In 1960 alle gevaren overwinnen!
SALERNO
De vloeistof raket
ZATERDAG 2 JANUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Hoe werkt liet
centrum van oude cultuur
en zetel van de oudste
universiteit in 't Avondland
VRIENDELIJKE PRETTIGE STAD, DIE
MINDER CHAOTISCH IS DAN NAPELS
HET nieuwe jaar is ingegaan!
We zün nog een beetje beduusd van al het ge
knetter en getoeter tijdens de jaarovergang, die
ons in een ommezien deed omschakelen van 1959
naar 1960.
We moeten aan dat ,,60" nog even wennen, vergissen
ons misschien nog een enkele maal in het briefhoofd,
zien verder liever niet achterom, maar vooruit, omdat
niemand het zich tegenwoordig meer veroorloven kan
bij het verleden stil te staan.
„Vooruit" is de leus van deze tijd: wie achteraan
blijft hinken, is onherroepelijk verloren
ER zijn slechts weinig mensen, die in de toekomst
kunnen kijken.
Dat hoéft ook niet, want hij die precies zou
weten, wat gebeuren gaat, mist het element der „ver
rassing".
Deze kan blU of smartelijk zijn.
Allen weten we, dat de gevaren op ons levenspad
vele en velerlei zijn, zoals ze dat voor de zeeman zijn.
De boei is voor hem de eenzame waker tegen de
onzichtbare dreiging: de goede stuurman houdt daar
rekening mee.
Zullen wij een goed stuurman zijn in 1960?
Ieder zal voor zichzelf daarop het antwoord moeten
geven.
Wie hoopt niet op een positief antwoord?
ZOALS de goede schipper onafgebroken naar alle
kanten tuurt, om het aan hem toevertrouwde schip
veilig de haven binnen te loodsen, zullen wij ons
leven moeten besturen met het voor één jaar nieuw
gestelde einddoel voor ogen: door hoog aanstormende
golven en langs steile klippen, zonder dat ons leven
gedeukt en beschadigd wordt.
Géén gemakkelijke opgave in een aan bliksemsnelle
veranderingen onderhevige wereld, waarin het er voor
ieder individu om gaat zich te handhaven.
Voor wie tegen de eisen van deze maatschappij,
welke een geheel nieuwe fase lijkt in te gaan, niet of
nauwelijks opgewassen is, zal 1960 een zorgvol jaar zijn.
Doch ongekende mogelijkheden openen zich voor hem,
die de tekenen van deze dynamische tijd verstaat!
DE winst voor hem, wie het gegeven is deze tijd
van ontwikkeling op ieder gebied ten volle te
„beleven", is dat hij een jaar van „verrassingen"
tegemoet gaat, dat zijn leven „inhoud" geeft en interes
sant maakt.
Dit is geen eeuw voor duffe gezapigheid, benepen
heid en rust.
Dit is een eeuw voor energiek aanpakken, een open
oog en hart bezitten voor de talloze vibrerende span
ningen, die de wereld doortrillen.
Wie de moed bezit daarin op te gaan, zal 1960 met
vreugde en belangstelling begroeten.
Voor wie die kracht niet opbrengen kan, zal 1960
een moeizaam jaar worden.
Met dit baken voor ogen, zult U, naar ik hoop, alle
komende gevaren weten te overwinnen.
Dat zij ónze nieuwjaarswens!
FANTASIO.
num" uit het eind van de twaalfde
eeuw. Dit werk, waarvan meer dan
driehonderd uitgaven hekend zijn,
gold tot ver in de achttiende eeuw als
fundamenteel voor de medische
studie.
Er is heel veel, veel meer dan wij
denken, va ndie oude Salernitaanse
wijsheid overgebleven in onze dagel.
gewoonten. In de winter plegen wij
allen, dank zij Kerstmis en andere
feesten, meer te eten dan in andere
jaargetijden. Welnu: het „Regimen"
leert ons: „In het lentetij is matig
eten nuttig: nog schadelijker is on
matigheid in de zomerhitte. De vol-
rijpe herfst verleidt je met vruchten
waarvoor je je hoeden moet. Maar
laat je bij winternevels gerust neer
aan een rijkbeladen dis". En menig
een zal ook deze oude raad der Sa-
lernitanen hebben opgevolgd: „Als de
avond met overmaat gedronken wijn
je heeft geschaadt, drink er 's mor
gens opnieuw van en het zal je medi
cijn zijn". Maar de Italianen hebben
nog iets te leren van deze spreuk:
,,'s Middags zul je niet of weinig
slapen; koorts .luiheid, hoofdpijn en
catarrh vinden in de middagslaap
hun oorsprong". En evenmin volgen
zij deze regel: „Een zwaar avond
maal bezorgt de maag veel last; wie
prettige nachtrust wenst staat vroeg
vantafel op". Niet alles in die leer
dichten is natuurlijk zo simpel; zij
gaan wel degelijk in op zuiver medi
sche zaken, bevatten aanwijzingen
over geneeskrachtige kruiden, schrij
ven voor hoe een aderlating moet
worden verricht, hoe men doofheid
kan voorkomen en al dergelijke meer.
Groots monument
De „school" van Salerno had haar
grote invloed tussen de jaren 900 en
1400, maar werd eerst in 1811 door
de Fransen gesloten. Er waren ook
faculteiten voor wijsbegeerte, godge
leerdheid en recht, zodat Salerno de
oudste universiteit bezat.
Een verdere roem van deze stad
is de prachtige kathedraal van Sint-
Matheus; het stoffelijk overschot van
de evangelist zou in deze kathedraal
bijgezet zijn. Hoewel het inwendige
door de pompeuze toevoegsels van
de achttiende eeuw, die men nu bezig
is te verwijderen, wordt ontsierd, is
de kathedraal van Salerno een monu
ment van uitzonderlijke betekenis.
Een immense voorhof, waar onder
zuilenhallen antieke Griekse en Ro
meinse heelden staan, voert naar de
hoofdtoegang, die gesierd wordt door
een machtige bronzen deur, ingelegd
met zilveren figuren, die in 1099 te
Constantinopel werd gegoten. Inwen
dig zijn nog enkele der fraaie mo
zaïeken bewaard, resten van de grote
reeks, die in de elfde eeuw de hele
kerk sierde. Indrukwekkend zijn de
twee marmeren preekstoelen, groter,
hoewel in de details niet zo mooi,
dan die van Ravello. Een kunstzinnig
kanunnik heeft sedert kort boven de
sacristie een museum ingericht, dat
een voorbeeld genoemd mag worden
voor dit soort kerkelijke musea. Het
is bijzonder rijk en bevat een paar
kunstwerken, die enig zijn ter wereld.
In de eerste plaats het ivoren „pa-
liotto" (altaarvoorhang), een bij twee
meter groot. Dit is het grootste beeld
houwwerk in ivoor ter wereld; het
bestaat uit achtentwintig reliefvoor-
stellingen naar het Oude en Nieuwe
Testament, werk van een anoniem,
maar belangrijk beeldhouwer uit de
twaalfde eeuw. Eveneens uit de
twaalfde eeuw dateert het „Exultet",
een perkamenten strook, ruim acht
meter lang, waarop de lijdensgeschie
denis is voorgesteld in aangrijpende
miniaturen. Dit unieke werk is, ver
deeld in acht stukken, ondergebracht
in evenzoveel zware, stalen brand
kasten, die in de muur zijn opge
nomen. Salerno, met zijn strand, zijn
kunstschatten en zijn beschaafde be
volking, is een bezoek overwaard.
(Van onze Romeinse
Van het uitzichtspunt Ravello (waaraan onze
correspondent onlangs te dezer plaatse een artikel
wijdde Red. L.D.) kunnen wij de havenstad
Amalfi niet zien liggen: een bergwand belet het
uitzicht. Maar wel zien wij, al is de afstand veel
groter, in de verte Salerno schemeren. Salerno is
tegenwoordig de hoofdstad van de provincie,
waartoe Amalfi behoort en dat is waarlijk een
uiterst bescheiden rol voor een stad, die eenmaal
de eerste was van gans Zuid-Italië en een cul
tuurcentrum zoals Europa destijds geen tweede
had aan te wijzen! De gemiddelde toerist kent
eventueel Amalfi, maar bezoekt zelden Salerno.
En toch is er heel wat te zien. Wie met de trein
uit Napels naar het zuiden (Sicilië) gaat, wacht
bij Salerno een verrassing. De trein komt uit een
van de vele lange tunnels en plotseling ziet men,
honderden meters beneden zich, een grote stad die
zich uitstrekt langs een golf nog mooier en
blauwer dan die van Napels! Op de voorgrond
verrijzen immense bogen in baksteen, een drie
dubbel aquaduct uit de Normandische tijd.
den opgeleid, die over onze gezond
heid waken. Bedenken wij wel eens.
dat het niet altijd zo geweest is? In
dien u en ik duizend jaar vroeger
hadden geleefd (in Italië vinden we
duizend jaar niet zo veel en we pra
ten over de tiende eeuw ongeveer
zoals een Nederlander over de acht
tiende, een tijdstip in het verleden,
maar niet in het verre verleden),
dan zouden we ons in geval van
ziekte hebben gewend hetzij tot een
kwakzalver, hetzij tot een bevoegd
meester in de medicijnen en dat laat
ste wilde zeggen een geneesheer met
een diploma van de school te Sa
lerno.
Een der twaalfde-eeuw se met mozaiek ingeleg
de preekstoelen in de kathedralen van Salerno.
De stad zelf ligt langs de baai neergevlijd en een stadspark, kilometers lang
en rijk aan palmen en exotische bomen maakt, dat de indruk bijzonder aan
trekkelijk is. Bij avond, wanneer de duizenden lantaarns langs de golf ontstoken
zijn, toont Salerno zelfs een bijzonder groots beeld, meer dan Genua of Napels.
Het is tegenwoordig, een vriendelijke, prettige stad, minder rumoerig en
chaotisch maar ook minder opwindend dan Napels. Er is niet zoveel armoe, de
bevolking is wat meer terughoudend en spreekt een dialect, dat beschaafder
klinkt dan het Napolitaans. Salerno is in zekere zin een oudere stad. Zeker,
in de Griekse en Romeinse oudheid telde Napels veel meer mee dan Salerno,
maar gedurende de middeleeuwen was Salerno een wereldstad, hoofdstad eerst
van het prinsdom Salerno, ontstaan in 847 toen het ryk der Longobarden in
twee stukken uiteenviel en dat onder Guaimario V (10271076) half Italië onder
zich verenigde.
Hier bloeide eens de
medische wetenschap
Maar in 1076 werd Guaimario door
Robert de Noorman (Guiscard), die
door de Paus en door de Amalfitanen
te hulp was geroepen, verslagen en
het prinsdom kwam tot een eind. Ook
de Noorman maakte Salerno tot zijn
hoofdstad en het ging eerst in bete
kenis achteruit toen het koningshuis
Sicilië veroverde en Palermo de
hoofdstad werd (1127) en meer nog
toen in 1224 de Anjous, naast Paler
mo, Napels en niet Salerno tot rege
ringszetel maakten.
Dat is allemaal heel lang geleden
en men zou verwachten, dat er niet
veel van over is. Gelukkig zijn het
niet alleen vechtersbazen, die geschie
denis maken, er is ook de wetenschap
en de kunst. Als wetenschappelijk
centrum is Salerno enig in de wereld.
Eeuwen lang vóór elders universitei
ten ontstonden, had men hier de
„Schola Salernitana". We vinden het
tegenwoordig heel gewoon, dat er uni
versiteiten zijn, waar o.a. medici wor-
Eigen onderzoekingen
Het diploma van Salerno gold voor
geheel Europa. Er bestond geen
tweede centrum van studie, dat tegen
Salerno opkon. De man die by de val
van het Romeinse ryk althans iets
heeft gered van de kennis der oude
Grieken en Romeinen op geneeskun
dig gebied was Benedictus, stichter
der Benedictijner Orde. De zetel van
zyn orde vestigde hy te Montecassino,
niet zo heel ver van Salerno en in
die stad werden al gauw verschil
lende kloosters gebouwd. De monni
ken beoefenden de geneeskunde en
bezochten ook lekenpatiënten buiten
het klooster. Dit leidde tot wantoe
standen en in 1131 verbood het con
cilie van Reims aan kloosterlingen
zieken te bezoeken buiten de kloos
termuren. Vanaf dat jaar werd de
school van Salerno, die al eeuwen
oud was, een lekenschool.
Men hield er zich niet alleen aan
Galienus, Hippocrates en de andere
Griekse en Romeinse meesters, de
Salernitanen waren ook met eigen
onderzoekingen bezig en hun ge
schriften hebben de wetenschap ver
der gebracht. Zoals men weet was
in de middeleeuwen het gebruik van
menselijke lyken bü de studie der
anatomie verboden en de eerste vast
staande studie van het menselijk
lichaam dateert uit de veertiende
eeuw (universiteit van Bologna).
Maar in Salerno bestudeerde men de
anatomie van het varken, sterk over
eenkomend met die van het mense
lijk lichaam en er zijn in de geschrif
ten van Constantijn de Afrikaan, van
Cofo en andere Salernitaanse geleer
den aanwijzingen, dat zij meer wis
ten van het menselijk lichaam dan
zonder studie van de anatomie mo
gelijk is. Salerno kende ook vrouwe
lijke hoogleraren en medici: in de
elfde eeuw!! Er is niets nieuws on
der de zon!
Oude wijsheid in onze tijd
De kruisvaarders plachten, terug
kerend uit het Heilige Land, Salerno
aan te doen om daar hun doorgaans
ondermijnde gezondheid op peil te
laten brengen, zij wilden ook leef
regels om, teruggekeerd in hun barre
noordelijke landen, de herworven ge
zondheid te bewaren. Daaraan dan
ken wij menig leerdicht, waarin de
gxdden regels van Salerno werden
uiteengezet en die leerdichten vorm
den weer teksten voor de medici in
noordelijker landen. Het bekendste is
het „Regimen sanitatis Salernita-
I DOORSNEDE RAKETMOTOR
itstekii
pomp[
'{verbrandingskamer[ [straclpijpj
|verbrandingskamer|
|alcoholtonk|
|straalpijp|
Jradio erTstuur-
Imcchonisme
{vloeibare zuurstof tank|
HET PROTOTYPE VAN DE MODERNE RAKET IS
DE IN DE OORLOG IN DUITSLAND ONTWIKKELDE
A4(V2) VAN VON BRAUN. HET WAS DE EERSTE
IN DE PRAKTIJK GEBRUIKTE VLOEISTOFRAKET.
fluchtroerl
Igtobilisntievlok^
[DOORSNEDE VLOEISTOFRAKET (A4)|
DE RAKET, WAARVAN
HET GEBRUIK REEDS
2000 JAAR GELEDEN
BIJ DE CHINEZEN
BEKEND WAS, HEEFT
DE LAATSTE JAREN
EEN GROTE ONTWIK
KELING DOORLOPEN.
DE BELANGRIJKSTE
RAKETTEN VAN HET
OGENBLIK ZIJN DE
VLOEI STOFRAKETTEN
DE RAKETMOTOR BESTAAT UIT
EEN VERBRANDINGSKAMER EN
EEN STRAALPIJP. DE VLOEIBARE
BRANDSTOF (ALCOHOL OF EEN
ANDERE BRANDBARE VLOEISTOF)
WORDT MET ZUURSTOF IN DE
VERBRANDINGSKAMER GEPERST
WAAR HET MENGSEL VERBRANDT.
DE DAARBIJ ONTSTAANDE HETE
VERBRANDINGSGASSEN ZOEKEN
EEN UITWEG EN BLAZEN MET
GROTE SNELHEID NAAR BUITEN,
DUS ACHTERWAARTS. DAARBIJ
OEFENEN ZE EEN STERKE TEGEN
DRUK UIT OP DE VERBRANDINGS
KAMER DE REACTIEKRACHT. DEZE
KRACHT BEWEEGT DE RAKET
VOORWAARTS.
[AMERIKA [AMERIKA
Atlas I Thor-Able
[satellietraketl [maanroket
AMERIKA
Vanguard
satellietraketf
RUSLAND
raket van
spoetnik I
DE RAKET WORDT DOOR ZIJN SNELHEID
IN DE LUCHT GEHOUDEN EN IS IN STAAT
ZICH IN LUCHTLEDIGE RUIMTE VOORTTE
BEWEGEN. DOOR DEZE EIGENSCHAPPEN
IS DE RAKET BIJ UITSTEK GESCHIKT VOOR
DE RUIMTEVAART. OM DE VLUCHTDUUR TE
VERGROTEN GEBRUIKT MEN Z.G. GETRAPTE
RAKETTEN. IEDERE TRAP HEEFT EEN RA
KETMOTOR EN TANKS. DE LEEGGEBRANDE
TRAP WORDT AFGEWORPEN.
ENIGE VAN DE BELANGRIJKSTE
IN GEBRUIK ZIJNDE VLOEISTOF-
l RAKETTEN
ENGELAND
Black-knight
satellietraket
iQept^
Een preekstoel uit de twaalfde eeuw met een paaskandelaar uit
dezelfde tijd (kathedraal van Salerno).
