LA COURTINE waardeert
de Nederlandse soldaat
BIJ GEVAL DAALDE EEN PRIESTER AF LANGS DIE WEG
r
In vreedzame bezetting leerden de
Fransen een mondjevol Nederland4'
Chocolade
hagelslag - hèf
recepl tegen
elk begin van
muiterij
WOORD
VAIN
BEZINNING
sïJWJSTJIS
MfT BROOD
Zaterdag 7 november 1959
Kort vóór de Nederlandse
„bezetting" van La Courtine
- waar de vierde divisie van
het eerste legerkorps vier
maanden lang oefeningen
heeft gehouden - weer werd
opgeheven, bracht onze Pa-
rijse correspondent, geduren
de enkele dagen, een bezoek
aan onze militairen. Zijn ver
slag treft de lezer hierbij
aan. En zijn conclusie luidt
dat de Frans-Nederlandse
fraternisatiegeen lege leu
ze is en dat de officiële dank
betuiging van de comman
dant, luitenant-generaal P.
Gips, die maandag 2 novem
ber in Parijs aan verschillen
de Franse militairen uit
naam der Koningin onder
scheidingen heeft uitgereikt,
dit keer daarom evenmin en
kel maar een gelegenheidsge-
baar is geweest. Aan Neder
landse kant kon hij, van ge
meen soldaat tot comman
dant, slechts lof vernemen
over de Franse autoriteiten
én vooral ook over de bevol
king. En de bevolking van La
Courtine, die in het kamp
Duitsers, Amerikanen, Alge
rijnen, Marokkanen - en na
tuurlijk ook Fransen - te
gast hebben gehad, schenen
de Nederlandse soldaten als
„bezetters" boven alle an
deren te verkiezen.
Goed opgevoed en gedisciplineerd
VV
OP de eerste bladzijde van
de z.g. Succes-agenda is
ruimte opengelaten om de
naam en het adres van de eige
naar te vermelden en tevens
mede te delen, in welk zieken
huis men bij een eventueel onge
val opgenomen wenst te worden
en wiens geestelijke bijstand
men in die omstandigheid ver
langt.
Welk percentage van de agen
dagebruikers zou deze rubriek
volledig ingevuld hebben? In de
regel vindt men deze voorzorgs
maatregelen bij andere prijzens
waardig, maar voor zichzelf acht
men het invullen van deze ru
briek een te somber werk. Toch
neemt de kans, dat dit sombere
werk voor ons nodig is, geregeld
toe, want het aantal verkeers-
zijn leven er mee gemoeid kan
zijn. Als een dier gevoelt, dat het
sterven gaat, zoekt het meestal
een stil plekje op, maar als een
mens in die omstandigheden
verkeert, heeft hij er juist be
hoefte aan een medemens bij
zich te hebben. Ook daarin
openbaart zich, dat de mens een
schepsel van andere orde is.
Geestelijke hulpverlenen aan
een stervende is dan ook een van
de meest elementaire plichten
De bekende gelijkenis van Je
zus beschuldigt de geestverwan
ten, de priester en de leviet, er
van dat zij een hulpbehoevende
mens aan zijn lot hebben over
gelaten, maar prijst juist de
anders-denkende" de Samari
taan, die afdoende hulp heeft
verschaft. Ook „anders-denken
den" hebben een plicht tegen
over elkander.
Wat doen wij, als er vandaag
of morgen een naaste" op onze
weg wordt geplaatst' Wij kunnen
toch op zijn minst vragen, of hij
nog een wens heeft uit te spre
ken of een boodschap heeft mee
te geven. Maar omdat geestelijke
hulp verlenen een even elemen
taire plicht is als lichamelijke
hulp verschaffen, mogen wij toch
ook wel vragen, of hij in God
Inkrimping
Dranken en versnaperingen worden in de café's in het Nederlands
^ang*pt*8»n".
ongevallen wordt ieder jaar gro
ter.
Wat moeten wij doen, als wij
bij een ongeval van een ander
op de weg tegenwoordig zijn,
misschien helemaal alleen tegen
woordig zijn? Wij hebben geen
goed woord over voor de onver
antwoordelijke schobbejakken,
die doorrijden, als ze iemand op
straat hebben aangereden. Maar
wat doen wij zelf, als wij er ge
tuige van zijn en ter plaatse blij
ven? Natuurlijk de politie waar
schuwen, een Rode Kruispost
opbellen, eventuele auto's van
dokters aanhouden enz.
Maar daarmee zijn wij niet
klaar. Daar ligt een hulpeloze en
eenzame mens op de weg, die als
hij nog bij bewustzijn is, weet
dat hij ernstig gewond is en dat
de tuin van een naburige villa voor
een metershoog kim is in berkehout,
door de plaatselijke pastoor, die werd
bijgestaan door twee Nederlandse aal
moezeniers een mis opgedragen, waar
voor grote belangstelling bestond. En
's middags was er een kinderfeest dat
de bevolking door generaal Van der
Veen werd aangeboden. Een gooche
laar, die ook nog een poppenkast ver
toonde, was speciaal uit Nederland
overgekomen en het lichte be
zwaar, dat hij niet één woord Frans
meester bleek te wezen, werd door een
tolk-aalmoezenier behendig opgevan
gen. Onze nationale aalmoezeniers
verdienen hier trouwens nóg een sa
luut voor de meeslepende wijze, waar
op ze een volle zaal zeer gemengd pu
bliek binnen tien minuten op tempe
ratuur wisten te brengen. Stijf zijn ze
niet. Persoonlijk hebben we vooral zeer
genoten van de community-singing,
onder leiding van drie aalmoezeniers,
die met wijde armgebaren, voorgingen
in het gezang van fiet bekende oude
Franse volksliedje „Aupres de ma
blonde, il fait bon dormir
Ontspanning
Nee, 't is beslist niet waar dat in La
Courtine, zowel voor de militairen als
voor de bevolking, door de legerleiding
de ontspanning verwaarloosd zou wor
den. Er wordt op dit punt integendeel
veel gepresteerd en ook gewaardeerd
Iedere avond was er een filmvoorstel
ling, en eens in de week kwam er uit
Nederland een cabarettroep overgevlo
gen om drie uitvoeringen te geven, die
zo door het hele kamp konden worden
bijgewoond. Voorts waren er iedere
zondag met legerauto's excursies in
de omtrek georganiseerd om de solda
ten gelegenheid te bieden hun kennis
van Franrkijk ook nog even over de
bergtoppen en bossen, die La Courtine
omgrenzen uit te breiden. Er werden
regelmatig voetba' l edstrijden georga
niseerd tegen elftallen uit naburige
plaatsen, en bij wijze van Nederlands
vlagvertoon ging het negentig man
sterke muziekkorps van de Limburgse
jagers onder leiding van kapelmeester
A. Posthumus of de J. W. Frisokapel
dan nog wekelijks de boer op om in
de omgeving concerten te gaan geven,
die door de bevolking op hoge prijs
werden gesteld.
Lange brief
Frankrijks vroegere minister-presi
dent Henri Queuille, die het tegen
woordig wat kalmer aandoet en bur
gemeester is van een nabijliggend
dorp, was over zo'n bezoek van mili
taire muzikanten zelfs zo goed te
spreken dat hij de dag daarop een
lange brief schreef aan de Nederlandse
commandant om hem voor dit gebaar
persoonlijk te bedanken. Een der vele
brieven waarin hoffelijkheid en warm
te om de voorrang strijden en die de
Nederlandse leiders aJs herinnering
aan hun contacten met de Fransen
mee naar huis hebben gevoerd. Er zijn
bovendien tal van cadeau's uitgewis
seld. In het raadhuisje van La Cour
tine staat een rooktafeltje, waarin de
emblemen van de verschillende divi
sie-onderdelen, in tegels, verwerkt
zijn en dat door twee Geniesoldaten
vervaardigd werd. De vlaggemast, die
de Nederlanders voor de officierskan
tine hadden opgericht, is, als symbo
lisch aandenken, eveneens aan de
Franse commandant van het vierde
„region" overgedragen, terwijl gene
raal Van der Veen van de bevolking
dan nog een „fanion" of vaan kreeg
aangeboden, die in het vermaarde
centrum der kunsttapijten Aubusson,
vlak bü La Courtine, vervaardigd was.
Het wapen van het departement La
Creuse en het klaverblad-embleem
van de vierde divisie werden er sa
men kunstig in verwerkt.
Even wennen
De Fransen en de Nederlanders heb
ben het in La Courtine dus best sa
men kunnen vinden. In de eerste tijd
moest het allemaal nog even wat wen
nen. Hoewel de kazernes door de
Fransen, voordat <te Nederlanders ar
riveerden, ai 00n bMtfr op orde wa-
van iedere mens.
Wat moet ik in zulke omstan
digheden tot deze hulpeloze
mens zeggen? Hier komt de ver
scheidenheid van ons volk op
kerkelijk en geestelijk terrein wel
heel pijnlijk aan het licht. Hoe
kan een protestant een rooms-
katholiek in stervensnood bij
staan en omgekeerd? Wat heeft
een humanist dan aan een chris
ten te zeggen en een christen
aan een humanist? Wij mogen
ons er niet van afmaken met te
zeggen: „Jammer, dat er geen
pastoor of dominee bij de hand
is, want dat zijn de mensen van
het vak". Op het ogenblik im
mers, dat wij met zo'n hulpeloze
mens tezamen zijn, zijn wij vol
gens de bijbel opeens zijn naasts
geworden.
gelooft, of hij nog bidden kan of
dat wij voor hem bidden mogen.
Jezus heeft de Zijnen beloofd,
dat zij zich in zulke omstandig
heden niet bezorgd behoeven te
maken, wat zij spreken moeten:
„want het zal U in die ure ge
geven worden, wat gij spreken
moet: want gij zijt het niet, die
spreekt, doch het is de Geest
uws Vaders, die in U spreekt".
Dit „woord van bezinning" kan
u geen kant en klare aanwijzin
gen en adviezen geven; het wil
alleen maar vragen U erop te
bezinnen, wat gij zult doen, als
gij morgen een hulpeloze mens
op uw weg ontmoet.
D. J. Vossera,
herv. pred. te L«Mw.
Nederlandse soldaten la
ren gebracht ofwel „ontluisd" om
de militaire term aan te houden
was La Courtine toch, vooral wat de
sanitaire installaties betreft, nog wel
eventjes aan de antieke kant.
Een acht douches, waarvan er
bovendien twee verstopt waren, voor
een bezetting van zevenduizend man
is géén overdaad, en van andere
elementaire hygiënische inrichtingen
bleek, kwantitatief én kwalitatief,
ook nog wel wat te kunnen worden
afgedongen. Er is nu veel verbeterd
in de richting van de spreekwoorde
lijke vaderlandse zindelijkheid, en
wanneer deze Nederlandse logeer
partijen op massale militaire voet
volgende jaren kunnen worden
voortgezet het kamp werd voor
lopig slechts voor deze afgelopen vier
maanden gehuurd zal het Franse
leger op den duur nog eens op een
modelkampement mogen rekenen.
Die ruim zeventig Centurion-tanks,
waarin we ook nog even een proefrit
mochten maken een sterke emotie
voor een debutant hebben bij hun
oefeningen in het open veld natuur
lijk nog wel eens een schrammetje
achtergelaten. Een denneboom van
twintig, dertig jaar knapt in aanra
king met zo'n stalen monster van vijf
tig ton als een luciferhout af en wan
neer er moedwillig natuurlijk geen
schade werd aangericht, dan kon ieder
risico bij de manoeuvres toch even
min altijd worden vermeden. Toen de
Fransen, die ook niet van gisteren zijn
eenmaal wisten, dat de Nederlandse
Staat verplicht was aangerichte scha
de te vergoeden, stonden er, in het
begin, dagelijks hele files van dorpe
lingen en boeren aan de deur om hun
rekening te presenteren voor een
boompje of heester die enig letsel wa
ren aangedaan. De commandant heeft
er dra een stokje voor gestoken door
een eigen schadecommissie in te stel
len, die op hoger niveau in Parijs de
rekeningen zal vereffenen. Doch om
gelijktijdig toch ook de plaatselijke
bevolking t» tonen, dat die Nederian-
en zich aan Franse ivijn.
ders niet kinderachtig zijn en de ge
spierde armen uit de mouwen weten
te steken, werden op verschillende
plaatsen in het departement soldaten
aan het werk gezet om wegen aan te
leggen of te verbeteren.
Veel goodwill
En zo is er, met succes, dan overal
veel goodwill gekweekt, gelijk men in
zulke gevallen tegenwoordig pleegt te
zeggen. Met kloppend hart werd door
de veertien kruideniers en caféhouders
zelfs het moment tegemoet gezien dat
de Nederlandse soldaten de aftocht
zouden blazen, want daarna werd het
in La Courtine weer de hond in de
pot.
„Ze zijn goed opgevoed en veel ge-
disciplineerder dan onze eigen solda
ten" zo verzekerde ons een waardin
met een accent van ontroering achter
haar tapkast. Om half tien staan ze
als een man op en dronken zie je ze
bijna nooit.
Een Groningse soldaat op wachtpost
was 't van zijn kant, in Frankrijk ook
best bevallen. Je ziet zo tenminste
iets van de wereld.
Van de Franse wijnen hadden ze in
het begin wel eens genipt maar grote
liefhebbers zijn onze soldaten over het
algemeen toch niet geworden. De rijk-
gevarieerde collectie Franse kazen,
waaruit ze dagelijks een keuze kon
den doen, heeft evenmin veel aftrek
gevonden. Men prefereerde Edammer,
ofschoon in Frankrijk bereid.
Zekere spanningen werden, in de
aanvang, nog wel verwekt vanwege het
dramatisch probleem der boterham
belegging. Maar toen de intendance
het recht kreeg een paar wagonladin
gen hagelslag uit Nederland te im
porteren en bovendien de nationale
gevulde koeken op het toneel of in
de kantine verschenen, was ook die
nood weer gauw verholpen. Voor de
volgende maal weet nu dus de leger
leiding hoe muiterij zelfs al in de
vroegste kern vermeden kan worden.
Het recepl hrfdt* öhoootódehagelslag.
De dorpspastoor van La Courtine -tevens aalmoezenier voor
het Franse garnizoen - kon het met de Nederlanders ook al
best vinden.
Het dorp, dat door de drastische in
krimping van het garnizoen de laat
ste jaren er voortdurend armetieriger
bij kwam te liggen, heeft nu weer een
zekere welstand bereikt en zelfs, zo
hier en daar, enkele grotestads-allures
aangenomen. Zo heeft een onderne
mende middenstander een van de twee
kapperszaakjes overgenomen waar,
onder de wijdse naam van „grillroom"
de hoenders nu aan het spit worden
gebraden en ter plaatse verkocht en
genuttigd a raison van duizend fran
ken het stuk.
De snelheid, waarmee deze Blitz-
krieginvasie zich voltrokken heeft, had
andere winkeliers niet steeds de tijd
gelaten hun verveloze puien weer eens
een vers kwastje te geven. Maar de
verkoop van (nogal prijzige) souve
nirs in de vorm van asbakjes en an
dere pullen, parfums en onaanneme
lijke hoeveelheden druiven die hier
voor honderd franken (77 cent) per
pond nu eindelijk goedkoper zijn dan
thuis heeft onder die wat schamele
aanblik toch helemaal niet hoeven lij
den. Een vreemde gewaarwording was
het wel in het hart van Frankrijk zo
plotseling in een Nederlandse neder
zetting binnen te vallen. Zowel voor
het oor als het oog hadden de Neder
landse soldaten hun stempel diep en
krachtig op het dorpje gedrukt. Het
oor. omdat het Frans als voertaal vrij
wel is uitgeroeid en alleen in donkere
hoekjes door een paar inboorlingen
onder elkaar nog wel bedeesd gespro
ken durft worden. Op straat hoor je
alle talrijke tongvallen en accenten
waarmee onze geliefde moedertaal kan
worden uitgesproken. Aan het Frans
hebben we de soldaten zich nauwelijks
horen wagen. ,Mij niet gezien".
Daarentegen hebben we, uit meer
dere Fransen monden, wél, zij 't dan
ook verbasterde, Nederlandse woorden
horen komen. Nuez-savez-ritten (van
„nu eens 's avonds") waarbij de nach
telijke stilte door zware DAF-trucks,
Centurion-tanks en jeeps nog wel eens
lichtelijk verstoord wilde worden, zijn
voor de Courtinezen een (iets minder
gewaardeerd) begrip geworden.
De visuele sporen van de Neder
landse bezetting zijn niet minder
duidelijk waarneembaar. Al kilome
ters voor La Courtine zijn de ver-
keersaanwüzingen „gevaarlijke
bocht, zware helling, afremmen",
etc. in het Nederlands aangege
ven, en in het dorp zelf hebben aan
de gevel van de twee winkeltjes in
boeken, tijdschriften en schrijfbe
hoeften de Nederlandse dag- en
weekbladen de Franse publikaties
praktisch verdrongen.
Officierenhal
(Van onze Parijse correspondent)
La Courtine, oktober 1959 De eerste indruk, na een rit uit Parijs
van een dikke vierhonderd kilometer waarvan de laatste etappe,
vanaf Limoges, langs donkere en bochtige boswegen had geleid, is
toch wel: wat lopen, of beter, slenteren die jongens zich hier stierlijk
te vervelen. En de vraag die zich onmiddellijk aan die indruk vast
hecht: had hier nu niet wat méér voor hun ontspanning kunnen wor
den gedaan? Maar die indruk vervaagt gaandewege, naarmate we er
zélf in slagen van de Parijse habitus naar zo'n garnizoenplaatsje
over te schakelen. Tenslotte zitten hier, boven op het Massif Central
en op zo'n achthonderd meter hoogte, dan toch maar een zeven
duizend jonge mannen tijdelijk opgesloten in een gehucht van drie
man en een paardekop of, nauwkeuriger gezegd, een ossekop,
want de nobelste ontdekking der mensheid kom je hier niet tegen.
En wat de mogelijkheden van ontspanning betrof: die bleken, bij
nader onderzoek, best los te lopen.
Hoe deze zevenduizend landgenoten
hier gekomen zijn: men kent de voor
geschiedenis en de achtergronden van
deze Nederlandse invasie in Frankrijk.
Nederland is, na België, het dichtst
bevolkte land ter wereld, en voor het
oefenen met moderne en zelfs met
ouderwetse wapens heeft een generale
staf nu eenmaal een minimum aan
ruimte nodig. Sinds Nederland die
ruimte zelf niet meer bieden kon, werd
er eerst in West-Duitsland geoefend.
En toen het nieuwe Westduitse leger
aanspraak op die terreinen ging ma
ken, wierp ex-minister Staf, in de
laatste voorzomer, een begerige blik
op Frankrijk. De onderhandelingen
liepen voorspoedig en snel. In juni
werd het akkoord getekend, en een
maand later was La Courtine al door
Nederlanders overstroomd.
Niet alleen ideëel
Men behoeft, laat ons eerlijk zijn,
die vlotte overeenkomst niet uitslui
tend np de ideële rekening van de At
lantische of Westeuropese solidariteit
te schrijven. Het Franse leger was bij
na volledig naar Algerije overgebracht
en La Courtine, een der grootste kam
pementen van Frankrijk, dat uit 1908
dateert, stond dus praktisch leeg. Voor
tien miljoen franken of de habbe-
krats van nog geen tachtigduizend
gulden kreeg Nederland het recht
de kazernes en de circa zeventig vier
kante kilometer exercitieterreinen ge
durende vier maanden te gebruiken.
Tegenover die (redelijke) huurprijs
stond voor Nederland echter de ver
plichting alle levensmiddelen en
grondstoffen voor de keuken in Frank
rijk in te slaan. En zo'n troep van ze
venduizend man eet 'n aardige massa
weg. We hebben het huishoudboekje
van de generale staf door mogen bla
deren. Per dag: 3250 kilo aardappelen
3000 broden stokbrooddeeg maar in
Nederlandse vorm gegoten 2500 liter
melk en een duizend kilo vlees. Die
Nederlandse inkopen zetten voor de
Franse schatkist natuurlijk nog niet
zoveel zoden aan de dijk, maar La
Courtine en. onmiddellijke omgeving
heeft deze Nederlandse invasie zeker
geen windeieren gelegd.
We troffen het. Op de avond van
onze aankomst had een der drie loge
menten, dat zich groots met de naam
van Casino gelieft te tooien, juist een
officierenbal georganiseerd, waarvoor
via handschrift-affiches in het bijzon
der ook de vrouwelijke helft der bur
gerbevolking was uitgenodigd met de
verzekering dat „onze Nederlandse
vrienden ravis (of opgetogen)" over
hun komst zouden zijn. Helaas was de
opkomst der schone sekse niettemin
bescheiden gebleven, zodat Neerlands
dragers van HM's wapenrok zich er
wel voornamelijk toe moesten bepalen
onder de klanken van de legerband
„The Breuilboys" (geheten naar een
plaatsje in de buurt) zich aan de bar
onder elkander de droge kelen door te
spoelen. De volgende dag, een zondag,
gaf echter meer en vitalere blijken van
Frans-Nederlandse toenadering te
aanschouwen. Des morgens was er in
HOD
KOffiE 60
B1E3 «0
PKAME COGtiAC
COCA COLA
LIMONADE
-CITROEN
- 5INA5
vWRATIEF
ms uk tuft
MEUK LIKtWHJ
chocomel
60
60
60
60 I
90
100
100?
(00
