Hoge onderscheiding voor scheidende
hoogleraar, Prof. dr. A. van Itterbeek
Universiteit is de bronwaaruit
men wetenschappelijke kracht put
Buffetchef van Minerva ontving
koninklijke onderscheiding
Jarige Jan Heemskerk gehuldigd
in café aan Leidse veemarkt
RAAD VAN ARBEID BESTAAT
VEERTIG JAAR
VRIJDAG 4 DECEMBER 1959
Commandeur in Orde van Oranje Nassau
Prof. dr. A. F. van Itterbeek,
hoogleraar aan de R.-K. Universi
teit van Leuven en buitengewoon
hoogleraar in de experimentele
natuurkunde aan de Rijksuniversi
teit te Leiden, is bij Kon. besluit
benoemd tot commandeur in de
Orde van Oranje Nassau.
De versierselen, behorende by deze
onderscheiding zyn de in Leiden aan de
Witte Singel woonachtige Belgische ge
leerde gisteren na zijn afscheidscollege
in de filmzaal van het Leidse Academie
gebouw door de rector-magnificus prof.
mr. J. E. Jonkers uitgereikt. Ook over
handigde prof. Jonkers de scheidende
hoogleraar de gouden legpenning der
Leidse Universiteit voor zijn bijzondere
aan de universiteit bewezen diensten.
Behalve vrijwel alle hoogleraren van
de filosofische faculteit, merkten wij
onder de vele belangstellenden op de
president-curator dr. J. E. baron de Vos
SteenwUk en de Belgische ambassadeur
F. X. J. M. G. baron van der Straten
Waillet. Na afloop van het college werd
in de ontvangstzaal in het oude ge
bouw een druk bezochte receptie gehou
den.
Prof. Van Itterbeek begon zijn college
met erop te wyzen dat er veel is ver
anderd, sedert Kamerlingh Onnes in
1908 heliumgas vloeibaar maakte. Thans
telt men in het buitenland ongeveer 300
laboratoria, waar men onderzoekingen
verricht met extreem lage tempera
turen. Bovendien is de techniek voor
het produceren van lage temperaturen
aanzienlijk vereenvoudigd. In Amerika
heeft men een apparaatje gefabriceerd
met de afmetingen van een hand, waar
mee men temperaturen van 40 graden
Kelvin kan verkrijgen. Voorts zijn er
sinds de tijd van Kamerlingh Onnes
nieuwe, ingewikkelder technieken inge
voerd, zoals het aanwenden van korte
en zeer korte elektromagnetische of
akoestische golven, het onderzoek van
zeer sterke magneetvelden en het bestu
deren van kernfisische problemen by
zeer lage temperaturen.
Zeer duur
Dit alles heeft de kostprijs van het
onderzoekingswerk zeer duur gemaakt.
Wanneer men daarbij bedenkt dat de
toevloed van studenten in de natuur
kunde steeds groter wordt, moet men
zich de vraag stellen of men geen twee
soorten van opleidingen dient in te
stellen, waardoor er een selectie ont
staat van goede en middelmatige (of
minder) studenten. De ene opleiding zou
de student moeten trainen in het uit
voeren van klassieke fysische proeven,
waarbij dus geen beroep gedaan wordt
op researchwerk, terwijl deze laatste ar
beid uitsluitend aan de allerbesten wordt
overgelaten. Een dergelijk systeem be
staat aan de Eidgenosche Technische
Hochschule. Het bespaart de betrokken
hoogleraren veel zorgen en het Rijk fi
nanciën.
Aan de Leuvense universiteit, waar
aan prof. Van Itterbeek eveneens expe
rimentele natuurkunde doceert, dienen
de studenten, alvorens zij in het labora
torium worden toegelaten een schema
van enkele theoretische lessen over ex
perimentele onderwerpen, gevolgd door
demonstraties, te hebben doorlopen. Dit
geschiedt gedurende een tiental weken
voor een groep van 12 man, terwijl de
andere groepen ondertussen de klassieke
drie weken glasbewerking, werkplaats
techniek, fotografie en techniek van het
luchtledige volgen.
Spreker richtte vervolgens een verwijt
aan het adres dergenen die op het ge
bied van de onderzoekingen ten aanzien
van de kernfysica de universitaire labo
ratoria als van een lagere rang beschou
wen dan de kostbare niet-universitaire
laboratoria, waardoor de universiteiten
zich voortdurend moeten inspannen om
ook maar minimale subsidies te verkrij
gen. Men vergeet hierby dat het toch
altijd de universiteit is, die de bron is
waaruit men wetenschappelijke krachten
moet putten. Trouwens, de universiteiten
hebben in dit opzicht reeds lang hun
sporen verdiend, en het was met blijd
schap dat de scheidende hoogleraar kon
opmerken dat in dit opzicht in België
reeds een kentering ten goede valt waar
te nemen.
Verdienstelijk
Uitvoerig stond prof. Van Itterbeek
hierna stil bij het uitermate verdienste-
De scheidende bijzondere hoog
leraar aan de Leidse Universiteit,
prof. dr. A. F. van Itterbeek, werd
benoemd tot commandeur in de
Orde van Oranje Nassau. De rec
tor-magnificus, prof. mr. E.
Jonkers reikt hem de versierselen
behorende bij deze hoge onder
scheiding uit.
Hoewel het gisteren voor de Studen
tensociëteit Minervaeen droeve dag
was, had deze dag voor haar buffet-
chef, de heer C. F. Bonter, ondanks
alle teleurstelling ook bij hem toch nog
een vleugje feestelijkheid in petto. De
heer Bonter is in 1919 buffetchef ge
worden en was dus veertig jaar in
dienst. De burgemeester reikte hem
gisteravond in zijn woning aan de Ko-
ninginnelaan ter gelegenheid hiervan
de zilveren medaille verbonden aan de
Orde ran Oranje-Nassau uit. In zijn
toespraak prees hij de buffetchef en
diens genegenheid, trouw en plichts
besef.
Burgemeester Van Kinschot speldt
de zilveren onderscheiding op.
Namens de Commissie voor de So
ciëteit Minerva sprak de heer R. O.
Fuchs een kort woord. Enige tijd ge
leden was de heer Bouter in de socië
teit al in grotere kring gehuldigd. De
Sociëteitscommissie zal hem de draag-
medaüle, behorende bij de verleende
onderscheiding, aanbieden; in verband
met de brand tuas deze echter niet
tijdig gekomen.
lijke werk dat door het Kamerlingh On-
neslaboratorium is verricht ten aanzien
van het onderzoek der materie bij zeer
lage temperaturen. Toch vroeg hy zich af
of men gedurende de laatste jaren in de
laboratoria niet te zeer is afgeweken van
de vroegere systematische werkmethode.
In de voorbye jaren werden er vele me
tingen verricht ten aanzien van het
vloeibaar helium by uiterst lage tempe
raturen, doch het kwam spreker voor dat
het hoger gelegen gebied tussen 3 graad
Kei vin en de buurt van het nulpunt on
voldoende werd onderzocht. Daarbij heeft
men nog niet geantwoord op de vraag in
welke mate het superfluide helium reeds
ingesloten is in de normale fase boven
het nulpunt.
Prof. Van Itterbeek beëindigde zijn
college met dank uit te spreken aan zyn
collega's voor de bijzonder aangename
samenwerking.
Hierna voerde namens de universiteit
de rector magnificus, prof. mr. J. E.
Jonkers, het woord.
Tenslotte sprak nog de decaan van de
filosofische faculteit, prof. dr. E. H. Vo
gelenzang. De plechtigheid werd geleid
door de directeur van het Kamerlingh
Onneslaboratorium, prof. dr. C. J. Gor
ter.
Militaire luchtvaart beperkt
privé-vliegen
Ruimtegebrek wreekt zich
(Van onze Haagse redactie)
In „Avia-vliegwereld", het officiële
orgaan van de Kon. Ned. Vereniging
voor Luchtvaart, wordt melding ge
maakt van een ernstig protest, dat
deze vereniging by de overheid heeft
aangetekend tegen nieuwe beschikkin
gen van de Kon. Luchtmacht, waar
door het voor de privé-luchtvaart be
schikbare deel van het luchtruim
boven Nederland opnieuw wordt ver
kleind. Hierdoor zal het sport-, recla
me- en zweefvliegen met name boven
Den Haag, Scheveningen en Hilversum
sterk worden bemoeilijkt.
De plaatselijke verkeersgebieden van
de luchthaven Schiphol en Rotterdam
en van de militaire vliegbases Ypenburg
en Valkenburg liggen zeer dicht bij
elkaar. De grens van het nieuwe ver
keersgebied van Ypenburg ligt thans op
slechts 800 meter ten noordwesten van
Zestienhoven, waardoor de Nationale
Luchtvaartschool aan die zijde maar
weinig oefenruimte overhoudt en de
privé-vliegers nog maar een zeer smalle
strook hebben voor vliegtochten in de
richting van Den Haag en Schevenin
gen. Ook het nieuwe gebied om de
vliegbasis So ester berg. waarbinnen men
in de lucht slechts beperkte bewegings
vrijheid heeft, is zo dicht bij Hilversum
komen te liggen, dat het de activiteiten
van dit vliegveld af sterk kan beïnvloe
den. Ook voor vluchten naar Zuid-Lim
burg kunnen grote omwegen noodzake
lijk zyn.
De nieuwe maatregelen zullen ook het
vliegen en reclamesiepen boven bij
militaire vliegbases gelegen steden als
Leeuwarden, Enschede. Arnhem en
Eindhoven grote beperkingen opleggen.
Ten aanzien van het vliegkamp Val
kenburg wordt opgemerkt, dat de
operationele waarde hiervan straks
als de nieuwe Sohipholbaan 06-24 ge
reed is, zodanig zal kunnen dalen, dat
verplaatsing van dit militaire vlieg
veld de enige oplossing zou kunnen
zijn. Ruimtegebrek in ons land zal zich
te meer in de luchtvaart wreken, naar
mate er meer straalvliegtuigen in ge
bruik komen.
De 80-jarige varkenshandelaar Jan Heemskerk, uit Woubrugge, glunderde
toen hij vanmorgen een reuzenkist sigaren kreeg van de heer J. Lok, u<x>r-
zitter van de organisatie van de Varkenshandel in Nederland. Dit geschiedde
in een van de stamkroegen van de handelaren aan de veemarkt in Leiden,
waar èn de verjaardag van Jan Heemskerk èn het feit, dat hij 65 jaar achter-
een de Leidse markt heeft bezocht, vierden gevierd
Belangstelling voor grond in
„de Grote Polder
In een vergadering van het Industrie
schap „De Grote Polder" (Leiden-Zoe-
terwoude) deelde de voorzitter, de heer
A. J. Jongeleen, wethouder van Open
bare Werken te Leiden mee, dat het be
drijfsleven verheugende belangstelling
aan de dag legt voor de terreinen in dit
gebied. Er zijn ook Leidse bedrijven, die
de gemeente al hebben gevraagd .reke
ning te houden met hun wens om te
zijner tyd een plaats in het Industrie-
schap te krijgen. Leiden zelf is namelijk
vrijwel uitverkocht.
Onder de belangstellende bedryven
zijn er enkele in de sector „groot me
taal", een technisch bedryf en twee in
de levensmiddelenbranche. Van het me
rendeel kan worden gezegd, dat ze ar
beidsintensief zijn. De heer Jongeleen
verklaarde nadrukkelijk, dat voor wat
de percelen grond betreft overleg met
de eigenaars zal worden gepleegd; als
laatste zal het middel der onteigening
worden gebruikt.
Voorts is in de vergadering het ver
zoek van het gemeentebestuur van Zoe-
terwoude behandeld om de grenzen van
het industrieschap aan te passen aan
,,lk weet, dat vriend Heemskerk niet
van veel bombarie houdt, maar toch
hebben wy gemeend een zo bekende
figuur als hy te moeten huldigen". De
heer Lok hoopte, dat de jarige nog heel
wat jaartjes in de gelegenheid zal wor
den gesteld om de veemarkt te bezoe
ken. „We hopen, dat je honderd wordt".
„Liever niet", zei Jan. Maar of hij het
helemaal meende? Dat geloven wij
niet.
De directeur van de Markt- en Ha-
het door de gemeenteraad van Zoeter-
woude vastgestelde uitbreidingsplan.
Na een bespreking van de aanvanke
lijke bezwaren van de zijde der Leidse
vertegenwoordigers tegen de door de
raad van Zoeterwoude vastgestelde gren
zen, heeft de raad van bestuur een
stemmig besloten zich met deze nieuwe
grenzen te verenigen.
In de in januari 1960 te houden verga
dering zal het bouwrypmaken van de in
dustrieterreinen aan de orde worden ge
steld. De situatie ten aanzien van het
industrieschap is zo, dat onderhandelin
gen over de aankoop van gronden gaan
de zyn, dat taxatierapporten voorhanden
zyn, dat het uitbreidingsplan door de
raad van Zoeterwoude is vastgesteld, dat
een onteigeningsplan administratief zal
worden voorbereid en dat het bouwrijp-
maken binnenkort aan de orde zal ko-
fan Heemskerk in gepeins verzon
ken. Tachtig jaar. 't Is een hele
tijd
vendienst in Leiden, de heer M. Weima,
hield een vriendeiyke toespraak, waar
in hij erop wees, dat de markt 65 jaar
geleden, dus toen Jan Heemskerk als
jongen van 16 zijn eerste handel deed,
een veel geringere omzet had dan
thans.
,,Er is veel veranderd in al die ja
ren. Al die jaren, die eigenlijk in een
zucht voorby zijn gegaan". Namens
het gemeentebestuur bood de markt
meester een Leids hutspotje aan.
Er werd tydens het feest ter ere van
Jan Heemskerk menige herinnering
uit vervlogen jaren opgehaald.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Aan de Leidse Universiteit zijn ge
slaagd voor het doet. ex. Ned. recht de
heer T. H. Asselmain (Leiden)kand. ex.
Ned. rechit mevr. A. A. VerschoorKist
(Leiden), me.i. W. C. M. Vers traeten
(Delft) ,mej. W. G. A. van Boxtel (Am
stelveen), mej. F. Ie Poole (Den Haag)
en de heren H. A. Bentfort van Valken
burg (Oegstgeest), W. G. Geursen (Vel-
sen), H. E Jon/ker Roelants (Wassenaar)
E. J. M. Schilte (Voorburg) en F. R.
Stok te Rijswijk (Z.-H.).
HERDENKING
IN DE BURGERZAAL
Hierna verplaatste de herdenking
van dit jubileum zich naar de Bur
gerzaal van het Stadhuis, waar een
ontvangst door het College van B. en
W. plaats vond. Met de burgeimeester,
waren hier de wethouders Van Schaik,
Jongeleen, Menken en Drijber ter be
groeting aanwezig. Bovendien woon
den ook vele burgemeesters uit de
omgeving en vertegenwoordigers uit
het bedrijfsleven en afgevaardigden
voor werkgevers- en werknemersor
ganisaties deze ontvangst bij.
Drievoudige plechtigheid in Leiden
Mr. dr. J. Gorter wijst op liet baanbrekend
werk van mannen als Talma en Aalberse
In vele plaatsen in ons land in Den Haag voerde de minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid, mr. dr. Ch. J. M. A. van Rooy, het woord is
gisteren het feit herdacht, dat het veertig jaar geleden was, dat tal van Raden
van Arbeid met hun werkzaamheden begonnen. In Leiden is aan deze herdenking
op drie-voudige wijze aandacht besteed.
Allereerst vond in het gebouw van de
Raad van Arbeid aan de ©reestraat een
buitengewone vergadering plaats van
leden en plv. leden van de R. van A.
Een bijeenkomst, welke mede werd bij
gewoond door mej. mr. J. C. Rutgers
namens de directie van de Sociale Ver
zekeringsbank. mr. W. Verheul van de
Soc. Verzekeringsraad en de heer J. de
Zwart namens de Vereniging van Ra
den vam Arbeid.
De voorzitter, mr. D. J. Gorter, die
ook later tijdens de ontvangst in de
Burgerzaal van het Stadhuis het woord
voerde, schonk zeer in het kort aan
dacht aan dit jubileum. Spr. wees er
om. op, dat men voor veertig jaar als
uitvoerend orgaan van de Invaliditeits
wet. met de werkzaamheden is begon
nen In de loop der jaren zijn deze
werkzaamheden sterk uitgebreid. Van
zeer recente datum is het aandeel, dat
de Raden hebben by de uitvoering van
de Alg. Weduwen- en Wezenwet. Mr.
Gorter, die thans ruim 12 jaar aan het
hoofd staat van de Leidse instelling,
dankte de leden en plv. leden voor de
byzonder prettige samenwerking, waar
door discussies over bepaalde zaken
vrijwel nimmer op een stemming uitlie
pen.
Nadat deze buitengewone zitting was
gesloten, volgde een samenkomst temid
den van het personeel, waarbij zich ook
vele gepensioneerde ambtenaren aan
sloten.
De chef de bureau, de heer A- G. de
Kier. herinnerde aan de inwerkingtre
ding van de Invaliditeitswet, een tijd
stip. waarop de Raden van Arbeid of
ficieel met hun veelomvattende arbeid
begonnen. De herdenking van dit 40-
jarig bestaan zag de heer De Kier als
een myjpaal in de geschiedenis van de
sociale verzekering.
Nadat spreker een filosofisch getinte
ontboezeming had gegeven over het be
grip .tijd', mondde dit ook uit zich in de
aanbieding van het jubileumgeschenk
van personeel en gepensioneerden: een
prachtige smeedijzeren klok voor de
hal van het gebouw.
Vervolgens richtte de heer De Kier
zich tot de voorzitter, mr. Gorter, die
hy dankte voor zyn prettige leiding en
zijn omgang met het personeel. Een
woord van dank en waardering, dat een
tastbare vorm kreeg in de aanbieding
van een bureauklokje.
Wederkerig dankte de voorzitter voor
de toewijding en plichtsbetrachting van
het personeel en de aangeboden ge
schenken.
De burgemeester, jhr. mr. F. H. van
Kinschot, die het gezelschap welkom
heette, zag de invoering van sociale ver
zekeringswetten als een belangryk ele
ment in de maatschappelijke en sociale
ontwikkeling van deze eeuw. Vervolgens
wees hij er op, dat de Raden van Ar
beid zyn opgebouwd volgens het pa
troon van de Radenwet, welke veel
overeenkomst vertoont met de gemeente
wet. Hoewel het werkterrein van de
Raad van Arbeid en de gemeente ver
schillend zijn, is er in zeker opzicht
toch ook een zekere vorm van samen
werking. Nadat de burgemeester herin
nerd had aan de invloed, welke de thans
overleden eerste voorzitter van de R.
van A., de heer T. S. Goslinga, die ook
acht Jaar wethouder van Leiden is ge
weest, gedurende 20 jaar op het terrein
van de sociale verzekering heeft gehad,
sprak hy zyn gelukwensen uit met dit
jubileum.
Mr. Gorter die het College dankte
voor deze hartelijke ontvangst stond
allereerst een ogenblik stil bij de
ramp, welke Leiden in de afgelopen
nacht de brand in de Sociëteit Mi
nerva had getroffen. Spr. ver
wachtte, dat alle krachten zouden
worden gebundeld om dit verlies
spoedig ongedaan te maken.
Hierna stond spreker uitvoerig stil by
totstandkoming van de Invaliditeitswet,
op welk moment de Raden van Arbeid
in 't licht van de openbaarheid traden.
Bijzondere waardering had mr. Gorter
voor het voorbereidende werk van mi
nister Talma en de Leidenaar, minister
Zesde Leidse bioscoop
Studioopent
op 18 december
De zesde Leidse bioscoop gcuxt 18 de
cember a.8. draaien. Dan gaan de
poorten van het nieuwe Studio Theater
in de voormalige foyer op de eerste
verdieping van het Lido Theater voor
de eerste maal voor het publiek open.
De heer L. van Praag begint de ex
ploitatie van dit theatertje zo'n twee
honderd plaatsen met de vertoning
van de Rankfilm ,,Een huis vol herrie"
(Upstairs en Downstairs), waarmede
de Britse filmmakers hebben getracht
de grote naam van de Engelse film
humor hoog te houden. Het dienstbo
denprobleem ligt aan hel verhaal ten
grondslag. In de hoofdrollen ziet men
de charmante Francaise Mylene De-
mongeot, de pittige Italiaanse Claudia
Cardinale, de donkere Britse schoon
heid Anne Heywood en de sympathieke
Michael Craig.
Aalberse die er verantwoordeiyk voor
was, dat de Invaliditeitswet en de Ra
denwet in werking traden.
De Raad van Arbeid, aldus spreker, is
er trots op te behoren tot de eerste or
ganen, welke op het terrein van de ar
beidswetgeving werkzaam zyn. Daar
mede behoort hy tot de oudste dragers
van de democratische gedachten in het
sociale leven.
Spreker zeide zich niet meer te kun
nen voorstellen hoe op sociaal en eco
nomisch terrein het publieke belang zou
kunnen worden behartigd zonder vol
ledige samenwerking met de organisa
ties van werkgevers en arbeiders. Voor
ons heeft het woord klassenstrijd reeds
lang plaats gemaakt voor overleg.
Tenslotte schonk mr. Gorter aan
dacht aan de vele wetten, welke op so
ciaal terrein in de loop der jaren onder
diverse ministeries zijn tot stand ge
komen.
In dit verband herinnerde hy aan
mannen als Slotemaker, De Bruine,
Romme, Van den Tempel, Drees, Joekes
en Suurhoff.
In veertig jaar, aldus spreker, is
er een dienst gegroeid, die naar beste
weten getracht heeft de hem toever
trouwde belangen te behartigen, daar
bij niet ziende naar links of rechts,
doch strevende naar verwezenlijking
van de gedachte der sociale rechtvaar
digheid, zoals deze in de sociale ver
zekeringswetgeving is neergelegd.
Na deze toespraak hebben zowel ir. J.
J. G. van Hoek en de heer C. J. Piena,
resp. sprekend namens werkgevers en
werknemers, gewezen op de betekenis
van de sociale wetgeving.
De teer A. G. de Kier (rechts)
wenst dr. J. Gorter geluk. In het
midden het geschenk van het per
soneel.
