mm
ili
DE PROEFRAKET
1ST1 MI RANT/
Komeet
mensen
van Halley joeg miljoenen
de doodsangst op liet lijf
LONDENSE CITY gaat gebukt onder
opbrengst van middeleeuwse legaten
ZATERDAG 19 MAART
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
In 1910 verging de wereldbijna
Hoe werkt het
^r/\/ v'i x i' i s
Staartinonster
bleek charmante mademoiselle
Overschot van vier miljoen per
jaar - Onderhoud Theemsbruggen
is steeds ruimschoots gedekt
HET BERGEN VAN DE
NEUSKEGEL IS BELANG
RIJK, OMDAT ZICH HIERIN
DE WETENSCHAPPELIJKE
GEGEVENS BEVINDEN
DIE OP DE REIS DOOR
DE RUIMTE VERGAARD
ZIJN
[raketmotor]
remraketten
uitgebrande „Atlas'
raket
IS DE NEUSKEGEL IN HET
WATER, DAN ONTVOUWT
ZICH AUTOMATISCH EEN
NYLON BALLON WAARAAN
ZE BLIJFT DRIJVEN. TE
VENS VERSPREIDT ZICH
EEN LICHTENDE KLEURSTOF
OP HET WATER*
[lïntenparachutei
[tfiCh-V.dljk j SMAM KAtiKËS tYMPJCAlÊj
radio-teleskopen|
De Tower-brug over de Theems in Londen
Verdubbeling van te
smalle brug
(Van onze Londense correspondent)
Het gebeurt niet vaak, dat de over
heid schatten vergaart, welke zij niet
in staat is uit te geven. Dit is het
geval met de aloude corporatie van
de city van Londen, niet te verwar
ren met het graafschap Londen, dat
28 gemeenten omvat, welke samen
vormen, wat wij een provincie zou
den noemen. Maar midden in die
provincie ligt de historische City als
een klein, maar machtig eiland, niet
veel groter dan een vierkante mijl,
maar volgepakt met banken, verze
keringsmaatschappijen en handels
huizen.
De City heeft zich door de tijden
heen fier als een zelfstandig centrum,
geheel beheerst door financiële be
langen, weten te handhaven en wordt
nog naar middeleeuwse trans be
stuurd, namelijk door de afgevaar
digden van de meer dan zeventig
gilden, die thans een liefdadigheids
karakter hebben gekregen, maar zich
ook met onderwas en vakopleiding
bezig houden.
In de gryze oudheid waren er tal
rijken, die de City, waartoe h/t Lon
den van die dagen zieh nagenoeg be
perkte, een warm hart toedroegen,
met als gevolg dat zij de stad in hun
legaten belangrijke sommen of eigen
dommen achterlieten. Tot deze wel
doeners behoorden John Edward, een
slager, John de Guildforde, een kok,
Roger Gooday, een kastelein en
Henry Fitz Ailwyn, de eerste burge
meester, die de City heeft gekend.
Zjj waren het, die de stad in de
vorm van een fonds zulk een belang
rijke gift achterlieten, dat nog heden
ten dage de corporatie in staat is de
vier tot haar grondgebied behorende
Theems-bruggen te onderhouden,
zonder dat het de belastingbetaler
één penny kost!
Uit dat fonds wordt de man be
taald, die de goten van Blackfriars
Bridge schoonveegt, alsmede de po-
litie-agenten, die over Southwark
Bridge een wakend oog houden en
het uit tachtig man bestaande perso
neel, dat de enorme kleppen van de
Tower Bridge hanteert. De legaten
brengen niet alleen jaarlijks het be
drag van rond honderdduizend pond
(één miljoen gulden!) op, nodig voor
het onderhoud van de vier City-brug-
„Voor God en de brug"
Die brug werd voor de City levens
ader en tevens symbool voor haar
welvaart. Want door te voorkomen,
dat er andere bruggen werden ge
bouwd, monopoliseerde men de rijke
toevoer van overzeese goederen uit
het havengebied, die in de City wer
den verwerkt en verhandeld.
Het heeft zeshonderd jaar geduurd
voor de Theems er een tweede brug
bijkreeg, nl. Westminster Bridge,
welke vóór het parlementsgebouw
ligt.
Het waren niet uitsluitend commer
ciële overwegingen, waarom de
poorters zoveel van hun brug hielden.
Op de brug stond namelijk ook de
kapel van St.-Thomas, gewijd aan de
martelaar van Canterbury en in een
aantal legaten werden bedragen ge
offerd ,,aan God en de brug". Men
liet stroken grond na om te voorko
men, dat de brug zou instorten en
ook nog verderweg gelegen land en
allerlei huizen en gebouwen. De
waarde hiervan is op fabelachtige
wijze gestegen, hetgeen de enorme
opbrengst van dit unieke City-bezit
verklaart.
De beroemde in 1886 gebouwde
Tower Bridge, welke ruim één mil
joen pond heeft gekost, werd even
eens uit de voor de City bestemde
nalatenschappen gefinancierd.
Het verkeer over de Theems wordt
steeds intensiever en er wordt grote
druk op de rijke City uitgeoefend om
nieuwe bruggen te bouwen, maar er
zijn altijd invloedrijke lieden, die er
zich tegen verzetten.
Thans overweegt men echter om
de breedte van de veel te smalle
London Bridge, waar men in de
ochtend en de namiddag over de
hoofden van de forensen kan lopen,
te verdubbelen.
Een ander denkbeeld is om een
voetgangerstunnel te maken van een
reeds bestaande niet gebruikte tun
nel van de underground, evenwijdig
met de London Bridge. Indien dit
plan doorgaat is het niet uitgesloten,
dat deze tunnel een bewegend trot-
troir zal kragen, zodat de bebol-
hoede City-meneren in het spitsuur
aan de lopende band zullen worden
aan- en afgevoerd
NA HET OPSTIJGEN WORDT
DE RAKET MET RADIO-TELES-
KOPEN VANUIT VELE STATIONS
GEVOLGD
j baan van raket
vliegtuigen en schepen
trachten de afgeworpen
neuskegel terug te
vinden.
Rk -4ü B~ \M.> V. I x
TEN BEHOEVE VAN HET ONDERZOEK VAN DE BUITENSTE DAMPKRING-
LAGEN EN DE RUIMTE ONMIDDELLIJK DAARBUITEN EN TEGELIJKERTIJD
OM ERVARING OP TE DOEN MET HET AFVUREN, VOLGEN EN BERGEN
VAN DE NEUSKEGEL, DIE INSTRUMENTEN EN SOMS PROEFDIEREN BEVAT,
WORDEN BOVEN DE OCEAAN GROTE RAKETTEN GELANCEERD.
DE GEGEVENS VAN DEZE STA
TIONS EN DIE, WELKE DE RAKET
ZELF UITZENDT, WORDEN IN
ELEKTRONISCHE REKENMACHI
NES VERWERKT DIE DAARUIT
OA NAUWKEURIG DE GEVOLG*
DE BAAN BEREKENEN, ZODAT
TIJDENS DE VLUCHT BEKEND I
IS WAAR DE NEUSKEGEL TE- l
RECHT ZAL KOMEN. IN RA- 1
KETTEN DIE AFWIJKEN VAN DE
GEWENSTE BAAN WORDT MET
EEN SPECIAAL RADIO-SIGNAAL
EEN EXPLOSIEVE LADING ONT
STOKEN.
KLEINE REMRAKETTEN RUKKEN
DE UITGEBRANDE RAKET LOS
VAN DE NEUSKEGEL BIJ HET
BETREDEN VAN DE BUITENSTE
LUCHTLAGEN. DE RAKET VER
BRANDT DOOR DE WRIJVING
BIJ TERUGKEER IN DE DICHTERE
DAMPKRINGLAGEN, DE KOST
BARE NEUSKEGEL WORDT MET
'EEN LINTENPARACHUTE AFGE-
fREMD.
neuskegel verlaat
raket
TEGENWOORDIG TRACHT MEN OOK
DE NEUSKEGEL IN DE LUCHT IN EEN
SLEEPNET OP TE VANGEN.
(Speciale beri
Vijftig jaar geleden hoevelen zullen het zich
nog herinneren? was een groot gedeelte van
de mensheid ervan overtuigd, dat het einde van
de wereld nabij was. Langzaam maar zeker nader
de immers de komeet van Halley, die op 18 met
van het jaar 1910 met haar giftige staart alle leven
van de aarde zou wegvagen!
leving)
En terwijl de astronomen de ene verklaring na
de andere uitgaven om de mensheid gerust te
stellen, vielen in donker Afrika de negers in angst
plat ter aarde, voerden de Indianen in Amerika
bezwerende dansen uit en zette een groot deel van
de beschaaf de" wereld voor de „laatste maal"
de bloemetjes nog eens flink buiten
Absurditeiten zonder
blikken of blozen
De gehele geschiedenis door komen
wij de vrees voor kometen tegen. De
verschijning van een staartster bete
kende rampspoed, meende men, en
zo zien wij dat geschiedschrijvers
zonder blikken of blozen het verschij
nen van kometen in bijvoorbeeld de
jaren 451, 632, 1181 en 1505 in ver
band brachten met het einde van res
pectievelijk Attila, Mohammed, Paus
Alexander I en Philips I, Koning van
Spanje.
Aan het einde van de 17e eeuw
paste de Engelsman Edmund Halley
een leerling van Newton diens
methode pm een parabolische baan
te berekenen toe op een groot aantal
kometen om na te gaan of sommige
hiervan eenzelfde baan beschreven
en dus in feite een en dezelfde ko
meet zouden zijn. En Halley ontdekte
dat de komeet die Apianus in 1531,
Kepler en Longomontus in 1603 en
hijzelf in 1682 waarnam, inderdaad
dezelfde was, die na haar tocht rond
de zon in ongeveer 76 jaar volbracht
te hebben, op aarde weer zichtbaar
werd.
De boosdoener van 1910. Het
onbekende staartmonster" van
Halley. dat paniek en schrik te
weegbracht, gefotografeerd twee
dagen voor het fatale moment''
waarop de staart de aarde pas-
seerde.
Op grond van deze onderzoekingen
profeteerde Halley, dat de staartster
die zün naam kreeg in 1758 weer
terug zou keren. Hy kreeg gelyk en
geleerden na hem berekenden, nog
nauwkeuriger, het tijdstip waarop de
komeet van Halley weer aan de he
mel zou schitteren. Later bleek uit
oude kronieken de verschijning sinds
87 jaar v. Chr. te achterhalen te zyn.
Zo naderde het jaar 1910, het jaar
waarin de staartster voor de zoveel
ste maal op haar tocht rond de zon
tussen de aarde en de zon door zou
gaan.
Gehouden aan afspraak
Op 11 september 1909 bleek reeds,
dat de komeet zich aan haar af
spraakje" zou houden. Op die dag
werd zij namelijk voor het eerst weer
waargenomen. Naarmate de maan
den verstreken en het tijdstip na
derde, waarop Halley" het dichtst
bij de aarde zou zijn, werden de ge
ruchten over rampen, die de komeet
zou veroorzaken, steeds griezeliger.
Bestond de staart van de komeet im
mers niet uit het zeer vergiftigde
blauwzuurgas
De astronomen deden hun uiterste
best om de mensheid te overtuigen
van de onschuld van de bezoeker.
Zo droeg bijvoorbeeld Charles Nord-
mann van het Parijse observatorium
in de Matin" een steentje bij door
te vertellen, dat de staart weliswaar
uit blauwzuurgas bestond en dat hij
op 18 mei in de dampkring van de
aarde zou doordringen, maar dat er
geen enkele reden tot ongerustheid
bestond. De staart was met een
nieuwe methode gewogen en bleek
„maar" 700 miljard kilo zwaar te
zijn, dat wil zeggen één miljoenste
van het gewicht van onze dampkring.
Als de gehele staart zich met onze
dampkring zou vermengen, zou de
hoeveelheid blauwzuur, die de mens
per dag binnen kreeg, kleiner zijn
dan wanneer men dagelijks een glas
Kirchwasser zou drinken De
arme Nordmann besefte niet dat hij
met zijn ongrijpbare en onbegrijpe
lijk grote getallen de onrust alleen
maar groter maakte.
Paniek groeit
Langzaam worden de berichten
over de staartster menigvuldiger. Uit
Kaapstad meldt men dat de komeet
waargenomen is, uit Wenen, Parijs,
Utrecht, Gibraltar, en spoedig is Hal
ley een vertrouwde" figuur gewor
den aan het firmament.
Echter niet alleen van de sterren
wachten komen de berichten binnen.
In de Nederlandse dagbladen uit die
dagen lezen we dat, toen op zater
dag 7 mei tussen 6 en 7 uur in de
namiddag de hemel boven Groningen
plotseling zeer donker werd, een
ieder ervan overtuigd was, dat het
onbekende staartmonster nu de aarde
„en dus ook de Groninger kermis"
zou vernietigen! De mensen moesten
met „Hoffman's druppeltjes bijge
bracht worden".
De „Haagsche Courant" uit die da
gen geeft een staatje met tijden waar
op de komeet met het blote oog zicht
baar is en de burgemeester van
Woodbury in Jersey laat de burgerij
zelfs weten dat degenen, die gedekt
willen worden om de komeet te zien,
dit op het gemeentehuis moeten op
geven. De surveillerende agenten zou
den wel porren!
Onder de negers in Afrika heerst
een onbeschrijfelijke paniek, in Me
xico hangt een man zich op en aan
Anticlimax
Een schets van de berekende
baan van de komeet van Halley.
Uit de langs de baan vermelde
jaartallen blijkt duideliijk, dat de
snelheid sterk afneemt naarmate de
komeet verder van de zon (in het
centrum van het kleine cirkeltje
links dat de baan van de aarde
voorstelt) verwijderd raakt, en dat
die snelheid weer toeneemt bij te
rugkeer naar de omgeving van zon
en aarde. De banen van de andere
buitenplaneten zijn als gedeeltes
van cirkels weergegeven.
van de planeet Jupiter, die het
jaar 1910 regeert, hetgeen is
waargenomen door den astroloog
De Vries, die uit de stand der
planeten, kometen en sterren
Uw toekomst verklaart.
Te consulteren dagelijks van
2—10 uur.
Let wel op het adres:
Het kan niet meer helpen als een
ingenieur in Madrid meedeelt dat hij
ontdekt heeft dat de komeet hele
maal geen staart heeft en dat het
geen men daarvoor aanziet de door
de komeet gebroken terugkaatsing
van het zonlieht in de kosmische ma
terie is!
verkopen alles wat zij bezitten en wil
len de laatste dagen van hun leven
nog even profiteren van hun aardse
bezittingen. In Oostenrijk is het zelfs
zo erg, dat de regering een officieel
beroep doet op de onderwijzers en
de geestelijkheid om het „domme
volk voor te lichten, teneinde te
voorkomen dat zij het slachtoffer
worden van oplichters en zwende
laars".
blijven. Keulen maakt zich op voor
een groots feest, dat onder de naam
„kometencarnaval" geschiedenis ge
maakt heeft. In Parijs zijn twee cen
tra waar het moment dat de kome-
tenstaart over de aarde zal zwaaien
met spanning afgewacht wordt. In
de eerste plaats de sterrenwacht en
in de tweede plaats Montmar-
tre. Ook hier heeft de politie, even
als in Keulen, alle vermakelijkheden
Dan, als een anticlimax, ls daar
de nacht van de 18e mei. De nacht
is broeierig warm de komeet
straalt aan de hemel en haar staart
zwaait „als een reusachtig zoeklicht
door de ruimte", maar er ge
beurt niets! Geen sterveling merkt
iets van het giftige blauwzuurgas en
de volgende morgen schudden opge
luchte inwoners van Bazel en Arn
hem, van New York en Johannesburg
elkaar de hand. In Rome en Napels
is men er heilig van overtuigd, dat
de staart een heleboel muggen, vlie
gen en ander ongedierte opgeruimd
heeft en in Parijs vindt men dat
„Mademoiselle Halley" uiteindelijk
een katje was om zonder handschoe
nen aan te pakken
gen, maar er is ook nog een jaar
lijks overschot van 400.000 pond! De
City-administratie zit met de handen
in het haar, omdat er niets is, waar
aan het geld kan worden besteed,
aangezien men zich dient vast te hou
den aan het doel van het legaat. Het
fonds was begonnen voor het onder
houd van London Bridge, toen de
enige brug over de Theems. Op oude
prenten kan men zien dat dit eigen
lijk een soort straat was, want
aan beide kanten waren er huizen op
gebouwd. De brug is ouder dan 1176,
toen een priester de bestaande hou
ten brug door een stenen liet ver
vangen.
zijn voeten vindt men een briefje,
waarin hij meedeelt dat hij het ver
schrikkelijke gebeuren liever niet af
wil wachten. Helaas is hij niet de
enige!
Gewiekste profiteurs
De 18e mei nadert met rasse schre
den. Dagbladen die aanvankelijk
nogal optimistisch zijn geweest schrij
ven nu over „het fatale ogenblik"
en er verschijnen advertenties waarin
gewiekste zakenlieden „probate mid
delen tegen het giftige cyaan" aan
prijzen. Maar behalve de astronomen
zijn ook de astrologen bijzonder ge
ïnteresseerd in de komeet. Zo zagen
wij in die dagen in ons nuchtere
landje bijvoorbeeld de volgende ad
vertentie verschijnen:
Wereld vergaat niet
Op 18 mei 1910 zal de komeet
van Halley de aarde niet raken,
danks de beschermende invloed
De molen van de onrust is in bewe
ging en is niet meer te stoppen.
In Italië worden bidprocessies ge
houden, waarin spandoeken meege
dragen worden met het opschrift:
„Madonna, bescherm ons voor deze
plaag!". In Rome slapen de mepsen
op straat, maar de voorraad wijn in
de café's kan niet groot genoeg zijn.
Een nieuwe soort: „kometenwijn"
blijkt een succes te zijn. Duizenden
Verdunnen mef Deze oude afbeelding van de ver-
schijning van de komeet van Halley
Champagne £n jaar vindt men op het
De nieuwe mode in Berlijn is een beroemde ..tapijt van Bayeux". (te-
grote zwarte bolhoed met een staart- r ti/ n a*
vormige witte pluim, de „komeet- kening ontleend aan de „W.P.-At-
hoed". In Wenen zijn voor de nacht las van het Heelal
van de 18e mei extra concerten aan
gekondigd en de vermaakcentra zul
len tot 's morgens vroeg geopend als in de carnavalstijd toegestaan, en
de Parijzenaars „zwoegen" dan ook
om het giftige blauwzuurgas van de
komeet zoveel mogelijk te verdunnen
met champagne! Ze hebben het hier
bij niet gemakkelijk, want de abt
Moreux te Bourges, die het tijdstip
vastgesteld heeft waarop „Mademoi
selle Halley" het dichtst bij de aarde
zal zijn, heeft zich een dag ver
gist en de Parijzenaars zijn dus
gedwongen om twee dagen al hun
aandacht aan hun gezondheid te
wijden!
De wereld is in spanning. Wie zal
er gelijk krijgen, de pessimisten of
de optimisten?
I
