FIL
Stoffig maar onvermoeibaar trok
Floriade-postkoets naar Leiden
Clusius kreeg tulpebollen uit
Turkije van vriend De Busbecq
De oorlogswaanzin in: „Honden,
willen jullie eeuwig leven
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 7 mei 1960
Tweede blad no. 30042
Zoals wij gisteren reeds uitvoerig in een deel van onze edities meldden
is de postkoets van de Floriade gistermiddag na een barre tocht vol
avonturen en hindernissen in Leiden aangekomen. Niet alleen in de
Sleutelstad, maar ook in de Rijnstreek lokte het karos vele nieuws
gierigen hun huizen uit.
Nadat de karavaan bij de Wilhelminabrug van een escorte van
Leidse ruiters was voorzien, ging het onvermoeibaar verder naar de
Hortus Botanicus, waar professor Clusius. achter wiens naam zich prof.
Van der Pijl verschool, zijn grote vriend De Busbecq opwachtte. Deze
begroeting kenmerkte zich door zwierigheid en hoofsheid. Nadat de
plantenvorser en de wereldse ambassadeur elkanders kwaliteiten hadden
geroemd was het grote ogenblik aangebroken. Met enkele toepasselijke
woorden overhandigde De Busbecq zijn Leidse vriend de Turkse tulpe
bollen, waarover hij gedurende al die moeilijke kilometers zorgvuldig
had gewaakt.
Na bezoek Hortus
naar 't Stadhuis
Hierna hield dr. A. A. Kampmann,
directeur van het Nederlands Instituut
voor het Nabye Oosten te Leiden een
referaat over de roemruchte tulp uit
Turkije, welk betoog ook door de koet
siers, de vermoeienissen en de bestofte
kleren ten spijt, aandachtig werd aan
gehoord.
Hierna begaf het hoge gezelschap zich
naar het stadhuis, waar Leidens „schout"
jhr. mr. F. H. van Kinschot, de ambas
sadeur en diens gevolg hartelijk toe
sprak.
„Na een lange tocht van 38 dagen zijt
gij weer in Nederlands teruggekeerd.
Vierhonderd jaar geleden heeft de am
bassadeur De Busbecq dezelfde tocht ge
maakt, al kwam hij als keizerlijk am
bassadeur in eerste instantie niet verder
dan de residentie van zijn keizerlijke
meester Ferdinand I te Wenen.
In de tocht, die gij, mijnheer de am
bassadeur, met de bemanning van de
postkoets en van de geleidewagens onder
veel moeilijkheden en technische tegen
slagen tot een goed einde hebt gebracht,
symboliseert zich het begin van de diplo
matieke betrekkingen tussen het Nabije
Oosten en ons land. Dat uw voorganger
nu vier eeuwen geleden de tulp uit Tur
kije heeft meegebracht, die zich weldra
van Augsburg en Wenen uit over West-
Europa en in het bijzonder in ons land
heeft verspreid, heeft de grondslag ge
legd voor een hoogst belangrijke typisch
Nederlandse onderneming: het bloem -
bollenbedrijf, waarbij onze goede stad
Leiden ten nauwste is betrokken. Dat
uw tocht tevens plaats .heeft gevonden
ter gelegenheid van het honderdjarig
bestaan van de Kon. Alg. Ver. voor
Bloembollencultuur, is voor mij en ons
allen tevens het bewijs van de nauwe
samenhang tussen Nederland en het
Nabije Oosten.
De sympathie, waarop Nederland zich
In Turkije en het Nabije Oosten kan be
roemen, is het resultaat van een eeuwen
lang cultureel en diplomatiek contact,
waarmee gij, mijnheer de ambassadeur,
nu vierhonderd jaar geleden een zo ge
lukkig begin hebt gemaakt."
Missive
„Gij brengt mij een vriendschaps
missive van de huidige burgemeester van
Istanboel, een bewijs, dat uw tocht, of
schoon berustende op historische grond
slag, in 1960 heeft plaats gehad. Wij
hebben uit de dagbladen, die ons uit
Istanboel bereikten, vernomen, met welk
een enthousiasme de bevolking van de
stad aan de Gouden Hoorn en de Bos
porus u en uw reisgezellen uitgeleide
hebben gedaan. Wij hebben ons gerea
liseerd, dat dit enthousiasme zeer zeker
de hippische prestatierit zal hebben ge
golden, die in Istanboel begon op 30
maart j.l., maar daarnaast weten wij uit
onze eigen ervaring, welk een sympathie
er bij het Turkse volk en de intellectuele
kringen voor Nederland van oudsher be
staat, een sympathie die ook in 1958 bij
de opening van het Nederlands Histo-
rich Instituut te Istanboel door Prins
Bernhard opnieuw op bijzondere wijze
tot uiting kwam."
Persoonlijke
betekenis
„De missive, die de lange weg per post
koets dwars door de Balkan en Midden-
Europa heeft gemaakt, heeft voor mij
ook een persoonlijke betekenis, omdat ik
haar niet alleen als burgemeester van
deze oude stad aanvaard, doch ook als
iemand, die het geluk heeft gehad de
oude keizer- en sultanstad aan de Bos
porus persoonlijk te hebben leren ken
nen".
De Busbecq biedt Leidens bur
gervader een foto van zijn ambt
genoot in Istanboel aan.
(Foto L.D./Holvast)
„Het oude Constantinopel met zijn
rijke Byzantijnse en Osmaanse traditie
en zijn klassiek-Griekse fundering is
bezig zich te verjongen, zich te bevrij
den uit het keurslijf, waarin meer dan
1500 jaren bouwactiviteit het hadden ge
bracht. Het nieuwe Istanboel, zoals de
stad zich nu in 1960 aan u heeft voor
gedaan, wijkt wel sterk af van de stad,
die uw voorganger 400 jaren geleden na
de beëindiging van zijn diplomatieke
missie verliet."
Maar ook heclen ten dage, evenals
in 1560 onder regering van Sultan So-
liman de Prachtlievende, is de blik van
Turkije op het Westen gericht. Even
als toen Konstantinopel, ligt nu het
zich verjongende Istanboel op de grens
van Europa en Azië, op de plaats waar
sinds duizenden jaren het contact tus
sen twee werelddelen heeft plaats ge
vonden".
„Wij Nederlanders hebben een belang
rijke rol daarbij gespeeld en wij waren
in 1612 na Venetië, Frankrijk en Enge
land de vierde mogendheid, die diplo
matieke betrekkingen met de Hoge Porte
van de Sultan van het onmetelijke Os
maanse rijk openden".
„De diplomatieke activiteit van de
Zuidnederlander -Ogier Ghislain de Bus
becq aan het hof van de sultan in op
dracht van zijn meester de Keizer in de
jaren 1554—1562 heeft mede de weg ge-
effend voor de totstandkoming van de
diplomatieke betrekkingen met Turkije
in 1612, die sindsdien het moge hier
met nadruk naar voren worden gebracht
nimmer werden verbroken."
„De tocht van de Floriade-postkoets
onder leiding van Joop van der Touw,
is derhalve mede mogelijk geworden door
een eeuwenoude traditie van vriend
schap, van culturele en economische be
trekkingen tussen Nederland en Turkije.
Moge uw historische tocht derhalve bij
dragen tot een verdere ontplooiing van
de vredesgedachte onder de volkeren",
aldus Leidens burgervader.
Sleutels van de stad
Teneinde aan dit bezoek een tastbare
herinnering te bewaren bood de burge
meester zowel aan de „ambassadeur"
De Busbecq als aan de leider van de
equipe. Joop van der Touw, een in ijzer
gegoten model van het stadswapen
de sleutels aan
Op zijn beurt dankte De Busbecq voor
deze vriendelijke ontvangst, welke hem
eerst na een vermoeiende tocht door
Europa deelachtig werd. Hoewel hij de
herinnering aan een onvergelijkelijk
verblijf in Istanboel niet ligt zal ver
geten, was hij verheugd, dat de tocht
was volbracht en men hem in Leiden
zulk een enthousiaste ontvangst had
bereid.
GESCHENK UIT ISTANBOEL
Spreker deelde mede, dat de burge
meester van Istanboel een bezoek aan
Rotterdam (Floriade) hoopt te brengen,
waarbij hij tevens gelegenheid denkt te
vinden om de kennismaking met bur
gemeester Van Kinschot te prolongeren.
Hierop vooruitlopend overhandigde
„ambassadeur" De Busbecq dit uit
naam van de burgemeester uit Istan
boel de burgemeester een foto van
zijn Turkse collega. Namens het Post
koetscomité werd aan dit geschenk nog
een voor deze gelegenheid ontworpen
herinneringsbord toegevoegd.
Tenslotte bracht De Busbecq hulde
aan de tevens aanwezige voorzit
ter van dit comité, ir. B. Stephan, die
zich voor deze onderneming buitenge
woon heeft geïnteresseerd en aan dr.
A. A. Kampmann, directeur van het
Ned. Instituut voor het Nabije Oosten
en curator-secretaris van het Ned. Hist.
Archeologisch Instituut te Istanboel,
als man achter de schermen.
Nadat ook de secretaris van de Ned.
Ver. tot Bevordering der Wetenschap
pelijke veredeling van Siergewassen, de
heer P. Boschman en stichter van de
Hortus Bulborum te Limmen, nog in
een gedicht de aandacht had gevestigd
op deze culturele „pelgrimage", volgde
er nog een korte tijd van aangename
verpozing. Na 38 inspannende dagen
werd hedenochtend de laatste etappe,
Floriade-waarts, aanvaard...
Verschrikking rond strijd om Stalingrad
Trianon Dit is een verschrikkelijke, een schokkende film!
Zy toont aan, hoe in de barre winter van 1943 in de strijd om Stalingrad,
220.000 Duitse soldaten zinloos door Hitier geofferd werden.
Stalingrad betekende het keerpunt in de tweede wereldoorlog, voerde Duitsland
naar de totale ondergang.
Het „Honden, willen jullie eeuwig leven" was een woord van Frederik de Grote
en het vond onder Hitier opnieuw zyn bevestiging.
Deze film is in de volle betekenis, een waarschuwing tegen een nieuwe oorlog.
Zou men uit het dramatische verloop rond Stalingrad iets geleerd hebben? Met
deze vraag eindigt de film, waarin de duizenden moesten capituleren, toen Hitier
en Göring nog hun brallende overwinningstoespraken op nationaal-socialistische
bijeenkomsten of door de radio hielden.
Deze film toont de talloze verminkten voor het leven, de doden ook, die uit
deze wanstaltige, meedogenloze, afschuwelijke stryd voortvloeiden.
En het is met huivering, dat men de waanzinnige gebeurtenissen volgt.
Het „bevel, is bevel" wordt strikt uit
gevoerd. Het vormt een der problemen,
die hier aan de orde zijn. Het vindt zijn
vóór- en tegenstanders.
Daar zijn de generaals Paulus en Von
Seydlitz. Hitier verbood hun in de no
vemberdagen het omsingelingsfront van
het zesde leger te doorbreken.
De acteur Hoffmann is deze generaal
Paulus. Het is op deze ietwat duistere
figuur, die e* in deze film van gemaakt
werd, dat de Duitse militaire kenners
naar aanleiding van de versie van Carl
Johns, hun kritiek richtten. Generaal
Paulus wordt afgebeeld als een figuur,
die zich gehoorzaam op Hitiers bevel
door de Russen liet insluiten. Volgens
hen was generaal Paulus echter iemand,
die wel degelijk hevig geporteerd was
voor 'n doorbraak in westelijke richting.
Maar toch verklaren deze militaire
kenners tevens, dat déze film volkomen
aanvaardbaar is.
Men voelt, dat het wel zo gegaan zal
zijn.
Fanfan, la Tulipe
Gèrard Philipe
LUXOR In november van het vo
rig jaar rouwde toneel en filmminnend
Frankrijk om het verlies van een nog
jong, maar groot acteur. Op 37-jarige
leeftijd had Gerard Philipe zich een
wereldfaam veroverd. In binnen- en
buitenland werd uitvoerig aandacht be-
steeds aan zijn verscheiden. En in al
die artikelen stond voorop in zijn film-
triomfen: „Fanfan, la Tulipe". Zijn
naam zal in de filmhistorie voorgoed
verbonden zijn met wonderlijk vrolijke
en optimistische figuur, die ten tijde
van Lodewijk XV als soldaat een
grootse carrière en een knappe ko
ningsdochter veroverd zou hebben. Het
is een soort hommage aan de over
leden acteur, dat we deze verrukke
lijk luchthartige rolprent nog eens in
Leiden kunnen zien en we nog eens
kunnen ervaren, welk een weergaloos
talent met Gerard Philipe is heenge
gaan.
Als Fanfan is hij de vrolijke Frans,
die bijna door de papa van een van
zijn vele vriendinnetjes in het huwe
lijksbootje wordt gesleept. Op de val
reep kan hy nog ontsnappen door
dienst te nemen ln het leger. De dis
cipline past deze onverschrokken vry-
buiter niet, het avontuur en de liefde
trekken hem echter meer. Een speels
voorspeld toekomstbeeld als zou hy een
koningsdochter trouwen wil hem niet
loslaten, maar als hy de zaken wil
forceren geraakt hy in ernstige moei-
ïykheden. Slechts de liefde van de
vrouw, die hem eens de toekomst voor
spelde, kan hem redden, waarna hy
haar weer redt voor de gevolgen van
haar opoffering.
Een avonturenfilm weliswaar, maar
dan met een tikje spot en wat ironie.
Een milde parodie vol vrolijke mo
menten met in het centrum een prach
tige Gerard Philipe en een aantrekke-
lyke Gina Lollobrigida, toen nog aan
het begin van haar filmloopbaan, dus
aanmerkelyk frisser en charmanter.
Avonturen en romantiek gaan hand
in hand in deze prettig lichtvoetige
komedie.
Bij de Wilhelminabrug werd de
postkoets na haar lange, vermoei
ende reis opgewacht door een es
corte Leidse ruiters.
(Foto L.D./Holvast)
De Busbecq en Clusius, de gezwo
ren vrienden, bekijken de prach
tige bloeiende tulpen.
(Foto L.D./Holvast)
Scène uit de film „Honden willen
jullie eeuwig leven?"
Het „Hunde wollt ihr ewig leben"
moge wellicht niet zijn uitgegroeid tot
een volkomen verantwoorde documen
taire, zij geeft desondanks een luguber
realistisch beeld van hetgeen zich af
speelde. Dit mede door de invoeging van
gedeelten uit oude Duit-se en Russische
filmjournals. die de toeschouwer ob
sederen De hoofdfiguren groeiden daar
bij uit tot menselijke gestalten: van hen
noemen wij de eerste luitenant Wisse,
die al héél het zinloze van doorzetten
inziet en door zijn sterk spel de aan
dacht trekt.
Deze film zal niet nalaten op iedere
onbevooroordeelde een diepe indruk te
maken. Men leert eruit, dat duizenden
soldaten fel achter Hitier stonden.
Maar ook evenveel duizenden tegen
hem waren. Zij konden wellicht niet
anders dan meevechten, totdat het. door
hun machthebbers gespeelde bedrog
uitkwam en hun de rede van Göring,
uitgesproken ter herdenking van de 10e
herdenking van de machtsovername van
het nationaal-socialisme als een hoon
in de orgen klonk: deze was, ondanks
de zegevierende toon, hun eigen graf
rede. Een film. zich afspelend tussen
de puinhopen en moordende gevechten.
(..Alle zeven seconden sterft een Duitse
soldaat in Stalingrad massagraf" klinkt
het ononderbroken door de Russische
radio), van 50.000 gewonden en k'rank-
zinnigen, zonder medicijn en zonder
hulp, van nóg zóveel ellende meer.
Generaal Paulus wordt door Hitier tot
veldmaarschalk benoemd en deze weet,
dat mét de aanvaarding van deze be
noeming zijn zelfmoord wordt verwacht.
Maar Paulus wenst niet alle schuld op
zic-h te nemen: hij begint met capitula
tie-onderhandelingen.
Wanneer generaal Zeisier Hitler dan
op de hoogte komt brengen van het feit
dat het zesde leger opgehouden heeft te
bestaan, wuift Hitier het ganse drama
weg met de woorden: Het is slechts een
leger. Stel een nieuw leger op".
„De witte duivel"
Kleurrijk schouwspel
LIDO Het werk van de beroemde
Russische schrijver Leo Tolstoi leent
zich by uitstek voor het maken van
films. Alle voorwaarden voor het in
elkaar zetten van een imposant, kleur
rijk schouwspel zyn aanwezig. Zo ook
met het in Eastmancolour op het brede
doek geschilderde spektakelstuk ,,Agi
Murad, de witte duivel". Ook deze ge
schiedenis. welke zich afspeelt om
streeks 1850, is geïnspireerd op een
novelle van de overbekende Russische
auteur.
Als geschiedkundige achtergrond be
handelt zy de opstand van de nomaden
stammen in het Kaukasus-gebergte on
der Koning Sjamiel tegen het bewind
van Tsaar Nicolaas I. De legeraanvoer
der van de rebellen, Agi Murad (Steve
Reeves), wordt de .witte duivel" ge
noemd. Overal waar hy komt ziet men
reeds in de verte zyn in het wit ge
klede gestalte: zyn komst verooorzaakt
de grootste opschudding en ontstelte
nis by de Russische soldaten. Geen
wonder, dat de commandant van de
in de Kaukasus gelegerde Russische
troepen zich beyvert deze by zyn stam
genoten verheerlykte, on door de vrou
wen aanbeden held, gevangen te ne
men. Doch daar is tenslotte de hulp
van een mede-rebel voor nodig. Deze
beziet vol afgunst de steeds groter wor
dende roem van Agi Murad. Bovenal
is hy jaloers op hoe kan het ook
anders de aanstaande vrouw van de
populaire held. Hy doet al het moge
lijke Murad te dwarsbomen en tenslotte
gaat hy zelfs zover de witte duivel"
aan de Russen uit te leveren om hem
te kunnen beschuldigen van verraad.
In het paleis van de commandant van
de Russische bezettingstroepen pro
beert men te vergeefs echter op
alle mogelijke manieren de .witte dui
vel" te bewegen een vredesverdrag te
ondertekenen. Agi Murad weet door
een list en bovenal door zyn geweldige
en welbekende biceps te ontsnap
pen. Daar is het dan ook Steve Reeves
voor. Enfin, het slot kunt u wel raden.
Een film volgens het oude recept,
maar die het toch altyd weer ,,doet".
Geweldige massascènes met veel stof
en vuur: spannende tweegevechten tus
sen manspersonen, die gezien hun
enorme spierenbundels, kennelyk aan
Dan wordt het stil rond Stalingrad...
En als Wisse naast de veldprediker
loopt en hem vraagt: „Wat zal er nu
gebeuren?", antwoordt deze „Ik weet
het niet, maar we zullen veel tijd nodig
hebben,, om daar achter te komen.
Welnu: „Duitsland is er achter ge
komen..." Een film om vee! over na te
denken. Door alle volkeren. Door ons
allen. En zo gezien, gaat er ondanks
alles toch een opvoedende taak van
uit.
body-building" hebben gedaan. En
daar tussen door een aantal vrouwe
lijke schoonheden, die zorg dragen voor
een wat romantischer tintje en van
haar optreden hangt tenslotte het slot
van een film af
The Ladykillers
Kostelijke komedie van
typisch-Engelse snit
STUDIO Is een naïef oud dametje
helemaal alleen in staat een bende
schurken, die zojuist een succesvolle
roofoverval achter de rug hebben, in
bedwang te houden? Alleen de Britten
zyn in staat een dergelyke onnozele
vraag bevestigend te beantwoorden in»
een kosteiyke komedie, die de lach
herhaaldeiyk door de zaal doet scha
teren. Regisseur Mackendrick en voor
al hoofdrolspeler Alec Guinnes zyn er
in geslaagd de tegenstelling tussen de
argeloosheid van het mevrouwtje-met-
het-blozende-gezichtje en de snoodheid
van vyf sjappietouwers tot een waar
lijk grandioos hoogtepunt van potsier-
lykheid op te voeren. Het plannetje van
„professor Marcus", het sluwe mas
ter-brain" van de onderwereld-ploeg,
zat prachtig in elkaar: het vertrouwen
winnen van de oude mevrouw Wilber-
force en héér voor het vervoer laten
zorgen van de enorme koffer met geld.
die het resultaat zou zyn van de over
val. Aanvankelijk loopt alles naar
wens, maar dan ontdekt het dametje
met de rose wongetje wat er aan de
hand is en de moeilykheden stapelen
zich snel op. De bandieten beginnen
elkaar uit te roeien en maar laten
we niet èlles vertellen. Deze geestige
caricatuur is zó geslaagd, dat men
deze film beslist niet verzuimen moet.
Vyf boeven lopen zich te pletter tegen
het ongekunstelde maar besliste optre
den van het oude dametje: een echt-
Engelse vondst om zó iets te bedenken
en er zó'n sublieme vertolking van te
geven!
Dodende liefde
Voorlichting
REX De titel van de drie in één
film gebundelde verhaaltjes, welke
seksuele voorlichting beogen, laat niets
aan duideiykheid te wensen over. Die
titel is nameiyk nogal commercieel
hetgeen by alle zogenaamd realistische
rolprenten gebruikelijk schynt te zijn
tegenwoordig. „Dodende liefde" heet
het wat langdradige geval. De ver
haaltjes, die aan de filmpjes ten
grondslag liggen zyn alle drie erg
somber en even onbenullig. De proble
men en de gevaren, welke de abortus
provocatus, de kindermoordenaar en
geslachtsziekten met zich brengen, zyn
echter actueel en hoogst interessant.
Men vraagt zich echter af of men deze
zaken tot onderwerp van een speel
film moet nemen. Ook al tracht men
zo onopzettelyk mogelijk er een docu-
mentarisch tintje aan te geven. Wij
geloven niet, dat het veel nut heeft
dergelyke films in de bioscopen te ver
tonen. Wy moeten zelfs betwijfelen of
verenigingen voor seksuele hervorming
dergelyke rolprenten op hun program
ma nemen. De voorlichting in deze
film moet men echt wel met een kor
reltje zout nemen. Misschien zelfs met
een heel pak zout. Rest nog te vertel
len, dat de film van Duitse makelij
is en dat de kwaliteit van zowel geluid
als beelden ronduit slecht is. Het enige
interessante is de verfilming van de
operatie na een misdadige abortus.
Nee, dan toch maar liever kruitdamp
en rokende revolvers
„Carmen Jones"
Merkwaardig
CASINO In het theater aan de Ho-
gewoerd draait op het ogenblik „Car
men Jones", een door de beroemde
Hollvwood-regisseur Olto Preminger
verfilmd spektakelstuk, dat destijds
een Broadway-succes was. Het betreft
hier een negerversie van Bizets opera,
waarin o.m. Dorothy Dandridge en
Harry Belafonte optreden. Hun spel
mist jammer genoeg de overtuigings
kracht, welke onontbeerlijk is voor het
slagen van een experiment als dit.
Dorothy Dandridge is lang zo verlei-
delyk niet als zij zich in de film tracht
voor te doen, terwyi Harry Belafonte
als moordenaar van Carmen evenmin
een overtuigende indruk maakte. Car
men is in deze kleurenfilm geen siga
rettenmeisje, maar een meisje, dat op
een parachutefabriek werkt, de twee
mannen, die haar begeren, zyn resp.
een soldaat en een bokser. Zy die van
de echte Carmen (en van Bizet) hou
den, zullen deze Carmen waarschyn-
lyk geheel niet weten te waarderen.
Zowel de tekst als de muziek zyn in
Otto Premingers werk geheel afwij
kend van die in de opera en van eer
zeer merkwaardig gehalte. Men zo'
„Carmen Jones" hoogstens interessani
kunnen noemen, meer niet. De film
draaide enkele jaren geleden reeds in
een andere Leidse bioscoop.
irjf&lht'
