Voor Parijs' beraad-op-hoog-niveau is ongeveer negen uur beschikbaar Grondrecht briefgeheim regelmatig overtreden WEERBERICHT STANLEY STAD THANS RUSTIG MAAR KONGO IS KRUITVAT Diplomatiek terrein gezuiverd van gevaarlijke voetangels Briefcensuurzwarte bladzijde Onder een te passieve leiding CHALET KAAS Fa. D. KRET Zn. Opgericht 1 maart 1860 ZATERDAG 19 DECEMBER 1959 No. 29929 LEIDSCH DAGBLAD DirecteurE. A. E. van Dishoeck Hoofdredacteur J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Lelden - Giro no 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 (Van onze Parijse correspondent) De staatshoofden of regeringsleiders der vier grote Westelijke mogendheden Amerika, Engeland, Frankrijk en West-Duitsland hebben vanochtend hun eerste gezamenlijke ontmoeting in Parijs gehad. Gisteren waren president Eisenhower, premier Macmillan en kanselier Adenauer al in de Franse hoofdstad gearriveerd. Voor dit beraad op het allerhoogste plan der vier belangrijke Wes telijke staatslieden is gedurende deze drie dagen, tot en met maandag, in totaal negen en een half uur uitgetrokken. De ontmoetingen vinden plaats in het ambstpaleis van het Franse staatshoofd, het Elysée en zondag in een der buitenresidenties, het kasteel van Rambouillet. symptoom dan een oorzaak. Het kardi nale punt is dat De Gaulle verlangt dat zijn land als super-mogendheid erkend zal worden, een eis waarop Eisenhower tot dusverre nooit in is willen gaan. En Gare de Lyon in een idyllische omgeving herschapen De Amerikaanse staatschef werd 's middags in Toulon verwelkomd door 21 schoten uit de vuurmonden van een heden van dezelfde Franse Middelland se Zeevloot, die generaal De Gaulle van de zomer juist aan het Atlantisch op perbevel had onttrokken! Eisenhower stapte onmiddellijk in de trein naar Pa rijs, vergezeld van zijn minister van Buitenlandse Zaken Herter, die hem tij dens de reis vast voorbereidde op de komende gebeurtenissen en verrassin gen, die de Amerikaanse president in de Franse hoofdstad te wachten kunnen staan. Adenauer en Macmillan werden op het vliegveld van Orly door Frank- rijks premier Michel Debré in een stort regen opgewacht. Voor de ontvangst van Eisenhower 's avonds om half elf, had generaal De Gaulle zich in hoogst eigen persoon naar het Lyon-station begeven. Een tweede ironische speling van het lot had gewild, dat Eisenhowers trein aan kwam op het perron „K", de beginletter in Franse spelling dus van de naam van Kroesjtsjef, de grote man op de achtergrond bij dit Westelijk topoverleg. Het Gare de Lyon had men met rode tapijten en een bos van heesters een bijna sprookjesachtig aanzien weten te geven en de eerste handdruk tussen De Gaulle en Eisenhower, in wiens gezel schap zich ook zijn zoon John bevond, vond zo plaats in een bijna idyllische omgeving. Topconferentie in opril? Het diplomatieke terrein is via de ge bruikelijke kanalen en door de Atlan tische ministersconferentie van deze week in Parijs voor de Grote Vier al wel degelijk voorbereid en van de ge vaarlijkste voetangels en klemmen ge zuiverd. De agenda voor de topconferen tie met Sovjet-Rusland, waarbij kanse lier Adenauer overigens niet van de par tij zal mogen zijn, staat nagenoeg vast. De ontwapening, de Duitse kwestie in verband met een nieuw statuut voor Berlijn, de hulp aan de onderontwikkel de volkeren en het vraagstuk van de niet-inmenging zullen het menu worden dat vermoedelijk in april in bijzijn van premier Nikita Kroesjtsjef zal worden opgediend. Maar de stemming van de deelnemers had nu heel wat beter kun nen zijn en men weet dat er speciaal aan de harmonie tussen Amerika en Frankrijk op het ogenblik zo nogal wat hapert. Zal het mogelijk zijn voor de bran dende problemen met betrekking tot de Frans-Amerikaanse verhoudingen, die voor en op de laatste NAVO-conferen- tie zo onbarmhartig duidelijk aan het licht zijn getreden, in zoverre een oplos sing te vinden, dat de eensgezindheid in het Westelijke kamp weer enigszins zal kunnen worden hersteld? bovendien voelt De Gaulle zich ook te kort gedaan, omdat aan een afspraak voor onvoorwaardelijke steun aan zijn Algerijnse politiek, die in september door Eisenhower in Parijs werd gemaakt. Amerika zich sindsdien nogal noncha lant heeft gehouden. Men herinnert zich, dat Amerika bij de Verenigde Naties Frankrijk in de steek heeft gelaten door bij stemming over een motie inzake Algerije een neu traal in plaats van een afwijzend stand punt in te nemen. En door zijn zijdeling se inmenging in het Algerijnse probleem deze week bij zijn ontmoeting met de Tunesische president Habib Bourguiba, heeft Ike ten tweede male op De Gaul le's overgevoelige tenen getrapt. Er is tussen belde staatslieden dus een overdaad aan stof om over te spreken en er is maar weinig tijd. Het tijdschema voor de conferentie heeft weliswaar twee en een half uur voor de twee „rendez vous" tussen Eisenhower en De Gaulle gereserveerd, doch wanneer men rekent dat elk woord van ieder moet worden vertaald, blijven er per persoon nauwe lijks veertig minuten over om het opge kropte hart te luchten! Veertig minuten. Hoge Rijndijk 71 - Leiden Telefoon 20023—24350 Veranderlijk De Bilt verwacht van heden- tot mor genavond: Een Oceaanstoring bereikt vanavond de Nederlandse kust. Zij zal met regen passeren. Aangezien daar achter weer 'n nieuw Oceaanfront volgt, blijft het weer gedurende het weekeinde veranderlijk. Er zal van tijd tot tijd eni ge regen verwacht moeten worden. (Opgemaakt te 10 uur) 20 DECEMBER Zon op: 8.45 uur; onder: 16.30 uur. Maan op: 22.12 uur; onder: 11.29 uur. Hoogwater te Katwijk te 6.15 en 18.29 u. Laagwater te 1.56 en 14.16 uur. >21/12 hoogwater te 6.55 en 19.16 uur; laagwater te 2.34 en 14.56 uur). In het hedenmorgen openbaar gemaakt rapport van de commissie- Witsen Elias over het censureren van post in Nieuw-Guinea wordt gezegd, dat „zich op ruime school onregelmatigheden hebben voor gedaan bij de toepassing van de op zichzelf wettige censuur". In 1950 werd hiermee, aldus het rapport, een bescheiden begin gemaakt. Voorzover bekend werd toen alleen correspondentie van „kennelijk subversieve personen" onderwerp van onregelmatigheden. Kort na de invoering van de Dienst-Toezicht-Ordonnantie DTO in 1956 kwam hierin een verandering ten ongunste. Door of op last van het Openbaar Ministerie werden gelijk reeds bekend vele hon derden brieven, waaronder vele van Europeanen, geopend. Dit ge schiedde door of op last van het O.M., zonder de door de wet vereiste rechterlijke machtiging. In het rapport wordt deze briefcensuur-affaire „een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het Openbaar Ministerie" van Ned. Nieuw- Guinea genoemd. Onder te passieve leiding van de beide procureurs-generaal hebben de advocaat- generaal en een tweetal bij het parket dienende ambtenaren stelselmatig de wet overtreden en het grondrecht van het briefgeheim geschonden. „Het O.M. heeft deze wetsschending niet alleen niet voorkomen, het heeft er zich zelf daadwerkelijk aan bezondigd", aldus een der opmerkingen in het rap port. Geschokt gezag De commissie betreurt, dat deze toe stand zich aldus heeft, kunnen ontwik kelen. Zy schrijft dit in belangrijke mate toe aan de omstandigheid, dat het O.M. in Ned. Nieuw-Guinea belast is met een gedeelte van de acquisitieve in lichtingendienst, waardoor het de gele genheid werd geboden tot het plegen van deze overtredingen. De commissie acht het duidelijk, dat het coördinerende en schiftende gedeelte van het politieke inlichtingenwerk, vooral in de sector buitenland inder daad bij het parket behoort te berusten. zolang de procureur-generaal voor gou verneur en opperbestuur zijn politiek bulletin opstelt. Het is naar mening van de commissie echter ongewenst als het parket ook zelf gaat deelnemen aan het verkrijgen van die inlichtingen zoals dit thans nog door het „Bureau interne beveiliging" ge schiedt". In Nederland is de BVD een zelfstandige, niet aan het O.M. verbon den dienst. De commissie beveelt aan het inlich tingenwerk van het parket los te ma ken en op te dragen aan een geheel onafhankelijke instantie. Dit zal naar mening van de com missie op den duur in niet geringe mate bijdragen tot herstel van het thans ernstig geschokte gezag van het O.M. in Ned. Nieuw-Guinea. De commissie heeft niemand onder ede gehoord. Men voelde niet voor het kunstmatig construeren van een straf zaak. Gedeeltelijke opheffing van de ambseed bleek voldoende. In het rapport worden mr. Okma, mr. Een personenauto werd gisteren bij Deventer op een onbewaakte doch wel met knipperlichten en ge luidssignalen aangegeven overweg door een trein gegrepen en ver pletterd. De bestuurder werd op slag gedood. Het wrak van de ver brijzelde auto. Van Beek en de heer Kahle als hoofd figuren aangeduid „wier verklaringen vaak diametraal tegenover elkaar ble ken te staan". Het „vrijmoedig omspringen met een der grondrechten" kan als gevolg van bijzondere omstandigheden naar mening van de commissie zo niet te verontschul digen, dan toch wel begrijpelijk zijn. De figuur van mr. Van Beek Behalve de reeds genoemde ambte naren van het Openbaar Ministerie is de commissie tot de conclusie gekomen, dat meer personen zich hebben schuldig ge maakt aan het openen van brieven zon der dat daarvoor de machtiging van de landrechter was verzocht of verkregen. Onder de genoemde personen zijn en kele politie-ambtenaren in Sorong en Biak. De commissie stelt in haar rapport vast, dat achter deze personen steeds de figuur opdoemt van de advocaat-gene raal mr. W. C. van Beek, die deze tegen de wet indruisende handelingen heeft toegelaten, aangemoedigd en aanbevo len. De commissie heeft voorts bevon den, dat tenminste zeven personen die in 's lands dienst in Nieuw-Guinea een leidende functie uitoefenen of hebben uitgeoefend, van de schending van het briefgeheim op de hoogte waren. Dit was tevens het geval bij een aantal ambte naren van politie en PTT, die meer on dergeschikte posities bekleden. De commissie doet t.a.v. de personen die direct of indirect bij het verrichten van de onregelmatigheden waren be trokken aanbevelingen ter hunner cor rectie en omtrent de verbetering van de verhouding tussen overheid en pers in Ned. Nieuw-Guinea. Systeem niet feilloos Het ligt naar het oordeel van de commissie minder voor de hand en zij acht het zelfs ongewenst, als het par ket ook zelf gaat deelnemen aan het verkrijgen van die inlichtingen, zoals dit thans nog door zijn Bureau Interne Be veiliging geschiedt. De nauwe band tussen parket en inlichtingendienst heeft Nieuw-Guinea zoals zoveel andere rege lingen overgenomen van Ned.-Indië. Het systeem werkte ook in Ned. Indië niet feilloos. Het werd er evenwel ook na de oorlog gehandhaafd. In een artikel in het (Indisch) tijdschrift van het recht leverde prof. van Hattum in aoril 1949 hieron kritiek. Uit het artikel Zwitserse Weergaloos lekker, al een halve eeuw lang en... uitstekend houdbaar. Is alleen echt met het merk CHALET! Abako-secretaris Kanza stond op het punt republiek Neder-Kongo uit te roepen Akkoord met België is nog mogelijk Volgens de correspondent van de Belgische radio-omroep in Kongo is de rust in Stanleystad weergekeerd. Het scherpe politie toezicht duurt voort. De Nationale Kongolese Beweging waarvan Loe- moemba een van de leiders is, zou de verantwoordelijkheid voor de incidenten van donderdag hebben afgewezen. Volgens eerdere be richten uit Kongo had deze bewe ging enkele uren voor de aankomst van Koning Boudewijn een actie voorbereid met borden en span doeken, waarvan een aantal door de politie in beslag werd genomen. zou zijn af te leiden, dat althans na de oorlog, het briefgeheim niet geheel werd geëerbiedigd. Niettemin werd het systeem in 1955 in zijn volle omvang voor Ned. Nieuw- Guinea in toepassing gebracht. Diplomatieke waarnemers in Parijs maken zich over die kansen weinig il- lussies. Het vraagstuk van de militaire integratie in de NAVO is meer een LOODGIETERSBEDRIJF EN SANITAIRE INSTALLATIES Dit blad bestaat uit 16 pagina's, en een Bijvoegsel. Peking wil niet India over grenzen spreken Tsjou En-lai, de Chinese pre mier, heeft in een gisteren gepu bliceerde brief premier Nehroe en India voorgesteld op 26 december in China of desgewenst in Ran goon de grenskwestie te bespreken. Hij aanvaardde het Indiase voor stel om de patrouille-activiteit te staken en zei dat de Chinese auto- toriteiten hun grensbewaking al dienovereenkomstig hadden geïn strueerd. Tsjou ontkent dat er gevangengeno men Indiërs zouden zijn mishandeld. Hij zegt dat spoedige besprekingen beslist noodzakelijk zijn, niet alleen in het be lang van de eigen volken, maar ook in dat van de wereldvrede. Wat de datum van de conferentie be treft, laat Tsjou India vrij een andere dag voor te stellen als dat beter schikt. Reusachtige golf trof de „Oranje" VEERTIG PASSAGIERS GEWOND De te Melbourne verschijnende „Sun" meldt dat de 20.551 ton metende „Oran je" donderdagavond jl. ter hoogte van de Zuidaustralische kust door een reus achtige golf is getroffen, die maakte dat het schip tot driemaal toe tot 44 graden overhelde. Een veertigtal passagiers liep hierdoor lichte verwondingen, zoals schaaf-, kneus- en snijwonden op, terwijl er ook gevallen van „shock" voorkwamen. Twee hutkooien werden van de wand gerukt, de stoel van de barbier werd los gescheurd van de vloer en 31 tafels en 140 stoelen overleefden de wilde caprio len van de „Oranje", na de ontmoeting met deze reuzengolf, niet Volgens de „Sun" werd de „Oranje" plotseling door de golf getroffen. Het schip, dat via Djakarta op weg is naar Europa, zal vandaag de haven van Mel bourne binnenlopen. De vijf vermiste bemanningsleden van de in Nieuw-Guinea veronge lukte Martin Mariner. Van links naar rechts luit. ter zee vlieger eer ste klas J. Adriaanse. luit. ter zee vlieger tweede klas K. H. Bertram, sergeant vliegtuigmaker-telegrafist A. J. Warns, korporaal-vlieguig- maker constabel A: T. G. van Baaien en vliegtuigmaker constabel eerste klas A. W. van Loon. VAR houdt Grieks schip met Israëlische lading aan De 347 ton metende Griekse vracht boot „Astypalea" is gisteren door de autoriteiten van de VAR in het Suez kanaal aangehouden, omdat het 400 ton Israëlische cement voor Djiboeti aan boord had. De gezagvoerder kreeg de opdracht deze lading te lossen ais hfj het kanaal wilde passeren. In afwach ting van instructies van de redery is het schip te Port Said voor anker ge gaan. Atlas op doel Een intercontinentale Atlas-raket, die gisteravond vanaf de lanceerbasis te Cape Canaveral, in de Amerikaanse staat Florida, is afgevuurd, heeft zyn 9600 kilometer verder gelegen doel, een zeegebied naby het in het zuiden van de Atlantische Oceaan gelegen eiland Ascension, bereikt. Daar ligt ai sinds mei j.I. het 4.000 ton metende Deense vrachtschip „Inge Toft" dat eveneens met een lading ce ment het Suezkanaal wilde passeren. Bernard Abrams, voorzitter van de Vereniging van Amerikaanse Joodse Oudstrijders, heeft er in een telegram aan Eisenhower op aangedrongen dat de president zijn invloed zal aanwen den om te verhinderen dat de directie van de Wereldbank maandag as. een verzoek van de Verenigde Arabische Republiek, om een lening van 56.500.000 dollar voor verbetering van het Suez kanaal, inwilligt. Abrams zegt in zijn telegram dat het toestaan van de lening een „belediging van moraliteit en gerechtigheid" zou zijn, daar de Egyptisch-Syrische weige ring om het Suezkanaal voor Israëlische schepen open te stellen, het internatio nale karakter van deze waterweg mis kent. Onze Reisredacteur. W. L. Brugsma, diie thans in de Kongo vertoeft, bericht ons uit Leopoldville De Kongo staat voor beslissende weken en de vraag of dit politieke kruitvat zal exploderen, hangt nu vooral af van de jonge vorst. Het begin van het bliksem bezoek toonde Kongo's ontplofbaarheid al aan. De manifestaties in Stanleyville, die sommigen .het dreigend enthousias me der Kongolezen" noemden, hadden bij minder tactvol optreden in ernstige onlusten kunnen omslaan. Beslissender en gevaarlijker momenten kunnen echter ontstaan bij zyn bezoek op de 28ste dezer aan Leopoldville, dat de politieke sleutelstelling blijft. Wan neer Koning Boudewijn en minister De Schrijver niet door vergaande garanties de oprechtheid van het Belgische stre ven naar een Kongolese onafhankelijk heid bekrachtigen, valt te vrezen, dat het Bakongo-volk in de Neder-Kongo zich onder de leiding van de Abako los zal scheuren, de onmiddellijke onafhan kelijkheid zélf zal proclameren en via een „burgerlijke ongehoorzaamheids campagne" tot ernstige troebelen aan leiding zal geven. Met bliksemsnelheid accelereert het traag op gang gekomen Kongolese on afhankelijkheidsstreven nu naar volle dige evolutie: het aanvankelijk stout moedig schijnend Belgische plan voor interne autonomie dit jaar, is reeds volledig door de gebeurtenissen achter haald. Alle partijen, inclusief de gematigde PNP, de partij der Nationale Vooruit gang, eisen nu algemene verkiezingen voor een Kongolees parlement, onmid- dellyk na de aanstaande ronde-tafel- oonferentie in januari. Minister De Schrijver heeft hierin in beginsel toegestemd, maar alleen een waterdichte en snelle garantie hiervoor kan de Abako-leiding in staat stellen weerstand te bieden aan de druk van de eigen aanhang, die onmiddeliyk actie wenst. De gematigde Abako-leiders Kasavoe- boe en Nzeza konden dezer dagen op het nippertje een actie van de extremisti sche secretaris Daniel Kanza verhinde ren, die naar het binnenland vertrokken om op zyn eigen houtje een „regerings comité voor de onafhankeiyke republiek Neder-Kongo" te stichten!! Het donderdag in beslag genomen Abako-weekblad „Onze Kongo" bevatte een artikel van Kanza's hand, dat de bevolking opriep om van 1 januari a s. af de autoriteiten niet langer te erken nen en gereed te zyn voor ieder offer. Kasavoeboe en Nzeza proberen nu tijd te winnen door einde deze maand een congres te beleggen, waarbij de Abako en de met haar verbonden partijen de gedragslijn moeten vastleggen, ingeval België niet voldoet aan de eis tot snelle algemene verkiezingen als inleiding tot een onmiddellijke onafhankelijkheid. Zy pogen zodoende de ongeduld van het Bakongo-volk te kalmeren, dat zich vastklampt aan de onafhankelijkheids dag van 1 januari, en minister De Schrijver nog een of twee maanden gunt. Garandeert de minister dit en bezegel l de Koning dit door zijn aanwezigheid dan is een inter-Kongolees en Belgisch - Kongolees akkoord nog zeer wel mogelijk Het lijkt de laatste kans om anti-blanke en onderiingen onlusten te voorkomen Slot pag. 2

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1