FORD-Taunus ƒ6295.—
SCHOOLKWESTIE BEDREIGT
EENHEID FRANSE REGERING
Schilders vragen voor nieuwe
CAO vijf procent loonsverhoging
Met uitbreidingsplan Kaag is
eindelijk een begin gemaakt
Dr. Zamenhof, grondlegger van
Esperanto, te Den Haag herdacht
Dus zoals altijd
met FORD (en ELAM)
méér auto voor uw geld!
DINSDAG 8 DECEMBER 1959
President De Gaulle ziet de gevaren van
te sterk overivicht der rechtse groepen
Oplossingen voldoen
geen der partijen
(Van onze Parijse correspondent)
De Franse regering heeft zondag en
maandag onder voorzitterschap van pre
mier Michel Debré haar zittingen geheel
gewijd aan het probleem van de sub
sidiëring van het bijzondere, lees rooms-
katholieke, onderwijs. De schoolkwestie
die de Franse politiek al zo menig maal
beheerst heeft en de atmosfeer vergif
tigd, is opnieuw in een acuut stadium
getreden. Daar de kans gisteren gering
werd geacht dat premier Debré de voor
en tegenstanders van gesubsidieerd on
derwijs op religieuze grondslag op het
compromis, dat onder zijn persoonlijk
toezicht was uitgedokterd, alsnog tot een
verzoening zou kunnen brengen, zal
generaal De Gaulle persoonlijk ook wel
weer deze knoop door moeten hakken.
Het wordt echter niet waarschijnlijk ge
acht dat de arbitrage van de president
der republiek al tot een definitief resul
taat zou kunnen leiden voor diens ver
trek naar Dakar deze week, vanwaar hij
pas half december, na ook nog een be
zoek aan Fréjus te hebben gebracht, in
Parijs wordt terug verwacht.
De herverschijning van de school
kwestie op de politieke agenda in Frank
rijk is een direct gevolg van de overwin
ning der rechtse partijen by de eerste
verkiezingen der Vyfde Republiek van
november vorig jaar. Onder de Vierde
Republiek hadden de linkse partyen voor
wie de neutraliteit van het onderwijs
een der grondbeginselen of geloofsarti
kelen was van het republikeinse stelsel,
daar al in moeten toestemmen dat de
staat ook aan scholen waar religieus on
derwijs gegeven wordt, steun verleende.
By deze eerste overwinning hebben de
conservatieven of onafhankelijken, de
rooms-katholieke Volksrepublikeinen en
tenslotte het overgrote deel der gaullis
ten het echter niet willen laten nadat
ze de linkse partijen by de eerste verkie
zingen der Vijfde Republiek verplette
rend versloegen.
Op de uitsluitende grond van de hui
dige politieke machtsverhoudingen in
het parlement zal het voor de rechtse
partijen nu een koud kunstje kunnen
zijn het bijzondere onderwijs van staats
wege geheel te doen ondersteunen. De
Gaulle heeft het rechtse kamp deze
voldoening echter nooit willen geven.
Ten eerste omdat hy de „republikeinse
tradities" niet wilde ondermijnen om te
voorkomen zich in het linkse kamp nog
meer vijanden te maken en voorts ook
aangezien hy zich over het precaire ka
rakter van de rechtse overwinning by
de laatste verkiezingen, zeker nooit
illusies heeft gemaakt.
Indien er nu opnieuw verkiezingen
gehouden zouden worden dan kwam er
zeker een heel andere Kamer uit de bus.
Vooral bü zijn liberale politiek voor
Algerye heeft De Gaulle zijn zwaarste
tegenstanders zoals men weet immers
vooral in die rangen van zUn zoge
naamde aanhang gevonden waar men
zich by de verkiezingscampagne vorig
jaar het luidruchtigst op zyn persoon
beriep. En het sterkste argument van
de linkse groepen die de laatste weken
overal protestvergaderingen tegen sub
sidies aan het kerkelyk onderwijs orga
niseren, is dan ook wel een voorstel het
Franse volk door middel van nieuwe
verkiezingen zelf als getuige in dif "Pro
ces te dagen. Niet alleen zouden de
voorstanders van de subsidie dan zeker
de kous op de kop krygen, maar boven
dien zou by een verkiezingscampagne
onder de huidige omstandigheden het
klimaat wel eens bijzonder geschikt
kunnen blyken voor de herleving van
een Volksfront waarin communisten,
socialisten en radicalen elkaar zouden
ontmoeten.
Gevaar van Pyrrhus-zege
En het is vooral wel dit risico, dat De
Gaulle en alle mensen uit het rechtse
kamp, die een Pyrrhus-overwinning
willen vermyden, nu tot een hoge mate
van voorzichtigheid inspireert. Voorlopig
zouden de linkse partijen er vermoede
lijk desnoods nog wel in willen berus
ten, dat de steun aan het kerkelyk on-
derwUs enigszins werd verhoogd, indien
de staat daar dan ook maar controle
op uit zou kunnen oefenen. Een com-
cissie onder leiding van de socialistische
oud-minister van Onderwys Latie, die
deswege door zyn party geroyeerd werd,
heeft de oplossing dan ook in die rich
ting gezocht en gewezen. Die controle
van de staat op het byzonder onderwys
wordt echter in kerkeiyke kringen vrij
algemeen van de hand gewezen. Premier
Michel Debré heeft nu voorgesteld de
kaderwet voor de schoolkwestie by het
parlement in te dienen waarby de
scherpste tegenstellingen ietwat verdoe
zeld zouden kunnen worden. Uit beide
kampen zyn echter al heftige protesten
tegen deze schyn-oplossing, die dan ook
wel sterk naar de methoden van de
Vierde Republiek riekt, losgekomen.
Wanneer generaal De Gaulle niet spoe
dig een uitspraak zou doen, waarbij
waarschynlijk beide partijen zich wel
neer zouden leggen, dan is het gevaar
aanzienlyk dat de schoolkwestie opnieuw
een kloof tussen links en rechts zal
doen ontstaan, die by de dag moeiiyker
te overbruggen zal blyken!
Kwestie-Moorliouse
in Brits Lagerhuis
waardig behandeld
Ook bij oppositie afschuw
voor het Egyptisch plan
(Van onze Londense
correspondent)
Het Lagerhuis is zo verstandig
geweest zich tot het uiterste te ma
tigen toen gisteravond de gerucht
makende kwestie van het Egyp
tische plan tot opening van een
Moorhouse—museum in Port
Said aan de orde kwam. Men
wijdde er nauwelijks twee minuten
aan. Deze weldadige terughou
dendheid na de opwinding van de
laatste dagen was kennelijk het ge
volg van het veldwinnende inzicht,
dat het beter is er op het ogenblik
het zwijgen toe te doen, teneinde
de pas herstelde maar nog altijd
hachelijke betrekkingen tussen En
geland en de Verenigde Arabische
Republiek een kans te geven en
een werkelijke ontspanning tot
stand te brengen.
Het Lagerhuis wilde vooral handelen
in de geest van een telegram, dat de
vader van luitenant Moorhouse gisteren
had gezonden aan de organisatoren van
een als tegendemonstratie bedoelde an
ti-Egyptische tentoonstelling in Londen.
De heer Moorhouse sr. drong erop aan
dat deze campagne zou worden gestaakt.
Hy sprak de wens uit dat Engeland zich
met waardigheid in deze zaak zou gedra
gen en dat er niets zou worden gedaan
dat een belemmering zou kunnen vor
men voor de inspanningen van de Brit
se regering om met Egypte op goede voet
te komen.
„Ik ben er zeker van", zo besloot de
heer Moorhouse zyn treffend telegram,
„dat de bescherming van de eer van
onze natie, die van myn zoons regi
ment en van zyn nagedachtenis door de
Britse regering met kracht wordt nage
streefd." Er viel een indrukwekkende
stilte toen Sehvyn Lloyd, de Britse mi
nister van Buitenlandse Zaken, opstond
voor het afleggen van een korte verkla
ring. Daarin zei hy dat de Britse rege
ring de autoriteiten van de Verenigde
Arabische Republiek in geen twyfel ge
laten heeft over de Britse opvattingen
over het plan zelf en de uitwerking wel
ke het zou hebben op de Brits-Egypti
sche betrekkingen. Hy herinnerde aan
het antwoord dat het hoofd van de Brit
se diplomatieke missie in Cairo ontvan
gen had, namelyk dat het initiatief voor
het museum-plan niet was uitgegaan
van de regering der Verenigde Arabische
Republiek.
Het Labourlid Marcus Lipton, die een
vraag over de affaire had ingediend, zei
dat het Egyptische voornemen by ieder
een in Engeland, ongeacht zijn politieke
opvatting, tegenzin en afschuw had op
gewekt. Selwyn Lloyd antwoordde dat er
geen twyfel bestond over de gevoelens
van hemzelf en zyn collega's in de re
gering: de jonge Moorhouse was volgens
de getuigenis van degenen die hem ge
vangen namen op een bed vast gebon
den en de dood was door verstikking of
Overbevolking en erotiek
De Italiaanse Jezuieten dringen er in
hun tydschrift „Civilita Cattolica" op
aan dat men zich gaat inspannen om de
„openbare zeden te verbeteren".
Wy zien ons op het ogenblik geplaatst
voor een absurde toestand, aldus het
blad. Aan de ene kant schreeuwt men
luidkeels dat er te veel mensen op de
wereld zyn, aan de andere kant wordt
het seksuele instinct voortdurend ge
prikkeld.
Alles in de omgeving van de stads
mens en ook van de plattelander spant
samen om een erotische sfeer te schep
pen.
Het blad dringt aan op inspanning ter
verbetering van de openbare zeden, zo
dat de aandacht van de mensen voor
de seksualiteit wordt afgeleid en zy
worden aangemoedigd om zich waardiger
te gedragen by het gebruik van hun
voortplantingsvermogen.
Schotse wereldpremière van
stuk van v. Eysselsteijn
Tot de wereldpremières die het Schot
se „Theater in de heuvels" van Pitloch
ry voor het volgende zomerseizoen heeft
aangekondigd, behoort een stuk van de
Nederlandse auteur Ben van Eyssel-
steyn met de Engelse titel „Between the
tides" (Tussen eb en vloed). Het stuk
speelt in Bretagne in een tyd van ter
reur.
Het kleine theater van Pitlochry, dat
in 1951 gesticht werd als een Schots on
derdeel van het Festival of Britain,
heeft zich ontwikkeld tot een permanent
centrum voor het culturele leven in
Schotland.
Het is schitterend gelegen in heti
Grampian Gebergte op de plaats waar
de Schotten 270 jaar geleden hun ergste
nederlaag leden tegen de Royalisten.
(Van onze Haagse correspondent)
De oorzaak van de in Amsterdam ge
rezen moeilijkheden met de schilders in
de woningnieuwbouw zUn voor een deel
te wjjten aan de overspannen arbeids
markt op dit gebied aldaar, maar toch
ook aan ontevredenheid met het loon
niveau in het algemeen in ons land en
met de wyze van berekenen in de thans
geldende tariefstelling voor het schil
dersbedryf.
De schaarste aan mankracht in het
schildersvak, die zich vooral in de hoofd
stad deed gevoelen, is aanleiding ge
weest tot loonoverbiedingen en tot bo-
venwetteiyke looneisen. Hierdoor is men
terechtgekomen in een spiraal, waarvan
de consequenties niet zyn te overzien.
Er werden reeds lonen van 170 gulden
per week uitbetaald. De moeilykheden
worden nog vergroot, doordat juist de
schilders in Amsterdam en daar ook
alleen niet kunnen wennen aan een
nieuwe wyze van tariefstelling, waarby
niet meer per vierkante meter „vol vlak"
wordt gemeten, maar per strekkende
meter.
Dit alles heeft het bestuur van het
bedryfschap schildersbedryf gistermid
dag nog eens onder de aandacht van de
Nederlandse pers gebracht, nu er de
laatste weken veel is geschreven over de
moeilykheden met schilders in de Am
sterdamse nieuwbouw.
Het bestuur wees erop dat er voor het
schildersbedryf een landeiyke collectieve
arbeidsovereenkomst bestaat. Deze CAO
moet per 1 april 1960 worden vernieuwd
en er zyn reeds onderhandelingen gaan
de, waarby van werknemerszyde vyf
procent loonsverhoging wordt gevraagd.
De CAO geeft de mogeiykheid tot het
toekennen van een prestatietoeslag van
ten hoogste tien procent. Met speciale
vergunning kan de arbeid in tarief wor
den verricht, waarby de tariefstelling
geschiedt door inspecteurs van het be
dryfschap. Over het gehele land werd in
1958 voor 45 procent van de nieuwbouw
een tarief aangevraagd, in het jaar 1959
is er een toename van de tarieftoepas
sing te constateren tot ongeveer 60 pro
cent. De werknemers boekten op deze
overeengekomen tarieven een overver-
dienste van gemiddeld veertig procent.
Op deze wyze is een loon van honderd
gulden per week bereikbaar, aldus deel
de het bestuur van het bedrijfschap mee.
Wellicht des zomers
bromverbod in Kaag
Naar wjj vernemen zal de V.V.V. zich
binnenkort tot B. en VV. van Alkemade
richten met het verzoek des zomers in
Kaag een bromfietsverbod in te stel
len.
De voorzitter van de V.V.V., de heer D.
van Nieuwkoop, vertelde dat „de brom-
fietsplaag" vooral de afgelopen zomer
grote afmetingen had aangenomen. „Er
kwamen er wel 1000 op een dag. Je kon
op een zomeravond niet eens met goed
fatsoen over straat lopen. Ik durfde
niet eens over te steken", vertelt de
heer Nieuwkoop.
Als B. en W. het verzoek van de
V.V.V. zullen inwilligen en daar be
staat een gerede kans toe dan zullen
komende zomer geen bromfietsen met
draaiende motor in het dorp meer wor
den toegelaten.
Het rustieke dorpje zal hierdoor al
leen maar aan toeristische waarde win
nen.
Bekend Noors schrijver
bezoekt ons land
Trygve Gulbranssen
Op 16, 17, 18 en 19 december zal de
Noorse schrijver Trygve Gulbranssen
een bezoek in ons land brengen. Op de
eerste dag van zjjn bezoek zal hij in
het Internationaal Cultureel Centrum
te Amsterdam vertegenwoordigers van
pers en radio ontvangen.
Op 17 december zal hy van drie tot
vyf uur een ontvangst hemden in de
Marykezaal van Hotel Central te Den
Haag.
Op 18 december zal de schrijver te
Arnhem de Nederlandse première by-
wonen van de film „En eeuwig zingen
de bossen'. De opbrengst van deze voor
stelling zal worden afgedragen aan het
Bio-vakantieoord en aan het revalidatie
centrum Johannalhuis te Arnhem.
Zaterdags zal de schrijver een rond
vaart maken door de Rotterdamse
havens.
De „Waterman" naar
Australië en Nieuw-Zeeland
Na byna 4 jaar lang op haar emigra-
tiereizen via het Suezkanaal en uitslui
tend Australische havens te hebben aan
gelopen, zal de „Waterman" op haar
eerstvolgende reis, waartoe het schip,
onder commando van Kapt. H. van den
Heuvel, uit Roermond, op vrydag 11 de
cember a.s. uit Rotterdam vertrekt, be
halve Australië nu ook weer Nieuw-Zee-
land bezoeken. De route gaat dan via
het Panamakanaal eerst naar Welling
ton en vervolgens naar de Australische
havens Sydney en Melbourne. Daarna
zal de „Waterman" opnieuw via Indone
sië, met repatriërenden vandaar, door
het Suezkanaal thuisvaren.
Met ongeveer 840 passagiers, onder
wie byna 400 kinderen beneden 16 jaar,
zal het schip op reis naar Nieuw-Zeeland
en Australië geheel vol zyn.
De inscheping der passagiers vindt op
vrydag a.s. van 9 tot 13 uur plaats aan
de Lloydkade, te Rotterdam.
verhongering ingetreden. Het is ondenk
baar dat dit iets is om over te jubelen,
hoe sterk ook de nationalistische gevoe
lens moge zyn.
Ook Hugh Gaitskell, de leider van de
oppositie, zei dat het onbegrypelyk was
indien Egypte hier trots op zou zyn. Was
het niet werkelyk het beste, zo vroeg
Gaitskell, om deze zaak, zoals de vader
van Moorhouse dit wil, met waardigheid
en de nodige reserve te behandelen?
Selwyn Lloyd stemde hiermee vol
komen in en men voelde dat het gehele
Lagerhuis, dat de grootste kalmte be
waarde, er eveneens zo over dacht.
Zestig bungalowsgrote haven, restaurant
gerieflijke camping, maar geen hotel
Naar wij vernemen is een begin gemaakt met het uitbreidingsplan
Kaag. Twee jaren van onderhandelen zijn hieraan vooraf gegaan.
Velen hebben nogal sceptisch gestaan tegenover de verwezenlijking
van dit plan, dat betrekking heeft op de aanleg van een haven voor
60 tot 70 boten, een restaurant, 60 geriefelijke bungalows, drie insteek-
havens, verbindende wegen, een camping met een oppervlakte van
20.000 m2 met toiletten en douches, alsmede 47 autoboxen in 4 blokken.
Met de aanleg van de weg, die naar
de Eymerspoel zal voeren is al een be
gin gemaakt.
In het oorspronkelyke plan was geen
camping opgenomen. De bungalows ko
men, omzoomd door ruime tuinen en
veel groen, bij het meer te liggen. De
camping verrijst ten noorden van de
bungalows. Voor de bungalows, die in
premiebouw worden uitgevoerd, bestaat
een overweldigende belangstelling. „Men
liep verleden week storm voor deze bun
galows", werd ons van de zyde van het
VW meegedeeld. Het plan wordt uitge
voerd door de N.V. Bouw- en Exploita
tie Maatschappy Bakhuizen te Hil
versum.
In mei 1961 hoopt men het gehele
plan te hebben gerealiseerd.
Liever hotel
„wy hadden liever inplaats van een
restaurant een hotel gezien", vertelt de
heer Van Nieuwkoop, de voorzitter van
de VW. „Aan een eenvoudig landeiyk
hotel bestaat grote behoefte in Kaag".
(Van onze Haagse redactie)
Ter gelegenheid van het feit dat 100 jaar geleden dr. L. L. Zamenhof, grond
legger van de internationale taal Esperanto werd geboren, werd gisteravond in
de Kroon te Den Haag een byeenkomst door de Haagse Esperantistenvereniging
georganiseerd, waar prof. dr. Ivo Lapenna uit Londen een inleiding hield. Deze
doceert internationaal recht aan de School of Economics en Political Science te
Londen en was vroeger verbonden aan de universiteit van Zagreb in Joego
slavië. Hy is secretaris-generaal van de Esperanto-wereldbond.
Zeventig jaar wordt deze taal nu op
de wereld gesproken. Volgens prof. La
penna zyn er thans ongeveer een mil
joen mensen over de hele wereld, die Es
peranto vloeiend spreken en schryven,
terwyl er etteiyke miljoenen meer zijn,
die iets van Esperanto afweten.
Dr. Zamenhof begon zyn idee te rea
liseren toen hy in 1878 op het gymna
sium zat. Hy bemerkte dat de moderne
talen een grote voorraad bestaande
woorden hebben, die reeds internationaal
zijn en die een schat voor een eventuele
internationale taal zouden vormen. Van
die woorden maakte hij dan ook een
dankbaar gebruik by het samenstellen
Winter in noorden
van ons land
Een felle oostenwind en een mini
mum temperatuur van vijf graden
onder nul hebben in de noordelijke
provincies van ons land de indruk ge
geven dat de winter nu werkelykheid
gaat worden.
In Groningen waren de wegen van
morgen bedekt met een dun laagje
sneeuw en om acht uur stond het kwik
in de thermometers nog vier graden be
neden het nulpunt. In Groningen begon
vannacht om drie uur een onderkoelde
regen te vallen die de wegen al snel met
een laag yzel bedekte, die in genoemde
provincies het verkeer ernstig hinderde.
Zo kregen de passagiers die gebruik
maakten van de busdiensten tussen
Friesland en Groningen een half uur
vertraging. In Leeuwarden was de toe
stand nog meer précair. Daar arriveerde
met grote vertraging, zo nu en dan, een
autobus. In de zuid-westhoek en de
noordwesthoek van Friesland lag het
busverkeer vrywel geheel stil en het
verkeer begon tegen negen uur pas een
beetje op gang te komen. De binnen
wegen waren geheel onbegaanbaar. De
vertragingen van het busverkeer in
Friesland variëerden van een half uur
tot ruim een uur.
De Afsluitdyk was in de nacht en de
vroege ochtend volkomen onberydbaar.
Aan de kop van de dyk stonden ver
scheidene gestrande auto's. De chauf
feurs er van wachtten in een in de na-
byheid aanwezige politiepost tot de
situatie zo zou zyn, dat ze minder risico
zouden lopen. Meldingen van ongeluk
ken kwamen nog niet binnen.
van Esperanto, zyn schoonvader ver
strekte hem het kapitaal voor de uit
gave van het eerste boek over Esperanto.
Hierin staan de slechts uit 16 regels be
staande grammatica en de 917 stam
woorden, waarvan 10.000 andere woor
den kunnen worden afgeleid.
In 1905 werd het eerste Esperantocon-
gres gehouden, in Boulogne sur Mer,
waar ongeveer 700 personen uit 20 lan
den byeenkwamen. Het volgende jaar
hielden de esperantisten hun wereld
congres in Genève. Zamenhof sprak op
deze en volgende congressen steeds over
zyn ideeën voor verdraagzaamheid en
menselyke rechten.
In 1917 overleed de grondlegger van
de wereldtaal. Het Esperanto verloor
tweemaal door een wereldoorlog een
groot gedeelte van zyn aanhangers.
Toch herleefde het Esperanto steeds
weer. Nu wordt de taal niet alleen door
Esperantocongressen gebruikt, maar ook
door technische en andere wereldconfe
renties, waar specialisten op allerlei ge
bied uit tientallen landen in één taal di
rect over hun problemen van gedachten
kunnen wisselen.
Burgemeester
Huygens krijgt ontslag
Zoals men weet heeft de burgemeester
van Bergen (NH) dr. W. Huygens, ont
slag gevraagd in verband met de span
ningen, welke zich tussen hem en de ge
meenteraad voordeden. Thans heeft hy
nader aan de minister van Binnenlandse
Zaken medegedeeld, dat ook de ontwik
keling der gebeurtenissen in de laatste
weken hem niet het vertrouwen heeft
doen terugwinnen in de goede samen
werking met sommige raadsleden. On
der deze omstandigheden meent hU zyn
verzoek om ontslag te moeten handha
ven.
Van de zyde van het departement van
Binnenlandse Zaken wordt in dit ver
band medegedeeld, dat hoewel daarin
stellig niet ligt besloten, dat dr. Huy
gens in dezen blaam zou treffen en deze
integendeel waardering verdient voor
zyn in velerlei opzicht vruchtbare ar
beid, de minister het gevraagde ontslag
meent te moeten bevorderen.
De minister heeft daarom afgezien
van zyn aanvankelyk voornemen de
wethouders en de fractievoorzitters van
de gemeente Bergen voor een onder
houd te ontvangen.
li
LEIDEN: Haarlemmerstraat 238, Tel. 26488.
Official Ford-dealer voor Leiden e.o. en de bollenstreek, Haarlemmerweg 2-4 - Leiden - Telefoon 01710-33141
FORD rijden: ELAM - Leiden!
