ver keers probleem
weinig te verwachten!
heeft later
]Z)agelijkse berichten over over
stromingen, verwoestende stormen,
droogteperioden waarin oogsten ten
onder gaan, hittegolven en bittere
koude waar ook ter wereld tonen
aan, dat de invloed van het weer
ondanks alles nog groot is.
Grote mogelijkheden en
gevaren
Wordt het
minder somber?
LEIDSCH DAGBLAD ECHO EN VISIOEN
1 MAART 1860 - 1960
U avond tot morgenavond
Deze dagelijkse leuze in Uw
lijfblad is een beperkte ouderdom
beschoren. Hoe bejaard deze term
worden zal, is nu niet met zekerheid
te zeggen, maar wel staat vast dat
de menselijke techniek en wetenschap
er in de toekomst in zullen slagen
het weer op aarde zodanig te beheer
sen, dat een dagelijkse voorspelling
weinig nut meer heeft.
Hoewél de mensm door de techniek,
waarmee hij zich'vooral de laatste,
honderd jaar heeft omringd, heel wat
minder afhankelijk van het weer
geworden is dan in de eerste honderd
duizenden jaren van zijn bestaan,
heeft dit weer nog steeds een zeer
grote invloed op de samenleving.
Reeds nu spelen geleerden met
de gedachte, dat eens een vrijwel
absolute weercontrole de mensheid
van meteorologische rampen kan
bevrijden en zelfs meer dan
dat: weercontrole zou grote delen
van de aarde beter bewoonbaar
kunnen maken, zou grote gebieden
kunnen toevoegen aan het land
bouwareaal en zou ook in ander
opzicht een zeer belangrijke bij
drage kunnen leveren tot een
stabiele economie.
In de loop van 1959 werden in
Amerika enkele kunstmanen ge
lanceerd waarmee men (met ge-
deeltelijk succes) poogde de wol
kenvelden en hun bewegingen in
een groot deel van de aardatmos
feer te registreren. Dit waren
eerste stappen naar een betere
kennis van de atmosferische toe
standen, waaruit men op den duur
tot een nauwkeuriger weersvoor
spelling ook op langere termijn
hoopt te kunnen komen. Voor
Amerika betekent dat in de eerste
plaats een mogelijkheid, de dik
wijls verwoestende wervelstormen
vroegtijdig te signaleren en maat
regelen te kunnen nemen, waar
mee de gevolgen tot een minimum
kunnen worden beperkt: tijdig
waarschuwen van de bevolking,
het brengen van schepen uit de
gevarenzone, het in veiligheid
brengen van kostbare goederen ea
eventueel een tijdig binnen halen
van de oogst. De voorkennis van
langdurige regenperioden zou het
mogelijk maken, de oogst binnen
te halen voordat deze verrot op de
velden.
Dat alles is echter slechts een
voorkennis van het weer, een zeer
nuttige zaak, die echter berust op
een passieve verdediging tegen de
aanvallen van de natuur. De des
kundigen streven evenwel verder:
zij willen die aanvallen zelf onmo
gelijk maken, zij willen niet het
weer vóór zijn, zij willen het weer
maken!
A-bommen tegen
wervelstormen
Het is nu nog niet te voorzien,
in welke mate men er mettertijd
inderdaad in zal slagen, het weer
geheel te beheersen, maar het
staat toch wel vast, dat de mense
lijke techniek daarop binnen niét
te lange tijd aanzienlijke invloed
eal kunnen uitoefenen.
Het weer wordt bepaald door
vele aardse factoren en door fac
toren van buiten af, in het bijzon
der de zonneactiviteit. Beheersing
van deze aardse factoren is zeer
wel mogelijk.
De Amerikanen overwegen reeds
een proef te nemen met atoom
bommen tegen wervelstormen. Zou
men een wervelstorm ver uit de
kust kunnen waarnemen (b.v. door
kunstmanen) dan achten zij het
mogelijk, deze te verstoren of uit
een te slaan door in het centrum
een atoombom te laten explode
ren. Tot dusver is deze proef nog
niet genomen, omdat men nog niet
over een voldoende „schone" bom
beschikt, maar de verwachting is
gerechtvaardigd, dat men ook deze
mettertijd weet te produceren.
Gigantische projecten
In Rusland is men reeds bezig
met gigantische projecten waar
mee (ook weer met behulp van
atoombomexplosies) de loop van
rivieren wordt gewijzigd, waardoor
in bepaalde streken klimatolo
gische veranderingen optreden en
bovendien irrigatiemogelijkheden
worden geopend. Op den duur kun
nen hierdoor dorre steppen in
vruchtbare streken worden omge
toverd.
Zeer belangrijke klimatologische
veranderingen verwacht men van
het in cultuur brengen van de
grote woestijnen in de noordelijke
helft van Afrika. De Sahara begint
zich nu te ontwikkelen tot een be
langrijk olie-wingebied, maar men
verwacht deze overigens thans
economisch waardeloze onmetelijke
gebieden binnen afzienbare tijd
(d.w.z. toch altijd nog honderd of
meer jaren) in vruchtbare streken
om te toveren. De laatste jaren
zijn veelbelovende proeven gedaan
met een nieuwe methode om zoet
water uit zeewater te winnen.
Slaagt men erin deze methodes
bruikbaar te maken voor econo
misch verantwoorde projecten op
grote schaal, dan is woestijnirri
gatie binnen bereik van de mens.
Een volledig in cultuur gebrachte
Sahara zou het klimaat in een
groot deel van de wereld aanzien
lijk veranderen. Volledig begrip
van de invloeden van de aardse
omstandigheden op de weervor-
ming zou het mogelijk maken door
middel van dergelijke projecten
het weer de meest ideale vorm te
geven.
Afdamming van zeestraten in
het hoge noorden, en daarmee ver
legging van de warme en koude
zeestromingen betekent een ver
dere beïnvloeding van het klimaat.
Er zijn bovendien zeer vele pro
jecten in ontwikkeling, die beogen
de regenval te reguleren, wolkvor
ming te bevorderen of tegen te
gaan, neerslag te stimuleren of
temperen.
Weeroorlog:
een ramp
Bij dit alles komt echter ook een
heel groot gevaar om de hoek kij
ken. De militairen hebben zich
reeds (in Amerika en Rusland bei
de) meester gemaakt van de ont
wikkelingsprojecten op dit gebied.
Vele deskundigen zijn de mening
toegedaan dat een „weeroorlog"
wel eens veel effectiever zou kun
nen zijn dan een strijd met atoom
bommen.
Rusland zou reeds spelen met de
gedachte, door beroeting van de
ijskappen der polen een smelt-
proces in werking te stellen dat
het zeeniveau enige tientallen me
ters zou doen stijgen waardoor alle
grote haven- en industriegebieden
beneden het nieuwe zeepeil verlo
ren gaan in een tientallen jaren
durend proces, dat te snel verloopt
om er effectieve maatregelen te
genover te kunnen stellen.
Een dergelijke zeespiegelstijging
zou Amerika in veel ernstiger mate
treffen dan Rusland, dat eventueel
de minder betekenende lage ge
bieden zou „afschrijven" als kosten
van een oorlog.
Ook deze zeespiegelvergroting
zou een uitzonderlijk groot effect
hebben op de algehele weertoe-
stand op aarde.
Alleen in
samenwerking
De kwestie van de waterverde
ling van de Nijl, waarover ernstige
geschillen hebben bestaan tussen
Egypte en Soedan, heeft boven
dien aangetoond, dat een weer
controle de mens onmiddellijk
zou plaatsen voor ernstige poli
tieke verwikkelingen. Wanneer een
enorm land als Rusland ertoe zou
overgaan, bepaalde klimatologische
veranderingen te bewerken, heeft
dat een directe invloed op het weer
elders op aarde. Kan Rusland dan
verantwoordelijk worden gesteld
voor eventuele nadelige gevolgen
elders? Zijn die gevolgen aantoon
baar als consequentie van de Rus
sische maatregelen ten eigen bate
Het ziet ernaar uit, dat men ir
de komende vijftig jaar erin zal
slagen middelen te vinden, om het
weer op aarde in sterke mate te
beïnvloeden, te beheersen, te rege
len naar eigen goeddunken, maar
dat dit zonder het veroorzaken van
grote natuurrampen en ernstige
verwikkelingen alleen zal mogen
geschieden in een volkomen har
monische internationale samen
werking.
Dus ook hier weer: grote moge
lijkheden zijn voor de mens weg
gelegd, maar hij zal deze pas mo
gen en kunnen uitbuiten, wanneer
hij zijn medemens respecteert.
Eerst zullen de wervelstormen,
koude oorlogen en donderbuien
uit het menselijk klimaat moeten
worden opgeruimd!
Wie met de cijfers over de toenemende verkeersdichtheid in de laatste
tientallen jaren benevens een statistiek van de wegenbouw voor zich
gaat zitten, kan maar tot één conclusie komen: dat verkeer van de toe
komst kan het beste geschetst worden door een reusachtige knoop in
een heel dik kabeltouiv.
Onder deze omstandigheden is het weinig aantrekkelijk, iets meer
op dit gebied te zeggen.
U zult het ons echter moeten vergeven, wanneer wij een iets roos
kleuriger toekomstbeeld schetsen dan op het eerste gezicht gerechtvaar
digd lijkt.
Reeds tientallen Jaren geleden zag
het ernaar uit, dat het verkeer hope
loos in de knoop zou komen te zitten.
Toch blijken er nog jaarlijks heel wat
auto's, brommers en andere vehikels
bij te kunnen zonder dat de zaak vol
komen tot stilstand komt. Volgens re
delijke toekomstverwachtingen van een
kwart eeuw geleden zou het nu reeds
helemaal mis geweest moeten zijn.
Ondanks het feit, dat het wegenbouw
schema in het gehele land ver tekort
geschoten is in het realiseren van
noodzakelijke voorzieningen, blijkt het
nog steeds mogelijk te zijn om per
auto van de ene plaats naar de an
dere te komen.
Op de een of andere heel merk
waardige nog nimmer duidelijk begre
pen manier blijken de verkeersproble
men zich vanzelf op te lossen, als de
mensen er niet voldoende aan doen.
Wij mogen natuurlijk niet op grond
van deze ervaring de handen maar in
de schoot leggen uit de overweging,
dat het toch wel in orde komt, maar
wel mogen we in het uitspreken van
deze onderstaande verwachtingen uit
gaan van de veronderstelling, dat er
nog een toekomst voor het verkeer is.
Spitsuren verdwijnen
Het verkeersvraagstuk wordt in hoge
mate bepaald door de maatschappe
lijke omstandigheden. In de komende
tientallen jaren kan een aanzienlijke
verkorting van de werktijd worden
verwacht. Dit betekent meer vrije tijd
en meer gelegenheid tot forensen op
grote afstand.
Enerzijds lijkt het, of deze factoren
alle een nadelige invloed op de ver
keerssituatie op de openbare weg heb
ben. Niets is echter minder waar.
Vooral de arbeidstijdverkorting zal
in bepaald opzicht een ontlastende in
vloed op het wegverkeer krijgen.
De moeilijkheden in het wegverkeer
worden op het ogenblik voornamelijk
veroorzaakt door het optreden van de
spitsuren. Naarmate een arbeidstyd-
Huidig parkeerterrein in een grote
stad
verkorting optreedt, gepaard gaande
aan een verwacht gelijk blijken of
verlengen van de produktietijd der in
dustrie treedt een steeds sterkere
ploegenindeling over uiteenlopende
werktijden op, waardoor het begrip
spitsuur op den duur verdwijnen zal.
Paar dagen weg om
te werken
Verwacht wordt, dat omstreeks de
eeuwwisseling een arbeidsweek van 25
tot 30 uur aan de royale kant is, voor
al door de verdere automatisering.
Sociologen vermoeden, dat deze
nieuwe arbeidsverdeling leiden zal tot
een zeer korte werkweek, b.v. van drie
of vier dagen. Dit zal weer tot'gevolg
hebben, dat een steeds grotere afstand
tussen woon- en werkplaats econo
misch aanvaardbaar wordt.
Revolutionaire wijzigingen in de in
dustrie zouden daarvoor verwezenlijkt
moeten worden: in de eerste plaats is
daarbij te denken aan tijdelijke onder
komens voor de arbeiders in de directe
omgeving van de industrie, waar zij
enkele dagen per week zouden verblij
ven om in zo kort mogelijke tijd hun
weekuren vol te maken.
De overbevolking van de industriële
centra en hun omgeving leidt ertoe,
dat de gezinnen de steenjungle zullen
ontvluchten. Dat is slechts mogelijk,
wanneer de arbeider tijdens een zeer
korte werkweek een onderkomen bij de
industrie krijgt, om na vervulling van
zijn arbeidsuren het grootste deel van
deze week als vrije tijd elders by zijn
gezin door te brengen.
Drievoudige verlichting
Een dergelijke situatie zou het ver
keer in sterke mate ontlasten, in de
eerste plaats omdat slechts een- of
tweemaal per week per arbeider een
beroep op de weg tussen huis en in
dustrie gedaan zou moeten worden, in
de tweede plaats omdat in een derge
lijke situatie door het ploegenstelsel
het begrip spitsuur geheel zou ver
dwijnen, en in de derde plaats omdat
de gezinnen niet in de industriecentra
geconcentreerd zouden zijn, dus door
dat een veel sterkere bevolkingssprei
ding zou optreden.
Als bijkomend voordeel zou be
schouwd kunnen worden het halt toe
roepen aan een uit menselijke over
wegingen bepaald ongewenst geachte
urbanisatie. Het zou wellicht de op
lossing zijn van het probleem van de
Randstad Holland, een probleem dat
reeds thans vele hoofden bezig houdt.
Interlokaal
luchtverkeer
Ongetwijfeld zal ook in de niet te
verre toekomst het lokale luchtverkeer
een belangrijke rol gaan spelen. Met
de huidige vliegtuigtypen is b.v. in
Nederland een binnenlands luchtnet
onrendabel.
De zeer snelle opkomst van de heli
kopter rechtvaardigt evenwel de ver
wachting. dat het luchtverkeer over
een kwart eeuw een belangrijke rol
zal vervullen in de oplossing van het
interlokale en zelfs misschien lokale
verkeersprobleem.
Gaan wij meer op fantasie-basis
dan met thans reeds reële mogelijk
heden voor ogen nog iets verder
zien, dan zou de laatste definitief ver
lossende revolutie in het verkeer inge
zet kunnen worden door de ontwikke
ling van anti-zwaartekrachtinstalla-
ties. Dan zal er een volledige, spreiding
van de bevolking plaats vinden, welke
voor wellicht eeuwen ieder wegver-
keersprobleem uit de wereld helpt.
Fantasie? Ja, maar de verbeelding
is reeds zo dikwijls achtergebleven
bij de werkelijkheid!
Luchtlocomotieven
met atoomkracht
Inmiddels is het ook aantrekkelijk,
andere terreinen van verkeer-in-de-
toekomst te verkennen.
Het luchtverkeer zal zijn explosieve
ontwikkeling van de laatste halve eeuw
ongeremd voortzetten.
Vermoedelijk zullen nog voor het
einde van de twintigste eeuw op
de intercontinentale luchtvaartroutes
straalvliegtuigen in gebruik zijn, welke
vliegen met snelheden van rond 3000
km. per uur, plaats biedend aan twee
honderd tot driehonderd passagiers.
Niet onmogelijk is, dat omstreeks de
eeuwwisseling ook reeds door atoom
energie aangedreven vliegtuigen in
dienst zyn gesteld, waarschijnlijk als
vrijwel permanent in de lucht blijven
de „locomotieven" voor treinen van
passagiers- en vrachtvliegtuigen. Van
de vliegvelden stijgen de straaltoestel-
len op om op meer dan tien kilometer
hoogte aan te haken aan de vliegende
atoomcentrales, die met duizelingwek
kende snelheden him vracht naar de
overzijde van oceanen slepen, om daar
weer nieuwe slepen voor de retour
vlucht op te halen.
Rollende
verkeersbanen
Waarschijnlijk zal zich iets soortge
lijks op de grond ontwikkelen. Men
zou dergelijke luchtslepers kunnen
vergelijken met huidige roltrappen in
warenhuizen en met de rollende
verkeersbanen in de steden van de
toekomst. Het gemak dient de mens:
waarom zouden we niet de trottoirs
langs de wegen tot rollende tapijten
transformeren, eventueel ook voor het
thans rijdende kleinere verkeer? Vei
ligheid en economie zouden daar on
getwijfeld bij gebaat zijn. Het tech
nisch vernuft van de mens is ertoe
in staat.
Treinen blijven
Wij durven de verwachting uit te
spreken, dat ondanks alle zware con
currentie (zeker wanneer het lucht
verkeer op korte afstand rendabel
wordt) het spoorwegverkeer een be
langrijke plaats zal weten te behouden.
De ontwikkeling op dit gebied doet
verwachten: steeds meer vrije kruisin
gen met een vlottere dienstregeling en
verhoogde snelheden als gevolg, groter
comfort in de treinen, sterkere econo
mische concentratie (reeds ingeluid
door de Europese samenwerking op
spoorweggebied van thans) en vervan
ging van de elektrische tractie door
kernenergie. Dat laatste moet echter
nog wachten op een veiliger vorm van
kernenergie, aangezien de huidige
technische mogelijkheden het gevaar
van catastrofale rampen meebrengen
bij op zichzelf vry onschuldige onge
vallen. Datzelfde geldt trouwens ten
aanzien van het gebruik van kern
energie in het luchtverkeer.
Meer boven en in,
minder op het water
Ook in het scheepvaartverkeer zal
kernenergie een steeds grotere rol
gaan spelen. Voorts zal deze verkeers-
vorm zich in de komende vijftig jaar
steeds meer gaan toeleggen op reu-
zenschepen, die snelle en goedkope
vervoersmogelijkheden bieden.
Verwacht mag voorts worden, dat
de „hovercraft", die vorig jaar als een
„zweeftuig" voor het eerst op een
luchtkussen het Engelse Kanaal over
stak, de voorloper zal zijn van geheel
nieuwe scheepstypendoor propellers
of straalmotoren voortbewogen toe
stellen, die op een luchtkussen over
het water zullen scheren, met zeer
grote snelheden en veel onafhankelij
ker van de zeegang dan de huidige
scheepstypen.
Het wateroppervlak is trouwens het
minst gunstige deel van de zee voor
transport. Vermoedelijk zal dan ook de
diepte van de zee mettertijd druk ver
keer te zien geven. Vracht- en passa
giersduikboten van zeer grote omvang,
voortgestuwd door kernenergie, zullen
deze rustige wateren op tien of meer
meter diepte doorklieven. De eerste
A-onderzeetanker van 30.000 ton is in
Amerika op papier al gereed.
Een geheel nieuw verkeersgebied zal
in de komende tientallen jaren wordei
geëxploreerd: de ruimte. Daarover
schryven wij uitvoeriger elders.
Zoals U ziet: er bestaat nog hoop
voor het verkeer. Ook al zeggen dui
zenden pessimisten, dat de cijfers van
vandaag anders uitwijzen! Wij geven
nu eenmaal de voorkeur aan een zon
nige blik op de toekomst.
