Europees Centrum Kernonderzoek boekt succes van wereldbelang schilderzelfmet WEERBERICHT 25 miljard elektron-volt in het protonsynchroton te Genève WEER MISLUKT RAKET MET MAAN-SATELLIET VAN V.S. Opgericht 1 maart 1860 DONDERDAG 26 NOVEMBER 1959 No. 29909 LEIDSCH DAGBLAD Directeur E. A. E. van Dishoeck HoofdredacteurJ. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f 7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 Speurtocht naar geheimen der materie Russen en Amerikanen ver voorbijgestreefd Het grote protonsynchrotron van de CERN (het Europese centrum voor kernonderzoek) te Genève heeft dezer dagen een energie bereikt van 25 miljard elektronvolt. Het is daarmee de krachtigste materie" deeltjesversneller ter wereld. Op de tweede plaats komt het tot dusver grootste apparaat, dat de Sovjet-Unie nabij Moskou heeft gebouwd. Dit apparaat kan 10 miljard elektronvolt halen. Het bevatron van de Universiteit te Californië heeft een energiebereik van 6 miljard e.v. Dr. J. H. Bannier, directeur van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek en een van de twee Nederlandse gedelegeerden bij CERN deelde mede, dat het protonsynchrotron pro tonen versnelt tot 99 procent van de voortplantingssnelheid van het licht (circa 300.000 km. per seconde). Aan de bouw van het apparaat is onder leiding van de Engelsman John Adams zes jaar gewerkt. Het heeft 150 tot 200 miljoen gulden gekost. Het toestel is de afgelopen zomer gereed gekomen en daarna beproefd. Vrucht van samenwerking De minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. J. M. L. Th. Cals, toonde zich bij het horen van het nieuws uit Genève zeer verrast. „Deze prestatie bewijst weer eens, dat samen werking tussen een aantal kleinere lan den kan leiden tot resultaten, die elk van die landen afzonderlijk nooit zou hebben bereikt", zo zei hij. De minister achtte het van groot belang, dat Ne derland een van die kleinere landen is, die in het CERN samenwerken. De directeur-generaal van CERN, de Nederlander prof. dr. C. J. Bakker, heeft te Genève verklaard, dat het succes met de protynsynchroton van nut zal zijn bij het onderzoeken van de juistheid van de natuurwetten. Nieuwe perspectieven Dr. Bannier verklaarde, dat hetgeen in Genève is gepresteerd de achting ver dient van de gehele wetenschappelijke wereld. Met het bereiken van de energie van 25 miljard e.v. - de energie die men zich ook tot doel had gesteld - openen zich volgens dr. Bannier voor het kernfy sisch onderzoek tal van nieuwe mogelijk heden. Met de versnelde deeltjes kunnen atomen beschoten worden en kan een nader inzicht worden gekregen in de structuur van de materie. Hij zei dat dergelijke hoge energieën ook in kosmische stralen voorkomen, maar dat dan hun intensiteit zwak is. In de protonsynchroton van de CERN was echter een krachtige stroom protonen opgewekt. Drastische daling van de boterprijs De voorlopige afrekeningsprjjs van roomboter aan de producerende fabrie ken is gisteren met f. 1.20 per kg. ver laagd. De detailprijzen zullen als gevolg daarvan met 31 cent per pakje van een kwart kilogram omlaag gaan en f. 1.42 a f. 1.45 bedragen. Duitsland, dat de laatste tijd alle bo- teroverschotten uit ons land opnam, wil klaarblijkelijk orde op zaken stellen en heeft de import goeddoels gestopt. In ons land wil en gaat de handel te rug naar de prijs die Denemarken in Engeland maakt, mede om zodoende de Engelse markt te kunnen bereiken. Hij sloot zich een week in hotelkamer op (Speciale berichtgeving) Als een klaterende waterval sprong gistermiddag in de Haagse woning van Nederland's bekende pianist Cor de Groot het Preludio uit de Partita no. 3 van Bach op de aanwezigen afdie tot op dat ogen blik in geanimeerde gesprekken over muziek-technische problemen waren gewikkeld. Toen behoorden wij tot de eerst niet-ingewijden die het op de plaat vastgelegde recital voor de linkerhand alleenge speeld door onze sinds enkele maanden zeer gehandicapte gastheer, mochten beluisteren. Deze zwarte schijf zal binnenkort op de markt verschijnen. Met de linkerhand alleen", het imponeertDe muziek van deze plaat ontroert, en dat leek ons de belangrijkste hoedanigheid om haar geliefd te maken. Neen, Cor de Groot heeft zich niet terneer laten drukken door het dokters advies, dat hij zijn rechterhand als ge volg van een neuralgische aandoening tussen de derde en vierde vinger voor lopig rust moet geven. Hij had toen slechts de keuze tussen uitsluitend les geven of zich toeleggen op piano-werken voor de linkerhand. Hij heeft dit laatste gedaan: niet minder dan 60 werken heeft Cor de Groot op deze wijze speel baar bevonden. En er zullen nog meer volgen! Dank zij zijn ongebluste werk kracht zal hij nu in staat zijn korte recitals van ongeveer een uur lengte, o.a. voor radio en grammofoonplaat, te Cor de Groot, die op het moment, dat hij zijn rechterhand op nonactief moest stellen juist voor zijn zilveren jubileum als concertpianist en een aan deze viering verbonden tournee stond, deelde bij de introductie van zijn nieuwe plaat nog mee, dat de huidige, ondanks lichtpunten toch bijzonder nare, situatie voorlopig wel zal worden bestendigd. Te sterker wer den wij doordrongen van de hier ver scholen liggende tragiek, toen na zijn woorden de heldere klanken van het door hem vertolkte Preludio opklon ken! de échte eierbeschuit G.G. van Zuid-Afrika Jansen overleden De gouverneur-generaal van Zuid- Afrika, dr. Ernest Jansen, is gisteren te Pretoria in de ouderdom van 78 jaar overleden. Sinds 1951 was hij gouver neur-generaal. De afgelopen twee jaar liet zijn gezondheid te wensen over. Dinsdag werd gemeld, dat hij aan long ontsteking leed. Opperrechter dr. L. C. Steyn was reeds aangewezen als plaats vervanger. Dr. Jansen is de eerste gou verneur-generaal geweest die behoorde tot de Nationale Partij. Voor hij gouver neur-generaal werd, was hij onder meer voorzitter van de Volksraad en minister van Naturellenzaken geweest. Toen in 1939 de tweede wereldoorlog uitbrak, gaf dr. Jansen uiting aan zijn neutralistische ideeën van generaal Hertzog. Zijn reputatie was echter zo groot, dat toen generaal Smuts met zijn oorlogskabinet aan de macht kwam deze dr. Jansen verzocht aan te blijven als voorzitter van de volksvertegen woordiging. De overleden gouverneur- generaal is tijdens zijn gehele politiekè carrière beschouwd als een gematigd man. Overleg te Bonn Luns - Von Brentano (Van onze correspondent te Bonn). Binnenkort zullen de Nederlandse en de Westduitse ministers van Buiten landse Zaken Luns en Von Brentano elkaar ontmoeten om te beraadslagen over het vastgelopen gedeelte van de Duits-Nederlandse onderhandelingen. Het gaat hier in het bijzonder om een gebied van 330 h.a. rond het dorpje Wyler bij Njjmegen, dat de Duitsers om prestige-redenen, in ver band met hun hoop op een hereniging in het Oosten, geheel willen terug hebben, ook al is de naoorlogse situa tie dusdanig geworden, dat hiermee thans geen rekening moet worden ge houden. Met het overleg zullen de beide mi nisters zo kan men aannemen, eindelijk een eind maken aan de vele door Bonn verspreide en elkaar tegensprekende geruchten over een spoedig beëindigen van het overleg en over het al of niet vóór Kerstmis gereedkomen van het verdrag. Ten deze is men de laatste weken in de Westduitse hoofdstad be paald zeer onduidelijk geweest om niet te zeggen verwarrend opgetreden. In het algemeen heeft er aan de voor lichting over het overleg toch nogal wat gehaperd, gebonden als de ambassades in Den Haag en Bonn en zwijgzaam als de beide ministeries van buitenland se zaken en hun voorlichtingsorganen waren. Overigens is er van Nederlandse kant de laatste dagen steeds weer her haald dat Den Haag wel zeker hoopt dat het verdrag binnen vier of vijf weken klaar zou komen. de verf voor het schilder feest SIKKENS-TJALLEMA PRODUKT Zachter De Bilt verwacht van heden_ tot mor genavond: Zwaar bewolkt met plaatse lijk enige regen, maar later voorname lijk in het westen van het land ook en kele opklaringen. Tot matig of zwak afnemende wind tussen zuidoost en zuidwest. Zachter. (Opgemaakt te 11 uur) 27 NOVEMER: Zon op: 8.18 uur; onder: 16.36 uur. Maan op: 4.04 uur: onder: 15.13 uur. Hoogwater te Katwijk te 0.10 en 12.36 uur; laagwater te 0.56 en 20.34 uur. (Dit blad bestaat nit 24 pagina's) Bang-Jensen vermist Povl Bang-Jensen, het voormalige Deense lid van het secretariaat van de VN dat ontslagen werd nadat hij se cretaris-generaal Hammarskjöld gewei gerd had de namen van getuigen inzake de Hongaarse opstand ter hand te stel len, wordt sinds maandag in New Vork vermist. De 50-jarige Deen was, vol gens de politie, de laatste tijd gedepri meerd als gevolg van moeilijkheden in zijn werk. Hij werkte sinds zijn ontslag bij de VN op het Newyorkse kantoor van Care, de „Cooperative for American relief everywhere". Mevrouw Bang-Jensen heert later meegedeeld dat haar echtgenoot niet gedeprimeerd was over zijn betrekking. „Hij zocht natuurlijk wel een andere functie" zei zij. „Hij verwachtte niet altijd bij de Care te zullen blijven". Verder zei zij dat er geen financiële moeilijkheden waren. realiseren. En of dit niet genoeg is, heb ben naar men weet 20 Nederlandse componisten, onder wie Henk Badings, Jurriaan Andriessen, Leon Orthel, Guil- laume Landré en Oscar van Hemel zich bereid verklaard pianomuziek-voor-de- linkerhand-alleen te componeren. Zoals Cor de Groot ons meedeelde zijn de eerste sonates en sonatines reeds ont vangen. Aangezien velen echter nog niet met hun stuk gereed zijn gekomen, heeft de pianist zich verplicht gevoeld op de nieuwe plaat geen dezer eerste speciaal voor hem gemaakte vader landse composities vast te doen leggen. „Dit zal later nog wel eens kunnen ge- beuren", zei hii. I Men zal dus, wanneer men de plaat op de draaitafel legt, uitsluitend „eigen" werk te horen krijgen, of beter gezegd composities, die Cor de Groot door gewijzigde vingerzetting voor zijn nieuwe speelwijze heeft aan gepast Het gaat hier om o.a. Troika, Sneeuwklokje en Polka de salon van Tsjaikowsky, „Le rappel des oiseaux" van Rameau, ,.Für Elise" van Beet hoven, „Traumerei" van Schumann, Valse op 54 no. 4 van Dvorak, „Lie- bestraum" van Liszt en het Preludio van Bach. Vanzelfsprekend bleven bij al deze stukken harmonie en melodie behouden, maar wat de begeleiding betreft heeft Cor de Groot, naar hij verklaarde, wel het een en ander omgezet. „Dit was mo gelijk bij Tsjaikowsky en Lizt b.v., maar uitgesloten bij muziek van Chopin. Die werken kun je nu eenmaal alleen met twee handen spelen. De grote moeilkheid bij de beperking tot de linkerhand bleek de vingerzetting te zijn. „De pink wordt duim, enz." Tot op het laatste moment heeft Cor de Groot op dit punt dan ook verande ringen in de voor de plaat bestemde stukken aangebracht, waartoe hij zich enige dagen lang in een Amsterdamse hotelkamer de opnamen zijn namelijk verricht in de kleine zaal van het Con certgebouw heeft opgesloten. Dat de moed van deze pianist om on danks zijn bijzondere moeilijkheden toch voort te blijven gaan, ook elders bewon dering en enthousiasme heeft gewekt, blijkt uit de officiële uitnodiging van de Staatssecretaris van O. K. en W. aan hem gedaan, een werk voor linkerhand te schrijven. Ook de Wagenaar-stichting heeft Cor de Groot verzocht een werk voor piano en orkest te componeren. Zoals bekend bestaat er reeds een der gelijk concert van de Franse toondichter Maurice Ravel. De pianist Cor de Groot, die ten gevolge van een lichte verstijving van de rechterhand voorlopig niet in staat is tweehandig te spelen, heeft gisteren de eerste langspeel plaat met werken, die hij links speelde, in ontvangst genomen. De heer P. Beishuizen (links), Cor de Groot en diens echtgenote tijdens de aanbieding van de plaat. Pionier V in Oceaan Tweede rakettrap ontbrandde niet Hedenochtend om 8.26 uur Nederlandse tijd lanceerden de Amerika nen van Cape Canaveral een Atlas-Able-raket met in de neus de Pionier V, welke was voorbestemd om na 62 uur in een baan om de maan te komen, daar vele wetenschappelijke metingen te verrichten en foto's van de onbekende zijde van de maan te maken. De Pionier V woog 168.74 kg. Ongeveer anderhalf uur na de lancering werd officieel medege deeld, dat de lancering was mislukt. Het tweede gedeelte van de drie trapsraket is niet ontbrand en de Pionier stortte weer terug in de aardatmosfeer welke zij ternauwernood had verlaten. Raket en Pionier zijn waarschijnlijk in de Atlantische Oceaan terecht gekomen. Snelheid Pionier was regelbaar Als voornaamste doelen van het lan ceren van de „Pionier V", werden ge noemd het nemen van foto's van het maanoppervlak, het onderzoeken van de ruimte tussen de aarde en de omgeving van de maan, het meten van straling, het eventueel verkrijgen van enige aan wijzing over het bestaan van een mag netisch veld van de maan, het instellen van een onderzoek naar gasachtige „plasmawolken", die door het heelal drijven, het gedrag van meteorieten en de uitwerking der zonnevlammen. In de „Pionier V" bevond zich een nieuwe vinding, een kleine machine, waarmede de snelheid van het ruimte voertuig tijdens de vlucht kon worden gewijzigd. Een half uur na de lancering deelde de NASA reeds mede dat de radioseinen onderbroken werden toen de tweede ra kettrap zou moeten ontbranden. Honga Volledig debat over arije in V.N. De Algemene Vergadering va: de V.N. heeft gisteren besloten tot een volledig debat over de toe stand in Hongarije. Er werden 51 stemmen voor plaatsing op de agenda uitgebracht en 10 tegen. Er waren 15 onthoudingen en zes leden waren afwezig. De tegenstemmers waren de commu nistische landen. De landen die zich van stemming onthielden, waren Afghanis tan, Ceylon, Ethiopië, Finland, Ghana, Guinea, India, Indonesië, Irak, Israël, Libië, Marokko, Soedan, VAR en Jemen. Afwezig waren Honduras, Jordanië, Laos, Libanon, Nicaragua, en Saoedi- Arabië. Voor de stemming zei de Amerikaanse afgevaardigde Lodge, dat „het einde van de terreur" in Hongarije kennelijk nog niet in zicht is. „Wij moeten ons niet bij dit soort misdaden neerleggen", zei hij. De Hongaarse onderminister van Bui tenlandse Zaken Janos Peter zei dat het plaatsen van de kwestie op de agenda „drijverij" van Amerika is. Hij verklaar de dat officiële en semi-officiële instel lingen in Amerika onruststokers in Hon garije plaatsen. Te zijner tijd zou hij zijn beweringen waar maken. Mitterrand kan nu vervolgd worden De Franse Senaat heeft gisteren met 175 tegen 27 stemmen besloten de par lementaire onschendbaarheid van oud minister en Senator Mitterrand op te heffen. Dit is geschied in verband met het ingestelde gerechtelijke onderzoek naar een aanslag, waarbij verleden maand in een Parijse straat met machinegeweren werd geschoten op een auto, waarin Mitterrand zich had bevonden, maar waar hij uit was gesprongen, toen hij merkte dat hij gevolgd werd. Mitterrand kan nu vervolgd worden wegens „minachting van de rechterlijke macht" omdat hij bijzonderheden om trent de aanval zou hebben verzwegen. Alleen Mitterands eigen niet-communis- tische linkse groep onthield zich van stemming. Storm in een glas (militair) water Een verklaring van generaal Valluy, opperbevelhebber van de NAVO-strijd- krachten in midden-Europa, heeft zo wel in Brussel als in Den Haag een stormpje verwekt. De generaal, die en kele Franse journalisten dinsdag j.l. een interview had toegestaan, zou daar in zonder veel omhaal en zonder deze mening nader toe te lichten hebben ge zegd, dat de Belgische en Nederlandse strijdkrachten op het ogenblik on bruikbaar zijn, terwijl het Franse leger in Algerije ligt. Aan deze opmerking zou hij de uitlating vooraf hebben laten gaan, dat het Westen tegenover de twintig Russische divisies, die in Oost- Duitsland zijn gelegerd een bijna over eenkomstig aantal kan stellen, maar... door het ontzaglijke Russische reser voir aan mankracht en door hun onme telijke achterland liggen de Sovjet- Russen niettemin nog altijd een enonne afstand op ons voor. Bij een aanval zal er enige tijd overheen gaan alvorens de Amerikanen en Britten te hulp zul len kunnen komen aan de Duitsers, die de eerste stoot moeten opvangen. In tussen heeft generaal Valluy, die giste ren voor een routinebezoek in Den Haag vertoefde tegenover het persbureau AFP ontkend, dat hij in zijn uiteenzetting voor de Franse pers de Nederlandse en Belgische strijdkrachten met nadruk heeft genoemd. „De gehele zaak berust op een misverstand", aldus Valluy. „de Nederlandse en Belgische strijdkrachten zijn tenvolle voor hun taak in NAVO- verband berekend". De generaal zei voorts, dat er misschien een misver stand is gerezen tijdens zijn uiteenzet ting over het verschil tussen parate en reserve-strijdkrachten, waarbij hij ove rigens evenmin de naam van België of Nederland heeft genoemd. Prof. De Quay-narcis in Hillegom De 22-jarige bloembollenkweker Th. T. van de Wiel uit De Zilk bij Hillegom is van plan een nieuwe goudgele trom petnarcis te noemen naar de Minister president prof. dr. J. J. de Quay. De mi nister-president heeft zijn goedkeuring aan de naamgeving gehecht. Hij heeft al een partij van de naar hem genoem de bloembollen ontvangen. Volgend jaar zullen de eerste bloemen van de nieuwe narcis de minister-president worden aangeboden. In de gasfabriek in Leerdam heeft zich een explosie voorgedaan waar bij één dode en tien gewonden te betreuren waren. Een beeld van de enorme verwoesting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1