ARDE 17.75 Leidse Clir. Besturenbond 50 jaar Jean Martinon: stimulerende gast bij liet Residentie-Orkest Tal van sociale misstanden werden uit de weg geruimd HE JAZZ PILGRIMS Enigma - variaties van sir Elgar in een magistrale realisatie 169 122 U~ 1 Opgericht 1 maart 1860 Vrijdag 4 maart 1960 Tweede blad no. 29991 Halve eeuw christelijke vakbeweging Dinsdag 15 maart is het een halve eeuw geleden, dat de christelijke vakbeweging Leidse Christelijke Besturenbond haar vaan ook in de Sleutelstad op het sociale erf plantte. Het was in een tijd, dat het met de sociale wetgeving maar zeer povertjes was gesteld. De voor die tijd geldende bepalingen van het Burger lijk Wetboek kwamen hierop neer, dat zjj de werknemer alleen in bescherming nam tegen slavernü, door contracten voor het leven nietig te verklarenoverigens was de arbeider vrijwel rechteloos. De rest liet men over aan de „vrije" overeen komst tussen werkgever en werknemer. Dat heette dan: „contractsvrijheid". Indien b.v. een patroon met zijn arbeider overeenkwam, dat deze gedurende 6 dagen per week 16 uur per dag zou werken, tegen een loon van 10 cent per our, dan was dat een geldig contract. Er bestond in die tijd nog geen ar beidswet voor volwassenen. Een werkdag van 1216 uur was regel. Van het ge zinsleven van de arbeider kwam onder deze omstandigheden dan ook weinig terecht. Het loon voor een bekwame vak man varieerde van f. 8,tot ten hoogste f. 10,per week. Vakantie was een on gekende weelde. Verzuimde werktijd van erkende christelijke feestdagen en nieuwjaarsdag werd niet uitbetaald. Geen sociale voorzieningen Sociale voorzieningen kende men in die tijd niet. Er was geen invaliditeits wet. Geen ziektewet en ziektekostenrege ling. Vanaf de eerste dag van ziekte of ongeval hield de uitbetaling van loon op. Ook van een werkloosheidswet was geen sprake. Werkloosheid betekende ar moede. In plaats van een tegemoetko ming in de kosten voor grote gezinnen, moesten de kinderen zo spoedig moge lijk meeverdienen om de zorgen in het gezin te verlichten. Men kende ook geen ouderdomswet. Oud en arm waren voor vele arbeiders één begrip. Dat er onder deze omstandigheden voor een vakbeweging op diverse fronten veel pioniersarbeid, maar vooral ook veel strijd te leveren was, ligt voor de hand. Een strijd, welke voor de thans jubile rende LCB, werd gestreden in het geloof, dat God, die alle dingen bestuurt, ook lijn zegen aan deze strijd niet zou ont- ïouden. Van strijd en zegepraal Ter gelegenheid van dit gouden jubi- eum is onder de titel „Van strijd en egepraal" een gedenkboekje versche len, waarin een uitvoerig overzicht vordt gegeven van vijftig jaar christelijk ociale gedachte. Bij deze terugblik op de geschiedenis rordt allereerst stilgestaan bij hetgeen de oprichtingsvergadering 15 naart 1910 voorafging. De notulen aarvan zijn uiterst pover en het is niet ehele duidelijk meer, van wie het ini- iatief tot oprichting van de bond geko- ten is. Met vrij grote zekerheid mag iorden aangenomen, dat dit uit de ring van „Patrimonium" kwam. Van et eerste bestuur, waarvan de heer F. ilkerbout voorzitter was, is niemand ïeer in leven. Na een eerste, vrij regelmatige ontwik- eling, volgde in de jaren van 1918 tot 921 een sterke groei mede onder invloed an „een politeke gebeurtenis in novem- er 1918, die vele christelijke arbeiders eed inzien, dat zij verkeerd georgani eerd waren". Na 1922 deed zich evenwel een terug- ang voor. In 1925 signaleren de kronie- en een dieptepunt; daarna loopt het tiental weer op, totdat de Duitse bezet ing op 25 juli 1941 de bond opheft. Na e oorlog bloeide de Christelijke Bestu- enbond in nieuwe vorm op en volgens, e laatste gegevens telt hij thans 2780 iden. Interessant is het hoofdstukje „Het erleden herdenken", waarin een „ideaal rbeidsbudget (f. 8,— per week voor nan, vrouw en 3 kinderen) en een lijst an vrouwenionen zijn opgenomen. Ook an de „Rechtspositie van de arbeider" rordt aandacht geschonken. In dit verzicht van de groei, die de sociale etgeving doormaakte onder invloed van e vakbonden. De rol van het Christelijk [atlonaal Vakverbond wordt in een vol- end chapitër belicht, waarna ook aan- acht wordt gewijd aan het doel en de ctiviteiten (georganiseerd overleg) van e Christelijke Besturen Bonden en aan lun geschiedenis. t J Een belangrijk initiatief, dat uit de ring van de LCB is voortgekomen, was e oprichting van de woningbouwver- nlging „Eensgezindheid", welke thans et beheer heeft over ruim 1000 wonin- Zij, die leiding gaven Tot drie maal toe het laatst van 19281937 werd de leiding van de thans jubilerende LCB in handen ge legd van de heer A. J. Schoneveld, ter wijl thans het presidium is toevertrouwd aan de heer A. L. Verhoog. Verreweg het grootst aantal „dienstjaren" heeft de tegenwoordige secretaris, de heer W. Veerman. Sinds 1913 maakt hij deel uit van het bestuur. Als penningmeester fungeert sinds 1948 de heer P. van der Kwaak. Voordien werd diens functie niet minder dan zestien jaar vervuld door de heer L. Robbers. Zijn bestuursperiode viel een aantal jaren samen met die van de heer G. Hordijk die van 1937 tot 1951 de leiding in handen had. Uitvoerig staan de schrijvers van het gedenkboekje de heer Veerman nam een groot deel voor zijn rekening ook stil by de geschiedenis van de LCB te Leiden. Het was een geschiedenis van harde strijd en taaie volharding, die leidde tot een resultaat, dat reden geeft tot dankbaar herdenken. Ook aan de toekomst wordt reeds door de LCB ge werkt. Een toekomst in christelijke geest; in de wetenschap, dat het vol maakte op deze aarde nooit bereikt zal worden. In vijftig jaar driemaal voorzitter. A. j. SCHONEVELD Receptie en feestavond Ter gelegenheid van dit gouden Jubi- leum wordt a.s. dinsdagavond van 89.30 uur in „Het Gulden Vlies" een receptie gehouden. De volgende avond vindt in de Stadsgehoorzaal een feestelijke jubi leumviering plaats. De toneelvereniging „Podium" uit Hilversum verleent aan deze avond haar medewerking. Advertentie 7 personen, spelen ZONDAGAVOND in het !ASINO te Noordwijk aan Zee utree f 1.50. AUTO GESLIPT Vannacht omstreeks twaalf uur is op Rijnsburgerweg ter hoogte van het cademisoh Ziekenhuis een personen- «ito, komende uit de ridhting Oegst- et. geslipt en geheel vermeld. De be- uurder kwam er wonder boven wonder led af en kreeg enkele onbeduidende rwondingen aan de rechterhand. Het geluk is vermoedelijk te wij.ten aan 'ervermoeidheid van de bestuurder. lichtmast en een verkeerszuil wer- o zwaar beschadigd. en ter afwisseling Ritmeester 1 OA lichte sigaartjes 1.2O Vogel, vlieg de wereld in N.S.-EBS IN TONEELCOMPETITIE Na jarenlang kampioen te zijn geweest in de B-klasse van de landelijke spoor- wegtoneelcompetitie, kwam de toneel vereniging van de afdeling Leiden van de ORB. (Ontspanning Nederlandse Spoorwegen) gisteren voor het eerst in de A-klasse uit. In het St.-Antoniusclubhuis werd een alleraardigste opvoering gegeven van de komedie „Vogel, vüeg de wereld in", een stuk, dat de zelfbewustheid en het gevoel van eigenwaarde van een volwassen wor dende jeugd in beeld brengt. Mevrouw Hapgood's egoïstische moederliefde laat niet toe, dat haar kinderen volwassen worden. Zij kan niet verwerken, dat haar kinderen meer en meer zelfstandig wor den. Haar onbewuste angst, dat haar zorg voor de kinderen overbodig dreigt te worden, brengt spanningen in het ge zin der Hapgoods. Als Arthur, de oudste zoon, met de mededeling thuis komt, dat hij een betrekking in Nigeria heeft aan genomen en Phyllis, de oudste dochter, door een huwelijk het ouderlijk huis gaat verlaten, kan mevrouw Hapgood dit niet meer verwerken, te meer daar blijkt, dat al haar pogingen om de beide kinderen van hun voorgenomen plannen af te brengen, op niets uitlopen. Hoewel papa Hapgood alles doet om de goede ver standhouding in het gezin te bewaren, kan hij niet voorkomen dat de beide kinderen het ouderlijk nest verlaten en moeder Hapgood mokkend achter blijft. Ook de twee andere Hapgoods groeien op en wederom zal moeder Hapgood moeten ervaren, dat de bestemming van haar kinderen anders blijkt te zijn., dan zij zich had voorgesteld, terwijl zij ten slotte zal moeten erkennen, dat het als een normaal geldende regel moet wor den aangenomen, dat jonge vogels het nest verlaten. Men heeft een goede greep gedaan met de keuze van het stuk. Ver schillende typen, die we ook in onze huidige samenleving tegenkomen, wer den uitstekend uitgebeeld. De goedige huisvader, een moeder die moeilyk af stand kan doen van haar kinderen, een avontuurlijk aangelegde jongeman, een bakvis, allen kwamen uitstekend tot hun recht. Een stuk, dat zeer in de smaak viel bij het publiek en de jury zal onge twijfeld bijzonder tevreden zijn over de prestatie van de Leidse spoorwegmensen. Uitreiking pelotonsvlag aan Nationale Reserve DINSDAG 15 MAART IN DOELENKAZERNE In de loop van 1959 is de Nationale Reserve zodanig georganiseerd, dat uit het beschikbare aantal vrijwilligers per provincie geleidelijk een aantal pelotons kon worden geformeerd, uitsluitend be horend tent het wapen d'er infanterie. Na een oefenperiode, waarin het pelo ton wordt opgeleid voor zijn oor logs taak, aal het moeten voldoen aan een aantal eisen onder andere betreffende indivi duele en gezamenlijke geoefendheid en paraatheid. Het peloton wordt daartoe i aan een gevechtsvaardigh-eidstest en derworpen. Ten teken dat het als „ge- I oefend peloton" vordt opgenomen in het systeem van de territoriale verdediging, ontvangt het een pelotonsvlag. In de komende weken zal aan die pe lotons, die voor de test zijn geslaagd, de pelotonsvlag worden uitgereikt door de territoriale bevelhebber of door de ter ritoriaal commandant. In Leiden gebeurt dit dinsdag 15 maart, 's avonds om half negen in de kantine van de Doelen-kazerne Prof. dr. E. H. Vogelenzang en prof. dr. R. Hegnauer, beiden alhier, zijn voor de tijd van 5 jaar benoemd tot leden van de Farmacopee-commissie. Y~i f~r| I Ook al konden wy ons zeker me' oert verenigingen, toch werd het g-ehee Uninsky voldeed niet aan verwachtingen Met de „Enigma" (raadsel)-variaties van de belangrijke Engelse componist sir Edward Elgar presenteerde zich gisteravond met het Residentie-Orkest wederom een belangrijk gastdirigent, namelijk de huidige General-Musikdirektor te Dusseldorp, Jean Martinon, aan wie wij van vroeger een uitstekende herinnering bewaarden. Deze liet zich in dit werk van zijn sterkste zijde zien! Opnieuvy bewees hij zijn grote gaven in deze reeks van 14 fantasievolle variaties, waarin Elgar zijn grote bewondering van Brahms, door wie hij sterk geïnspireerd werd, zonder nochtans het „eigen gezicht" te verliezen, niet verloochent. Zjj kwamen tot ons in een majestueu ze, magistrale verklanking, dan weer in uiterste doorzichtigheid. Martinon be toonde -hier de van hem bekende vaste greep op het orkest, dat uitmuntte dooi de kracht en de pracht Van zijn klank. BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN GEBOREN Jenneke Johanna, dr. van J. Rietkerk A. de Hoog; Maria ,dr. van A. van der eijderx en G. A. Keizer; Elisabeth Hen- ïrika, dr .van K. G. Bolding en J. E. ooter; Jacobus, zn. van M. van Dam H. T. Semp; Joyce Thadjana, dr .van Dokter en D. Llpse. GETROUWD k P. Hulsman en C. Roozendaal; J. fckus en R. van Soeren; W. Ververs en Houwer; W. J. Henslng en M. J. van r Werf; I. BeiJ en A. J. Sommellng; van de Beek en J. van Beuzekom; A. Baartwijk en A. S. Vlele; J. Kluivers S .Barendse; N. de Geus en J .C. 'Itkamp; W. C. Verhoeven en B. Tref- A. Fllppo en I. I. H. Schoeman; van Hal en J. Ravensbergen. OVERLEEDN J- Wessel, 50 Jr., man; P. H. Boezelijn v., echtgenote van C. Kromhout; K. /ermont, 70 Jr., man; A. P. E. J. Mterkamp, 61 Jr., vrouw. Daarin het Martinon vooral het koper schitteren. Elgar schreef met deze, veelail pom peuze variaties, telkenmale de persoon lijkheid van een vriend of een vriendin karakteriserend, een -briljant, nog altijd fascinerend, voortreffelijk geïnstrumen teerd orkestwerk, dat bij Martinon de volle liefde van zijn hart bleek te be zitten. Elgars „zelfportret", waarin het geheel culmineert, vormt een grandioze apotheose. Geen wonder, dat deze reoht-aanspre- kende muziek, waaruit soms ook zelfs een Bruckneriaanse sfeer opklinkt, een ovationeel succes oogstte. Martinon was in deze boeiende reali satie op zijn best en werd vanzelfspre kend herhaaldelijk teruggeroepen. In de toejuichingen liet hij welverdiend ook het orkest, dat warm en boeiend ge speeld had, delen Minder enthousiast moeten wy getui gen van de vertolking door de vermaar de pianist Alexander Uninsky van Cho- pins eerste pianoconcert in e kl. t. op. 11, dart; echter als tweede geschreven werd. Zyn interpretatie maak-te een enigszins geforceerd overspannen indruk, vooral in de beide boekdelen, waar Uninsky in een waarlijk tomeloos snelle vaart door heen joeg. Van Ohopins poëtisch-ro- mantisohe geaardheid, waarin juist in dit concert sprake is, bleef, met uitzon dering in het sublieme Larghetto, mede door de soms verbeten hardheid van zijn aanslag, weinig over in een vertolking, die in menig opzicht weg had van vir tuoos ingestelde Liszt-acrobatiek. Tech nisch waren er aanvankelijk bovendien enkele opvallende omissies en onduide- I lykheden, waarover men zich bij zulk een formidabel pianist als Uninsky toch ongetwijfeld is, ken verwonderen. De sa menwerking met -het orkest was ook niet alityd even heoht. Het geheel voldeed dus niet aan onze hooggestemde ver wachtingen. Ook al konden wy ons zeker niet "t con- geheel gedragen door een ongewone spanningi, waaraan voor een groot d-eel -het grote succes dat Uninsky kon incasseren, te danken was. Met een superieure en voorname ver klanking van Haydns Symfonie no. 99 in Es was het ooncert ingezet. Een kolfje naar de hand van de fijn zinnige en stimulerende Martinon. die hier de exactheid zélf was. Het hoogte punt vormde wel de meesterlijke uitge beelde spirituele finale, lioh-t en luchtig gehouden, soepel en toch kernachtig in de ritmiek, waarnaar men geboeid kon luisteren. Deze verrukkelijke Haydnipartituur verraadt in elk opzicht het genie en Martinon was congeniaal in de gevoeli ge dan weer levendige en eminent op gebouwde weergave. Men méént Haydn allang te kennen, maar Martinon illustreert -hem zó ver rassend fris, dat hij, ondanks de ander halve eeuw die ertussen ligt, als nieuw blijft. Dat zullen weinigen hem na doen! Voor deze grote verdienste komt deze, ook styüstisch zo verantwoord leiden de, uitermate kundige dirigent, grote lof toe. Na Foumet en Dixon, zullen wij ook hem graag in de toekomst bij het Resi dentie-orkest terug zienl H. OORLOGSINVALIDEN SPEELDEN VOLLEYBAL Dat het zit-volleybalspel voor invali den tot een volwaardige tak van sport is uitgegroeid, hebben we gisteren weer eens kunnen zien, tijdens het nationaal zitvolleybaltoernooi, dat de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogsinvaliden te Bergen op Zoom organiseerde. Aan dit toernooi nam oox öe afdeling Leiden deel. Dit team, dat wordt ge traind door de politie-sportinstructeur J. Westbroek, eindigde achter landskam pioen Bergen op Zoom op de tweede plaats. Nijmegen werd derde en Amster dam kreeg in deze finale de vierde prijs. Zaterdag a.s. wordt in de school Mare- Singel (Marnixstraat) de competitie wedstrijd LeidenBergen op Zoom ge speeld. Dit belooft bijzonder spannend te worden, want by eventuele winst van het team uit het zuiden, behaalt het de districtstitel, maar het Leidse team, dat de tweede plaats bezet, heeft nog een kleine kans. Aanvang van deze wedstrijd, waarvoor belangstellenden welkom zyn, drie uur. BIDDAG VOOR HET GEWAS Woensdag wordt in de Chr. Geref. Kerk aan het Steenschuur een biddag voor het gewas gehouden. Na een ziekte van enkele weken zal ds. C. v. d. Weele in de morgen- en avonddienst weer voorgaan. ACADEMISCHE EXAMENS Aan de Leidse Universiteit zijn ge slaagd voor het doet. examen Ned. recht mevr. E. van SolingenNieuwhoff (Rot terdam) en de heren D. T. Meursing (Dordrecht), C. Heemskerk (Heemste de), J. P. van Ham (Middelburg en H. van Holten (Den Haag)kand. examen Ned. recht mej. A. E. Dollekamp (Voor burg), mej. P. A. Hage (Den Haag) en de heren J. J. Daems (Den Haag), W. J. Reinders (Amsterdam), K. Blekxtoon (Rotterdam), J. v. d. Berg (Eindhoven), F. O. Aalbers (Den Haag), H. Bentinck van Schoonheten (Zwolle), P. Dorhout (Leeuwarden), I. F. Faneyte (Leiden), R. van Liefland (Haaksbergen), H. J. van Gelderen (Voorburg), W. F. van Oosterum (Den Haag), J. G. van Roy en (Leiden), Ch. P. van Beuge (Den Haag), F. W. M. Schmeltzer (Amstelveen), J. van Mastrigt (Rotterdam), W. van Braam van Vloten (Den Haag), F. Heemskerk (Amsterdam) en J. van Wamel (Zeist). Nat. Landjuweel 1961 -1962 (Speciale berichtgeving) De Nederlandse Amateur Toneel Unie (NATU) en het Werkverband Katholiek Amateurtoneel (WKA). de twee instan ties aan welke de continuering van het nationale concours voor amateurtoneel- verenigingen Landjuweel is toever- j trouwd, hebben thans het comité Na- I tionaal Landjuweel samengesteld, dat op 10 maart in Utrecht onder voorzitter- I schap van mr. P. Cleveringa, algemeen j voorzitter van de NATU, met zijn werk- j zaamheden zal beginnen. In 1957 heeft de Haarlemse Toneel Club het door de Koningin ter beschikking gestelde Landjuweel gewonnen met de opvoering van Clifford Odets „Het meisje van buiten". Derhalve heeft Haarlem het recht het Nationale Landjuweel te or ganiseren. Aan de landelijke ln Haarlem te hou- j den finale zullen 14 verenigingen deel- nemen, namelijk de elf winnaars van de provinciale voorronden, het provin ciaal Landjuweel, en drie winnaars uit respectievelijk Amsterdam. Rotterdam en Den Haag, het stedelijk Landjuweel. Ditmaal wordt niet het systeem ge volgd van uitnodiging, maar dat van vrije inschrijving, echter met dien ver stande dat per provincie niet meer dan vijftien verenigingen zullen worden toe gelaten. Het ligt niet in de bedoeling te handhaven dat de landelijke winnaar in principe het recht verwerft op de or ganisatie van het volgende Landjuweel omdat het immers niet uitgesloten is dat een vereniging uit een voor die or ganisatie te klein plaatsje het Landju weel verovert. Het is te verwachten dat alleen voor het Nationaal Landjuweel het opvoeren van een Nederlands stuk verplicht wordt gesteld. De orga nisatie van het provinciaal en stedelijk Landjuweel zal waarschijnlijk gevoerd worden met behulp van de provinciale comité's. In ieder geval wordt het Land juweel geconcentreerd. „Servaasjes lieten verstek gaan Velen zullen wellicht gisteravond te vergeefs gewacht hebben in de Steruit zending van de NCRV uit Vemlo de stemmen te beluisteren van de Leidse kinderen Servaas ter overhandiging van het bedrag, dat de door hen georgani seerde fancy-fair ten bate van de Su- alleen f rr»or9en" 0 Een echte Coster - stunt is deze originele PARK A-regenjas met Voor deze schitterende PARKA normaal#29.- tot 34.75, betoalt U slechts ÉÉN dag 5-8 jaar, ALLE MATEN 9-12 jaar, oliematen 19.75 13-16 jaar, alle maten 21.75 HERENMATEN 24.75 LEIDEN: Haarlemmerstraat 25 ROTTERDAM: Korte Hoogstraat 11 Meent hk. Goudsesingel e Katendr. Lagedijk bk Dorpsweg west-Kruiskade 35. rinaamse ziekenhudsbouw heeft opgele verd. De reden van hun afwezigheid was de omstandigheid, dat de automobilist, die had toegezegd hen naar Venlo te vervoeren, op het laatste ogenblik ziek werd, terwijl zo spoedig geen plaatsver vanger kon wonden gevonden. De NCRV zal nagaan of zich binnenkort een ge legenheid voordoet om de kinderen als nog in staat te stellen (hun bijdrage aan de aotie 4xZN persoonlijk aan Jo- han Bodegraven ter (hand te stellen. In afwachting daarvan gaat de verkoop van de nog resterende goederen in het per ceel Rapenburg 75 door. Het bedrag kan dus nog steeds groter worden! FIETSEN BROMMERS SCOO7ERS-0R rtPARl MMERSTfi 295 ei 309 FU VOREVRRRSTR 6 LEI OEN IN FEBRUARI 169 ONGEVALLEN LEIDEN Het aantal verkeersongevallen in Leiden blyft toenemen. Gewoonlijk zijn de eerste maanden van een jaar het gunstigst in dit opzicht, d.wz, dat de ongevallencijfers dan het laagst zyn. Maar in februari 1960 bedroeg dit cijfer 169, ongeveer het maandgemiddelde van geheel 1958, terwijl het februaricijfer in 1957 bijvoorbeeld nog 113 bedroeg en in 1959 slechts 122. Van de 169 ongevallen in februari 1960 waren er 25 met lichamelijk letsel, dat is procentgewijs iets minder dan vorig jaar, toen er 24 gewonden op 122 ongevallen waren. In bijgaande statistiek hebben wij in zwarte kolommetjes de weekcijfers gegeven en in daar tegenaan getekende open kolommetjes de cijfers van de overeenkomstige perioden van 1959. De maandkolommen zijn beide zwart getekend. In de week van 5 tot 11 februari waren er 29 ongevallen, waarvan 6 met letsel (in 1959: 6 van 30), in de week van 12 tot 18 februari 36, waar van 6 met letsel (in 1959: 5 van 25), in de week van 19 tot 15 februari 46, waarvan 5 met letsel (in 1959: 5 van 28) en in de periode van 26 tot 29 februari 28, waarvan 8 met letsel (in 1959: 6 van 17). v <T> in lol I ca I Li— o O PO ULl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 3