„Bankier van het verzet" betaalde
in totaal honderdenzes miljoen
Geniale leiders vielen
door moordenaarshand
Ingenieuze manupilaties gaven
uitkomst aan vele onderduikers
DE BELASTINGINSPECTEURS
KNOEIDEN OM HET HARDST....
NSF: uniek in
bezet Europa
SD trof het NSF in het hart
Opgericht 1 maart 1860
Dinsdag 3 mei 1960
Derde blad no. 30039
Historie van het Nationaal Steun Fonds
Financiering van verzet slaagde volkomen
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Overmorgen, 5 mei, gaan de vlaggen uit! Nederland herdenkt dan
de dag, waarop de bevrijders een eind maakten aan de onderdrukking
van de Duitse bezetters. Nederland herdenkt ook die vijf donkere
jaren, die aan die bevrijding vooraf gingen. Jaren van angst, leed,
honger. Jaren ook van hardnekkige ondergrondse tegenstand. Het ver
zet is een periode uit onze vaderlandse geschiedenis, die wij in tegen
stelling tot vele zwarte bladzijden, met trots kunnen tonen. Dat verzet
uitte zich in het uitgeven van illegale bladen en brochures, het verza
melen van militaire en civiele inlichtingen, gewelddadige activiteiten
tegen de vijand, maar ook in het helpen van personen, die door de
Sicherheitspolizei werden gezocht en het inzamelen van gelden ten
behoeve van de actieve verzetsarbeid. Pecunia nervus rerum. Zonder
geld was het verzetswerk ondenkbaar.
Sober relaas
Een juistere verschijningsdatum van
het boek „Het Nationaal Steunfonds-
bijdrage tot de geschiedenis van de
financiering van het verzet, 1941—1945"
is dan ook nauwelijks denkbaar. Prof.
mr. P. Sanders, hoogleraar aan de
Economische Hogeschool te Rotterdam,
die deze studie in opdracht van het
Rijksinstituut voor Oorlogsdokumentatie
heeft geschreven, heeft in een sober
relaas van 180 pagina's de belangrijke
rol beschreven, die het Nationaal Steun
fonds in het verzet heeft gespeeld. Hoe
belangrijk die rol was, blijkt uit een
enkel cijfer: het NSF heeft ter finan
ciering van het verzet meer dan f. 106
miljoen bijeengebracht.
Gegroeid uit een organisatie de
zeemanspot die uitsluitend gezinnen
van de opvarenden der koopvaardij te
hulp kwam, heeft het N.S.F. zich tot
een machtig en wijdvertakt geheel ont
wikkeld, dat met name van 19431945
niet meer weg te denken valt uit de
ontplooiing van de Nederlandse illigali-
teit.
GROTE OFFERZIN
Overigens omvatte het werk van het
N.S.F. niet alle geldinzamelingen, die
voor het verzetswerk zijn gehouden.
Reeds onmiddellijk na de Duitse inval in
1940 verleenden tallozen directe steun
aan degenen, die zij in nood en gevaar
wisten. Daarnaast kwamen al spoedig
kleine organisaties, die brodeloos geraak
te geestverwanten bijsprongen. Een vol
ledig overzicht is niet te geven. Wel is
bekend, dat in kringen van de oude
SD.AP. f. 400.000 werd bijeengebracht,
de AR. Partij zamelde f. 150.000 in ter
ondersteuning van journalisten, die
weigerden de Nazi's naar de ogen te
zien, in Leiden werd f. 60.000 bijeenge
bracht voor steun aan gezinnen van
hoogleraren, die ontslag hadden geno
men of gekregen, de r.-k. kerk collec
teerde f. 15 miljoen voor degenen, die
hun betrekking hadden verloren, een
collecte in de Hervormde Kerken bracht
f. 700.000 op voor jpodse en andere on
derduikers, bij andere kerkgenootschap
pen bleek een soortgelijke offervaardig
heid en de communistische partij
Nederland zamelde van 19401943 ruim
f. 700.000 in. Daarnaast had vrijwel
iedere verzetsgroep de noodzaak gevon
den om ter voortzetting van het werk
inzamelingen te houden.
DE „ZEEMANSPOT"
De eerste financieringsinstelling van
betekenis was de z.g. „zeemanspot". In
1941 verbood de bezetter de uitbetaling
van de volledige salarissen aan gezinnen
van zeeheden, die in geallieerd verband
voeren. De Nederlandse regering te Lon
den reageerde hierop door zich garant
te stellen voor deze salarissen en de be
volking op te roepen de zeemansgezin
nen te steunen met geld, dat dus later
zou worden terugbetaald. Aanvankelijk
beperkte die hulpverlening zich tot de
activiteit van tal op zichzelfstaande
kleine organisaties. In 1942 werd de zaak
overkoepeld in de zeemanspot. In deze
organisatie vonden de twee mannen, die
later het N.S.F. zouden opbouwen,
elkaar: Walraven van Hall (de jongere
broer van de huidige burgemeester van
Amsterdam), commissionair in effecten
te Zaandam, en Iman J. van den Bosch,
een oud-marineman, die chef van de
expeditie bü Philips in Eindhoven was.
Walraven van Hall
GECAMOUFLEERDE
LENINGEN
Walraven van Hall was de uitvinder
van het ingenieuze systeem, waarbij het
mogelijk werd geldleningen te sluiten
zonder dat de leninggevers daarbij ge
vaar tegenover de bezetter zouden lopen.
Hun namen mochten nergens worden
geregistreerd. Als bewijs voor de geld
lening zou gelden een waardeloos effect,
een oud markenbiljet of eenzilverbon.
Het was nu alleen nodig een lijst van
deze stukken aan te leggen met, des
noods in code, het bedrag van de lening,
die na de oorlog zou worden terugbe
taald. Hoe knap de Duitse speurhonden
ook waren, zij zouden zo de lijsten
hun in handen zouden vallen moeilijk
kunnen nagaan, wie de eigenaar was
van b.v. 4Vj obligatie Wladikawkas 1896
no. 91615 of van een zilverbon van f. 1.—
serie no. 65782.
De leningen werden dus op gecamou
fleerde wijze geregistreerd en als code
werd achter de naam van het waarde
loze effect b.v. 5x geschreven, hetgeen
f. 5000.betekende. Om de administra
tie niet te omslachtig te maken, werden
alleen leningen van f. 1000.of meer
geaccepteerd. Vele miljoenen guldens
kwamen op deze wijze binnen.
Moeilijker werd de afrekening, waar
van uiteraard na de bevrijding bewijzen
op tafel moesten komen. Walraven van
Hall eiste kwitanties en stuitte hiermee
aanvankelijk op veel verzet, met name
van zijn medewerker Van den Bosch. Zij
kwamen tnslotte over deze kwestie, ook
in het latere N.S.F., tot volledige over
eenstemming. De kwitanties werden als
onvermijdelijk, ondanks de bezwaren,
geaccepteerd.
LANDROTTENFONDS
Al spoedig, nadat de arbeidsinzet met
het wegvoeren van arbeiders naar Duits
land op gang kwam, bleek het nodig
naast de zeemanspot een „Landrotten-
fonds" te stichten, ter ondersteuning
van de onderduikers. Van Hall en Van
den Bosch wierpen zich ook op deze
taak. Het bleek echter noodzakelijk de
zeemanspot van het nieuwe NBR. ge
scheiden te houden. Immers, voor de
„zeemanspot" had men de garantie uit
Londen, waarop leningen konden worden
afgesloten, terwijl het N.S.F. moest
trachten schenkingen te krijgen of gel
den, die werden gegeven als lening met
de wetenschap, dat de regering ze wel
licht niet zou terug geven. Het bleek zeer
moeilijk de financiering van onderdui
kers en andere slachtoffers van de
Duitsers op de lange duur vol te houden.
Men slaagde er echter in via de belas
tingdienst en het bedrijfsleven toch een
flink fonds te vormen.
GARANTIE
Via tal van Engeland-vaarders werd
de regering in Londen duidelijk gemaakt
hoe belangrijk het was, dat het N.S.F.
over meer geld kreeg te beschikken. Dit
resulteerde eind 1943 in een bescheiden
toezegging, die per telegram onder de
schuilnaam „kaaskop" naar Nederland
werd gebracht: het N.S.F. kreeg een
garantie voor een totale uitkering van
f. 200.000. Nadat opnieuw op de nood
zaak van een vèr strekkende garantie
werd aangedrongen, bereikte het N.S.F.
een door minister-president Gerbrandy
ondertekend en per microfoto overge
bracht schrijven, waarin een machtiging
werd gegeven tot uitbetalingen van in
totaal f. 30 miljoen, waarvan f. 20 mil
joen op een door de regering nader te
bepalen tijdstip ter beschikking zou
komen. De terminologie was wat slordig,
want de argeloze lezer zou denken, dat
het om een gewoon krediet ging en men
slechts om betaling behoefde aan te
kloppen. Bij wie? Bij de NSB-er mr. M.
M. Rost van Tonningen van de Neder-
landsche Bank
ERKENNING
Ook later bleek men in Londen geen
juist inzicht te hebben in de werkelijke
situatie in het bezette gebied, aldus
constateerde prof. Sanders thans in zijn
geschiedboek. Op 2 augustus 1944 kwam
de tweede machtiging: men mocht over
gaan tot distributie van de f. 20 miljoen.
Voor het NSF betekende dit niet al
leen meer mogelijkheden tot het verkrij
gen van geld via leningen, maar ook, dat
de organisatie zich als een centraal
hulpverleningslichaam erkend voelde.
Het aantal gijzelaars en onderduikers
narp van maand tot maand toe en de
uitgaven gingen met sprongen omhoog.
Met de regeringsgarantie achter de
Zij stonden aan de goede kant
Belastinggelden vloeiden naar het verset
Van meet af aan is in Neder
land tijdens de Duitse bezetting
verzet geboden tegen de overwel
diger. Van meet af aan heeft men
er geld voor nodig gehad. Men
moest aanvankelijk honderden, la
ter honderdduizenden personen
steunen, die door de vijand ge
zocht werden.
Op tal van wüzen is het beno
digde geld bijeengebracht en ge
distribueerd. In dat proces heeft
één speciale geheime organisatie
een vitale en onmisbare rol ge
speeld: het Nationaal Steun Fonds.
Onder de bezielende leiding van
Walraven van Hall en Iman J«
van den Bosch heeft het N.S.F.
zich ontwikkeld tot een organisa
tie, nniek in geheel Europa. Men
kan haar het best aanduiden als
,,De bankier van het verzet". Met
ingenieuze middelen wist het
N.S.F. f. 106 miljoen aan het ver
zet dienstbaar te maken.
Het optreden van het N.S.F.,
gektyimerkt door moet}, vinding
rijkheid en integriteit, wordt door
prof. mr. P. Sanders in zijn boek
over de financiering van het ver
zet uitgebeeld, grotendeels aan
de hand van lange gesprekken,
die de auteur na de oorlog met
meer dan 100 personen gevoerd
heeft, die nauw bij de leiding en
de werkzaamheden van de orga
nisatie betrokken waren.
Over het algemeen zijn in het
boek de ware namen van de me
dewerkers van het N.S.F. niet
vermeld. Het gebruik van schuil
namen waarvan de sleutel zich
in de collectie van het Rijksinsti
tuut voor Oorlogsdocumentatie
bevindt is echter geheel in over
eenstemming met de geest, die het
N.S.F.-werk heeft gekenmerkt:
een geest van onbaatzuchtigheid
en integriteit, waarin enkele dui
zenden landgenoten een prachtig
stuk verzetswerk hebben verricht.
hand werden twaalf grote banken bena
derd om elk f. 200.000 te lenen op een
speciale wijze, waardoor deze leningen
niet in de boeken zouden voorkomen.
Ook de grote levensverzekeringsmaat
schappijen werden bewerkt. Een NSF-
medewerker zegt hierover: „Wij wogen
f. 100.000 in bankpapier en gaven dit
aan het NSF. Wij borgen op: een kwasi-
ton in een verzegelde enveloppe met pre-
Belastingambtenaren staan bekend
als nauwgezette en integere werkers.
Zy willen graag, dat die indruk be
stendigd blijft. Daarom is in het hoofd
stuk „Belastingverzet" in het boek over
het Nationaal Steun Fonds van prof.
mr. P. Sanders geen enkele naam van
inspecteur of ontvanger der belastin
gen genoemd. Immers, de financiële
manipulaties, die tal van hooggezeten
belastingfunctionarissen tijdens de oor
log ten behoeve van het verzetswerk op
hun naam hebben staan, zouden in vre
destijd gepleegd, met vele jaren gevan
genisstraf gestraft worden
De belastingdienst deed in maart
1943 zijn intrede in het verzet. Op die
datum dreigde de kas van de Onder
steuningsorganisatie .Zeemanspot" de
dupe te worden van de verordening,
waarbij de bankbiljetten van f. 500.
en f. 1000.— waardeloos werden ver
klaard. Niet vergeefs werd toen een
beroep gedaan op enkele belasting
inspecteurs. die uit hoofde van hun
functie wisten, waar zich liquide mid
delen zouden bevinden. Zij konden
zodoende medewerken, dat de grote
biljetten op legale wijze werden onder
gebracht.
Valse aangiften
Ook illegaal is medewerking ver
leend ten behoeve van joodse medebur
gers, die door deze maatregel van hun
liquide middelen beroofd dreigden te
worden, en wel op deze wijze: de aan
gifte van een vertrouwd persoon, die
daarvoor zijn medewerking wilde ver
lenen, werd gewijzigd, zodat deze bijv.
in plaats van f. 100.000.aan effecten
f. 100.000.aan contanten opgaf, waar
na de inspecteur de beschikking gaf
op grond waarvan de f. 100.000.— door
de ontvanger werden ingewisseld.
Deze methode werd later nog ver
fijnd, doordat men de medewerking
van een belastingplichtige overbodig
maakte. Men werkte eenvoudig met
een fictieve belastingplichtige en een
fictief dossier. Op kleinere inspectieswerd bijna f. 800.000.ontvangen.
kon met vrucht het volgende systeem
worden toegepast. Er werd een volko
men normale aanslag opgelegd, echter
met een speciaal artikelnummer, bijv.
boven de 8000. De ontvanger, die mede
in het komplot was, wist daardoor, dat,
wanneer een dergelijke aanslag werd
voldaan, hij het bedrag niet in zijn
verantwoording moest opnemen, welke
maandelijks naar Den Haag werd ge
stuurd. Het bedrag werd in een ge
heim journaal geboekt en aan de in
specteur ter hand gesteld, die het ten
goede van het N.S.F. liet komen.
Inspecteur ontving
Een andere methode, welke overal
kon worden toegepast, bestond hierin,
dat voor verschuldigde inkomstenbe
lasting, ondernemingsbelasting, vermo
gensbelasting of vennootschapsbelas
ting geen aanslag of navorderingsaan
slag ten kohiere werd gebracht. De ver
schuldigde belasting werd betaald aan
de inspecteur in plaats van aan de
ontvanger.'Soms moest men de belas-
tingplechtige nader inlichten om hem
tot een dergelijke abnormale wijze van
betalen te bewegen, maar vaak viel
het hem niet eens op.
Dan was er de uitstel van betaling".
In overleg met de belastingplichtige
betaalde deze echter toch op tijd en
wel in handen van de inspecteur. Ook
kwam het voor, dat de inspecteur een
bevelschrift opmaakte tot verminde
ring van een betaalde aanslag, zon
der dat in werkelijkheid enige aan
spraak op vermindering bestond. Een
inspecteur verleende tot een bedrag
van bijna f. 300.000.aan fictieve te
ruggaven voor omzetbelasting.
In de inspectie Rotterdam, waar
grote bedragen waren verschuldigd
wegens accijnzen, werd voor deze be
dragen .uitstel verleend". In werke
lijkheid werden zij tegen afzonderlijke
kwitantie ontvangen. Bij de ontvanger
berustte te dien einde een kwitantie
boekje. getiteld „geleend ten behoeve
van het' onderwijs". Op die manier
Hongerwinter ivas de vuurproef
Het huis aan de Leidsegracht 48.
waar het hoofdkwartier van het
N.S.F. was gevestigd. Door een
simpele aanduiding in de agenda
van een gearresteerde verzetsman
greep de S.D. in. Op 27 januari
1945 werden hier Walraven van
Hall en vier van zijn medewerkers
gegrepen.
(Foto afgestaan door
Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie)
cies hetzelfde gewicht aan krantepa
pier. Op de enveloppe stond: „Deze en
veloppe bevat geld voor noodrantsoe
nen voor personeel en mag slechts in
noodgeval in presentie van de directie
worden geopend'. Zij was voorzien van
de handtekeningen van de president
commissaris en de directie.
OPPOSITIE
Prof. Sanders gaat in zijn boek uit
voerig in op tal van moeilijkheden, die
zich in de illegaliteit afspeelden. Een er
van was de oppositie van Limburgs zijde,
waar men het onjuist vond, dat alleen
het NSF garanties uit Londen had ge
kregen. Het was dr. L. Neher van het
nationaal comité, die hier een bemidde
lende rol heeft gespeeld. Niettemin zond
Limburg een afgevaardigde naar Lon
den om daar een andere grondslag voor
de financiering te bepleiten, namelijk
uitgaande van de geestelijke stromingen
in ons volk.
De regering heeft haar inzicht echter
niet gewijzigd en beperkte de garantie
verlening uitsluitend tot het NSF
Do spoorwegstaking stelde het NSF
door de enorme toeloop van onderdui-
De hongerwinter is voor het Natio
naal Steun Fonds de vuurproef ge
weest, die het met bovenmenselijke
inspanning glansrijk heeft doorstaan.
Inspanning op ieder gebied: bij de géld-
creatie met medewerking van de kop
stukken op financiëel terrein in den
lande, geestelijke en zware lichame
lijke inspanning van leiders en mede
werkers, die onvermoeid de talloze
taken, die op hun schouders rustten
tot een goed einde wisten te brengen,
en doorzettingsvermogen om ondanks
de vele tegenslagen, die het werk on
dervond, tot het einde toe vól te hou
den. Bij dit alles het voortdurend tast
baar aanioezige gevaar van een des
perate vijand, die niets naliet om op
standig Nederland met slag op slag te
treffen.
In het boek, waarin prof. mr. P. San
ders de geschiedenis van het NSF heeft
beschreven, lezen wy, dat er na Dolle
Dinsdag, in september '44 de zwaarste
slagen zijn gevallen. Niet minder dan
85 medewerkers zijn gesneuveld. Onder
hen bevonden zioh de twee steunpilaren
Van de verzetsarganisa/tde Iman J. van
den Bosdh en Walraven van Hall.
kers voor enorme problemen. Daarbij
kwamen de wrijvingen tussen de directie
van de Spoorwegen en de NSF-leiding,
waarover in het onlangs verschenen
boek over de spoorwegstaking eveneens
uitvoerig is geschreven. De Spoorwegen
stelden zich op het standpunt, dat de
lonen voor 100 aan de stakers moes
ten worden uitbetaald, terwijl het NSF
de spoormannen niet meer wilde geven
dan de steunnormen, die voor alle on
derduikers golden. Won Walraven van
Hall de strijd, dat zijn organisatie de
touwtjes van de uitbetalingen in han
den kreeg, zo won ir. Hupkes het geschil
over de hoogte van de uitkeringen: de
spoorwegstakers kregen het volle loon
met daarenboven nog een kerstgratifi
catie.
GENIALE VERVALSINGEN
Het was duidelijk, dat er nieuwe geld
bronnen moesten worden aangeboord.
De spoorwegstaking alleen al vergde een
aderlating van f. 5 miljoen per maand.
Particulieren, banken en bedrijfsleven
waren reeds eerder ingeschakeld en ook
de belastingdienst had al belangrijke
medewerking verleend. Er bleef nog één
weg open: de Rijksfondsen, waar men
tot dusver niet had kunnen aankloppen,
omdat deze onder controle stonden.
Toen werd het geniale plan ontwik
keld, waarin mr. G. van Hall, de huidige
burgemeester van Amsterdam zo'n be
langrijke rol heeft gespeeld: het werd de
grootste „zwendetzaak" uit de financiële
geschiedenis van ons land. Prof. San
ders zet deze ingewikkelde financiële
manipulaties uitvoerig uiteen. Het komt
in het kort hierop neer, dat het NSF
valse schatkistpromessen liet vervaar
digen. die onder de ogen van de NSB-
directie van de Ned. Bank werden ver
wisseld voor de echte, welke vervolgens
werden uitgewisseld met de Coöperatieve
Centrale Boerenleenbank, die deze
exemplaren ruilde voor schatkist-pro
messen, die op handelsnaam stonden en
konden worden verzilverd.
Het aantrekkelijke van deze falsifica
tie was, dat een promesse minstens
f. 100.000 groot was, waardoor er betrek
kelijk weinig behoefde te worden aange
maakt. Deze truc speelde het NSF het
kapitaal van f. 51 miljoen in handen.
Hiermee kon men ruimschoots door de
hongerwinter komen.
AFWIKKELING
Het NSF. de „bankier van het verzet",
is als instituut enig in Europa geweest.
De illegaliteit in Frankrijk bijv. kon van
Noord-Afrika uit van geld worden voor
zien. Nederland miste iedere communi
catie met zfjn regering in Londen. Bij
zonder is wel de zeer accurate boekhou
ding, die kenmerkend was voor het
NSF, zodat na de bevrijding iedere le
ning tot op de cent nauwkeurig kon
worden teruggestort. De toen in het le
ven geroepen stichting, die de afwikke
ling voor haar rekening nam, hield zelfs
nog geld over, waaruit diverse instellin
gen, zoals de Stichting '40-'45, nog enig
profijt hebben mogen trekken.
Prof. Sanders komt in zijn boek tot
dezelfde conclusie als die van de en
quêtecommissie van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal: „aan de perfecte
organisatie van het NSF is het te dan
ken, dat de financiering van het verzet
- de spoorwegstaking daaronder begre
pen - ten volle geslaagd is".
Iman J. van den Bosch.
IN DE VAL
Van den Bosch, die sinds 1942 in Gro
ningen was ondergedoken en de centrale
fig-uur was van het NSF voor de vijf
noordoostelijke provincies, werd in het
najaar van 1944 verzocht de leiding op
zioh te nemen van de overkoepeling van
het gewapend verzet in Groningen. In
het grote belang van een ongestoorde fi
nanciering van het verzet, dat mede
door de spoorwegstaking gigantische af
metingen had aangenomen, meende hij
dit niet te moeten aanvaarden en be
paalde hij zich tot het geven van advie
zen. Helaas is dit hem toch nog nood
lottig geworden.
Op 18 oktober 1944 werd hij door een
ongelukkig toeval opgewacht door de SD
op een vergaderplaats en ofschoon hij
het gevaarsignaal op het laatste ogen
blik opmerkte en doorliep, achterhaalde
een Duitse kogel hem. Hij werd in de
schouders geraakt. Na enige pijnlijke
verhoren, die hij als een man doorstond,
zonder iets los te laten, was de ring om
hem gesloten. Op 28 oktober werd het
vonnis te Westerbork voltrokken. De
verzetsstrijder „Van Dijk" zegt over hem:
.Rechtop en onversaagd waöhtte hij
de kogel van zijn moordenaars en on
der de uitroep „Leve de Koningin" viel
een van onze meest vooraanstaande ver
zetslieden, een onzer edelste mannen,
voor zijn vaderland."
ZAKBOEKJE
Eveneens een toeval, eveneens een
vergadering, hebben geleid tot de dood
van Walraven van Hall. de leider van
het NSF in het Westen. Van Hall was
niet alleen de financier van de illegali
teit, hij zorgde tevens voor de samen
bundeling van het verzet. Steeds wist
hij groepen, die gespannen tegenover el
kaar stonden, tot elkaar te brengen en
te zorgen, dat de samenwerking tot
stand kwam. Zijn aandeel in het lande
lijk werkcomité, dat speciaal in het le
ven was geroepen om de maatregel van
de bezetter tot arbeidsinzet van alle
mannen van 16 tot 40 jaar te doen mis
lukken. is hem noodlottig geworden.
Op 26 januari 1945 werd een zekere
„Hugo" gearresteerd, in wiens zakboekje
de SD op de volgende dag de aanduiding
.Land.W. 12.30 LG" aantrof. Tijdens het
verhoor gaf „Hugo" te kennen, dat hier
mee bedoeld werd, dat op die dag om
12.30 uur op de Leidsegracht een verga
dering van het landelijk werkcomité zou
plaatsvinden. Na de oorlog verdedigde
hij zijn loslippigheid door te zeggen, te
hebben gemeend, dat iedereen voor die
tijd wel van zijn arrestatie op de hoogte
zou zijn gebracht, zodat de vergadering
op de Leidsegracht wel niet zou door
gaan.
SLACHTOFFERS
Maar de arrestatie van .Hugo" bleek
niet bekend en op die noodlottige zater
dag stapten vijf verzetsleiders, onder wie
Walraven van Hall, het huis aan de
Leidsegracht binnen en daarmee ook de
val. die de SD hier had opgezet.
Van Hall werd naar het huis van be
waring aan de Weteringschans gebracht.
Er was nog hoop. De SD wist nog niet.
dat zij met Van Hall de veelgezochte
„Van Tuil" gevangen hadden.
Die hoop bleek ij del. Een medegevan
gene venried zijn identiteit. Wallie van
Hall werd op 12 februari 1945 met enke
le anderen, onder wie Frits Nieuwen-
huysen, de secretaris van het Nationaal
Comité, in Haarlem-Noord gefusilleerd.
Zo ontvielen het NSF zijn beide hoofd
figuren. Hun werk werd echter voort
gezet. Geen van de ondersteunden, geen
van de verzetsgroepen, die op de finan
ciering waren aangewezen, hebben ge
weten hoezeer de Duitsers het NSF in
het hart hadden geraakt. De bezieling
van de gevallenen heeft tot het einde
haar uitweiding op degenen, die verder
gingen niet gemist.
Militair verongelukt
In de legerplaats Nunspeet is gister -
middeg een ongeluk gebeurd, dat het le
ven heeft gekost aan de 21-jarige sol
daat eerste-klasse L. L. M. Lemmens uit
Boxtel. Deze stond bjj een garagedeur,
toen een chauffeur een zware trekker in
de garage wilde plaatsen. Door nog on
opgehelderde oorzaak raakte soldaat
Lemmens met het hoofd tussen de trek
ker en de deur bekneld. Hij werd naar
het Piusgesticbt te Harderwijk overge
bracht, doch bleek bij aankomst daar te
zijn overleden. De marechaussee stelt 'n
onderzoek in naar de toedracht.
Het slachtoffer behoorde tot de staf-
oompagnie logistieke brigade in de le
gerplaats Nunspeet.
