn. Men hoopt hiermee de topcon
ferentie te redden.
Een functionaris van de Sovjetrussische ambas
sade te Parijs verklaarde hedenochtend tegenover
„Reuter", dat de premier Kroesjtsjef woensdag
uit Parijs naar Berlijn zal vertrekken, tenzij pre
sident Eisenhower in het openbaar de vlucht van
de omlaag geschoten U-2 boven Russisch gebied
veroordeelt en ermee instemt degenen, die hiervoor
verantwoordelijk zijn, te straffen.
Het ziet er inmiddels naar uit, dat zelfs in het gunstigste geval de bemidde
lingspogingen van Macmillan niet méér zullen kunnen bereiken dan dat deze
mislukte topconferentie op een wat minder scherpe toon, waardoor kans op toe
komstig overleg niet helemaal zal zijn afgesloten. Maar in Westelijke delegatie-
kringen rijst meer en meer het vermoeden, dat de vraag: „kunnen wij het ons
veroorloven Kroesjtsjef te verspelen?" al voor de topconferentie door anderen
en wel in Moskou is beantwoord. Men heeft de sterke indruk, dat Kroesjtsjef
geen vrijheid van handelen meer heeft. Het is volslagen onmogelijk gebleken
Kroesjtsjef in een onderonsje met een Westelijk staatsman te krijgen. Ook gis
teravond bij het onderhoud met Macmillan was de Russische maarschalk
Malinofski, minister van Defensie, van begin tot eind aanwezig!!
Terugkeer naar de
koude oorlog?
Nu de deelnemers en toeschouwers op
de conferentie langzamerhand beginnen
bij te komen van de verpletterende slag
die de Russen met hun aanval op Eisen
hower en de hoop op ontspanning heb
ben toegebracht, rijst bij hen de vraag
of de koude oorlog terstond weer in alle
hevigheid zal losbarsten. Kroesjtsjef
schijnt zich op het standpunt te hebben
geplaatst: „Eisenhower interesseert mij
niet meer. Ik wacht op een nieuwe Ame
rikaanse president". Daartegenover staat
dat het vliegtuigincident toch niet de
aanleiding maar wel het voorwendsel tot
het torpederen van de top is geweest.
Met andere woorden dat het Kremlin
tot een nieuw beleid, mogelijk tot terug
keer naar de koude oorlog, heeft beslo
ten. Met al deze bespiegelingen hielden
conferentiekringen zich vanochtend be
zig terwijl ze in uiterste spanning wacht
ten op de laatste pogingen om het over
leg gaande te houden.
Ultimatieve eis voor
president Eisenhower
De wolken pakten zich in alle hevig
heid samen, toen Nikita Kroesjtsjef gis
terochtend op de eerste bijeenkomst in
het Elysée zijn politieke bom op tafel
smeet: een ultimatieve eis aan president
Eisenhower om a) spionagevluchten bo
ven de Sovjet-Unie openbaar te veroor
delen en er zijn spijt over te betuigen;
b) te beloven dat de Ver. Staten zulke
(Van onze correspondent in
Washington)
Het Amerikaanse volk heeft
achteraf vernomen, dat voor de
Amerikaanse luchtmacht in de
Verenigde Staten zelf en overal
elders ter wereld zondagavond
laat het alarmsignaal weerklonk.
De defensieminister, Gates, gaf in
Parijs orders voor dit alarm. Of
ficieel heette dit gedaan te zijn
teneinde het wereldwijde verbin
dingssysteem te controleren, doch
enig verband met een gevoel van
gevaar, dat te Parijs heerste, lijkt
waarschijnlijk.
Op de Newyorkse beurs gingen
de aandelen van ondernemingen,
die raketten en geleide projectie
len produceren, omhoog, toen dit
nieuws uit Parijs bekend werd.
WEINIG WIND
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond:
Veel bewolking en op de meeste
plaatsen droog. In de nacht plaatselijk
mist. Weinig wind. Dezelfde tempera
turen als vandaag of iets hoger.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
18 MEI.
Zon op: 4.42 uur; onder: 20.31 uur.
Maan op: 1.54 uur: onder 12.42 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9.06 en
21.46 uur.
Laagwater te 4.28 en 17.04 uur.
spionagevluchten afzien; c) de directe
schuldigen voor deze vluchten ter ver
antwoording te roepen.
Kroesjtsjef onder
binnenlandse druk?
(Van onze reisredacteur
W. L. Brugsma)
President De Gaulle heeft na de
botsing tussen Kroesjtsjef en Eisen
hower al het mogelijke gedaan
om het geschil te sussen. Hij zei
tegen de Russische premier, dat
een van de bedoelingen van de
conferentie juist het scheppen van
een toestand is waarin incidenten
als die met de U-2 overbodig wor
den. Hij wees daarbij op het nieu
we ruimteschip van de Russen,
dat achttien maal per dag over
Frankrijk vliegt en mogelijk de
gehele wereld fotografeert.
Kroesjtsjef hief toen de handen
omhoog en zei: ,,Ik zweer bij God
dat mijn hart zuiver en mijn han
den rein zijn".
Macmillan snelde De Gaulle te
hulp. Kroesjtsjef liet zich op een
gegeven ogenblik twee zinnen ont
vallen, die de sleutel tot zijn hou
ding kunnen zijn. Amerika's Rus
land-expert en ex-ambassadeur in
Moskou, Bohlen, die Russisch
spreekt als zijn moedertaal, zei la
ter op een persconferentie, dat
Kroesjtsjef opmerkte: ,,Deze hele
affaire (het vliegtuigincident) is
diep verweven met de binnen
landse politiek van de Sovjet-Unie,
en even later merkte hij op: ,,Ik
moet rekening houden met de
openbare mening in de Sovjet-
Unie, die verontwaardigd is. Ik
kan deze zaak niet ondershands
afdoen". De Russische minister
van Defensie, maarschalk Mali
nofski, zat al die tijd als een zwij
gende buldog naast Kroesjtsjef
Kroesjtsjef legde de volgende spring
lading in zijn ultimatum: wanneer de
Amerikaanse president hiertoe niet be
reid is, dan kan de Sovjet-Unie niet
deelnemen aan de huidige topconferen
tie en gelooft zij dat het beter is deze
conferentie zes a acht maanden te ver
dagen. Kroesjtsjef refereerde daarmee
aan de komende Amerikaanse presi
dentsverkiezingen. Hij zei ook: „De Sov
jetrussische regering is overtuigd dat
zoal niet deze regering van de Ver. Sta
ten dan toch de volgende of de daarop
volgende zal begrijpen dat er maar één
keuze is: vreedzame coëxistentie tussen
kapitalistische en socialistische landen
of oorlog".
Kroesjtsjef die ook de uitnodiging aan
Eisenhower om op 10 juni de Sovjet-
Unie te bezoeken voor onbepaalde tijd
introk, dekte zich tevoren tegen de be
schuldiging, dat hij de met zoveel hoop
tegemoet geziene topconferentie zou heb
ben getorpedeerd. Volgens de Russische
regering is de top nog niet begonnen,
maar ging het gisterochtend slechts om
een voorlopige zitting waarop de Sov
jet-Unie voldoening wilde hebben alvo
rens aan de top deel te nemen.
Amerikaanse concessie
Eisenhower wist wat hem te wachten
stond, De Gaulle en Macmillan hadden
hem zondag na hun gesprekken met
Kroesjtsjef al van diens plannen op de
hoogte gebracht. De Amerikaanse presi
dent antwoordde ingetogen en ging met
zijn concessies zo ver als hij kon. Hij
zei: „De vluchten over de Sovjet-Unie
zijn stopgezet en zullen niet hervat wor
den zolang ik president ben". Hij ont
kende dat de Ver. Staten in de eerdere
verklaringen van hemzelf en Herter met
het voortzetten van deze vluchten zou
den hebben gedreigd. Eisenhower ver
klaarde zich bereid om over het vlieg
tuig-incident tweezijdige besprekingen
met de Sovjet-Unie te houden terwijl de
topconferentie voortgaat.
Slot pag. 2
(Van onze correspondent in Washington)
Kroesjtsjef moet zich geen illusies maken: Amerika zal hèm en niet
Eisenhower er de schuld van geven indien de topconferentie mislukt.
Het beleid van de Amerikaanse regering is de laatste weken niet ge~
lukkig geweest, doch dat alleen behoefde voor Kroesjtsjef geen reden
te zijn geweest de koers radicaal te wijzigen en een sensationele mis-
lukkig nabij te brengen. Over Kroesjtsjefs beweegredenen zal de
komende weken nog veel gespeculeerd worden. De eerste reactie te
Washington was, dat men zal moeten afwachten in hoeverre Kroesjt
sjef het buitenland er van zal kunnen overtuigen, dat Amerika vlak
vóór de topconferentie de kansen op internationale toenadering heeft
getorpedeerd. In elk geval staat vast, dat hij die visie niet in Amerika
aan de man heeft kunnen brengen.
Republikeinse partij
krijgt het moeilijk
De leiders van beide partijen in het
Congres verklaarden gisteren onmiddel
lijk, dat Kroesjtsjef kennelijk niet wenst
te onderhandelen. Vooral nu Kroesjtsjef
de Amerikaanse president aanvalt, zullen
de Democraten niet het Republikeinse
bewind attaqueren en partij kiezen voor
de Russische communisten. De Demo
craten behoeven waarlijk niet onmiddel
lijk munt te slaan uit de gebeurtenissen
van de laatste weken. Het getij is zeer
te hunnen gunste gekeerd en Kroesjt
sjefs sensationele koerswending te Parijs,
hoe zorgwekkend deze ook is, kan een
kolossaal politiek voordeel voor de demo
cratische partij betekenen. Kort geleden
zag het er nog naar uit, dat de Repu
blikeinen deze zomer een paar forse
slotakkoorden zouden aanslaan van het
algemeen geliefde vredesthema, terwijl
op de topconferentie een bescheiden be
gin in de goede richting mogelijk bleek.
Op Eisenhowers reis door de Sovjet-
Unie kon men dagelijks koek en ei op
het menu verwachten en tegen de ver
kiezingen zou Ike dan zijn witte vredes-
mantel demonstratief om Nixons schou
ders kunnen leggen en de hoop uitspre
ken, dat de trouwe Richard, die acht
jaar lang keurig in Eisenhowers spoor
gelopen heeft, de Amerikanen het be
loofde land van wereldvrede zou bren
gen.
Deze schone Republikeinse droom
Dit nummer bestaat uit 1Z pagina's
Gisteren is in Cairo het proces
begonnen tegen de Nederlander
M. Goudswaard, die terecht moet
staan op beschuldiging van spio
nage voor Israël. Een telegrafisch
overgebrachte foto van de heer
Goudswaard tussen zijn bewakers
tijdens de eerste zittingsdag.
Twee Nazi-ministers
in Oost-Duitsland!
(Van onze correspondent in Bonn)
In West-Berlijn en Bonn is men
ijverig bezig een boekje open te
doen over het verleden van de
Oostduitse communistische machts
hebbers. Naar analogie van het
geval-Oberlander, een ex-nazi, die
het bracht tot Westduits minister,
blijken in het huidige Oostduitse
kabinet zelfs twéé ministers zitting
te hebben die vroeger lid van de
NSDAP, Hitiers partij, zijn ge
weest! Het betreft hier de Oost
duitse minister van Land- en Bos
bouw Hans Reichelt, thans lid van
de onder communistische supervisie
staande Oostduitse Boerenpartij.
Reichelt werd op 20 april 1943 lid
van de NSDAP. De Oostduitse
minister voor Handel, Kurt-Heinz
Merkel, lid van de zuiver commu
nistische eenheidspartij SED was
al op 1 september 1938 lid van de
NSDAP.
Daarnaast noemt de Westberlynse
„Onderzoekingscommissie van vrije ju
risten" meer dan 200 vooraanstaande
Oostduitse hoogleraren, rechters, jour
nalisten, parlementsleden, partijfunctio
narissen, burgemeesters en raadsleden,
die vroeger lid van Hitiers partij waren,
ja, het zelfs1 tot aanzien in de nazi
partij als S.A.-leider of S.S.-man had
den gebracht. Zelfs de perschef van
Grotewohl, de Oostduitse minister-pre
sident, Kurt Blecha, werd in 1941 lid
van de NSDAP. Slechts in één geval is
de communistische partij in Oost-Duits
land overgegaan tot een zuivering: dat
was toen men in West-Berlijn aan
toonde, dat het lid van het centrale
comité van de communistische partij,
Emst Grossmann, vroeger S.S.-leider
was geweest in het concentratiekamp
Sachsenhausen!
Premier Verwoerd van Zuid-Afrika
met zijn echtgenote thuis gefoto
grafeerd, nadat hij was ontslagen
uit het ziekenhuis, waar hij ver
pleegd was na de aanslag op zijn
leven van enkele weken geleden.
heeft Kroesjtsjef te Parijs wreed ver
stoord. Zelfs al zou Macmillan er op het
laatste moment nog in slagen, Kroesjt
sjef aan de conferentietafel te houden,
dan nóg zijn de Republikeinse papieren
sterk gedaald.
Republikeinen zullen heel hard
moeten zwemmen
De Russische premier zal zeker niet
in de eerste plaats de koers gewijzigd
hebben teneinde invloed uit te oefenen
op de binnenlandse politiek van Amerika
doch een indrukwekkende verschuiving
in Amerika's binnenlandse constellatie
kan het gevolg zijn van Kroesjtsjefs
sensationele stunt. Nixons vredes-zwem
vest, waarin hij betrekkelijk rustig het
Witte Huis kon binnendrijven, is plot
seling door Kroesjtsjef weggegrist. Van
nu af aan zullen de Republikeinen hard
moeten zwemmen om niet te verdrinken.
Hoe stuntelig het beleid van de
Amerikaanse regering de laatste weken
is geweest, bleek gisteren opnieuw te
Parijs. De verklaringen van het State
Department (Buitenlandse Zaken) en
Eisenhower zelf hadden de vorige week
niet alleen bij de Russen, doch bij een
ieder die horen en lezen kan, de indruk
gewekt, dat Amerika zou doorgaan met
de verkenningsvluchten boven de Sov
jet-Unie. Toen de New York Times een
week geleden meldde, dat Eisenhower
opdracht had gegeven deze vluchten te
staken, werd zulks terstond officieel
door de Amerikaanse regering ontkend.
Achteraf blijkt dit bericht in hoofdzaak
juist te zijn geweest, doch de Ameri
kaanse regering bleek zolang mogelijk
hoog van de toren te blazen. Eisen
hower haalde pas officieel bakzeil, toen
Kroesjtsjef zich nog grimmiger toonde
dan men aanvankelijk verwachtte.
Nieuwe druk op de
Chinese eilanden?
(Van onze Londense correspondent)
Volgens berichten uit Hongkong voor
spellen Amerikaanse militaire waarne
mers nieuwe oorlogsspanning in com-
munistisch-China wat betreft de kust-
eilanden alsmede toenemende guerilla-
activiteit in Zuid-Vietnam en Laos ge
durende de topconferentie. Volgens de
nationalistische Chinezen hebben de
communisten hun troepenconcentratie
op het vasteland tegenover de eilanden
van 300.000 op 400.000 man gebracht en
250 straalbommenwerpers in de prov.
Sjekiang opgesteld, vanwaar zij ge
makkelijk tegen Formosa kunnen op
treden. Communistische onderzeeërs
zijn in de Straat van Formosa gezien.
Voor het communistische bombarde
ment van Quemoy en Matsoe in de
zomer van 1958 werd een soortgelijke
waarschuwing gehoord. Eerder in het
jaar heeft de Amerikaanse militaire
inlichtingendienst reeds de verwachting
uitgesproken dat Peking in mei of juni
tot nieuwe militaire activiteit zou over
gaan. Ook Tsjoe En-lai, de Chinese
premier, hernieuwde bij zijn bezoek
aan Hanoi zijn belofte om Formosa te
„bevrijden".
Eerste haring zal door een
logger worden aangevoerd
Maandag 23 mei zullen van Scheve-
ningen uit 77 loggers uitvaren ter ha
ringvisserij. Om 12 uur precies kiezen
de schepen zee. Vorig jaar voer de vloot
in twee ploegen uit, maar thans zal één
ploeg met ln totaal 50 netten ter vangst
gaan.
De treilers, die met sleepnetten vissen,
zullen pas op 27 mei uitvaren. Het is
dus vrijwel zeker, dat de eerste haring
door een (drijfnet)-logger aan de wal
zal worden gebracht.
BENOEMING VAN TWEE
DIRECTEUREN-GENERAAL
Bij K.b. is benoemd tot directeur-
generaal voor de Wetenschappen: dr.
A. J. Pikaar, thans directeur-chef der
afdeling Hoger Onderwijs en Weten
schappen van het ministerie van O.,
K. en W. en tot directeur-generaal voor
de Volksontwikkeling: mr. H. J. Schöl-
vinck, thans raadsadviseur in alge
mene dienst by dit ministerie.
I Uit het Leidsch Dagblad van
18 mei 1860:
„Wed. v. Haansbergen en Du-
I tüh, in wijnen, bieren en brand-
I sto'fen, berigten den ont
vangst van puik Ehemans Kitzin-
j ger bier alsmede puike Engelsche
bieren uit de gerenommeerde
i brouwerijen van London - Burton
j en Edinburg. Kitzinger f. 1.80 per
6 fl., etc(Advertentie).
r
