Mensen verdwenen spoorloos in de
geheimzinnige grotten van Wookey
„Martin Kortla D. P.": 700bladzijden
Oudste prehistorische nederzetting op de Britse
eilanden lag onder de grond
Schrijnend leed raakt de wereld
treft diep en steeds dieper....
In 1912 werd geraamte van legendarische
heks werkelijk gevonden
(Bijzondere medewerking)
Trek de zevenmijlslaarzen aan en ga terug naar de in de nevelen
der vergetelheid sluimerende tijden tussen de jaren 60.000 en 100.000
vóór het begin onzer jaartelling. Ga dan naar het zuidwesten van
Engeland, thans Somerset geheten, en maak een wandeling over de
krijtrotsen bij Wookey, die thans Mendip Heuvels worden genoemd.
U zou dan een goede kans maken om bespied te worden door de
prehistorische mens, die daar in de grotten en holen in de rotsen de
oudste menselijke nederzetting op de Britse Eilanden had gevormd.
Vierhonderd eeuwen heeft hij zich daar gehandhaafd, zij het, dat hij
zo nu en dan plaats moest maken voor wilde dieren, want ook reuzen-
herten, wolharige rhinocerossen, mammoets, holenberen en holen-
leeuwen kozen die grotten en holen graag als leger. En niet slechts
zou U door de prehistorische mens zijn bespied, II zou stellig de
aandacht getrokken hebben van de troepen hyena's, die de streek
onveilig maakten. Deze ongure dieren zouden II opgejaagd hebben,
totdat U in wanhoop de sprong over de steile klippen zou hebben
gewaagd. Dan was uw einde gekomen, want de hyena's zouden U
beneden opgepeuzeld hebben. Zo verging het althans menig mens en
menig dier in die oude, oude tijden. Opgravingen brachten dit aan
het licht.
In de onderaarase yrotten van
Wookey Hole. temidden van een
grote hoeveelheid stalactieten en
stalagmieten stroomt het riviertje
de Axe.
staande gewassen totdat een monnik
in Glastonbury haar veranderde in
een stenen formatie.
En nu de werkelijkheid! Tijdens een
wetenschappelijke speurtocht in 1912
vonden de onderzoekers in de grotten
het geraamte van een tamelijk jonge
vrouw. Nabij het geraamte lagen een
dolk, een offermes, een melkemmer,
een haspel en een bol van melkwitte
kalksteen, die veel leek op een kristal,
waarvan in de oude tijd heksen en to
venaressen zich bedienden. Deze voor
werpen bevinden zich thans in het
museum te Wells. En vlak bij het ge
raamte trof men de skeletten aan van
twee geiten vlak bij de paal, waaraan
zij vastgebonden waren geweest. De
legende van de heks had dus een his
torisch juiste achtergrond. Aan de
„Duivels", aldus kenschetsen de
mensen in Somerset de dingen
die gebeurden en misschien nog
gebeuren in de onderaardse
holen bij Wookey. ook al vindt
men thans op aarde bij die
grotten een modern restaurant
en een prachtig zwembad.
hand van schedels en beenderen, die in
grotten sedertdien werden gevonden en
dateren uit de laat-Keltische periode,
is men tot het inzicht gekomen, dat
eens in die grotten mensenoffers zijn
gebracht.
Geheim ontsluierd
EN kwart eeuw geleden ruim is
Eeen oudheidkundige, dr. Mal-
combe, begonnen met een syste
matisch onderzoek van de grotten van
Wookey. Na enige onderaardse gewel
ven te zijn doorgetrokken, kwam hij
met veel moeite in een vierde spelonk,
waarin zich een groot meer bleek te
bevinden. Dit is een verbreding van de
onderaardse rivier de Axe, die door de
grotten stroomt, maar welks loop men
tot dusver nog niet helemaal precies
heeft kunnen vaststellen. Wel stelde
dr. Malcombe vast, dat het riviertje
onder het zee-oppervlak in zee uit
mondt. Het raadsel van de griezelige
cadaver-vangsten der vissers was ver
klaard.
In later jaren werden ook andere ge
heimen ontsluierd. Zo ontdekte men,
dat in een ander gewelf een tweede
meer ligt. Daar de ruimte vrijwel is af
gesloten. wordt bij stijging van het wa
teroppervlak de lucht samengeperst.
De geluiden, die door de kieren en
spleten ontsnappende lucht maakt, ga
ven, versterkt door echo-effecten, de
indruk van kerkklokken, kerkorgels en
mensenstemmen
Nog steeds heeft Wookey Hole ge
heimen, die niet ontraadseld zijn, want
Sommige grotten zijn van een
indrukwekkende grootte, waarbij
de kleureffecten van de verschil
lende steenformaties een prach
tige decoratie vormen.
lang niet alle gewelven zijn reeds door
de mens betreden. Menige belangwek
kende prehistorische vondst kan nog
gedaan worden.
De grotten van Wookey zijn sedert
enige generaties in het bezit van de fa
milie Hodgkinson. Pas in 1928 werden
zij opengesteld voor het publiek. Thans
vindt men er op aarde een uitstekend
restaurant, een cafetaria, een zwem
bad, souvenirwinkels en een museum.
Thans komen van heinde en ver bezoe
kers om de grot te zien.
Maar de bevolking der streek spreekt
nog steeds met enige afkeer over die
„duivelse onderaardse holen", waar zo
veel dingen gebeurdenen misschien
nog gebeuren, die duivels en slecht
zijn.
(Nivan;o - Nadruk verboden».
IJ brachten tevens aan het licht,
Zdat in historische tijd de mens
een wijkplaats zocht en vond in
de grotten van Wookey. De oude (Kel
tische) Britten namelijk zochten er
van 250 v. C. tot 450 n. C. een toe
vluchtsoord. Zeven eeuwen lang was
Onderaards Wookey dus een Keltische
nederzetting. Een verzameling ge
reedschappen, sieraden, kammen, aar
dewerk en glas in het museum van
Wookey bewijst dit, terwijl in de grot
ten gevonden Romeinse munten wijzen
op (handels) contact met de Romeinse
bezetters. Pas na het vertrek der Ro
meinen en by de komst der Saksen
verloor Wookey zyn betekenis als ne
derzetting, want de opdringende Sak
sen noodzaakten de Britten, hun heil
te zoeken in Wales en Cornwall.
En later
AARMATE de geschiedenis voort-
|\T schreed, nam het aantal sagen en
legenden over de grotten van
Wookey toe. De historische mens was
bevreesd voor die geheimzinnige on
dergrondse gewelven. Inderdaad, zon
derlinge geluiden werden er gehoord.
Mensen, die zich in de diepte hadden
gewaagd, verdwenen op onverklaar
bare wüze. Reeds in de vroege middel
eeuwen, lang vóór de Kruistochten
een aanvang hadden genomen, maak
ten kerkelijke geschriften, opgetekend
door vrome monnikken, gewag van
Wookey als van een duivels oord, waar
de mens door duivelse gevaren werd
bedreigd.
Die duivelse reputatie werd steeds
weer gevoed door griezelige vangsten
van vissers op zee. Van tyd tot tyd ge
beurde het namelijk, dat zo'n visser
man met een partytje vis een mense
lijk cadaver ophaalde en dat
bleek dan te zyn het lijk van iemand,
die een speurtocht had ondernomen in
de grotten van Wookey.
IN de achttiende eeuw woonde er in
Somerset een boer, Williamson ge
heten. Hü sloot een weddenschap
af, dat hij diep in de grotten zou gaan
en levend zou terugkomen. Inderdaad,
boer Williamson kwam levend terug
(vertelt men U nog heden ten dage in
de streek), maar hij was waanzinnig
geworden door de doorstane angsten
en kwellingen. Na hem drukten an'
dere, onder wie wetenschappeiyke,
onderzoekers Williamson's voetsporen
en keerden of niet of krankzinnig te
rug. Tot voor korte tyd genoten de
onderaardse „Kerkklokken van Woo
key" de treurige vermaardheid, dat,
wie die onderaardse muziek vernam,
gedoemd was om te sterven.
Het eerste gewelf, dat ik betrad,
heet de Heksenkeuken. Er is niet
veel verbeeldingskracht voor nodig om
in de donkere stalagmiet-formatie in
dat gewelf de „Heks van Wookey" te
herkennen. Door de eeuwen heen is de
legende van deze heks door de ene ge
neratie aan de andere overgeleverd,
zy was, aldus de legende, een boze
vrouw, die heel lang geleden met haar
geiten woonde in de grot. zy betoverde
liefdesparen, het vee en de te velde
Blik in Badingsopera-partituur
Première 15 juni tijdens Holland Festival
(Speciale berichtgeving)
HET is met een opera in wording, als met een in aanbouw zijnd
huis: maanden tevoren wordt er gewerkt aan de opzet, aan de
uitwerking van het schema en tenslotte aan de voltooiing. De com
ponist Badings is nu zover, dat de opera „Martin Korda D.P
displaced person welke hij schrijft in opdracht van de minister
van O. K. en W., thans in partieel klaar is. Dat wil zeggen, dat alles
geschetst is, dat de structuur zijn bestemming heeft gekregen, maar
dat de uitwerking in de partituur (welke een omvang van 700 blad
zijden zal krijgen) binnen de kortstmogelijke tijd moet geschieden,
want de Nederlandse Opera moet ter instudering de vocale en
instrumentale partijen hebben. Dit verdraagt geen uitstel, want bij de
opening van het Holland Festival zal op 15 juni a.s. de première
plaatsvinden.
Indianen komen op voor hun voorouders
De Indianen zijn bijzonder weinig in
genomen met de wijze waarop de
Amerikaanse televisie en Hollywood
kun voorouders uitbeelden. Hegentien
stammen van in Oklahoma wonende
roodhuiden hebben zich thans aaneen
gesloten om bij leden van het Congres
aandacht te wekken voor hun klach
ten. Enkele rijke „olie"-Indianen
op wier jachtvelden olie wordt geboord
overwegen zelfs een particulier
televisiestation te kopen en westerns
te vertonen waarin nobele Biouxof
Pawnee's door laaghartige blanken
worden overvallent
De woordvoerder van de ontevreden
Indianen is Mike Ansara, die in de t.v.-
serie Gebroken Pyi" en een nieuwe
western", ,,Law of the plainsman",
veel succes heeft geboekt. Ansara ziet
er uit als een Indiaan, spreekt als een
Indiaan en loopt als een Indiaan, maar
heeft geen droppel Indiaans bloed in
de aderen; Hy is nameiyk Libanees.
Niettemin heeft hy het volste ver
trouwen van die Indianen, die de nage
dachtenis van hun voorouders niet be
zoedeld willen zien, en anderzyds heeft
hy ook begrip voor hun klachten. ,,Op
de televisie, en in de meeste films wor
den de Indianen uitgebeeld als leuge
naars en sluipmoordenaars, wier enige
genoegen scalperen is. De meeste grie
ven van de Indianen zUn rechtvaardig.
De belangrUkste oorlogen tussen In
dianen en blanken zyn gewonnen door
de Indianen. In de veldslagen sneuvel
den veel meer ..bleekgezichten" dan
roodhuiden. Slechts door hun grotere
overmacht konden de blanken de In
dianen eronder krijgen. Op de televisie
ziet men altyd dat een groepje moe
dige blanken hele legers Indianen in
het zand doet byten. Dat is niet alleen
onrechtvaardig, het is ook onjuist".
Timbre en vorm
Voor een outsider ziet zo'n parti
tuur er uit als het geheimschrift
van een gangster-bende. Men
deinst er altyd voor terug alsof bü
aanraking de gevaarlykste explosies
eruit zullen springen. Toch is zulk een
partituur een overzicht van welover
wogen vormgevingen zoals men op
grote boekhoudingen evenzeer vernuf
tige samenstellingen van tabellen ziet
maar uit dit laatste komt tenslotte
geen muziek, al zit er veel muziek ten
aanzien der pecunia in.
Maar uit de rekenkundige elemen
ten der muziek moet muziek komen,
daarvoor gaan we naar de opera. We
sluiten onze ogen voor al de notenbal
ken op de lessenaars van de dirigent
en de orkestmusici en we vinden het
veel eenvoudiger dat de solisten het
zonder blad muziek in de handen doen.
We weten echter drommels goed, dat
deze zangeressen en zangers alles
voordien uit het hoofd hebben moeten
leren. Zij kunnen dit evenwel niet in
het hoofd stampen, zoals wij in onze
schooljaren de Franse woordjes e.d.
leerden. Er zyn er wel, die in muzikaal
opzicht een fenomenaal opnemings
vermogen bezitten, maar de huidige
muziek-opleiding geeft een ventande-
ïyke basis, zodat de opera-zanger zyn
party leert als de vakman, of als men
het anders wil noemen als de am
bachtsman.
Men beweert dat Bach gezegd zou
hebben, dat muziek meer transpiratie
dan inspiratie is. Nu heeft men van
dit laatste maar weinig nodig om
boven de bezwaren van dit eerste uit
te komen. Dit bleek ons ook, toen we
dezer dagen een blik mochten slaan in
de partieel en in de gedeeltelyk ge
vorderde partituur van Badings' nieuwe
opera „Martin Korda DP."
We zien recitatieven en aria's, zon
der dat hierin een scherp onderscheid
is gemaakt. Badings heeft een aantal
afgeronde muziekvormen gebezigd. De
ouverture van de eerste acte is een
fuga, even verderop bemerken we een
passcaglia. By het doorbladeren van
de compositie ontdekken we een meng
vorm van een wals en een ragtime,
een canon, danslied, weer een passa-
caglia, dan een sarabande, enz. Een
veelheid van vormen, welke door Ba
dings met grote begaafdheid wordt
gehanteerd. Is deze vormenbouw de
hoofdzaak? Slechts de grondslag, want
zegt Badings, het timbre speelt een
grote rol. Men zal ongetwyfeld zeer
gevoelig zyn voor dit aspect van de
nieuwe opera, want ze is doortrokken
van menselykheld.
De vormgeving is als een voertuig,
waarin plaats is voor het humane, dat
onze gedachten vervult als wy juist in
dit vluchtelingen jaar denken aan de
legio „displaced persons".
Badings zelf heeft het ontwerp van
de handeling van deze opera gemaakt,
het lot van de eindeloze stroom vluch
telingen, die de 20e eeuw tot tweede
periode van volksverhuizing dreigt te
maken heeft hem tot dit onderwerp
van zyn opera aangezet.
DE HANDELING
Martin Korda, een begaafde
jongeman in het kamp van
„displaced persons", houdt
er niet van om als de anderen zijn
levensgeschiedenis te vertellen. Dit
wekt verwondering, maar ook een
zekere ergernis bij de kampgeno
ten. Deze verwondering ivordt des
te groter als Martin buiten het
kamp kennis maakt met een jonge
vrouw. Wanda Mladek geheten, en
respect en zelfs liefde bij haar
vindt. De idylle wordt verstoord
omdat een agent, die, naar een ge
pleegde misdaad zoekend, bij Mar
tins paperassen, een revolver, en
een portret van Wanda vindt, de
vrouw die hem juist heeft afge
wezen. De jaloezie bij de agent
laait op en voor Martin wordt de
situatie nog erger als Wanda's
moeder de omgang tussen beide
jonge mensen komt verbieden. In
deze ellende van hart en ziel, laat
Martin zich door de kampbewoners
bewegen om zijn levensgeschiede
nis te vertellen.
In het tweede bedryf zien we de
terugblik van Martin Korda's leven.
Het nieuwe bevrydende bewind is
binnengetrokken en hoewel Martins
moeder en zuster van het nieuwe re
gime weinig goeds verwachten, staat
Martin open voor het goede van de
geboden idealen. Tyd ens de feestvie
ring vraagt een der leiders van de
rebellen by Martin om een handteke
ning voor een belastende verklaring
over de directeur van het bedryf waar
hy werkt. Martin weigert omdat ze
leugens bevat en meer betrekking heeft
op de houding van zyn directe chef.
Deze is echter een der medewerkers
van het nieuwe regime. Martin wordt
aan een verhoor onderworpen. Onder-
wyi is zyn moeder stervende. Hy mag
haar nog bezoeken, maar vlucht na
een laatste gesprek met haar.
De derde acte speelt zich weer af in
het vluchtelingenkamp. Badings heeft
ter inleiding hiervan elektronische
muziek geschreven, waarin het irreele
wordt weergegeven van de goede voor
nemens en van de dageiykse werke-
ïykheid. Martin ligt op een bank te
slapen, zyn kampgenoten verwachten
zyn arrestatie en als de politie ver-
schynt nemen zy tegenover deze een
dreigende houding aan. Dan komt
Martins verloofde Wanda blij gestemd
op en zegt dat zy een betrekking voor
hem heeft en dat zy kunnen gaan
trouwen.
Deze mededeling valt kwalijk bij de
politieman, haar vroegere vriend en hy
haast zich tot de arrestatie over te
gaan. Maar dan ontdekt men dat Mar
tin niet slaapt, maar gestorven is.
Treurmuziek sluit deze scène af. Het
is stil onder de vluchtelingen, die op
lotsverbetering hopen, maar Martin
behoeft niet meer te wachten
LEIDMOTIEVEN
Dit gegeven is in libretto-vorm ge
zet door de literator Albert van
Eyk. die persoonlijk de situaties
in vluchtelingenkampen in Oostenrijk
en Italië heeft waargenomen. Badings
heeft zich op de basis van de opera-
traditie geplaatst en aan harmonieën
of reeksen an harmonieën het karak
ter van leidmotieven gegeven. Deze
zyn geplaatst in een bepaald timbre en
b.v. voor Martin met de instrumenten:
strijkers, celesta en vibraphoon. Voor
Wanda twee fluiten en twee kla
rinetten.
Doch Badings houdt zich niet streng
daaraan, hy ziet deze slechts als uit
gangspunt. In het geheel sluit zyn
werkwyze aan op de latere werken van
Verdi, dus geen afgeronde recitatieven
en aria's .geen scheiding daartussen.
Er is ruimte voor cantilene. Het frap
peert ons hoezeer Badings de exacte
vormen hanteert. Hy richt zyn In
struerende vinger op de passacaglia,
welke hy zo uitnemend kan benutten
om de sfeer in de handeling om te zet
ten. Hy toont zijn voorkeur voor canons
als een der eigenschappen van de
vroegere Nederlandse componisten
scholen, door hem op vruchtbare wyze
benut, met alleen ln afstand, maar
ook in omkering.
Evenzeer staat hy open voor de rag
time, welke de binnenkomende Ameri
kaanse soldaten in het vluchtelingen
kamp muziek-illustrerend begeleidt,
waarby de wals daarbij byna als een
spotlied gaat klinken. Uit deze vorm
geving biykt steeds meer hoe Badings
het lnspiratleve laat dragen door zyn
exacte creatieve denken. Daardoor
komt het menselijke in het leed van
de vluchtelingen niet ln een veristisch
licht te staan Dit zou de persoon Ba
dings allerminst liggen, maar het
schrijnende van het leed. dat thans de
wereld raakt, treft ons diep en steeds
dieper, naarmate wij het oog laten
gaan in de partieel, het ontwerp van
de opera, waarin de vele aantekenin
gen wyzen op de bedoelde Instrumen
taties, etc., die ln de partituur worden
uitgewerkt: dag en nacht, want 700
bladzyden moeten klaar: zo spoe
dig mogeiykl
In een van de Bilthovense lanen
werkt de componist Badings voor de
première op de openingsavond van
het Holland Festival te Amsterdam.
In Den Haag en Rotterdam zullen
herhalingen van deze opvoering vol
gen.
