Wat de planten
vertellen in de kerstnacht
DONDERDAG 24 DECEMBER
KERSTNUMMER
PAGINA 11
door G. Lutke Meyer
in Zuidspaanse sneeuw
Père Noël gaat met tijd mee
De witte chrysantdie aan Melchior de weg wees.
Er zijn In de koude kerstnacht niet
zoveel planten en zeker niet veel bloe
men. Maar de planten, die er zijn,
bergen het wonder in zich. Het zeld
zame klavertje-vier bijvoorbeeld, heeft
de gave der helderzienderheid. Wie het
plantje op kerstavond bij zich draagt,
zal in staat ztfn onder zijn medemen
sen de heksen te herkennen
De drie wijzen hebben in de nacht
van Christus' geboorte de weg naar de
nederige stal gevonden, dank zij een
witte Chrysant (het kan ook een ge
wone witte margriet zijn geweest). De
drie koningen schommelden op hun
kamelen door de nauwe donkere
straatjes van Bethlehem. Melchior zag
het stralend-witte bloempje het eerst.
Hij liet zyn kameel stilstaan, wees op
de bloem en zei tot de beide anderen:
„Hier is het teken! Hier moet het
zyn!" Hij steeg af, bukte zich en pluk
te het sierlijke bloempje en mét dat
hij dit deed sprong de deur van een
armoedige stal open en door de nacht
drong kindergeschrei tot hen door. De
Wijzen traden zachtjes binnen en Mel
chior legde de kleine bloem in de uit
gestrekte handjes van Jezus
In diezelfde nacht dwaalde er een
klein meisje rond over het dikbe-
sneeuwde veld buiten Bethlehem. Zij
wilde zo graag het Kindeke Jezus een
geschenk brengen, maar ze was de
dochter van één van die arme herders,
die de schapen hoedden op de velden
van Efrata en ze had niets, zelfs niet
een klein lammetje, om hem aan te
bieden. Zij werd er heel stil en verdrie
tig van en liep wat verloren door de
kou van de nacht. Toen daalde er een
engel tot haar af om haar te troosten.
Overal, waar zijn vleugelen de sneeuw
beroerden, ontsproten er kerstrozen
aan de bevroren bodem. Het koude ge
zichtje van het meisje glansde op, zij
plukte de bloemen en bracht ze naar
de stal, waar zij ze als een eerbiedige
hulde in de kribbe van 't Kindje
legde.
De duivel echter, kon de schoonheid
van de kerstroos niet verdragen en hij
liet in elke bloem tussen de goudgele
meeldraden een druppel venijn vallen.
Gods rechtvaardigheid kon niet goed
vinden dat de plant aldus een vijand
van de mensen werd en hij gaf dit
vergif op hetzelfde moment een ge
neeskrachtige werking
Die nacht straalde een heldere ster
boven Bethlehem. De ster, die de her
ders de weg had gewezen naar de stal.
Toen hij zyn taak had volbracht en
de herders de stal binnengegaan wa
ren, sprong de grote ster in duizend
flonkerende stukken uiteen. Elk dezer
sterrescherven daalde als een witte
kelk op de aarde neer. Het was voor
het eerst, dat men de velden buiten
Bethlehem met deze witte kelkjes
overdekt zag. Vader Jozef ging bij het
ochtendgloren naar buiten, plukte een
armvol van deze Ster van Bethlehem
en legde ze, teruggekeerd in de donkere
stal, liefdevol in de armen van Maria.
Het uur, waarin het wonder te
Bethlehem geschiedde, heeft overigens
door de eeuwen heen de mensen zozeer
beheerst, dat zij gretig geneigd waren
in alles het wonder te zoeken en te
vinden tijdens de uren van de kerst
nacht. Dieren zouden spreken; tal van
voorwerpen kregen levende krachten;
planten ontvouwden plotseling #iun
bloemen; bladeren, wortelen en vruch
ten schonken genezing in de nacht dat
Christus werd geboren.
Op donkere winteravonden bespra
ken de boeren van Bretagne, voor het
haardvuur gezeten, met gedempte stem
en schitterende ogen het wonder van
de Hazelaar. Want in de kerstnacht
gloeiden er tussen de dichte hagen van
de hazelstruiken gouden hazelnoten-
takken. Zo'n hazelroede heeft buiten
gewone waarde en kracht. Wie haar
precies tussen de eerste en de twaalf
de klokkeslag in de kerstnacht weet af
te hakken, wordt begiftigd met grote
tovermacht. Wie echter met de twaalf
de klokslag de tak nog niet van de
struik heeft weten te scheiden, wordt
door een onzichtbare macht plotseling
en geheimzinnig voor altijd van de
aarde weggehaald.
Wat meer naar het Noorden, in het
land der Walen, pakte de boerin in
de vroege kerstavond met een eerbiedig
gebaar haar mooiste schaal uit de
kast met aardewerk. De boer vulde deze
met haver en plaatste de schaal bij de
staldeur. Zodra de klok twaalf uur in
de nacht had geslagen, was de haver
gewijd en de kip, die ervan at, zou in
het komende jaar niet beducht hoeven
te zyn voor de vos, zij zou niet worden
opgegeten. De koeien, die van het ge
wijde voer aten, zouden geen last krij
gen van het weiden in natte klaver
velden.
Ook in Venlo kende men de kracht
van gewijd graan. De kerkgangers na
men op kerstdag niet alleen hun ge-
zangenboek, maar ook een zakje graan
mee ter kerke. Op de vier hoogtijdagen
voerden zij deze korrels graan aan hun
kippen en ziet, de dieren hadden het
hele jaar door niets te vrezen.
In de kerstnacht spreken de dieren.
De mensen zullen dit spreken niet ver
staan als zij niet de moeite nemen in
de kerstnacht een bos in te gaan en
zich neer te vlijen op een bed van va
renbladeren. Het zijn de sporen van de
varens, die de macht hebben het spre
ken der dieren voor mensenoren ver
staanbaar te maken.
Vruchten schenken niet alleen ge
nezing, ze kunnen in de kerstnacht
zelfs ook beschermende en zelfs voor
spellende kracht bezitten.
In Beneden Oostenrijk weet men dat
heel zeker. Een appel wordt daar in die
nacht op de grond geworpen. Degene,
die dat heeft gedaan, bidt het Onze
Vader en schopt daarna de appel met
de linkervoet achterwaarts in de beek.
Het doet er niet toe of het een rood
sterappeltje of een grote gele goudrei-
net is, maar wel moet de appel in de
beek terecht komen. Om twaalf U r
middernacht gaat men dan naar de
plaats bij de beek terug om de appel
weer te vinden. Elke Beneden Oosten
rijker zal alle moeite doen om die ap
pel voor één uur te vinden. Gelukt
hem dat, dan zal hij de vrucht onder
de goot of de dakrand van zijn wo
ning moeten brengen voordat het eer
ste uur van de nieuwe dag is verstre
ken. Gelukt hem dit alles niet, dan zal
hij nooit meer drinkwater uit de beek
kunnen putten. Maar dat is nog niet
alles. Is de appel gevonden, dan moet
een meisje hem met wat brood en een
beetje zout wegleggen in een verbor
gen hoekje. De dag daarop vindt zij
de appel terug, ineengeschrompeld tot
een klein gouden appeltje, dat zo groot
is als een speldeknop. Dit steekt ze dan
tussen haar haren en zij zal gauw een
vrijer krijgen.
Nu ja, een meisje kan ook op min
der gecompliceerde wijze ontdekken
wie haar aanstaande echtgenoot zal
zijn. Zij hoeft dan niet de appel in de
beek te schoppen en haar daarna te
zoeken en te verbergen, zij kan de
vrucht schillen en de schil in de kerst
nacht achter zich op de grond gooien.
De schillen zullen dan de beginletters
van de naam harer aanstaande vor
men.
Murcia j nederigste provincie van alle
(Van ome correspondent)
CARAVACA In het zuiden van Spanje ligt de provincie Murcia. Reis
gidsen doen dit deel meestal af met onduidelijk gepraat over „de
invalsweg naar Andalusië, of wat haastige opmerkingen over provincie
hoofdstad Murcia. De Spanjaarden zelf spreken over de „Murcianos" als
over een doodarm, opvliegend volkje, dat men beter uit de weg kan gaan,
want uit hun rijen kwam in onrustiger tijden de beroeps-,.pistoleros voort,
al prefereerden deze lieden het mes (uit het nabije centrum van mes-smeed
kunst Albacete) boven het genoemde pistool. In ieder geval staat in de
Spaanse monden de Murcianomaar een heel klein stapje hoger dan de
zigeuner, wat op zich al voldoende reden zou zijn om juist onder hen een
kerstfeest mee te maken.
De passiebloem herinnert in al haar onderdelen aan het lijden
van de Heiland. Men ziet er de stralenkrans, de nagels, de
drieëenheid, de twaalf apostelen en de gesel, waarmee Christus
werd geslagen, in terug.
Het is waar, dat ook de Spanjaarden
nog wel een paar goede dingen kun
nen vinden in deze provincie Het
landschap is bergachtig en van een
grote schoonheid en Murcia heeft een
overvloed aan fruit, vooral abrikozen
en perziken. In het najaar schijnt er
een rode sneeuw te liggen tegen de
berghellingen, maar dat zijn de tien
duizenden Spaanse pepers, die liggen
te drogen in de herfstzon. De echte
sneeuw komt in di-t land van de zon
pas tegen het einde van het jaar, tegen
Kerstmis. De dorpen liggen dan stil en
wit tegen dit wilde décor.
EEN van die stadjes is Caravaca.
Er wonen ongeveer 20.000 men
sen en die hadden tot voor kort
één buitenlandse toerist gezien. Dat
was een Franse dame. die zich in de
weg vergiste en toen, onder de beko
ring van dit onberoerd gebleven stuk
Spaans leven, verder haar hele vakan
tie daar bleef hangen. Het dorp spreekt
er nóg over. Er leven veel verhalen in
deze door de Moren gestichte neder
zetting en sommige daarvan worden
verteld in de lange avonden vóór
Kerstmis. Op Kerstmis zelf heeft
niemand tijd voor verhalen. Zoals
overal in Spanje is Kerstmis ook hier
niet het devote feest, zoals dat wordt
gevierd in noordelijker landen, maar
is het een gelegenheid om in de win
termaanden vreugde en vrolijkheid te
scheppen. Natuurlijk begint ook in
Caravaca Kerstmis pas goed met de
nachtmis, „de mis van de haan", die
te middernacht wordt opgedragen. Na
deze kerkdienst zijn alle straten vol
mensen, geluid en opwinding. Iedereen
omhelst iedereen en daarmee is het
feest van veel eten en veel drinken
begonnen. Het is bijna gevaarlijk om
in de kersttijd op straat te komen,
want de bekende Spaanse gastvrijheid
heeft dan een hoogtepunt bereikt.
Overal wordt men uitgenodigd binnen
te komen en iets te eten of te drinken
en een weigering wordt snel verkeerd
opgevat. Maar het is bijna onmogelijk
om aan alle invitaties gehoor te geven
en steeds maar te eten van deze plaat
selijke specialiteit: een oublie, geruid
HELLEBORUS NIGER (kerstroos)
Gooit het hoofd van het gezin een
noot in het vuur en brandt deze lang
zaam op, dan zal er geluk in zijn wo
ning zyn. Ploft de noot echter met een
knal uit elkaar, dan zullen ongeluk en
ruzie heersen onder zyn dak.
Zijn vrouw zal in die kerstnacht een
ul in twaalf partjes snijden. Ze legt ze
op een rij en bestrooit elk stukje met
wat zout. Zo zal zij kunnen zien hoe
het jaar zal worden. Als bijvoorbeeld
het vijfde partje erg nat wordt, zal de
komende meimaand regenachtig zijn.
Man en vrouw zullen vervolgens sa
men van de overgebleven notedoppen
kaarsenhouders maken. Zij zullen
twaalf kaarsjes in de noteschalen
zetten en deze doppen zullen zy laten
drijven op het water. Ook weer op een
rij. De schalen met kaarsjes, die zin
ken of waarvan de vlam begint te
knetteren, geven de slechte maanden
aan.
met een pasta van honing, amandelen
en suiker. Ook zoetigheid kan wel eens
iets te veel worden.
IN de bergen, die de achtergrond vor
men voor Caravaca, is Kerstmis
precies zo, maar hier leven nog
vreemde gebruiken. De .sierra", het
bergland, dat is ook voor de .stede
lingen" van Caravaca iets vers en
onbekends, soms. In dit bergland werkt
de houthakker met zijn vier zonen, die
al werkend de prachtigste „flamenco's"
zongen en de andere gewestelijke ge
zangen. maar die hun mond niet open
kunnen doen als ze op een feest wor
den uitgenodigd om him liederen ten
gehore te brengen. Hier is het dorpje,
waar de mensen kunnen spreken met
de overledenen, althans dat bezweert
men U in Caravaoa. Vroeger droegen
al deze dorpelingen een baard, maar
zelfs in de bergen is de moderne tyd
in de opmars en de jongeren laten
geen baarden meer groeienMaar ze
hebben nog wel de diepe, als steeds in
de verte kijkende ogen. In de „siërra"
dan leeft nog dit gebruik; op kerstdag
komen de jongelui een huis binnen
overal zijn ze welkom .want zo wil het
de Spaanse gastvryheid en zonder
iets te zeggen beginnen ze het meubi
lair naar de besneeuwde straat te dra
gen. Met deze merkwaardige activiteit
houden ze pas op wanneer de vrouw
des huizes aan allen een glas wijn
heeft aangeboden en als dat is gebeurd
zyn ook de heilwensen niet van de
lucht. Om deze ongewenste „verhui-
zerij" te voorkomen staat de vrouw
meestal de hele kerstdag in de buurt
van de voordeur, om de eerste de beste
binnentredende meteen een glas wijn
aan te bieden. Hoe deze gewoonten
ontstond weet niemand, maar volgens
één verklaring zou het zo zjjn, dat de
jongelui van huis tot huis gaan om
meubilair op te halen voor de kerst
stal, waar Maria en Jozef zo oncom
fortabel wonen. In plaats van de meu
bels zouden ze tenslotte genoegen
nemen met voedsel voor het Kind,
gesymboliseerd in wijn.
Zo wordt het Kerstmis, in de ber
gen van Murcia, deze nederigste van
alle 6paanse provincies.
Onder de Kerstboom
Frankrijk* (heel dure) kinderen vonden
elektrisch telecommandcerbaar speelgoed
(Van onze Parijse correspondent. Frank Qnnen).
DE Franse automobilist die op de hoogte van de laatste merken en
de nieuwste snufjes wil blijven, pleegt zich, in de september
maand, naar de Parijse Grand Palais te begeven waar dan de
Salon d'Auto gehouden wordt. Diezelfde gang gaat, met een overeen
komstig doel, even later ook de zakenman om de Salon van de kan
toormeubelen en aanverwante artikelen te bezoeken. Ten gerieve van
de boeren en de buitenlui is er de jaarlijkse landbouwtentoonstelling.
De beoefenaars en geinteresseerden van en in de schilderkunst hebben
hun „Salon d'Automne". De huisvrouw haar „Huishoudbeurs". De
enfin, we kunnen de reeks nog heel lang voortzetten, want de
Fransen zijn verzot op dit soort beurzen en tentoonstellingen, om ten
slotte bij de Franse kinderen te belanden die evenmin vergeten zijn en
voor wie ieder jaar de Salon de l'Enfant georganiseerd wordt. In het
zelfde en matig grote Grand Palais, en omstreeks de donkere dagen
voor Kerstmis.
Een dag of tien kunnen kinderen van
3 tot minstens 70 jaar met verhitte
konen en ogen daar uit hett hoofd
kijken, genieten, zich vermaken, zich
verbazen. Er worden de nieuwste kin
derfilms vertoond. Er zyn goochelaars
en clowns, die zich uitputten in sterke
stukjes en grollen. Je kunt als het
nog past in een miniatuur-autootje
gaan zitten, dat jezelf besturen mag,
en waarbij een heuse politie-agent je
vriendelijk op de vingers tikt wanneer
je per ongeluk, of uit onwetendheid
eens een verkeersregel overtreden
mocht. En er is nog veel méér te bele
ven. Er worden bij kilo's snoepjes uit
gedeeld. En met de gekleurde nieuw
verschenen kinderboeken, die hier lig
gen uitgestald, zou je aan de vrije
uren van een heel mensenleven nóg
lang niet genoeg hebben om ze te lezen
of alleen maar te bekyken. Maar het
mooiste en vooral begeerlijkste van
alles is toch wel de afdeling speelgoe
deren waarvoor eveneens vele honder
den meters stands zyn gereserveerd.
OOK voor het speelgoed, zo hebben
we dit jaar kunnen constateren,
staat de klok niet stil. Er is
zelfs een duidelijke afspiegeling waar te
nemen van de actualiteiten in de grote
mensenmaatschappij op de keuze en de
„motieven" van het speelgoed. Vorig
jaar. toen de dertiende mei in Algiers
nog zo vers in het Franse geheugen
lag, meenden de speelgoedfabrikanten
er shm aan te doen de markt en de
Salon de l'Enfant te overstromen
met soldaten, Massu-parachutisten,
tanks en ander oorlogstuig. Gelukkig
stond dit jaar deze gigantische speel
goedtentoonstelling aan de vooravond
van het kerstfeest, in een vredelieven
der teken.
De getelecommandeerde gevechtsauto
die je zelf kan besturen heeft zich nu,
gedeeltelijk, door zich-zelf-voortbewe-
gende poppen, honden, katten, beren,
paardjes en nog tal van andere beesten
laten verdringen. Het allerfraaiste
exemplaar is wel een langgerekte das
hond, luisterend naar de naam Watt.
die van top tot teen en van 't zwarte
puntje van zijn neus tot het spitse
eindje van zijn staart geëlektrificeerd
is en een levende tackel daardoor in
bedriegelyke gelijkenis bijna evenaardt.
Hy wendt de kop in vele richtingen,
sluit en opent de ogen, hijgt, kwispel
staart en laat zich gehoorzaam mee
nemen om aan de lijn op het trottoir
te worden uitgelaten. Bij een lantaarn
paal licht hij zelfs 'n pootje op, maar
verder gebeurt er niets. Watt was het
enige wonder onder de speelgoedaan
winsten niet. Er was ook een speel
goedauto, die zich door de lichtstraal
van een zaklantaarn laat besturen, en
vraagt U ons nu verder maar niet hoe
precies dat mechanisme nu weer
werkte. En we hebben tenslotte nog
een lleveheersbeesje-in-vergrote-uitga-
ve gezien, dat aan kwam kruipen, wan
neer iemand op een fluitje blies.
DEZE, en andere, speelgoedjes der-
nier-cri voor de üeve kleintjes
worden vooralsnog niet in serie
gefabriceerd, en ze moesten dan ook
enkele weken tevoren worden besteld
om er zeker van te zijn ze op het Feest
des Lichts onder de kersttboom te kun
nen deponeren. Overbodig wellicht hier
aan te tekenen, dat ze wèl wat prijzig
zyn. Onder de vyf k zeshonderd gul
den komt ge niet ver in het rayon van
de geëlektrificeerde en telecomman-
deerbare poppetjes en beestjes en
wagentjes. Toch konden er, schynt het,
zo nog al wat bestellingen worden ge
noteerd. En waarom zou ook Père Noël,
het Franse kersttmannetje, niet mee
gaan met zijn tijd, als de middelen
hem niet ontbreken?
De grootste uitgeverij van Frankrijk
die zich de laatste jaren ook in de
fabricatie van speelgoederen speciali
seert. heeft, sedert enige tyd, een stafje
ingenieurs en pedagogen aan haar huis
verbanden, die de weg in deze richting,
theoretisch en praktisch, en broederlijk
tezamen nu verder verkennen. Er
schynen nog heel wat andere, minstens
even verbluffende, cadeautjes op sta
pel te staan. En de opvoedkundigen,
die in deze ploeg zijn opgenomen, heb
ben al een hele theorie uitgewerkt, die
toevallig precies past in het produk-
tieschema. Tot dusver hebben sinds
lange eeuwen en generaties, ouders
hun kleintjes altijd maar met „passief
speelgoed" opgescheept, en Freud moge
weten hoeveel psychische ellende en
complexen die kindertjes daarmee niet
hebben opgedaan. Nu is dan, verklaren
die experts, de zon van het kinderge
luk gerezen, want het tijdperk van het
„actieve speelgoed" is eindelijk aan
gebroken. Die nieuwe speelgoederen
hebben, zo te zeggen, een eigen wil,
leiden een onafhankelijk leven en van
de lieve kleintjes wordt derhalve initia
tief, en doortastendheid en intelligen
tie verlangd om ze onder de duim te
kunnen houden. En die pedagogen in
dienst van de speelgoedfabrikant ver
zekeren, dat het verschil in ontwikke
ling hemelsbreed en overrompelend is
naar gelang uw kleine zich met pas
sieve of actieve hondjes, autootjes en
poppetjes amuseert.
We willen 't ziélsgraag geloven.
Maar voorlopig zal ons eigen kroost
zich nog even met een passief en
antiek poppenwagentje, een dito hoe
pel, hobbelpaard, teddybeer en een
houten treintje moeten behelpen. Niet
dat onze ouderlijke ogen gesloten zou
den zijn voor de moderne eisen van
de kinderziel. De schoen wringt he
laas elders, en wel, in onze porte
monnee findien ge ons dit stoute
beeld voor één keer niet euvel wil
duiden!)
