De Koningin droeg erelijst over
aan de volksvertegenwoordiging
WEERBERICHT
Gevallenen in Ridderzaal herdacht
Voor onze helden en martelaren
STICHTING VVV NOORDWIJK
MET VERKOOP BEDREIGD
Kleine posten verscherpen het
conflict-Kleine Staarmann
(9ucf <£)fu
leuws
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 4 MEI 1960
No. 30040
LEIDSCH
DAGBLAD
DirecteurE. A. E. van Dlshoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f255 per maand; f 059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Een voor iedereen toegankelijke plaats
In meer directe zin dan in andere jaren en tevens alomvattend»
waren vanmiddag in de Ridderzaal» waar in aanwezigheid van de
Koninklijke familie de gesneuvelde strijders in het actieve verzet tijdens
de oorlog werden herdacht, alle gevallenen het middelpunt van de
plechtigheid. Hun 18.000 namen, verzameld-in zes delen erelijst der
gevallenen, bevonden zich op een langwerpige tafel, die stond op het
podium waar anders op Prinsjesdag de troonzetels zijn opgesteld.
Achter deze tafel, tegenover de Koninklijke familie, stonden als hun
vertegenwoordigers een matroos van de Marine, een soldaat van de
Landmacht, een soldaat van de Luchtmacht, een wachtmeester van
het voormalige KNIL, een jonge zeeman van de koopvaardij en een
man uit het verzet. Op de achtergrond van het podium waren eeuwig-
groene laurierbomen opgesteld en links en rechts daarvan stond een
grote mand met paarse bougainvillia's en witte hortensia's tussen
groene varens. Deze paarse en witte bloemen verleenden ook verder
de Ridderzaal een stemmige sfeer.
Wij in bezet gebied, aldus de minister
voelden aan. uit de woorden, uit de
toon, hoe innig en begrijpend onze Ko
ningin met ons meeleefde, meeleefde
vooral met degenen die aan het bin
nenlandse front vooraan stonden, stre
den en vielen.
Imposant geleide
van nabestaanden
Minister Cals, als vertegenwoordiger
van het kabinet, en dr. J. C. Hooykaas
als voorzitter van de Commissie Natio
nale Herdenking, hadden de Koninklijke
familie bij de hoofdingang ontvangen
en de leden van de commissie voorge
steld die het Koninklijk grain naar hun
zitplaatsen zouden geleiden.
Aan de zijde van Koningin Juliana
schaarde zich mevrouw Van Hamel,
moeder van de heer L. A. R. J. van Ha
mel, die als eerste agent door de Ne
derlandse regering uit Engeland naar
het bezette Nederlandse gebied werd
gestuurd. Voorts de heer W. IJzerdraat,
zoon van Bernard IJzerdraat (oprichter
van de Geuzenorganisatie) de eerste
gefusilleerde ondergrondse verzetsstrij
der op 5 maart 1941. Aan de zijde van
Prins Bernhard ging mevrouw W. G.
LandzaatV. d. Nieuwenhuizen, we
duwe van majoor Landzaat die in de
meidagen is gesneuveld op de Grebbe-
berg. Voorts mevrouw P. A. van Hels-
dingenClignett. weduwe van de kapi
tein-vlieger van het KNIL, die in een
Japans gevangenkamp het leven ver
loren heeft.
Prinses Beatrix werd begeleid door
mevrouw J. H, SchuilingSegeren. we
duwe van de kapitein der Mariniers,
die in de strijd om Rotterdam is ge
sneuveld, en ltz. derde klasse Th. W. R.
Doorman, oudste zoon van schout-bij-
nacht Karei Doorman.
Prinses Irene zag aan haar zijde me
vrouw J. C. ValderpoortWierts van
Coehoorn, wier man is omgekomen in
een Japans gevangenkamp, en mevrouw
A. WieringaHazejager, echtgenote
van een onder-officier van de Prinses
Irene Brigade, die in maart 1945 is om
gekomen op Walcheren.
Prinses Margiert, het petekind van
de koopvaardij, werd begeleid door me
vrouw J. DrijverLuidinga, weduwe
van een gezagvoerder van de KNSM. die
als gevolg van de in de oorlog geleden
ontberingen is overleden en de heer H.
Lubberdink, wees van een tweede stuur
man van de KPM, die in de Indische
wateren ten onder is gegaan. Naast
Prinses Marijke gingen mevrouw D
PostSalomons, weduwe van de ver
zetsman Johannes Post, en de heer A.
J. AndréeWilkens. die een leidende
funotie heeft vervuild in het studenten-
verzet.
Mr. J. A. Jonkman, voorzitter van de
Eerste Kamer, opende de plechtigheid
met een rede, waarin hij zei dat wij de
bevrijding niet met blijdschap mogen
en kunnen vieren zonder eerst de dag
tevoren met grote eerbied en in diepe
ernst hen te hebben herdacht, die door
het offer van hun leven mede de weg
hebben bereid naar het herwinnen van
de vrijheid. Het herdenken van hun
strijd, hun lijden, hun dood, is de geest
van deze samenkomst.
In strijd voor de vrijheid
Nadat het Koninklijk Mannenkoor
J3ie Haghe Sanghers* onder leiding van
Jos Vranken „Blijf met mij. Heer" had
gezongen, herinnerde minister Cals,
staande naast de tafel met de erelijst
der gevallenen, aan de verschrikkin
gen van de oorlogsjaren, waarin echter
ook momenten van troost en bemoedi
ging voorkwamen. Zo behoort tot onze
kostbaarste herinneringen aan die ja
ren zei hij. de stem van Koningin Wil
helmina, die ons door de radio telkens
weer aanspoorde tot beginselvaste, on
buigzame volharding.
WARMER
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Zonnig en droog weer. In de nacht
en ochtend hier en daar mist. Zwakke
tot matige wind uit zuidelijke richtin
gen. Warmer.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
5 MEI
Zon op: 5.04 uur; onder: 20.11 uur.
Maan od: 13.13 uur; onder: 2.34 uur.
Hoogwater te Katwijk te 10.03 uur en
22.46 uur.
Laagwater te 5.10 uur en 18.01 uur.
Dit blad bestaat uit 16 pagina's,
Het was eind december 1943 dat de
Koningin de hoop uitsprak dat wij deze
gevallenen „blijvend, op een sobere
doch alleszins hun waardige wijze" zou
den gedenken. En zij gewaagde toen
van een „Boek voor onze helden en
martelaren" dat ,een ereplaats zou krij
gen in ons midden", een boek dat wjj
„als een kostbaar kleinood aan het na
geslacht zouden doorgeven.
Nu, 15 jaar na het einde van die
strijd, ligt dit boek voor ons. Achttien
duizend namen vermeldt het. Wij heb
ben als volk meer verliezen geleden.
Ik denk aan de burgerslachtoffers van
de oorlogshandelingen, van de bombar
dementen in de eerste plaats. Ik denk
aan de slachtoffers van de arbeidsinzet
en van de gruwelijke hongerwinter. Ik
denk vooral aan ons meedogenloos ge
troffen joodse volksdeel. Allen, die om
kwamen. leven in onze gedachten voort
en zijn ons nabij ook op die ogenblik
ken, waarop wjj in het bijzonder zijn
samengekomen om diegenen te eren die
vielen in en door hun persoonlijke in
zet.
Met de woorden die zij eind decem
ber 1943 uitsprak, gaf Koningin Wil-
helmina ons een hoge opdracht. De re
gering heeft getracht deze opdracht uit
te voeren met zorgvuldigheid en piëteit.
Het is een werk van jaren geweest, dat
vandaag zijn afsluiting vindt. J^ren
waren nodig om het Rijksinstituut voor
oorlogsdocumentatie, in samenwerking
met andere instellingen, in staat te
stellen zorgvuldig de gegevens te ver
zamelen van ai degenen die in de ere
lijst van gevallenen dienden te worden
opgenomen. Jaren waren nodig om in
de Onze Lieve Vrouwe abdij te Ooster
hout al die gegevens te calligraferen. Het
was de wens van Koningin Wilhelmina
de lijst een ereplaats in ons midden te
geven. Zo rees het denkbeeld de lijst
over te dragen aan de volksvertegen
woordiging ter plaatsing in de entreehal
van het gebouw der Tweede Kamer.
Deze plaats is voor ieder toegankelijk,
maar het zijn vooral de leden van het
rechtstreeks door alle kiezers gekozen
deel van ons parlement die regelmatig
in hun dagelijkse arbeid die plaats zul
len passeren en daarbij menigmaal een
ogenblik in gedachten zullen verwijlen
bij al die mannen en vrouwen van ons
volk die het hoogste offer brachten, op
dat wij weer in vrijheid ons land zou
den kunnen besturen.
De erelijst van gevallenen komt straks
te rusten in een monument dat alleen
een dienende functie wil vervullen en
derhalve zijn kracht zoekt in eenvoud
en zuiverheid. Het bestaat uit een ge
denktafel, gevormd uit gestolde lava,
komende uit het binnenste der aarde,
lava die ons doet denken aan de woe
dende en vernietigende werveling van
de oorlog, maar ook aan het kolken van
de gevoelens diep in ons innerlijk in de
jaren 1940—1945.
Die gedenktafel bevat een schrijn,
door vaardige handen gesmeed uit zui
ver goud. het edelste metaal, als een
hulde aan hen die het hoogste gaven.
Op dat goud zullen vellen rusten van
blank papier waarop de namen der ge
vallenen vereeuwigd zijn. Deze erelijst
zal getuigen van ónze eerbiedige dank
baarheid jegens allen die sneuvelden
opdat wij weer in vrijheid zouden kun
nen leven.
De plechtigheid kreeg een bcRielend
karakter toen na de rede van minister
Cals vijf dichters het podium betraden
en om de beurt een door hen geschre
ven gedicht voordroegen. Maurits Kok
deed de verslagenheid herleven van de
capitulatie, Clara Eggink declameerde
„dodenmars", Yge Foppema deed het
heilig vuur stralen in zijn „Ballade van
de ter dood veroordeelden", Willem
Brandt herinnerde aan het kerkhof Si
Ringo Ringo en J. C. Bloem besloot
met zijn stralend gedicht: „Na de be
vrijding".
Oberlander krijgt
vandaag zijn ontslag
(Van onze correspondent in Bonn)
Vandaag zal de Westduitse
Bondskanselier Adenauer aan
Bondspresident Lübke verzoeken
om de gisteravond ingediende
ontslagaanvrage van minister voor
Vluchtelingenzaken Oberlander te
aanvaarden. Dat zal het slot bete
kenen van een verwoed gevecht
om een ministerszetel, die van 1953
tot vandaag de dag bezet werd
door een wel zeer omstreden figuur
in de Westduitse politiek, over
wiens nazi-afkomst namelijk geen
'wijfel bestaat.
Ook deze slotfase van de affaire-
Oberlander is niet zonder moeilijkheden
verlopen. Vorige week vlak voor het
CDU-congres te Karlsruhe had Ober
lander er in toegestemd op 3 mei zijn
ontslag in te dienen, opdat op 5 mei
het Bondsdagdebat over zijn begroting
zonder hem en in alle rust zou kunnen
verlopen. Vodrwaarde daarvoor was de
indiening door de Bondsdagfractie van
de CDU/CSU van een verzoek tot in
stelling van een Bondsdagcommissie,
die zekere facetten van Oberlanders
verleden zou moeten onderzoeken. Over
het verzoek zelf werd men het in de
CDU/CSU-fractie de afgelopen dagen
wel eens. Niet evenwel over de taak
van de Bondsdagcommissie, die uit elf
leden zal bestaan. Volgens Oberlander
zelf moest deze commissie onderzoe
ken. welke rol hij direct of indirect
heeft gespeeld bij en na de gebeurte
nissen in de Poolse stad Lemberg.
waar in juni 1941 vele mensen hetzij
door de Duitsers, hetzij door de Russen
werden vermoord. Voorts wenste hij
een antwoord op de vraag of hij reeds
voor de tweede wereldoorlog de nazi-
rassen- en Oosteuropese politiek heeft
gepropageerd en of hij een persoon
lijke verantwoording heeft voor de mis
daden die door de Duitsers in het oos
ten zijn begaan.
Slot pag. 2
De gedenktafel in het gebouw van
de Tweede Kamer, waarop de
Advertentie
Slot
op pag.
2
De vlaggen halfstok
De vlaggen dienen vanavond,
wanneer ivij de in de oorlogsjaren
J gevallenen herdenken, van zes uur
tot zonsondergang halfstok te 2
5 hangen. Morgenochtend wordt de 2
m driekleur vanzelfsprekend in top 5
a gehesen om stad en land een flew-
B rig aanzien te geven bij de feeste- H
B l'jke viering van onze bevrijding, b
erelijst van de gevallenen in de
tweede wereldoorlog ligt open ge- GEEF MOEDER
slagen. Naast de tafel de vlag,
welke Prinses Wilhelmina ten ge
schenke gaf.
Deurwaarder A. van Vliet uit Leiden heeft gisteravond aan het
bestuur van de Stichting V.V.V. Noordwijk het vonnis betekend, dat
de kantonrechter te Leiden heeft gewezen in het proces, dat de voor
malige directeur van de Stichting, de heer J. H. Kleine Staarmann
aanhangig had gemaakt tegen het stichtingsbestuur met betrekking tot
het hem gegeven ontslag.
De betekenis van dit vonnis gaat ge- f. 5000 had verzocht en hierop aanvan-
paard met een bevel tot betaling. In feite keltjk niet werd gereageerd
is het de eerste stap naar executie.
Mocht het stichtingsbestuur binnen
enkele dagen niet tot betaling overgaan,
dan kan de heer Kleine Staarmann de
deurwaarder verzoeken beslag te leggen
op de roerende en onroerende goederen
van de Stichting V.V.V.
Na een kortere of langere termijn,
afhankelijk van de vraag of het roeren
de dan wel onroerende góederen betreft,
kan tot openbare verkoop worden over
gegaan.
De heer Kleine Staarmann is tot deze
gerechtelijke maatregel overgegaan, na
dat hij het stichtingsbestuur en haar
raadsman, mr. Bloemsma, één en ander
maal om betaling van zyn achterstallig
salaris en de hem door de kantonrech
ter toegekende schadevergoeding ad
Niet akkoord
Ten slotte (>ntving hij van mr.
Bloemsma een berekening van de door
hem te vorderen bedragen, waarmee de
heer Kleine Staarmann echter niet
akkoord kon gaan, omdat van zyn sala
ris o.m. een bedrag voor verwarmings-
kosten was afgetrokken. Hy maakt om
verschillende redenen bezwaar tegen
deze post, maar is bovendien van mening
dat het stichtingsbestuur slechts het
vonnis heeft uit te voeren, zoals het
door de rechter werd gewezen en daarin
wordt een aftrek van verwarmingskosten
voor de dienstwoning niet genoemd.
Mocht het bestuur van de Stichting
menen, 4at zij een dergelijke vordering
Gisteren werd een groot caisson
naar het Veer se Gat gesleept voor
de dichting van dit zeegat. De
caisson heeft eerst dienst gedaan
bij de invasie in Normandië, werd
later gebruikt bij de dichting van
de Zeeuwse dijken na de bevrij
ding en zal thans voor de derde
maal zijn diensten bewijzen. De
kolos op sleeptouw achter zes
sleepboten.
Commandant
Guinea - detachement
Kolonel Eekhout
uit Harderwijk
(Van onze Haagse redactie)
Kolonel W. D. H. Eekhout, thans com
mandant van de infanteriesehool in
Harderwijk, zal het commando krijgen
over de infanteriedetachementen, die ter
versterking van de verdediging naar
N'ieuw-Guinea worden gezonden. Kolo
nel Eekhout heeft als oud-KNIL-militair
grote ervaring in de tropen. Voorts was
hij tijdens de Korea-oorlog eerste offi
cier en later commandant van het Ned.
detachement van de V.N.
De uitnodiging aan kolonel Eekhout
voor het commando in Nieuw-Guinea
is nog niet officieel bevestigd, maar in
militaire kringen twijfelt men er niet
aan dat dit dezer dagen zal gebeuren.
SOEBRANDtO ONTBIEDT
ZAAKGELASTIGDE IN
NEDERLAND
De Indonesische zaakgelastigde in Ne
derland. de heer Soesanto Djojosoegito
is, naar een woordvoerder van de Indo
nesische vertegenwoordiging in Den
Haag heden mededeelde, naar Lissabon
ontboden door de Indonesische minister
van Buitenlandse Zaken, dr. Soebrandio.
Dr. Soebrandio vertoeft te Lissabon in
het gevolg van president Soekarno, die
op zijn wereldreis thans een bezoek van
drie dagen aan Portugal brengt.
De woordvoerder weigerde zich uit te
te laten over de reden, waarvoor de heer
Soesanto ontboden is.
een KOELKAST.
Prijzen vanaf f 225.—
bjj de Elektra Speciaalzaak
l'MlB
erge Henegouwen
AALMARKT 4
TEL. 32176
Busongeluk in India:
twintig doden
In een bergachtig gebied in de Indiase
staat Kerala is een autobus met 120
mensen omgeslagen. Twintig mensen
kwamen om het leven en meer dan
zestig liepen ernstige verwondingen op.
MORGEN GEEN „L.D."
In verband me*P> de herdenking van
onze bevrijding op 5 mei 1945 zei ons
Blad morgen niet verschijnen, terwijl
onze bureaus de gehele dag gesloten
zullen zyn.
Viermaal levenslang
voor moordenaar
Een rechtbank te Bergamo in Noord-
Italië heeft Vitalino Morandini, bijge
naamd „het monster van Portoglio", we
gens het vermoorden van negen mensen
viervoudig tot levenslange gevangenis
straf veroordeeld. Hij kreeg bovendien
nog 25 jaar voor drie roofovervallen,
vier diefstallen en een brandstichting.
heeft, zo stelt de heer Kleine Staar
mann, dan kan zij deze bij hem indie
nen, doch zü heeft niet het recht eigen
machtig posten van het krachtens het
vonnis uit te betalen bedrag te gaan
aftrekken of verrekenen, aldus het
standpunt van de voormalige directeur.
Volgens de heer Van Vliet zal het
Stichtingsbestuur het wel niet zo ver
laten komen, dat tot openbare verkoop
moet worden overgegaan. „Het is een
normale procedure, die thans gevolgd
wordt. Een procedure, die vaak toege
past wordt".
Wettelijke regeling
voor (le vlag?
In de Eerste Kamer heeft de heer Van
Bruggen <CHU) gisteren aangedrongen
op een wettelijke regeling voor de vlag
van het Koninkrijk. Senator Van Brug
gen vond dat vooral nodig om te voor
komen dat de vlag voor reclame wordt
misbruikt. „Hollandse Nieuwe en be
paalde sigaretten kunnen best verkocht
worden zonder de Nederlandse vlag!"
Minister-president De Quay wees erop,
dat de vlag een koninkrijksaangelegen
heid is. Een commissie, waarin ook Su
riname en de Nederlandse Antillen zijn
vertegenwoordigd, houdt zich met deze
kwestie bezig.
De minister-president die verze
kerde overtuigd te zijn van de noodza
kelijkheid en belangrijkheid van eerbied
voor de vlag wacht het resultaat van
deze studie af en zal zonodig t.z.t. een
wetsontwerp Indienen.
LANDELIJKE VERZEKERING
VOOR VERPLEEGHUIZEN
Enige ziekenfondsorganisaties, de Cen
trale Bond van Onderling Beheerde Zie
kenfondsen, de Federatie van door ver
zekerden en medewerkers bestuurde zie
kenfondsen „VMZ" en de Organisatie
van Algemene Ziekenfondsen in Neder
land hebben met de permanente com
missie van overleg uit instellingen voor
gezondheidszorg de bij hen aangesloten
ziekenfondsen en instellingen geadvi
seerd gezamenlijk over te gaan tot het
invoeren van één landelijke verzekering
ter gedeeltelijke dekking van de kosten
voor verpleging in verpleeghuizen.
Voor een dergelijke verzekering be
staat zowel bij het kabinet en de Staten-
Generaal als ook by de Ziekenfondsraad
grote belangstelling.
DUITSLAND VERBIEDT
LUCHTLIJN KEULEN-R'DAM
De reeds definitieve plannen van de
Swiss Air om de bestaande luchtlijn
ZurichStuttgartKeulen gedurende de
komende zomerdienstregeling tot Rot
terdam door te trekken, zijn plotseling
door de bevoegde Duitse autoriteiten
de grond in geboord. Zjj hebben de
Swiss Air thans meegedeeld daarvoor
geen toestemming te kunnen verlenen.
Desgevraagd beperkt de directie der
Swiss Air er zich toe mee te delen, dat
Duitsland deze weigering grondt „op
het bestaande Duits-Zwitserse lucht
vaartverdrag. dat in zulke verbindingen
niet voorziet".
De opneming van Rotterdam in het
Swiss Air-net moet daarom tot een
latere datum worden uitgesteld, aldus
de Swiss Air-directie.
Uit het Leidsch Dagblad van
4 Mei 1860:
In de jaarlijksche algemene
vergadering van de Ned. Mij. tot
bevordering van de afschaffing dei
slavernij te 's-Hage gehouden is
tot voorzitter benoemd Mr. G
Groen van Prinsterer.
