RUSSEN BRENGEN SATEUJET IN EEN BAAN OM DE MAAN EN DE AARDE Spoedig foto's van achterkant van onze hemelwachter WEERBERICHT Niet erg royaal met gegevens Prins Bertil van Zweden maakte opwaehting bij Koningin Juliana Opgericht 1 maart 1860 MAANDAG 5 OKTOBER 1959 No. 29864 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: E. A. E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507 Gisteren, op de kop af twee jaar na het lan ceren van-de eerste Spoetnik waarmee de mens de eerste voelhoorn naar de drempel van het heelal uitstak, en slechts drie weken na de Rus sische triomf van de eerste maantreffer, hebben de Russen andermaal voor een bijzondere verras sing gezorgd. In de ochtenduren werd met goed gevolg een meertrapsraket gelanceerd waaruit op zeer grote hoogte een instrumentencabine werd uitgestoten die thans op weg is naar een baan om de maan. Als alles volgens plan verloopt en het ziet er naar uit dat zulks het geval zal zijn zal deze instrumentencapsule van 278.5 kg. waar schijnlijk woensdag het gebied van de maan be reiken, daarna om de maan cirkelen, „foto's" maken van de onbekende „achterkant" van de maan, deze radiografisch naar de aarde zenden, andere wetenschappelijke gegevens verzamelen en naar de aarde doorzenden, en daarna terugkeren naar een baan om de aarde. Nadat drie weken geleden figuurlijk de Rus sische hamer op de maan werd gesmakt met de Loenik II, wordt er nu met de Loenik III een sikkel omheen gelegd. Een ondubbelzinnige getui genis van de huidige volstrekte superioriteit van de Russen in het nieuwe gebied dat de mens openstoot, de wereldruimte, is niet denkbaar. De Russen zyn niet bijzonder royaal met gegevens over de nieuwe maansatel- liet. Zelfs zijn er niet definitieve gegevens bekend over het tijdstip, dat de Loenik III zün baan om de maan bereikt. Hedenochtend heeft prof. Leonid Sedof, een van de leiders van het Russische ruimteonderzoek, verklaard dat de Loenik drie dagen nodig zal hebben om de omgeving van de maan te bereiken. Dat zou dus woensdagochtend zijn, want de meertrapsraket werd zondagochtend op een niet nader bekend gemaakt tüdstip gelanceerd. Na de baan om de maan te hebben beschreven het is nog niet duidelijk of dit éénmaal of meermalen zal gebeuren heeft de satelliet nog aanzienlijk meer tyd nodig om de omgeving van de aarde weer te bereiken en daar aardsatelliet te worden op een hoogte van 2000 km. Radiografische baancorrectie De capsule met wetenschappelijke in strumenten en twee radiozenders weegt 278.5 kg. De instrumenten en de zenders werken op batteryen, die zowel uit che mische bron als door de zonnestraling energie kunnen leveren. Overigens wordt de maansatelliet gevolgd door de laatste trap van de raket, die waarschijnlijk ook een baan om de maan zal gaan beschrij ven. In deze rakettrap, die zonder brand- Vaticaan wantrouwt de rode beloften Het Vaticaanse blad „Osserva- tore Romano" schreef zaterdag dat er voor de communistische wereld geen reden is om beloften op het gebied van de ontwapening te hou den. Voor de communisten i^ alles zedelijk wat leidt tot uitvoering van hun program. Voor de com munistische ethiek is een verdrag of een akkoord alleen een middel, dat op een -bepaald ogenblik en onder bepaalde omstandigheden nuttig wordt geacht voor de over winning van het communisme, al dus de „Osservatore Romano". Toezeggingen behoeven dus al leen te worden gehouden in zo verre ze nuttig blijven en niet op grond van beginselen van eerlijk heid en goede trouw, schreef het blad. Schraal weer De Bilt verwacht van heden- tot mor genavond: Overwegend zonnig maar vrij koud weer met een matige tot krachtige oostelijke wind. (Opgemaakt te K1.15 uur). 6 OKTOBER. Zon op: 6.47 uur: onder: 18.08 uur. Maan op: 11.35 uur; onder: 20.49 uur. Hoogwater te Katwijk te 5.29 en 17.49 uur. Laagwater te 1.27 en 13.39 uur. Dit Blad bestaat uit SO paginal stof anderhalve ton weegt, bevinden zich eveneens meetinstrumenten met een ge zamenlijk gewicht van 156.5 kg. De Russen hebben niet het aantal trappen van de lanceerraket bekend gemaakt. Wel werd gezegd, dat de in strumentencapsule eerst zeer lang na de start uit de laatste rakettrap werd weggeschoten. Waarschijnlijk geschied de dit gisterochtend omstreeks elf uur Nederlandse tijd, toen de raket zich reeds meer dan 100.000 km. van de Voor dc Amerikanen is deze nieuwe Russische triomf bijzonder hatelijk: wanneer niet bij een grondcontrole op 24 september j.l. een Atlas-Able ruimteraket zou zijn ontploft, dan zouden de Ame rikanen gisteren met deze raketcombinatie een ruimtestation (zij het van iets geringere omvang) hebben gelanceerd met hetzelfde doel, dat de Rus sen met hun geslaagde poging beogen. Toen drie weken geleden de maan getroffen werd door Loenik II was de enige Amerikaanse troost, dat treffen van de maan gemakkelijker is dan het brengen van een satelliet in een baan om de maan, en dat de Amerikanen het eerste nim mer hebben nagestreefd maar juist het tweede probeerden. Nu ziet de wereld, dat de Russen voor die moeilijker tweede opgave al evenmin terugschrik ken als voor de „gemakkelijker" eerste, terwijl de Amerikanen in geen van beide geslaagd zijn. In de commentaren uit het Westen staat dan ook naast bewondering voor het technisch kunnen der Russen zeer duidelijk bittere ontgoocheling en zeer grote bezorgdheid over de klaarblijkelijk nog veel ernstiger technische achterstand dan men zich tot dusver had gerealiseerd. aarde bevond boven de Indische Oceaan. Ongeveer een derde deel van de afstand van aarde naar maan was toen afgelegd. Op dat moment begonnen de twee zenders van de capsule voor het eerst op 39.986 en 183.6 megacycles gegevens naar de aarde te seinen. Deze zenders kun nen van de aarde af radiografisch in werking worden gesteld en afgesloten. Zij geven dan de op een magnetische band opgenomen wetenschappelijke me ting door. Ook in ander opzicht hebben de controleposten in Rusland invloed op de instrumentencapsule. De Russen hebben namelijk bekend gemaakt, dat zij van de aarde af radiografisch in strumenten voor baancorrecties in werking kunnen stellen. Een dergelijke afstandsbesturing zou een aanwinst van onschatbare betekenis zijn, waar over de Amerikanen nog niet be schikken. 10.000 km. van de maan Het ligt in de bedoeling, dat de cap sule in een baan wordt gebracht, welke DEGREEPNAAR DE MAAN Vader, moeder en dochtertje gedood Op de ryksweg Zwolle-Meppel is zater dagmorgen in de dichte mist een per sonenauto met vier inzittenden in volle vaart tegen een vrachtauto gebotst. Drie inzittenden van de personenauto een man en twee vrouwen, werden op slag gedood. De vierde, een jongetje van 13 jaar, werd zwaar gewond. De bestuurder van de personenauto die in de richting Meppel reed was bezig een militaire colonne in te halen toen plotseling een uit de tegenovergestelde richting komende vrachtauto uit de mist opdoemde. Met een hevige klap botsten de beide auto's tegen elkaar, waarbij de personenauto geheel werd vernield. De linkerachterkant van de vrachtauto raakte na de botsing de linkervoorkant van een militaire wagen. Beide auto's werden beschadigd, maar de bestuurders bleven ongedeerd. De slachtoffers zijn de 40-jarige met selaar H. A. Savenije, zyn 38-jarige vrouw C. M. Savenüe-Gerfen en het 15- Wetenschappelijk congres ruimte-onderzoek Onder presidium van prof. H. C. van de Hulst uit Leiden zal begin 1960 de wereld-studie-conferentie over ruimte onderzoek te Nice worden gehouden. De deelnemers zullen vele takken van we tenschap vertegenwoordigen. Deze conferentie wordt mogelijk door de samenwerking, gevonden in de inter nationale raad voor de wetenschap, het overkoepelend orgaan van een reeks in ternationale wetenschappelijke organi saties, die onlangs te Den Haag verga derden. De samenkomst te Nice is voorname lijk bedoeld om de jongste waarnemin gen over kosmische stralingen en in het bijzonder de stralingsgordels rond de aarde te bespreken, waaruit wellicht nieuwe ontdekkingen kunnen voort vloeien. jarige meisje A. M. Savenüe, die allen de dood vonden. Ernstig gewond werd de 13-jarige W. Savenye. Het gezin was afkomstig uit Den Haag. de maan tot 10.000 km. benadert. Van die afstand af worden foto's van de aarde afgekeerde zijde van de maan ge maakt, die later, wanneer de capsule de terugreis naar de buurt van de aarde onderneemt, radiografisch naar de aar de worden overgeseind. De Russen lanceerden hun Loenik III op het ogenblik, dat de maan de aarde het dichtst was genaderd, namelijk tot bijna 360.000 km. afstand. Dat is voor een maanschot als dit het meest gun stige ogenblik. Begin november zal zich wederom zulk een gunstige omstandig heid voordoen. Waarschijnlijk zullen dan de Amerikanen een soortgelijke poging ondernemen, die zij aanvanke lijk eveneens op 4 oktober hadden ge projecteerd. De signalen van de Loenik III zyn ook in Jodrell Bank in Engeland opge vangen. In Engeland en Amerika heeft men van Russische zijde officieel enkele gegevens ontvangen om de Loenik in zijn baan te kunnen volgen. Ziet vele mogelijkheden voor onze export (Van onze Amsterdamse correspondent) „Ik ben blij in staat te zijn enige Nederlandse industrieën te bezoe ken, met name het bedrijf van de DAF. Ik zag de DAF-personenauto in Parijs. Het is een prima wagen met goede exportmogelijkheden". Dit zei Prins Bertil van Zweden, die gistermiddag om tien voor één met het SAS-lijntoestel „Alrek Viking" uit Stockholm op Schiphol landde, tegelijk met een delegatie van de Sveriges Allmanna Export- förening (De Alg. Zweedse Exportvereniging), van welke organisatie hij ere-voorzitter is. Een joviale, gemoedelijke man, een 47-jarige met grijzende slapen, die enthousiast handen schudde met de journalisten en van de pers conferentie een genoeglijk onderonsje maakte. Prins Bertil brengt een goodwill-bezoek aan ons land. Een on -officieel bezoek, tijdens hetwelk hy aandacht komt vra gen voor de Zweedse kwaliteitsproduk- ten. „Ik zie Nederland als een goed ex portland voor Zweden". Vandaag opende hij in het Stedelijk Museum te Amsterdam de tentoonstel ling „Zweedse vormgeving', waarbij ook H.M. de Koningin aanwezig was. Mor genavond om half zeven opent de prins in Rotterdam de tentoonstelling „Idee en resultaat", die aldaar in het maritiem museum „Prins Hendrik" zal worden ge houden. Goodwillbezoeken Tijdens het driedaagse bezoek aan ons land zal Prins Bertil 't bedrijf van Werk spoor te Amsterdam en de fabrieken van Philips en DAF in Eindhoven bezichti gen. De DAF heeft, zo zei de Zweedse Prins ons, inmiddels een agentschap in Zweden geopend „Dat is een hele onder neming in een land, waar al drie auto mobielfabrieken zijn gevestigd". Een soortgelijk goodwill-bezoek bracht Prins Bertil drie jaar geleden aan Zuid- Amerika. Ook was hij in de V.S., waar hij vooral aan de Westkust contacten voor de Zweedse export heeft gelegd. Het ongedwongen karakter van het enthousiasme, waarmee Leiden ook dit jaar de derde oktober heeft gevierd, komt wel licht het beste uit in deze foto: de jeugd blaast dapper een partij mee met de ouderen, nog wel met de Koninlijke Militaire Kapel! En die ongedwongenheid werd bovendien nog ge accentueerd door de omstandigheid, dat dit alles zich afspeel de op het, terrein van de Doelenkazerne, tijdens de receptie welke door de commandant van de Koksschool werd aange boden aan de burgerlijke en militaire autoriteiten na afloop van het défilé in de ochtenduren. Kan het feestelijkerkan het gemoedelijker? Meer van dergelijke beelden en uitvoerige ver slagen van het uitzonderlijk zomerse feest dienen wij U elders in dit blad op. (Foto Leidsch Dagblad) De laatste keer, dat ik in Nederland was, was in 1954", vertelde de Prins. „Ik was toen o.m. in Veenendaal Ik vind het altyd prettig in uw mooie land te zijn". „Wat ik voor bezigheden heb? Wel, ik heb het nogal druk. Ik ben ere-voorzitter van de exportvereniging en voorzitter van een reeks andere instellingen, voor een groot deel sport organisaties. En dan houdt ik mij graag bezig met de uitwis seling van Zweedse studenten met Ame rikaanse. Daar is bij ons grote belang stelling voor". Woensdag weer terug Koning Gustaaf Adolf is vorige week met vakantie naar Italië gereisd. „Hij zal daar o.a. zijn hobby, archeologie, be oefenen. Tijdens de afwezigheid van de Koning ben ik regent. Maar nu ik op mijn beurt uit Zweden weg ben, is mijn vaders broer regent. En dat zal hij zijn totdat ik woensdagmiddag weer terug ben". Prins Bertil werd vergezeld door zyn hofmaarschalk, kapitein ter zee Ove Borlind. Op Schiphol werd hij verwel komd door de Zweedse ambassadeur Sven Dahlman en luitenant-kolonel-vlie ger mr. R. J. E. M. van Zinniq Berg- mann namens het Koninklijk Huis. Prins Bertil. die gistermiddag zijn op waehting maakte bij Koningin Juliana, logeert in hotel Des Indes te Den Haag. Enkele cijfers van 3 oktober Hoewel het onmogelijk is gebleken van de diverse vervoersondernemingen exacte gegevens te verkrijgen omtrent de aantallen passagiers, welke zy op oktober naar Leiden hebben vervoerd, mag gevoegelijk worden aangenomen, dat nog nooit in de geschiedenis van de herdenking van Leadens Ontzet zoveel feestgangers uit Leid ens periferie de Sleutelstad hebben bezodht. Een woordvoerder van de N.Z-H.V.M. gewaagde zonder meer van „een record- ia ar". Van de vroege morgen tot de late avond hebben de trams en bussen in volle bezetting hun last naar Leickm vervoerd zonder dat ook maar één ogenblik van een verminderende aan voer gesproken kan worden. Volgens een voorlopige schatting werd het Schuttersveld door ruim 90.000 beta lende bezoekers bezocht, waarbij dus nog moeten worden gerekend de duizen den leden van de 3 October Vereeniging wier lidmaatschapskaart een onbeperkt aantal malen recht van toegang geeft voor twee personen. De enorme hoeveelheden hutspot met klapstuk, welke zaterdag zijn geconsu meerd, zijn zelfs bij vage benadering niet te schatten. Over de „omzet" van haring en wittebrood in het Waagge bouw schrijven wij elders: 11.000 brood jes van 400 gram en 18.500 haringen. Daarnaast blijkt gerookte paling op 3 oktober een in toenemende mate gelief koosde lekkernij. Volgens een voorzich tige en overigens vrij blijvende opgave van de Keuringsdienst voor Waren te Haarlem, welke in deze omge ving de controle op de levensmiddelen verricht, werd hier ter stede vrijdag en zaterdag niet minder dan 26.000 pond( gerookte paling verkocht, waarvan vier partijtjes tot een gezamenlijk gewicht van 90 poni ondeugdelijk werden be vonden en derhalve in beslag geno men. Leiden staat met een dergelijke één- daagse consumptie veruit aan de top van alle steden in Nederland. Amster dam. Den Haag en Rotterdam inbegre pen! Een minder verheffend record vestig de de Gemeentelijke Reinigingsdienst door in de nachtelijke uren van zater dag op zondag niet minder dan 50 ku bieke meter straatvuil in te zamelen, dit is ongeveer 5000 emmers, die, naast elkaar geplaatst, een rij ter lengte van V/2 kilometer zouden vormen. Het vo rige jaar bedroeg de oogst „slechts" 35 kubieke meter. Een ploeg van bijna 60 man was uren lang met groot materiaal in actie om al dit afval te verzamelen. Maar de binnenstad zag er dan ook zondagochtend weer ^brandschoon" uit!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1959 | | pagina 1