AMERIKA ACHT ZICH VRIJ DE
KERNPROEVEN TE HERVATTEN
Bankdirecteur hield
dubbele boekhouding
WEERBERICHT
Washington wil Russen hierdoor
tot een spoedige overeenkomst
in Geneefs overleg aansporen
KONING BOUDEWIJN SPRAK
VANDAAG MET KASAVOEBOE
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 30 DECEMBER 1959
No. 29936
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dlsüoeck
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1. Leiden Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie. 21507
De Verenigde Staten hebben gisteren bij monde van president
Eisenhower verklaard dat zij zich vrij achten op elk tijdstip de kern
proeven te hervatten, maar met een voorafgaande kennisgeving aan
de andere landen ter wereld. Het besluit werd genomen op een bijeen
komst van president Eisenhower met een groep hoge bestuursfunc-
tionarissen.
De door de Westelijke mogendheden overeengekomen periode van
opschorting der proeven was veertien maanden en loopt op morgen,
donderdag 31 december, ten einde.
Het Amerikaanse besluit komt ongeveer neer op het Britse stand
punt in deze kwestie, zo is in officiële kringen in Londen verklaard.
De Amerikaanse bekendmaking werd in Londen met instemming
begroet en werd in sommige kringen beschouwd als een overwinning
voor minister Herter op enkele Amerikaanse elementen die de proeven
in de nabije toekomst wilden hervatten. Het Britse standpunt is de
proeven niet te hervatten zolang nuttige besprekingen in Genève wor
den gevoerd.
onder de grond hebben genomen. Deze
zouden volgens de Geneefse conferentie
over het stopzetten van kernwapenproe
ven, die door de schuld van de Weste
lijke mogendheden al langer dan een
jaar duurt, als „ondergrondse ontplof
fingen" kunnen worden beschouwd.
Het State Departement gaf gister
avond een verklaring van 19 december
j.l .vrij, waarin dr. Fiske, de belangrijk
ste Amerikaanse deskundige op de Ge
neefse conferentie over het staken van
kernproeven, zijn Russische tegenpartij,
dr. Federof. beschuldigde van „incorrec
te, verdraaide en misleidende verklarin
gen" over een aanvaardbaar ontdek
kingsstelsel voor ondergrondse kemont-
ploffingen. Fiske verklaarde dat de vroe
gere criteria voor het vaststellen of er
een aardbeving dan wel een ondergrond
se kemontploffing plaats heeft, door de
proeven in 1958 in Nevada verouderd
zyn.
In 10 maanden 125000
verkeersongevallen
Volgens de voorlopige cijfers
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek zijn gedurende de eerste
tien maanden van 1959 in ons land
op de openbare weg 125.000 ver
keersongevallen gebeurd. Daarbij
werden 1327 personen gedood. Het
aantal gewonden bedroeg 37.200.
In vergelijking tot de cijfers van de
overeenkomstige periode van 1958 steeg
totnutoe het aantal ongevallen met 9
het aantal doden met 2 procent en het
aantal gewonden met 10 procent.
Het aantal verkeersdoden in de
periode januari t/m december van de
jaren 1957,' 1958 en 1959 bedroeg resp.
1453, 1300 en 1327. Hieruit blijkt, dat het
aantal overleden slachtoffers in 1959,
evenals in 1958, lager is gebleven dan in
1957, voordat op 1 november van dat
jaar de maximum snelheid voor motor
voertuigen in de bebouwde kom werd
ingevoerd.
Volledige tekst
De volledige tekst van de Amerikaanse
verklaring luidde als volgt:
„De onderhandelingen over het staken
van kernproeven duren reeds veertien
maanden. Ofschoon zij thans zijn opge
schort, zullen zij weldra worden hervat.
Geen enkel bevredigend akkoord is nog
in zicht. De vooruitzichten voor een der
gelijk akkoord zijn verminderd door de
slechte wil waarvan de Russische des
kundigen kort geleden door politieke
motieven geïnspireerd, hebben blijk ge
geven inzake een ernstig wetenschap
pelijk onderzoek van de beslissende uit
werking der seismografische techniek
voor het ontdekken van ondergrondse
kemontploffingen.
In feite is de sfeer der besprekingen
slechter geworden door de technisch on
juiste Russische bijlage bij het rapport
van de technische deskundigen. De Ame
rikaanse geleerden, die in de Ameri
kaanse delegatie zitting hebben, zullen,
zich baserend op de stenografische tekst
van de conferentie, openlijk de feiten
kenbaar maken die dit Russische docu
ment geheel zullen weerleggen.
Wij zullen de onderhandelingen, steeds
in hetzelfde voornemen om een akkoord
te bereiken dat geëerbiedigd zal worden,
hervatten. Intussen loopt de termijn van
vrijwillige opschorting der proeven op
31 december af. Ofschoon wij ons vrij
achten de kernwapenproeven te hervat
ten, zullen wij dit niet doen zonder te
voren ons voornemen daartoe kenbaar
te hebben gemaakt.
Gedurende de periode van vrijwillige
opschorting der kernwapenproeven zul
len de Verenigde Staten voortgaan met
hun actieve programma van onderzoe
kingen, ontwikkeling en proeven in la
boratoria op wapengebied".
Gemengde ontvangst
Eisenhowers verklaring over voortzet
ting van opschorting der kernproeven
heeft in de Amerikaanse en Engelse pers
een gemengde ontvangst gehad. De New
York Times blijft kritisch tegenover het
Russische verlangen naar een doelmatig
verbod op kernproeven en acht het mo
gelijk dat de Russen hun tactiek zullen
herzien om op de komende topconferen
tie te trachten een schikking over kern
proeven tegen andere Westelijke conces
sies te verhandelen.
De New York Daily News vraagt zich
af waarom men de kernproeven onder
de grond en in de lucht „die geen
gevaarlijke neerslag geven" niet her
vat. Men zou dan tot een grotere doel
matigheid en kostenverlaging kunnen
komen en reëler staan in de strijd tegen
het wereldcommunisme .aldus het blad.
De Britse Daily Telegraph is van me
ning dat Engeland „Amerika's flinke
houding" moet volgen en dat men de
Russen zo duidelijk laat blijken dat de
Geneefse onderhandelingen eerlang tot
een resultaat zullen moeten komen, om
dat Amerika niet van zins is eindeloos
uitstel te gedogen. De Daily Mail echter
acht de aankondiging dat Amerika zich
het recht van hervatting voorbehoudt
„tactloos" in de huidige omstandighe
den. De Guardian ziet in de bekendma
king „alle tekenen van een presidentieel
compromis, bedoeld om de Russen met
spoed tot een akkoord te bewegen".
„Misleidende verklaring"
Het blad van de Russische communis
tische partij, Prawda, vindt de Ameri
kaanse bekendmaking „een zeer twijfel
achtig teken van vreedzame bedoelin
gen". De Prawda herinnert eraan, dat
de V.S. in het verleden kemproeven
Ruinerwold in rep en roer
„Geacht burger" verduistert kwart miljoen
Het Drentse dorpje Ruinerwold
is in rep en roer. De ruim driedui
zend inwoners kennen dezer dagen
maar één onderwerp van gesprek;
de grote fraude bij de coöperatieve
spaar- en voorschotbank „Boaz".
Voor zover thans kan worden na
gegaan is er een bedrag van rond
f 250.000.'— verdwenen, maar het
is lang niet uitgesloten, dat bij een
Bespreking ever de
„Starfighter"
In het ministerie van Economische Za
ken te Den Haag heeft een aantal func
tionarissen van dit departement en van
het departement van defensie gister
middag een orienterende bespreking ge
houden met enige leidinggevende figu
ren van Nederlandse bedrijven welke
betrokken zouden kunnen zijn bij de
vervaardiging van „Starfighter"-jacht-
vliegtuigen voor de Nederlandse Ko
ninklijke Luchtmacht.
Minister De Schrijver herhaalde garantie
voor de onafhankelijkheid van de Kongo
(Van onze Reisredacteur W. L. Brugsma)
Minister De Schrijver heeft gisteravond in Leopoldstad verklaard: „België heeft
Kongo onafhankelijkheid beloofd en zij zal dit gegeven woordt stipt nakomen".
Die garantie, geruggesteund door de aanwezigheid van de Koning in Kongo,
afgelegd op een persconferentie moet voor een groot deel het Kongolees wan
trouwen inzake de Belgische oprechtheid wegnemen.
De minister zei dat de ronde-tafelconferentie zeker in januari in Brussel gehou
den zal worden. De door het Abako-kartel geëiste datum van 5 januari leek hem
te vroeg, omdat hij na zijn terugkeer op 2 januari eerst aan de regering en aan
het parlement verslag wil uitbrengen. Hoewel het kartel bijzonder vastbesloten
is, lijkt het onwaarschijnlijk, dat het op de datumkwestie de conferentie zal doen
struikelen, een conferentie die van zjjn wens tot een „onafhankelijke, federale
Kongo" werkelijkheid zal maken.
ninklijke reis viel ook af te leiden uit
de ietwat gemelijke mededeling, dat het
besluit tot de reis van de Koning pas op
de vertrekdatum viel. De minister baga
telliseerde de incidenten in Stanleyville
en zei, dat in het huidige politieke kli
maat de roep om „onafhankelijkheid"
geenszins een vijandige manifestatie is.
Tenslotte sprak de minister lovend
over de snelle rijping van de Kongolese
politici, die, „nu onafhankelijkheid geen
vraag meer is", zich buigen over de
toekomstproblemen van het land, waar
van zij met inachtneming van regionale
verschillen toch „een grote, vrije, cen
traal-Afrikaanse natie" willen maken.
Met uitzondering van de datumkwes
tie was de liberale verklaring van de
laatste Belgische minister voor Kongo,
juist wat de Kongolezen horen wilden
en dit kan het politieke klimaat zeer
verhelderen.
Liberale verklaring
De minister zei, dat alle grote en be
langrijke opiniestromingen, alsmede de
zes provincies op de rondtafelconferen-
tie vertegenwoordigd zullen zijn en voeg
de daaraan toe, dat nog nooit een ko
lonie zo kalm en zo vlug de onafhanke
lijkheid van het moederland kreeg.
De Koning der Belgen zou vanmiddag
Joseph Kasavoeboe „de Koning van
Kongo" genoemd en zijn coalitiege
noten ontvangen. Minister De Schrijver
is daarbij uiteraard tegenwoordig, want
de minister zei nadrukkelijk, dat hij bij
alle audiënties met een politiek karakter
aan de zijde van de Koning zit, zodat
de vorst „geheel en al binnen zijn con
stitutionele functies blijft". Een zekere
reserve van de minister jegens de ko-
Aanhoudend zacht
De Bilt verwacht van heden- lot
morgenavond:
Half tot zwaar bewolkt met enige
regen. Matige tot krachtige en langs de
kust later weer harde tot stormachtige
wind tussen west en zuidwest. Aanhou
dend zacht.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
31 DECEMBER
Zon op: 8.48 uur; onder: 16.37 uur.
Maan op, 9.40 uur; onder: 19.16 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.04 en
16.20 uur.
Laagwater te 12.16 uur.
Dit Blad bestaat uit 12 pagina's
minutieus onderzoek het tekort nog
zal aangroeien.
Deze enorme malversaties kwamen uit,
toen tijdens de ziekte van de op 22
december j.l. op 72-jarige leeftijd over
leden directeur van de bank, de voor
zitter van de Boazbank, de heer G. de
Roo uit Berghuizen als plaatsvervanger
optrad. Op het eerste de beste spaar
bankboekje, dat werd aangeboden stond
een hoger bedrag dan het banksaldo
aangaf. Onmiddellijk werden steekproe
ven genomen, waarbij bleek, dat er op
grote schaal fraude was gepleegd.
De rechtskundig adviseur, mr. J. G.
Nijsingh uit Zwolle, ging naar het zie
kenhuis, waar de zieke directeur toegaf
er een dubbele boekhouding op na ge
houden te hebben. Thuis in de bedstee
kon men de kaarten vinden, waarop de
goede bedragen genoteerd waren. Deze
kaarten gebruikte de directeur, wanneer
een accountant voor controle kwam.
Geruchten
Op 22 december overleed de directeur
en een dag voor Kerstmis werd hij ten
grave gedragen. Op verzoek werd deze
begrafenis zeer sober gehouden. Alleen
de dominee sprak enkele woorden op
het graf. In Ruinerwold werd dit zeer
vreemd gevonden. De overleden direc
teur was altijd zo'n geacht medeburger
geweest en had tijdens zijn leven zovele
functies vervuld. Onmiddellijk gonsde
het dorp van de geruchten en de waar
heid kon niet lang verborgen blijven.
Een belangrijk percentage van het te
kort van een kwart miljoen zal de bank
waarschijnlijk zelf kunnen dekken. Ook
heeft het bestuur getracht bij andere
banken hulp te vinden. Men hoopt ook
uit de nalatenschap van de directeur
een deel van het tekort te kunnen aan
zuiveren. Maar om op alles voorbereid
te zijn is toch surseance van betaling
aangevraagd.
Vermoedelijk hield de directeur zich
reeds een jaar of tien met die fraude
leuze praktijken op. Toen hij 65 jaar
werd, bleef hij op zijn verzoek nog kas
sier van de bank. Dit verzoek heeft zeer
waarschijnlijk met de malversaties te
maken gehad, die anders veel eerder aan
het licht zouden zijn gekomen. Er heb
ben nooit tussentijdse controles plaats
gehad, daar de directeur het volledig
vertrouwen van het bestuur genoot.
Geacht burger
Verhoging melkprijs
met twee cent
Ingaande 4 januari
Met ingang van 4 januari mag de
melkprijs in het hele land worden ver
hoogd met maximaal 2 cent.
De staatssecretaris van Economische
Zaken, zo deelt zijn departement mee,
heeft het Produktschap voor Zuivel doen
weten, dat hij na overleg met de minis
ters van Financiën en van Landbouw en
Visserij zich er mee kan verenigen in
dien de consumptiemelkprijzen (los en
in flessen met inbegrip van gesteriliseer
de melk, karnemelk en melkprodukten)
ingaande 4 januari 1960 in het gehele
land zullen worden verhoogd met ten
hoogste 2 cent per liter boven de prijzen
berekend op 1 juli 1959.
Het betreft hier een eerste prijsverho
ging, die voortvloeit uit de opheffing van
de melksubsidies, waartoe in het kader
van de maatregelen van de regering tot
vermindering van de subsidielast is be
sloten.
Deze prijsverhoging met maximaal 2
cent per liter geldt voor wat betreft
West-Nederland zowel voor de ongesa-
neerde gebieden als voor de gesaneerde
gebieden. De staatssecretaris vestigt er
daarbij nog de aandacht op, dat de op
een lager niveau liggende prijzen die
gelden voor de gesaneerde gebieden in
West-Nederland toegepast dienen te
worden daar waar reeds gedurende 3
maanden of langer de toestand bestaat,
dat de verbruikers voor de melkbezor-
ging uit ten hoogste drie verschillende
melkdetailhandelaren kunnen kiezen.
Ten bate van de reuma-bestrijding
hebben enige bekende artiesten
gisteren op de Dam in Amsterdam
oliebollen verkocht. Toon Hermans
bleek zijn knakworstjes uit „Son-
aan see' met gretigheid te willen
verwisselen voor oliebollen uit han
den van Hetty Blok, terwijl Mary
Dresselhuys belangstellend toezag.
De directeur, die jarenlang zijn func
tie aan de bank heeft bekleed, stond in
Ruinerwold zeer goed bekend. Hij was
een geacht burger. Zowel op maat
schappelijk als kerkelijk terrein nam hij
een vooraanstaande plaats in. Hij was
sinds de invoering van de evenredige
vertegenwoordiging raadslid voor de
AR-partij en werd al spoedig (in 1919)
tot wethouder gekozen. Ook na de be
vrijding werd hij weer raadslid en sinds
1949 was hij weer wethouder. In 1958
stelde hij zich niet meer herkiesbaar.
Tot 1940 was hij ook lid van de Provin
ciale Staten van Drente. Hij was jaren
lang voorzitter van de plaatselijke AR-
kiesvereniging, van de plaatselijke
CBTB en ouderling van de Gerefor
meerde Kerk. Tal van jaren vervulde hij
ook een bestuursfunctie in het plaatse
lijke Groene Kruis en tal van andere
verenigingen. De laatste jaren had hij
zich echter wat uit het openbare leven
teruggetrokken.
Gisteren is de Zuiderkruisvan
zijn laatste reis met repatrianten uit
Indonesië in IJ muiden binnenge
lopen. De minister van Justitie, mr.
A. C. W. Beerman (links) en de
voorzitter van de repatriërings
commissie, mr. Th. M. J. de Graaf
(rechts) waren ter begroeting aan
wezig en brachten een bezoek aan
kapitein A. Haitsma. die met deze
reis zijn loopbaan beëindigde*
Onbegrijpelijk
Van de oprichting af was hij direc
teur van de Boazbank. De ontdekking
sloeg als een bom in het rustige Drentse
dorpje in. Heel Ruinerwold praat erover.
Men gist en gist, maar niemand begrijpt
er iets van
Gistermiddag heeft het bestuur van de
bank alle nog aanwezige bescheiden uit
de woning van de overleden directeur
gehaald en naar het kantoor van de
bank overgebracht. Het onderzoek wordt
intensief voortgezet. En Ruinerwold
houdt het hart vast, want de mogelijk
heid bestaat, dat de leden van de bank,
voor het overgrote deel kleine spaarders
op grond van de statuten gedeeltelijk
voor dit tekort aansprakelijk zullen wor
den gesteld. Waarschijnlijk zal dat ech
ter tot 20 procent van het spaarbedrag
beperkt kunnen blijven....
Keulse DRP-leider
blijft in arrest
Ook tweede dader bekent
(Van onze correspondent in Bonn)
De voorzitter van de inmiddels
tijdelijk opgeheven afdeling-Keu
len van de neo-nazistische Deut
sche Reichs Partei, Custodis, blijft
in arrest, zo is gisteren officieel
meegedeeld. Hij werd dezer dagen
na de anti-semitische aanslag van
zijn partijgenoten Strunk en Scho
nen gearresteerd met drie andere
DRP-ers. Dit drietal is inmiddels
vrijgelaten. Op het bezoedelde
monument, dat eveneens onder
werp van Strunks en Schönens
anti-semitische uitlatingen was ge
weest, legden gisteren Duitse ver
zetsorganisaties en verenigingen
van slachtoffers van het nazi-
regime kransen, waarop onder
meer te lezen stond ,,Die mörder
sind noch unter uns"
Men concludeert uit de arrestatie van
Custodis, dat de Justitie te Keulen be
wijzen heeft gevonden, waaruit blijkt dat
dit vooraanstaande DRP-lid en waar
schijnlijk ook anderen beschouwd kun
nen worden als de aanstichters van de
besmeuring van de Keulse synagoge en
het monument voor de slachtoffers van
het nazi-regime in de kerstnacht. De
speciale commissie van deskundige po
litieambtenaren uit de deelstaat Noord-
rijn-Westfalen, welke direct na de aan
slag door de minister van Binnenlandse
Zaken Dufhüs is gevormd, is haar werk
inmiddels begonnen. Zij houdt zich in
het bijzonder bezig met het leggen van
een verband tussen andere anti-semi
tische daden van de laatste tijd in de
Bondsrepubliek en de Keulse wandaad
Viering bevrijdingsdag
5 mei 1960
Comité opgericht
Op initiatief van het Ned. Cultureel
Contact, de Nederlandse Jeugd Gemeen
schap, de Stichting Nationaal Overleg
voor Gewestelijke Cultuur, de Stichting
19401945, de Ned. Ver. van ex-politieke
gevangenen uit de bezettingstijd en de
Nationale Federatieve Raad van het
Voormalig Verzet Nederland, is met in
stemming van de regering het nationaal
comité Viering Bevrijdingsdag 5 mei
1960 opgericht.
De burgemeester van Den Haag mr.
H. A. M. T. Kolfschoten, voorzitter van
de Vereniging van Nederlandse Gemeen
ten, heeft zich bereid verklaard het
voorzitterschap van dit comité op zich te
nemen.
In het nationale comité zijn culturele
en maatschappelijke organisaties van
alle gezindten vertegenwoordigd. Het
bureau van het comité zal adviezen en
richtlijnen geven voor de feestviering
(het bureau is gevestigd Heerengracht
168 te Amsterdam). De leiding van dit
bureau is opgedragen aan de heer Ben
Groeneveld, die in nauwe samenwerking
met een curatorium uit het nationale
comité, bestaande uit de heren H. J.
Jonker, J. H. J. Kersten en Jan Peters,
de nodige voorbereidingen treft.
Conferentie over Ambon
Gisteren vond in Utrecht een Ambon-
schoolpersconferentie plaats, waartoe re
dacteuren van schoolkranten uit heel Ne
derland waren uitgenodigd door de Lan
delijke Jongeren Organisatie van de
Stichting „Door de Eeuwen Trouw", met
het doel deze jongeren inzicht te geven
in de vrijheidsstrijd van de Zuidmo-
lukkers. die nog niet door een ieder ten
volle wordt begrepen. Als sprekers wa
ren o.m. uitgenodigd ir. J. A. Manusama
en het Tweede Kamerlid mr. K. van
Rijckevorsel.
Ir. Manusama zette uiteen, waarvoor
en waarom de strijd op Ambon werd en
nog steeds wordt gevoerd. Dat de Repu
bliek van de V.S. van Indonesië op 17-8-
1950 officieel heeft opgehouden te be
staan. doordat de deelstaat Republik
Indonesia zich als eenheidsstaat in haar
plaats heeft gedrongen Dit geschiedde
onrechtmatig, want het was volkomen
in strijd met de Ronde-Tafel-Conferen
tie iRTC) overeenkomsten.
Mr. K. van Rijckevorsel onderstreepte
dit. Ook juridisch gezien heeft Ambon
het recht volkomen aan zijn kant. Dit
recht houdt in. dat de Zuid-Molukken
zich wel degelijk als een aparte soeve
reine natie mochten uitroepen. De
bijeenkomst werd besloten met een uit
voerige gedachtenwisseling.
en voor wat de kwestie Custodis aan
gaat: de Dusseldorfse commissie wil
trachten juist mensen op de achter
grond, tot wie men Custodis en andere
DRP-leiders rekent, op te sporen.
Inmiddels heeft de tweede dader van
de aanslag te Keulen, de 25-jarige kan
toorbediende Schonen, eindelijk een vol
ledige bekentenis afgelegd. De eveneens
25-jarige bakker Strunk had op de avond
van eerste kerstdag reeds bekend en
Schonen als zijn mededader aange
wezen.