Gespleten Berlijn slechts met een paar officiële banden gebonden Bij strategisch sterke politieke situatie tactische moeilijkheden Bollenexporteurs kunnen geen zaak leidenmaar wel handel drijven OP WEG NAAR DE TOPCONFERENTIE Ondanks verschillende levenswijzen van West en Oost is er toch een onderstroom van eenheid Amerikanen zijn zeer ingenomen met de kennismaking Dr. Berghuis op A.R. Partij-Convent Geven en nemen blijft leidraad Produktschap probeert de lieren langzaam wakker te schudden Opgericht 1 maart 1860 Zaterdag 14 mei 1960 Derde blad no. 30048 (Van onze Reisredacteur W. LBrugsma) (IV) Berlijn, mei De Amerikaanse toeristen hebben op de televisie in het Berlin Hilton Hotel eerst de trouwpartij van Margaret en Tony bekeken. Zij lijken met Europa ingenomen: in Amerika kan iedere jongen president worden, hier mag een fotograaf met een prinses trouwen, de vrije wereld biedt het individu onbeperkte kansen. Als het sprookje op de beeldbuis uit is, zetten zij aangenaam getroffen hun cocktailglazen weg en klimmen vastbesloten in de autobus om een ander symbool van die vrije wereld te bezichtigen: de stad Berlijn. Zij hangen kiektoestellen om hun schouders (het is dezer dagen weer gebleken hoe verzot de Amerikanen op fotograferen zijn), want zij wensen niets te missen, geen enkele opname dan, van dit democratische eiland in de Rode Zee, dit bastion, deze voorpost, deze frontstad zoals de gids West-Berlijn noemt, alsmede vaji de contrasterende tegenhan ger, het stoffige, grauwe, communistische Oost-Berlijn. West-Berlyn heeft niet veel sympa thie voor de Bonner republiek. Al raast het mee in de nieuwe Duitse geldjacht, het kykt niet naar een verzekerde toe komst, leeft van de hand in de tand; er zijn 44 pandjeshuizen in de stad. En tenslotte: West-Berlijn is en blijft so cialistisch. Wie naar de arbeiderswijk Wedding gaat, ziet figuren lopen uit de stukken van Berthold Brecht, alleen hebben zij nu eindelijk geld op zak, het geen Brecht niet voorzien had. Waarom lopen zij niet weg? Brechts revolutionaire arbeiders ziet men uiteraard ook in Oost-Berlijn, niet alleen in de fabrieken maar ook op de leidende posten, hetgeen Brecht wél voorzien had. Men kan de overleden schrijver helaas niet meer vragen of hij tevreden zou zijn met het mengsel van burgerlijkheid, stalinisme en dogma- tisch-Duitse doordrijverij tot in het ab surde, dat het uiterlijk van het SED- partij-apparaat kenmerkt. Dat neemt niet weg, dat men in de DDR onder de niet-partij gangers vaak de aardigste Duitsers van vandaag vindt: bescheiden, voorkomend en vriendelijk niet alleen, maar vooral redelijk en ernstig naden kend. Zij zijn niet gechloroformeerd door de welvaart. Zij voelen de straf, die Duitsland ten deel is gevallen steeds, als niet-communisten betalen zij een hoge prijs in de nadelen van het systeem voor de sociale verworvenheden, die zij geen moment ontkennen. Waarom lopen zij niet weg uit hun gevangenis door de open deur die de Brandenburger Thor is, waarom voegen zij zich niet bij de drie miljoen, die uit de oostzone naar de Bondsrepubliek ge vlucht zijn? Misschien zijn zij gebonden aan familie of geboortegrond. Zeker neemt het welvaartsverschil tussen West- en Oost-Duitsland (nu al de achtste industriële natie ter wereld) af. Men moet zich door het onaantrekkelij ke uiterlijk van de Oostberlynse winkels Onfrisse boel aan de andere kant Achter de koele camera-ogen klikken de sluiters, registreren verleden en he den van Berlijn: de bunker, waar de grootste kakkerlak aller tijden zelf moord pleegde toen de afrekening na derde voor zes miljoen joden, vijftig ste den en een halve generatieklik gaan de sluitershet oorlogsmonu ment voor zevenduizend Sovjet-Russi sche soldaten, er staan twee echte Rus sen bij, de onderwijzeres uit Illinois gaat naast hen staan, zonder te weten, dat de naam van een dezer jongens op het monument staat: zijn vader viel hier; ...klikBrandenburger Thor, grens post tussen twee werelden klik de vrije Kurfürstendamm, nieuwe wol kenkrabbers, lak en chroom van nieuwe auto's, welvaart in de winkelsklik, klikde rode, strenge Stalin-Allee, de ruïnes waar bomen door de holle vensters groeién, norse Volkspolizei met open kraag en proletarische lok onder de pet, slonzige winkels, de deprimeren de geur van de staatsalmachtklik, klik (maar behoedzamer nu, want de Vopo's kijken argwanend). Drie uur en zestig rolfilms later besluiten de Ame rikanen, terug in de Hilton-bar, hun Se nator per brief te verwittigen dat het Westen geen duimbreed mag wijken bij de verdediging van twee miljoen vrije Westberlijners. Op datzelfde moment neemt in het restaurant Warschau aan de Stalin-Allee een delegatie van Bul gaarse bezoekers, ernstige mannen met wijde broekspijpen, een resolutie aan, waarin zij zich scharen bij „alle voor uitstrevende mensen die algemene ont wapening, een vredesverdrag met de twee Duitse staten en demilitarisering van het agressieve saboteursnest West- Berlijn eisen." Dovemansdialoog Zo zet de dovemansdialoog over deze vreemde stad zich op alle niveau's voort, behalve op dat van de gewone Oost- en Westberlijners, die, als men hun mee deelt dat wij toch grote tijden beleven, opmerken: „Inderdaad, heeft u ze niet wat kleiner?" De spanning van de dagelijkse con frontatie van twee werelden valt vooral de bezoeker op die uit is op simpele symboliek. De Berlyners transponeren met de wereldwijsheid van grootstedelingen de kwestie naar het praktische plan van alle dag: tante Frieda uit de oostsector levert goedkope worst, onkel Heinz aan de westkant bezorgt zijn oostelijke neefjes kwaliteitsgoederen van de Kur fürstendamm aan de voeten. Er werken tenslotte nog 30.000 Oostberlijners in West- en 10.000 Westberlijners in Oost- Berlijn!! Ondanks de nadrukkelijkheid waar mee de twee werelden in Berlijn hun levensstijl etaleren, blijft er een diepere onderstroom van eenheid in de gesple ten stad. De verschillen lijken misschien zelfs groter dan ze in werkelijkheid zijn. Zeker. West-Berlijn wordt gevoed door het Wirtschaftswunder dat het met enorme injecties tot de grootste in dustriestad van de Bondsrepubliek heeft gemaakt, 's Avonds onder het neon in alle kleuren lijkt de Kurfürstendamm zelfs een chique boulevard, maar over dag blijkt beter hoe haastig men hem heeft opgelapt, welke vreemde winkels er tegen elkaar leunen. Er zijn andere leemtes in het beeld van een echte me tropool: de elegante nietsnutten zijn weg en het jonge talent ook. Zij zijn vervangen door harde jongens van vijf tig Westelijke spiongge- en propagan- da-organisaties. West-Berlijn is vooral een arbeidersstad geworden, met weinig ambtenaren en weinig ondernemers, al leen met veel managers, een stad met lichte bagage. Te veel ouderen en vrouwen Het enige overwicht dat de stad torst zijn 400.000 pensioengerechtigden, voor wie in de Bondsrepubliek niet meer de kansen liggen, die de jeugdige be kwaamheid wegzuigt. En het overschot van 300.000 vrouwen. Er zitten in Berlijn vaker mooie jonge meisjes naast oudere mannen in de Mercedessen dan elders in Duitsland. West-Berlijn is niet bang maar wel uiterst waakzaam. Het weet dat, al heeft het voor tien maanden re- serve-voorraden (van suiker tot ijzer erts), zijn hele industriële apparaat in een kan storten wanneer de DDR de grondstoffentoevoer af zou knijpen. De welgestelden hebben hun geld al naar de Bondsrepubliek gestuurd, de arbei ders en employé's stellen op spannende momenten, zoals nu voor de topconfe rentie. de aankoop van televisie en mo torfiets uit en troosten zich verder met leedvermaak: ,Als de, Russen toeslaan, wordt het voor die daar ip de Bonds republiek nog yeeU duurder»* Stemmingsbeeld uit Berlijn Met dit stemmingsbeeld uit Ber lijn sluit onze reisredacteur zijn reportage af, waarin hij het ter rein verkende dat de topconferen tie komende week gaat bestrijken. Na uit Genève onze lezers te heb ben ingelicht over de stand van 't overleg inzake de ontwapening en het stopzetten der kernproeven en in Berlijn de pols te hebben ge voeld van het Duitse probleem en de kwestie-Berlijn, heeft hij zich naar Parijs begeven. Daar zal hy tezamen met onze Parijse corres pondent, dagelijks berichten over de conferentie, die Kroesjtsjef, Eisenhower, De Gaulle en Mac- millan aan hun moeizame poging tot internationale ontspanning zul len wijden. tyd zal het welvaartsverschil tussen Oost- en West-Duitsland vermoedelijk niet groter zijn dan de structurele ver schillen tussen arme en rijkere delen van de Bondsrepubliek. Er zijn vele Oostduitse niet-commu nisten, artsen, advocaten en kunste naars, die niet weglopen omdat zij vin den, dat zij een taak hebben. Zij pro beren de zaken niet zo zwart-wit te zien en erkennen soms onder vaak bijna on houdbare omstandigheden de woorden van Mauriac: „Wat wij nagelaten heb ben in het licht te doen, verrichten zij (de communisten) in de schemering". Weinig contact Dit zijn de mensen die naar de top conferentie kijken met de vurige hoop, dat die het begin van ontspanning zal brengen. Zij doen dat in de stad, waar men met het puin van de oorlog vijftig pyramiden van Cheops had kunnen bouwen, een stad wier door midden ge hakte lichaam nog maar met enkele of ficiële pezen aan elkaar hangt: de S- baan, de samenwerking der twee cri minele polities, brandweren, diensten voor volksgezondheid, de riolering en waar de bezetters, die elkaar alleen op cocktail-parties zien, nog slechts op twee punten hun samenwerking voort zetten: de gevangenis voor oorlogsmis dadigers in Spandau en de luchtveilig- heidsdienst, die alle militaire en civiele vluchten registreert in het verder lege gebouw van de geallieerde controleraad waarvoor nog steeds de vlaggen van de vier overwinnaars waaien. Vraagt monster en GRATIS hondenboekje bij: niet laten bedriegen, binnen afzienbare FLORA - Postbus 28 - Dordrecht In het Paleis Chaillot zijn reek- j de journalisten, die hopen goed ren over de topconferentiewelke sen telefooncellen gebouwd voor nieuws de wereld in te kunnen stu-\maandag een aanvang neemt. Scheuring christelijke partijen voorkomen (Speciale berichtgeving) De voorzitter van de A.R. Partij, dr. W. P. Berghuis, sprak gister avond in Esplanade te Utrecht een rede uit ter opening van het A.R.- partij Convent, dat vandaag besloten wordt. Een rede, gedragen door begrip voor en acceptatie van de houding, die de P. v. d. A. thans als oppositiepartij inneemt, en waardering voor het Kabinet, dat de laatste tijd niet alleen in politiek opzicht, maar ook in regeervermogen zijns inziens sterker is geworden. Met name sloot dr. Berghuis zich ook aan bij de van meer dan een zijde afkomstige prijzende woorden over de regeerkracht van minister De Pous, CHU- representant in het Kabinet. Dr. Berghuis acht het verblijdend, dat het Kabinet de laatste tijd meer „robuustheid" heeft gekregen. StaaKhr>mAPÜna te leunen en in de staat te vluchten beet ^ruuTsucrinvciin^ gekregen. De „Van de wieg tot het graf" gedachte heeft ons niet onberoerd ge laten." Dit demonstreert zich ook bij de praktische uitvoering van het tegen woordige streven om de verantwoorde lijkheid meer bij de burgers en bij de maatschappij te leggen. Nu immers een poging tot het verleggen van de verant woordelijkheid naar de burgers, en b.v. bij de loonvorming naar het bedrijfs leven, wordt ondernomen, blijkt dat ook onder hen en spreker dacht hierbij aan de werkgevers, onder wie vele libe ralen - er in de afgelopen maanden hier en daar een neiging aanwezig scheen te zijn om het in de praktisering van deze leuze toch maar liever op verantwoor delijkheid van de overheid te doen aan komen. De direct-na-oorlogse situatie, zo ver klaarde de heer Berghuis, die nu een maal een uitgebreide en ingrijpende staatsbemoeiing noodzakelijk maakte, heeft stelling in de kaart van het socia lisme gespeeld, maar even stellig ook een zeker stempel op het staatkundig en volksleven gezet. Wij hebben allen on getwijfeld in de loop dezer jaren een „tik van de molen" om sterk op de staat (Van onze bijzondere medewerker) Typerend, is dat de exporteurs van bloembollen in 1900 een Bond van Bloembollenhandelaren stichtten. Niet van ondernemingen. De bloembollenexporteurs zijn handelaren gebleven en dat gaat zich langzamerhand wreken. Hoewel generaliseren nog steeds verkeerd is, mag men toch wel zeggen, dat de bloembollenhandelaren zeker geen organisatoren zijn. Dit is de laatste maanden duidelijk gebleken uit lezingen door economische deskundigen, die hun verbazing uitspraken over de wijze, waarop de ondernemingen zijn georganiseerd en over het totale gebrek aan cijfers. wel eens schamper lacht over het voor stel om deskundigen op economisch en arbeidstechnisch gebied aan te trekken. Alleen, die anderhalve man, die wel moed heeft gehad om te erkennen dat het leiden van een bedrijf tegenwoor dig heel wat meer is dan zoveel moge lijk bollen verkopen en ze met zoveel mogelijk overuren in het kleinst aan tal dagen te verzenden. van Er moet nog heel veel gebeuren De onderzoekers naar de afzet bloembollen op de Amerikaanse markt vertelden het bestuur van het Produkt schap voor Siergewassen, dat zij na het ontvangen van de opdracht ijverig zijn gaan speuren naar cijfers. Ze hebben nergens wat gevonden. Niemand wist na melijk hoeveel bollen er b.v. door de su permarkets worden verkocht; geen mens kon vertellen of de handelaren in tuin- bouwprodukten met succes bij de ver koop ingeschakeld bleven. Kortom nie mand wist iets. Een accountant zei eens tijdens een lezing, dat vele bedrijven die winst den ken te maken, bij een juiste groepering van de cijfers tot de conclusie komen, dat de rentabiliteit om het nulpunt draait. Zijn toehoorders geloofden hem niet en er is heftig gedebatteerd over dit vraagstuk, want hoe kan een zaak groter worden als hij niet rendabel is? Het antwoord was al even opzienbarend. De heren exporteurs zijn met zo weinig tevreden, maar als zij werkelijk zouden gaan rekenen dan zouden ze niet meer zo tevreden zijn en hun bezit liever ver kopen om van hun geld te gaan leven, wat in vele gevallen meer op zou leve ren! Schamper Natuurlijk is er schamper gelachen over deze redenatie, zoals men ook nog Stevige klappen De bloembollenhandelaren hebben als directeuren het laatste jaar stevige klap pen moeten incasseren van de zijde van de heren .„werkverbeteraars". Het moet gezegd, ze hebben de opstoppers prach tig geincasseerd in vele gevallen. Zij zijn inderdaad gaan beseffen, dat er buiten het bloembollenvak veranderingen zijn ingetreden, waarmede zij ook hun voor deel zouden kunnen doen. De bloemtoollenhandelaren hebben nu ook als handelaar stevige klappen moe ten incasseren. Zij hebben vernomen, dat hun systeem van afzet in Amerika in ieder geval „Versleten en ouderwets" is. Ook deze klap werd weer manmoedig geincasseerd en er wordt al ge fluisterd, dat er al heren een basis voor samenwerking gaan zoeken. Hoewel het bloembollen vak vrij conservatief is (kwe kers zowel als exporteurs zijn en blijven toch in hun hart landbouwer) zijn er toch wel elementer die het verleden zeer snel kunnen vergeten. Woest Maar nog steeds kun je de mensen woest maken door te zeggen, dat het bloembollenvak een te gesloten geheel is. Ze komen dan onmiddellijk aandra ven met cijfers over het aantal nieuwe kwekers en exporteurs, die de laatste jaren erkend zijn. Niemand komt ech ter vertellen, hoeveel mensen van buiten het vak zijn aangetrokken om bedrijven te gaan leiden. We weten, dat steeds meer bedrijven er toe overgaan om „een dure vent" te nemen. Een jonge expor teur vertelde eens, dat die econoom per dag kon vaststellen, hoeveel het verschil tussen in- en verkoop was. „Dat hadden we een jaar geleden pas na maanden zwoegen kunnen berekenen", aldus de verbaasde exporteur. De econoom heeft trouwens een heel stelletje systemen uit de textielindustrie meegebracht naar dat bedrijf en ze bleken tot verbazing van alles en iedereen ook in de bloem bollen te werken. Een econoom, die al enige tijd in het bloembollenvak werkzaam is, zei dat de vrjj gebrekkige leiding van de onderne mingen te verklaren is uit het feit, dat de opleiding van de opvolgende zoons niet deugt. De handel is datgene waar het bedrijf op draait, waar het geld vandaan moet komen. De rest werd nog niet zo lang gelden als een onkostenpost be schouwd. Dus werden de zoons geleerd hoe zij handel moesten drijven, maar niet hoe zy een zaak moesten leiden. Fouten voorkomen Al mag de huidige strategische situa tie sterk zijn, er liggen in het tactische vlak enkele niet te verwaarlozen moei lijkheden, die op een gegeven ogenblik een reëel gevaar voor het geheel zouden kunnen betekenen, vooral voorzover zy naar him aard ook strategische aspec ten vertonen. De heer Berghuis volstond er mee als knelpunten te noemen de toto en de mammoet. „Men moet het, naar mijn mening, wat het aantal betreft ook niet erger maken dan het is", zo voegde hij er aan toe. doelende op de hele lijst van knelpunten, onlangs door de heer Beer- nink opgesomd. De commerciële TV ver meed dr. Berghuis zelfs te noemen, daar te dien aanzien (gelukkig, zoals hij zei- de) nog niet van een althans be- Weinig gedaan Er is uit de Bond van Bloembollen handelaren ook weinig gedaan om daar in veranderingen te brengen Eigenaar dig is, dat kleinere organisaties zich wel gaan bemoeien met de bedrijfslei ding. Zo is de vereniging Theorie en Praktijk druk doende om cijfers en fei ten te vergaren op velerlei gebied om dan eindelijk eens een bepaalde politiek of tactiek voor het vak te kunnen gaan uitstippelen. De meestal jeugdige bestuurs leden menen, dat het opportunisme maar eens tot de verleden tijd moet gaan behoren. De vereniging van Reizigers- en Inkopers in het Bloembollenbedrijf, waar tegenwoordig ook administratief personeel in georganiseerd is, zoekt naar uniformiteit in de administratie. Ze hebben hierbij enige steun van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur. Aan de top, in het Produktschap dus, probeert men de heren wek ker te schudden en ook aan de ba sis, de administratie begint men de ondernemers aan de mouwen te trekken. Maar pas als de handelaar gaat beseffen, dat handelen en on dernemen tegenwoordig twee heel verschillende zaken zijn, die allebei geleerd moeten worden, zullen de gewenste en noodzakelijke wijzi gingen worden doorgevoerd. Maar er zal nog wel heel wat moeten gebeuren voor het woord Bloembollenhandelaren de lading niet, meer dekt kend kabinetsstandpunt in ongunsti ge zin kan worden gesproken. Volgens het inzicht van dr. Berghuis en dat verklaarde hij uitdrukkelijk - mag op deze punten de huidige constel latie niet breken en mag geen kabinets crisis ontstaan". Dat wil niet zeggen, dat het niet kan en dat er geen aanleidingen daartoe kunnen ontstaan, maar wel, dat het niet moet. Het zou met betrekking tot de algemene politieke koers een hoogst ernstige gebeurtenis zijn indien zulks zou geschieden. Als zij eventueel tot een breuk zouden leiden, dan zou, naar mijn oordeel, ergens een ernstige strategische fout zijn of worden ge maakt." Men zal er zich dan ook bepaald voor moeten hoeden om tijdens het aan de gang zijnde gemeen overleg de deur dicht te slaan. Voetbaltoto Met betrekking tot de voetbal-toto, zeide dr. Berghuis de principiële tegen stellingen kunnen van dien aard zijn, dat een eensgezinde regeling door alle regeringspartijen niet mogelijk is. De principiële tegenstanders zullen in dat geval tegenstemmen. Dit betekent dan echter nog niet, dat zij na aanvaarding van het desbetreffende voorstel door een parlementaire meerderheid, verdere steun aan het kabinet zouden moeten ontzeggen. Immers, de omstreden zaak raakt niet de hoofdlijn van het beleid. In dat geval zal echter wel de uit eindelijke vormgeving van die omstre den zaak een zodanige moeten zijn, dat mede ter demonstratie van de onderlinge verbondenheid der regeringspartners, daarin op enigerlei wijze tot uitdruk king komt, dat de voorstanders met de bezwaren der tegenstanders rekening houden. Men staat nu eenmaal niet ge heel vrij ten opzichte van elkaar. Ik ben het dan ook niet met prof. Oud eens, dat in een geval als dit de meerderheid zonder meer zijn eigen weg moet kunnen volgen. Als zij dat doet, is er iets zoek in het onderlinge evenwicht, en dat kan een reëel gevaar voor het voortbestaan van de regeringscombinatie inhouden. Mammoetwet Met betrekking tot de Mammoet-wet wogen dr. Berghuis' woorden iets zwaar der. „Ik hoop", zo zeide hij namelijk, „dat het minister Cals gegeven zal zijn om de protestants-christelijke partijen te bewaren voor een dwangpositie die tot een gewetensconflict zou kunnen lei den waarin zij zouden moeten kiezen tussen een prijsgeven van een politieke constellatie, die zij steunen, en een hen principieel niet bevredigende onderwijs- wetgeving". „Er zitten in deze materie voor ons, ongetwijfeld hoogst ernstige punten, maar wij zullen ook moeten oppassen te dien aanzien al te emotioneel, al te zwaar op de hand of al te flink te gaan doen. Want daarmede zullen wij ten slotte de politiek, die wij voorstaan, geen dienst bewijzen en de groepen, die wij dragen, ook niet bevredigen." „Het zou namelyk niet minder dan dramatisch zijn, indien, uitgerekend op het punt van het onderwijs, uit elkaar zouden vallen de christelijke partijen, wier samengaan niet alleen voor dit ogenblik, maar voor de langere duur als wezenlijk element in de Nederlandse politieke verhoudin in de Nederlandse politieke verhoudin gen moet worden gezien, aldus dr. Berg huis. Russische luchtmachtchef niet naar de Ver. Staten Het bezoek, dat de opperbevelhebber van de Russische luchtmacht, maar schalk Wersjinin, aan de V.S. zou bren gen, gaat niet door, zo heeft de Ameri kaanse luchtmacht gisteren meegedeeld. Maarschalk Wersjinin zou vandaag in Washington aankomen. De maarschalk zou geschreven hebben, dat het beter is zijn bezoek uit te stellen tot een meer geschikte datum. Hij zou in een brief aan de stafchef van de Amerikaanse luchtmacht, gene raal Thomas White, gezegd hebben het nodig te achten om zyn reis, in het licht van de jongste gebeurtenissen .opnieuw in overweging te nemen. De maarschalk zou met nog negen hoge officieren van de Russische lucht macht een reis door de V.S. maken. Hij zou om. verscheidene grote luchtbases bezichtigen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 11