AMERIKA GEEFT POGING TOT
SPIONAGE UIT DE LUCHT TOE
Chiet
Whip
WEERBERICHT
HET INCIDENT MET DE U-2
Autoriteiten niet op cle hoogte van activiteit
gebaseerd op rechtmatige zelfverdediging
(§ud §)h
leuivs
Pionier-zender op 13 miljoen km.
afstand in werking gesteld
op Ieders
Ht>!
U-2 verzamelde gegevens over
kernexplosies in Sovjet-Unie
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 9 MEI 1960
No. 30043
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7J>0 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie! 25041; Redactie: 21507
(Van onze correspondent in Washington, dr. P. G. J. Korteweg)
Dat de grote mogendheden elkaar over en weer
bespioneren is algemeen bekend, doch Kroesjtsjefs
ontmaskering van een Amerikaanse spionage-
poging per „U-2" betekent uit het oogpunt van
propaganda ongetwijfeld een zware slag voor de
Verenigde Staten. Op Kroesjtsjefs zeer gedetail
leerde mededelingen omtrent het neergeschoten
Amerikaanse vliegtuig volgde in Washington
eerst een pijnlijk stilzwijgen, maar tenslotte kwam
er zaterdag een verklaring van het State Depart
ment (ministerie van Buitenlandse Zaken), welke
in feite een bekentenis was: buiten medeweten van
de autoriteiten is een spionagevlucht ondernomen
dwars over de Sovjet-Unie. Men krijgt thans de
indruk, dat Amerika's centrale spionagedienst,
waarvan Allan Dulles (broeder van de overleden
minister van Buitenlandse Zaken Foster Dulles)
het hoofd is, onder het mom van weerkundige
waarneming spionagepiloten kon laten opstijgen
voor verkenningsvluchten op grote hoogte boven
Russisch gebied. Powers, de neergeschoten Ame
rikaan (die in leven blijkt te zijn), behoorde
officieel tot het Amerikaanse weerkundige onder
zoekingseskader, dat gestationeerd is in Adena
(Turkije).
Kroesjtsjef toont tijdens de ver
gadering van de Opperste Sovjet
in Moskou een van de foto's, welke
van Russisch grondgebied zouden
zijn gemaakt door het neergescho
ten Amerikaanse vliegtuig.
Kernproeven in V.S.
onder de grond
De Verenigde Staten zullen een reeks
ondergrondse kernproeven uitvoeren ter
verbetering van de huidige ontdekkings
methoden, aldus heeft president Eisen
hower zaterdag medegedeeld.
De proeven, die waarschijnlijk tegen
het eind van het jaar in de V.S. (ver
moedelijk in Nieuw-Mexico) gedaan zul
len worden, zouden geen radio-activiteit
verspreiden en volledig beheerst worden.
Teneinde voldoende betrouwbare ge
gevens te verkrijgen, zal het naar ver
wachting nodig zijn om ontploffingen
van verschillende omvang teweeg te
brengen in verschillende geologische
formaties, aldus de bekendmaking.
Hagerty, de perssecretaris van het
Witte Huis, deelde mee, dat de nieuwe
Amerikaanse proeven in wezen deel uit
maken van een voorstel, dat Engeland,
de VJ3. en de Sovjet-Unie gezamenlijk
onderzoekingen verrichten om de ont
dekkingsmethoden, ter onderscheiding
van ondergrondse kernproeven en aard
bevingen, te verbeteren.
Volgens Hagerty zullen de proeven
geen experimenten met wapens zijn en
beperkt zijn tot de ontwikkeling van
het vreedzame gebruik van kernenergie.
In zijn bekendmaking zegt president
Eisenhower nog, dat de Russische onder
handelaars in Genève onlangs ingestemd
hebben met het voorstel, dat onder
grondse kernproeven worden genomen
om de deugdelijkheid van het voorge
stelde controlenetwerk tot ontdekking en
constatering van ondergrondse ontplof
fingen te verbeteren. De V.S. zouden de
Sovjet-Unie op de hoogte stellen van de
plannen voor de nieuwe proeven als de
delegaties in Genève woensdag a.s. weer
bijeen komen om inlichtingen over seis
misch onderzoek.
Geen Indonesische
verontschuldigingen
De secretaris-generaal van het Indo
nesische ministerie van Buitenlandse
Zaken, Soewito heeft vandaag ontkend,
dat de Republiek Indonesië haar veront
schuldigingen aan Nederland heeft aan
geboden voor het incident van vrijdag,
aldus verneemt Reuter uit Djakarta.
De woordvoerder van het ministerie.
Boes Effendi, heeft zaterdag gezegd dat
de excuses waren aangeboden aan de
Nederlandse diplomatieke vertegenwoor
diger, doch dit is niet juist, aldus Soe
wito.
Indonesië betreurt de schade die er is
aangericht, zo zei hij, maar indien het
hoofd van de Nederlandse missie de de
monstratie rustig had opgevat, „zouden
er geen ongewenste dingen zijn voorge
vallen", meende Soewito.
(Zaterdag werd bericht, dat het hoofd
van de afdeling Europese Zaken van het
Indonesische ministerie van Buiten-
lande Zaken, Sadjarwo. de Indonesische
verontschuldigingen had aangeboden en
de Nederlandse zaakgelastigde, mr. W. A.
Frowein had verzocht een lijst van de
berokkende schade aan gebouwen van de
missie over te leggen. - Red. LD).
Uit het Leidsch Dagblad van
9 mei 1860:
,,Men schrijft uit Parijs, dat al
daar als een gebrek van welle
vendheid wordt beschouwd iemand
per post een ongefrankeerden
brief te zenden. In Nederland
wordt juist omgekeerd in som
mige gevallen het frankeren voor
1 "ene onbeleefdheid gehouden.
V.J
Het State Department merkte in zijn verklaring van zaterdag op, dat alle
landen geheime gegevens in handen trachten te krijgen. De noodzaak om tot
dergelijke activiteit over te gaan by wijze van rechtmatige zelfverdediging wordt
versterkt door de buitengewone geheimhouding, die de Sovjet-Unie betracht in
tegenstelling tot de vrüe wereld, aldus het State Department. Het ministerie
verwyst dan naar het voorstel, in 1955 door Eisenhower gedaan, om te komen
tot een „vry luchtruim", waardoor de mogelijkheid van een onverwachte aanval
tot een minimum gereduceerd kan worden. Dit voorstel werd echter onmiddeliyk
door de Sovjet-Unie afgewezen. Om nu het gevaar van een dergelijke onver
wachte aanval tegen te gaan hebben vliegtuigen van het type U-2 in de afgelopen
vier jaar vluchten langs de grenzen van de vrije wereld gemaakt.
In de Amerikaanse hoofdstad was men aanvankelijk verbasterd door de open
hartigheid, waarmede de feiten eigeniyk werden toegegeven. In de „New York
Journal American" publiceerde George Carroll, redacteur voor luchtvaart-
aangelegenheden gisteren overigens een artikel, waarin hü schreef, dat dank zü
de U-2 nauwkeurige gegevens waren verkregen over de ontploffingen van kern
wapens in de Sovjet-Unie. „Deze kleine vliegtuigen, die als büna onzichtbare
schimmen door de lucht glyden, hebben een onnoemelijke hoeveelheid radio
actieve deeltjes uit de Sovjet-Unie verzameld", aldus Carroll.
Vader van piloot
deed een beroep op
premier Kroesjtsjef
Intussen heeft president Eisenhower
alle vluchten over of naby de grenzen
van communistische landen verboden. Al
deze vluchten zijn opgeschort tijdens een
onderzoek naar het gehele spionage-
apparaat van de regering.
De vader van kapitein Francis Powers,
Oliver Powers, heeft een beroep op pre
mier Kroesjtsjef gedaan zijn zoon, die
het Amerikaans-Russische luchtincident
heeft overleefd, vrij te laten en onge
deerd naar huis te laten teruggaan.
Powers senior zei zondagavond, dat hij
meende te weten, dat Kroesjtsjef mijn
werker is geweest. „Dat ben ik ook vijf
tien jaar geweest Als wij niet op andere
manier met elkaar kunnen praten, dan
kan dat misschien wel als mijnwerker
met mijnwerker", aldus de vader van de
piloot.
De „Komsomolkaja Prawda" schreef,
dat de Amerikaanse piloot, die per para
chute naar beneden kwam, onmiddellijk
door boeren werd omringd. Hij had een
witte parachute met een roden bies. Toen
hij neerkwam had hij nog steeds zijn
zuurstofapparaat. Hij had een kaki
pak aan en droeg een witte helm. Vol
gens getuigen had hij zich helemaal niet
verzet en gedroeg hij zich kalm. „Men
zag dat hij een goede opleiding gehad
had. Hij sprak geen woord. In de auto,
waarmee hy vervoerd werd, gaf hij door
een gebaar te kennen, dat hij dorst had.
Het blad schreef, dat de piloot deed als
of hy geen Russisch begreep, maar toen
hem later gezegd werd niet te roken,
deed hy meteen zijn aansteker uit".
Russisch wantrouwen
De vlieger had volgens de Russische
premier Kroesjtsjef gezegd: „Ik veron
derstel, dat het doel van myn tocht was
het verzamelen van gegevens over in
stallaties voor bestuurbare projectielen".
Toen hy zijn vliegtuig verliet, had hij al
gedurende vier uur boven Sovjet-gebied
gevlogen. „Aan allen die het willen zien,
zijn wy bereid de tastbare bewyzen van
deze schurkenstreek te tonen", zei
Kroesjtsjef.
Het neergeschoten vliegtuig had al
2.000 km boven Russisch gebied gevlo
gen. Het was al die tyd geobserveerd en
neergeschoten toen het bevel daartoe
werd gegeven.
Kroesjtsjef zei, dat Powers opdracht
had in geen geval in Russische handen
te vallen. Hy beschikte over een naald
met vergif, waarmee hy zich onmiddel-
ZUIDOOSTELIJKE WIND
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Veranderlyke bewolking. Op
de meeste plaatsen droog weer. Zwakke
tot matige wind in hoofdzaak tussen
oost en zuid. Ongeveer dezelfde tempe
raturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
10 MEI
Zon op: 4.55 uur; onder: 4.50 uur
Maan op: 19.21 uur; onder: 4.50 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.24 uur en
14.48 uur.
Laagwater te 10.27 uur en 22.54 uur.
Dit blad bestaat uit 16 paginal
Y erkenningssatelliet
voor fotograferen
vau Russisch gebied
De „New York Times" meldt dat J
de Verenigde Staten zullen pogen
in de komende herfst hun eerste
5 verkenningssatelliet te lanceren
die elke meter van het Russische
gebied zou fotograferen.
J In een artikel van zyn corres-
pondent Richard VVitkin zegt het
blad, dat dit de eerste proef zou
zyn van een ,,foto-intelligence-pro-
gramma", het project Samos, „dat
dit land met volkomen openhartig- h
heid heeft voorbereid: elke meter g
van het Russische gebied te foto- g
graf eren als bydrage om de ,,in-
telligence-gaping", die de Ameri-
B kaanse verdedigingsinspanningen
p zo zwaar hindert, op te heffen". 5
p Witkin schrijft: „Dit is niet min- 5
mm der dan wat de U-2 heimelijk poog-
de toen het toestel door een Rus-
sische raket werd onderschept".
Men verwacht niet dat een ge-
heel netwerk van Samos-satellieten
voor regelmatige operaties voor
1962 of 1963 gereed zal zyn, aldus 0
Witkin.
lyk kon doden. Hy heeft die echter niet
gebruikt. Verscheidene instrumenten aan
boord van het vliegtuig zyn in Russische
handen. De vlieger had een revolver
met geluiddemping by zich, alsmede
Russisch, Italiaans en Duits geld.
Kroesjtsjef wilde aannemen, dat pre
sident Eisenhower niets van de missie
van het spionagevliegtuig afwist, maar
in dat geval, zei hy, moeten we hen, die
de bevelen uitdelen, nog meer wantrou
wen. Wij moeten waakzaam zijn. Deze
agressieve daad bereidt een nieuwe oor
log voor. Wij weten, dat er duistere
machten bestaan, die onze ontwikkeling
De Amerikaanse vlieger Francis
G. Powers, die boven Rusland met
zijn U-2 werd neergeschoten.
willen tegenhouden, maar onze soldaten
staan altyd klaar om agressie tegen ons
of een ander socialistisch land te be
antwoorden".
Zich richtend tot het hoofd van het
nieuwe opperbevel voor ballistische pro
jectielen, maarschalk Mitrofan Iwano-
witsj Nedelin, opperbevelhebber van de
artillerie, zei Kroesjtsjef: „Daarom zeg
ik, kameraad Nedelin, vertrouw niet op
God, maar schenk liever uw aandacht
aan de strydkrachten en de technische
middelen, teneinde een aanvaller ver
nietigend te slaan".
Kroesjtsjef legde er de nadruk op, dat
zyn woorden niet bedoeld zijn om haat
in de Sovjet-Unie te wekken zy wil
den slechts tot waakzaamheid aanspo
ren. De premier sprak een uur lang.
Samenwerking in V.S.
schiet te kort
Dulles' spionage-oi-ganisatie maakt
details van haar operaties zelden aan
buitenstaanders bekend en topfiguren
van het State Department alsmede
Eisenhower en Nixon behoeven daarom
niets te hebben afgeweten van deze
schending van Russisch gebied.
Kroesjtsjef zelf heeft Eisenhower
trouwens a priori van blaam gezuiverd.
Hij heeft daarmede wel doen blijken, dat
hy de topconferentie wil laten doorgaan
en hoopt Eisenhower als gast in Moskou
te mogen ontvangen.
Maar Dulles en de zijnen beschikken
over gevaarlyk veel macht indien zij
acties kunnen ondernemen, die een
catastrofale invloed kunnen hebben op
de politieke samenwerking tussen de
grote mogendheden, alsmede op Ameri
ka's positie in het oog van de wereld.
Indien zij daar zelfstandig toe in staat
Seinen werden
goed ontvangen
Amerikaanse geleerden hebben giste
ren, met behulp van de reusachtige ra
dio-telescoop van Jodrell Bank, in En
geland, een zender van 150 watt in wer
king gesteld in de Amerikaanse zonne-
satelliet „Pionier V", die zich op dat
ogenblik op ongeveer dertien miljoen ki
lometer van de aarde bevond.
Een woordvoerder verklaarde dat de
seinen van de zender goed werden ont
vangen.
Professor Lovell, directeur van het sta
tion Jodrell Bank, verklaarde later:
„Het schijnt dat de oorspronkelijke
schatting der geleerden, dat het moge-
lyk zou zijn de Pionier V tot op byna
honderd miljoen kilometer van de aarde
te volgen, aan de conservatieve kant is
zyn, deugt de coördinatie niet tussen de
hoogste autoriteiten in Washington en
de organisatie, die tot taak heeft zoveel
mogelyk informaties te verzamelen om
trent de militaire geheimen van de
Russen en anderen.
De Democratische oppositie zal in de
komende dagen naar alle waarschijnlijk
heid om die reden scherpe kritiek op
Eisenhowers bewind doen horen, en er
op kunnen wijzen, dat Amerika's positie
op de topcorxfei-entie ten gevolge van
deze ontmaskering beslist zal zyn ver
zwakt. Bovendien valt niet te ontkennen,
dat dit incident aan de Russen propa
gandamateriaal verschaft, dat voor geen
miljoenen roebels te koop is.
Vervolg op pag. 2
geweest". Men neemt thans aan, dat de
zender tot ruim 160 miljoen kilometer
gehoord kan worden. Tot dusverre was
alleen periodiek de kleine zender in
werking gesteld. Men had aanvankelijk
het bereik van deze zender op 6 miljoen
kilometer geschat, doch dit bleek 12 mil
joen te zijn! De maximum lengte van
de vorige „radiobrug" (met een vorige
Pionier) was ruim 500.000 km.
Amerikaanse geleerden op het gebied
van de ruimtevaart hebben te Washing
ton verklaard dat de Pionier V thans
zijn eerste baan om de zon beschrijft.
De seinen van zyn grootste, in werking
gestelde radiozender, worden ook in Ha
waii ontvangen.
Functionarissen van de Nasa hebben
meegedeeld dat de Pionier V thans in
110 zenduren gegevens heeft verstrekt,
„die gevestigde theorieën over de toe
standen in het heelal omver hebben ge
worpen".
West-Berlijneen
haven der vrijheid
Britse bladen hebben vandaag
een advertentie van een gehele
bladzijde geplaatst, die is onder
tekend door de burgemeester van
West-Berlijn, Brandt en andere
vooraanstaande Westberlijners en
waarin West-Berlijn „een haven
van de vrijheid" wordt genoemd.
In deze advertentie „een
boodschap van Berlijn aan de voor
avond van de topconferentie"
wordt gezegd, dat de crisis over
Berlijn moedwillig is veroorzaakt.
Degenen, die het communistische
stelsel in Oost-Duitsland steunen,
noemen West-Berlijn een „kanker
gezwel", omdat het een eiland van
vrijheid, rechtszekerheid en men
selijke waardigheid is.
Behalve door Brandt, de Westduitse
minister voor kwesties betreffende ge
heel Duitsland, de Beriyner Lemmer, en
andere Berlijners was de boodschap
ondertekend door o.a. de burgemeester
van Hamburg, Brauer.
Ook in het Italiaanse blad „II Messag-
gero" is een dergelijke boodschap ver
schenen.
Banketbakker uit Bussum
verdronken
(Speciale berichtgeving)
Gevreesd wordt dat de heer G. J.
Konijn, banketbakker uit Bussum, gis
termiddag door verdrinking om het leven
is gekomen. Jongens, die op de Wyde
Bliek, onder Kortenhoef, aan het spele
varen waren, ontdekten op de plas een
nieuwe plastic boot met buitenboord
motor. De motor draaide nog en de
boot dreef in het rond. Er bevond zich
niemand aan boord.
Het scheepje werd aan wal gebracht
en de politie gewaarschuwd, die er een
jasje en schoenen in aantrof. Het ry-
en persoonsbewys, welke zich in het
jasje bevonden, stonden op naam van
de 40-jarige G. J. Konyn. Het dreg-
gingswerk wordt door de grote diepte
liet water is ter plaatse door zandwin
ning wel meer dan 20 meter diep
bemoeilykt. Het stoffelyk ovei*schot was
vanmorgen nog niet gevonden.
Het Koninklijke jacht Britan
niamet de standaard van Prinses
Margaret in top, passeert de be
kende Towerbridge over de Lon-
dense Theems op weg naar de
West. De Prinses en haar echtge
noot, die op dit schip hun huwe
lijksreis naar de West maken, wer
den van de oevers af door vele dui
zenden toegejuicht.
